________________
૧૦૮
પરિણતિમ એવા ભાવનાજ્ઞાનથી યુક્ત એ અહંકારમુક્ત મુનિ કર્મથી પાસે નથી.
અવસ્થાભેદે લિપ્તતા અલિપ્તતા ઉભય દષ્ટિથી લાભ થાય છે. તે કહે છે अलिप्तो निश्चयेनात्मा, लिप्तश्च व्यवहारतः । शुध्ध्यत्यलिप्तया ज्ञानी, क्रियावान् लिप्तया दृशा ॥६॥
અર્થ : નિશ્ચયનયના મતે જીવ કર્મથી બંધાયેલ નથી અને વ્યવહાર નથી જીવ કર્મથી બંધાયેલ છે. જ્ઞાની અલિપ્ત (નિશ્ચય) દષ્ટિ વડે શુદ્ધ થાય છે અને ક્રિયાવાન લિપ્ત (વ્યવહાર) દૃષ્ટિથી શુદ્ધ થાય છે.
ભાવાર્થ : અહીં કર્મયોગી અને જ્ઞાનયોગી બે પ્રકા૨ના સાધકને ઉદ્દેશીને શુદ્ધિના ભિન્ન ભિન્ન બે ઉપાય જણાવ્યા છે. પ્રાથમિક અવસ્થામાં સાધકની દષ્ટિ વ્યવહારુ હેય છે, તેથી તે આત્માને કર્મથી બંધાયેલે માને છે અને તેને તેડવાના ઉદ્દેશથી આવશ્યક વગેરે ક્રિયા કરતે ચિત્તશુદ્ધિને પામે છે. અહીં સુધી તેને કર્મવેગી કહેવાય છે. પછી ચિત્તશુદ્ધિ થતાં જ્યારે નિશ્ચય દષ્ટિ પ્રગટે છે, ત્યારે તેને “આત્મા, કર્મથી અલિપ્ત-શુદ્ધબુદ્ધ-નિરંજન છે.” એવું પિતાના શુદ્ધ સ્વરૂપનું જે જ્ઞાન થાય છે, તે જ્ઞાનથી જ તે શુદ્ધ થાય છે. આ અવસ્થામાં તે જ્ઞાનગી કહેવાય છે. જેમ સિંહનું બચ્ચું પણ વણઝારના પિઠિયા સાથે રહેલું, જ્યાં સુધી પિતાને પિઠિયા તુલ્ય માને છે, ત્યાં
