________________
૧૩
। પણ પિછાની શકે, પછી માડુ તેના છિદ્રને પામી શકે નહિ અને તેને વશ કરી શકે નહિ. કારણ કે પ્રકાશ થતાં જ ચાર જેમ ભાગી જાય છે, તેમ વિદ્યા જ્ઞાનના પ્રકાશ થતાં જ માહરૂપી ચાર ભાગી છૂટે છે. તેનું જોર અવિદ્યા હાય ત્યાં સુધી જ ચાલે છે.
એ જ વાતને સ્પષ્ટ જણાવે છે
तरङ्गतरलां लक्ष्मी-मायुर्वायुवदस्थिरम् । अदभ्रधीरनुध्याये - दभवद् भङ्गुरं वपुः ||६||
અથ`: (અન્નધી:) નિપુણ બુદ્ધિવાળા આત્મા લક્ષ્મીને સમુદ્રનાં માજા' જેવી ચપળ, આયુષ્યને વાયુની જેમ અસ્થિર અને શરીરને વાદળના જેવું નાશવંત (છે એમ) વારવાર વિચારે.
-
ભાવાથ : નિપુણ બુદ્ધિવાળા – જ્ઞાની – વિદ્યાવાન આત્મા તત્ત્વથી લક્ષ્મીને સમુદ્રનાં મેાજાં જેવી ચપળ છે, આયુષ્ય વાયુની જેમ અસ્થિર છે અને શરીર પણ વાદળાની જેમ ક્ષણુ વિનશ્વર છે. એમ વિચારે છે, ત્યારે માહનુ' જોર ભાંગી જાય છે. કારણ કે જીવને મૂઢ મનાવવામાં લક્ષ્મી, જીવન અને શરીર એ ત્રણ મુખ્ય નિમિત્તો છે. તેની સાચી ઓળખના અભાવે જીવ માહુમૂઢ બનીને વિવિધ ખટપટોમાં ફસાય છે. વિદ્યા પ્રગટતાં જ જ્યારે એ ત્રણેના તાત્ત્વિક સ્વરૂપનું જ્ઞાન-ભાન જીવને થાય છે, ત્યારે તેનાથી વિરક્ત
થઈ તે માહના પરાભવ કરી શકે છે.
