________________
यस्य ज्ञानसुधासिन्धौ, परब्रह्मणि मग्नता । विषयान्तरसंचारस्तस्य हालाहलोपमः ॥२॥
અર્થ : જેને જ્ઞાનસ્વરૂપ અમૃતના સમુદ્ર એવા પરબ્રહ્મમાં (પરમાત્મામાં) લીનતા થાય છે, તેને અન્ય વિષયમાં થતી પ્રવૃત્તિ ઝરતુલ્ય અનિષ્ટ લાગે છે. | ભાવાર્થ : જેને પરબ્રહ્મ એટલે પરમાત્મ સ્વરૂપના જ્ઞાનરૂપી અમૃતના સમુદ્રમાં લીનતા થાય છે, તેને અન્ય બાહ્ય વિષયેની પ્રવૃત્તિ હલાહલ (ઝેર) જેવી અનિષ્ટ લાગે છે. સ્વભાવરમણતાને આનંદ એ અદ્ભુત છે કે તેને અનુભવ નથી થયે ત્યાં સુધી જ વિવિધ વાજિંત્રોના નાદ, દેવરમણીઓનાં રૂપ, ચંદનાદિના ગધે, વિવિધ રસ અને મુલાયમ સ્પર્શોમાં આકર્ષણ રહે છે. ચિંતામણિને મેળવ્યા પછી કાચના કકડા જેમ અનિષ્ટ લાગે છે, તેમ આત્માના સ્વરૂપને આનંદ ચાખ્યા પછી બાહ્ય સંપત્તિ કે સુખે ઝેર જેવાં અનિષ્ટ લાગે છે, એ અપૂર્વ અવર્ણનીય આનંદ આત્મમગ્નતાને છે, એટલું જ નહિ પણ પરમાત્મસ્વરૂપની રમણતામાં લીન થયા પછી પિતાનું અસ્તિત્વ-અહંવ તેમાં એવાઈ જાય છે. પરિણામે “હું કરું છું, મેં કર્યું' વગેરે અહંવૃત્તિને જ નાશ થાય છે અને તેથી પિતે મિથ્યાકતૃત્વાભિમાનને તજીને માત્ર જ્ઞાતા અને દ્રષ્ટા જ રહી જાય છે. એ જ વાતને અહીં જણાવે છે –
स्वभावसुखमग्नस्य, जगत्तत्त्वाऽवलोकिनः । कर्तृत्वं नान्यभावानां, साक्षित्वमवशिष्यते ॥३॥
