________________
ૌજનમાં છે કાયે જીની વિરાધને થાય છે. ઉંપવાસમાં તેને અભાવ હોવાથી નવીન કમેને બંધ નથી, વળી સંવરપૂર્વક સંકામ નિર્જરા થતી હોવાથી ઉપાદિ હિતકરે છે. અનાદિ વાસનાને કારણે જીવને જોજન કરવામાં તે શાતાના ઉદયથી ઈષ્ટ સંયોગમાં સંગ (રાગ) રૂપ એકતાની પરિણતિ સ્વાભાવિક થાય છે. જ્યારે ઉપવાસ, આતાપના વગેરેમાં કર્મની નિજરને ઉપયોગ હોવાથી તે દ્વારા અસંગ (વૈરાગ્ય ભાવની સિદ્ધિ થાય છે, માટે અસંગભાવની. સાધનામાં ત્યાગ જ હિતકર છે, લેગ હિતકર નથી.
આહાર ત્યાગ વગેરે દ્રવ્યતા છે અને આત્મ સ્વરૂપની એકાગ્રતા તે ભાવતપ છે. અહીં દ્રવ્યતા પૂર્વકને ભાવત" ઈષ્ટ છે.
આત્માને લાગેલાં કમેને તપાવનાર હોવાથી પંડિત જ્ઞાનને જ તપ કહે છે, તેથી અહીં પ્રાયશ્ચિત્તાદિ અન્તરંગ તપ અને તે અન્તરંગતપની વૃદ્ધિ પુષ્ટિ કરે તે ઉપવાસ વગેરે બાહાતપ પણ ઈષ્ટ છે.
હવે અજ્ઞાનીના અને જ્ઞાનીના તપનું સ્વરૂપ જણાવે છે–
आनुश्रोतसिकी वृत्ति बर्बालानां सुखशीलता । प्रातिश्रोतसिकी वृत्ति-ज्ञानिनां परमं तपः ॥२॥
અથ : સંસારના પ્રવાહને અનુસરતી સુખશીલતા
