________________
૨૪૪
બ્રહ્મ (જ્ઞાન) યજ્ઞ છે. જે ચિત્તની (આત્માની) શુદ્ધિ દ્વારા કરાય તે જ્ઞાનયજ્ઞ છે. બ્રહ્મજ્ઞાની એવા ચેાગીઓને આત્મજ્ઞાન થયેલુ હાવાથી તેઓને આલેાક-પરલેાકના ફળની કામના હાતી નથી, અને હામાતાં પશુઓ પ્રત્યે દ્વેષ હાતા નથી, માત્ર વેદમાં વિહિત હાવાથી તેઓ વેદની ભક્તિથી (આજ્ઞાથી) કરે છે, તેથી તેઓ હિંસકભાવથી નહિ પણ ચિત્ત શુદ્ધિ વડે કરે છે. હિંસા તે દ્વેષપૂર્ણાંક જીવને મારવાથી થાય છે. મીમાંસામાં કહ્યુ છે કે, દ્વેષપૂર્વ પ્રાળિવધ હિંસા” માટે વેદ વિહિત હિંસા એ હિ"સા નથી. એ રીતે બ્રહ્મજ્ઞાનીઓને કમ યોગ એ તત્ત્વથી જ્ઞાનયોગ છે. (આ વેદાન્તીએના મત છે.)
વેદાન્તીએની આ માન્યતાને લક્ષ્યમાં લઈ ને અહી તેઓને પ્રશ્ન કરે છે કે—તા તે ચૈનયાગના કેમ ત્યાગ કરે છે ? Àનયાગ પણ વેદ્યમાં વિહિત છે, કહ્યુ` છે કે “ફ્ટેનેનામિપરણ્ યજ્ઞે”—અર્થાત્ શત્રુવધ ઇચ્છનારે સ્પેનયજ્ઞ
કરવા.
અહી જો સ્પેનયાગ ચિત્તશુદ્ધિના અભાવથી ત્યાજ્ય માન્યા હાય તે અન્યપશુયજ્ઞા પણ તજવા જ જોઈએ. કારણ કે ચેનયજ્ઞમાં ચિત્તશુદ્ધિના અભાવે જો હિંસા છે, તેા અન્ય પશુયજ્ઞામાં પણ તે હિંસા છે જ.
જો એમ કહેતા હૈા કે સ્પેનયજ્ઞ તે શત્રુને મારવાની મુદ્ધિથી કરવાના હાવાથી શત્રુ પ્રત્યે દ્વેષના કારણે તે ચિત્તશું પૂર્ણાંક ન થાય, તે અન્ય પશુયજ્ઞમાં પણ તે તે પશુ
