________________
૨૦૩ .
લાકેષણાના જય દુષ્કર છે. મહાયાગીએ પણ તેનાથી હારી જાય છે, અને ભવમાં ભટકતા થઈ જાય છે. પુનઃ એ જ હકીકત જણાવે છે–
लोकसंज्ञा महानद्यामनुश्रोतोऽनुगा न के । प्रतिश्रोतोऽनुगस्त्वेको, राजहंसो महामुनिः ||३||
અર્થ : લેાકસ જ્ઞારૂપ મેાટી નદીમાં-પ્રવાહના વહે– ણુમાં કાણુ તણાતા નથી ? સામે પૂરે તરનાર તે એક મહામુનિરૂપી રાજહંસ છે.
ભાવાર્થ : નદીમાં મચ્છ-કચ્છપ વગેરે જળચરા, અને કાષ્ટ વગેરે સર્વ પ્રાયઃ પાણીના પ્રવાહ જે તરફ વહેતા હેાય તે તરફ જાય છે, કારણ કે પ્રવાહના મળે ચાલતાં કષ્ટ પડતું નથી, સામા પૂરે તરવામાં કષ્ટ લાગે છે. એક રાજહંસ જ એવું પ્રાણી છે કે જે સામા પૂરે ગતિ કરે છે. તેમ સ'સારસમુદ્રમાં પણ પ્રાયઃ સર્વ જીવા લાકપ્રવાહે જ ચાલતા હાય છે, લેાકેષણાના ત્યાગ કરી મુક્તિના માગે ચાલનાર તેા એક રાજહુ'સ જેવા મહામુનિ જ હોય છે. સૌંસારમાં પ્રાયઃ સ` કોઇ અનુકૂળતાનેા પક્ષ કરનાર હાય છે, અને તે અનુકૂળતાને પક્ષ પ્રાણીઓને સંસારમાં ભટકાવે છે. એક મહામુનિ જ અનુકુળતાને તજીને પ્રતિકૂળતામાં પ્રસન્ન રહે છે. રાગને તજી વૈરાગ્યના સહજ આનદ્ર અનુભવે છે.
