________________
૩૦. ધ્યાન અષ્ટક
ध्याता ध्येयं तथा ध्यानं, त्रयं यस्यैकतां गतम् । मुनेरनन्यचित्तस्य, तस्य दुखं न विद्यते ॥१॥
અર્થ : જેને ધ્યાતા, ધ્યેય અને ધ્યાન એ ત્રણે એકતાને પામ્યાં છે, તે એકાગ્રચિત્તવાળા મુનિને દુઃખ હેતું નથી.
ભાવાર્થ : ધ્યાતા એટલે ધ્યાન કરનાર અંતરાત્મા, ધ્યેય એટલે શુદ્ધ પરમાત્મસ્વરૂપને પામેલાં અરિહંતસિદ્ધનું શુદ્ધ પરમાત્મસ્વરૂપ. જેનું ધ્યાન કરવામાં આવે છે તે ધ્યેય કહેવાય. અને ધાન એટલે ધ્યાતાને દયેયની સાથે જોડનારી કિયા. એ ત્રણ જેનાં એકતાને પામે તે મહામુનિને દુઃખ રહેતું નથી.
દુઃખ પુદ્ગલના સંયેગ-વિયોગથી થાય છે. પણ જે આત્મા ધ્યાન કરતાં પોતાના આત્માને પરમાત્મસ્વરૂપે જુએ છે, અર્થાત્ પોદ્દગલિક સંબંધોથી પર પિતાના શુદ્ધ સ્વરૂપને દેખે છે, તેને પુદગલના સંયોગ-વિયોગની અસર થતી નથી, તેથી તેને દુઃખ થતું નથી.
જેમ નાટકમાં રાવ કે રંકને પાઠ ભજવનાર નાટકીઓ ગમે તે પાઠ ભજવે તે પણ પિતાને મૂળ સ્વરૂપે એક
