________________
૨૬૪
જ નિષ્કંટક સ્વરાજ્યના સામ્રાજ્યના વિસ્તાર કરતા, એવા ધ્યાનીને મનુષ્ય અને દેવાથી યુક્ત એવા લેકમાં પણ નિશ્ચે કેઇ ઉપમા નથી.
ભાવાર્થ : અહીં ધ્યાની મહાત્માનુ ં સ્વરૂપ જણાવતાં ત્રણ શ્લેાકાથી કહે છે કે જેણે સ્વરૂપના ઉપયોગમાં જોડવાથી પર પુર્વાંગલમાં જતી ઇન્દ્રિયોને રોકવા રૂપે ઇન્દ્રિયો ઉપર વિજય મેળવ્યો છે, સ્વવીયના સામર્થ્યથી પરીષહ-ઉપસગેŕના પ્રસંગે ચલિત ન થતાં ધૈયથી પરીષહાર્દિને જે જીતે છે, કષાય - નાકષાયોના વેગ ભાગી જવાથી જે પ્રશાન્ત-છે. શાન્તચિત્તે આત્મસ્વરૂપને અનુભવે છે, સ્વરૂપ રમણતામાં જે સ્થિર છે, સાધનાની પરિણતિવાળા જેને આત્મા સુખરૂપ છે, અથવા સુખકર-અનુકૂળ આસને બેઠો છે, જેણે (મનની ચપલતા તજવા માટે) પેાતાની દૃષ્ટિને નાસિકાના અગ્રભાગે સ્થાપેલી છે, જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્રરૂપ રત્નત્રયના પરિણામ રૂપ ચાગને સાધતે જે પ્રવૃત્તચક્રયોગી છે, એક જ ધ્યેયમાં ચિત્તને સ્થિર કરવા રૂપ ધારણાના સાતત્યથી બાહ્ય ઇન્દ્રિયોમાં આર્માંતી ચિત્તવૃત્તિઓને જેણે રાકી દીધી છે, (તેથી) જે સંકલ્પ રહિત પ્રસન્ન ચિત્તવાળા છે, જે અજ્ઞાન, સંશય વગેરે આઠ પ્રમાદથી રહિત-અપ્રમત્ત છે, જે આત્મજ્ઞાનના આનંદરૂપે અમૃતનુ આસ્વાદન કરે છે, અને એ રીતે પેાતાના આત્મામાં જ બાહ્ય-અભ્યંતર શત્રુઆ (વિઘ્ના) રહિત નિષ્ઠ'ટક (પરભાવાથી અસ્પૃષ્ય ) એવા સ્વગુણની સંપત્તિરૂપ અને સ્વભાવરૂપ પરિવારયુક્ત, સ્વતંત્રતા
