________________
૧૬૮
રૂ૫, સૌંદર્ય, કે ગામ-નગર, બાગબગીચા તથા ધનસંપત્તિ વગેરેને ગર્વ કેમ ઘટે?
આત્માની સંપત્તિ અને સૌંદર્ય નિર્વિકાર અવિનશ્વર છે. ગમે તેટલું ભેગવવા છતાં લેશ પણ ખૂટે-બગડે નહિ તેવું છે, અને તે પિતાની પાસે સ્વાધીન છે, એ જાણ્યા પછી જીવને જગતની એંઠ જેવા પુદ્ગલના વિકારરૂપ રંગરાગ કે ધન-સંપત્તિ વગેરે બાહ્ય સંગે તુચ્છ લાગવાથી તેને ઉત્કર્ષ–ગર્વ ગળી જાય છે. ઊલટામાં બાહ્ય સંગો તેને સ્વરૂપઆનંદમાં બાધક જણાય છે. તેથી તેને ઉત્કર્ષ તે કરતું નથી, પણ તેને બંધન માને છે અને તેને છેડવામાં તે આનંદ માને છે.
જ્ઞાની મુનિને બાહ્ય ભાવથી ઉતકર્ષ ન થવાનું કારણ જણાવે છે –
शुद्धाः प्रत्यात्मसाम्येन, पर्यायाः परिभाविताः । શશુદ્ધાથાપટવાનો મહામુને દ્દા
અથઃ શુદ્ધ પર્યાયે પ્રત્યેક આત્મામાં સમાન હોવાથી અને અશુદ્ધપર્યાયે તુચ્છ હોવાથી વિચારવંત) મહામુનિને તે ઉત્કર્ષ માટે થતા નથી. . ભાવાર્થ : મહામુનિ પિતાના શુદ્ધ જ્ઞાનથી જ્યારે આત્મસ્વરૂપને વિચારે છે, ત્યારે સર્વ આત્માઓના શુદ્ધ જ્ઞાનાદિ પર્યાયે સમાન હોવાથી તેમાં ઓછાવત્તાપણાને ભેદ
