________________
૧૮૨ ભાવાર્થઃ લૌકિક મત પ્રમાણે આ પૃથ્વીને શેષનાગ ધારણ કરે છે, અને તે નર અમૃતકુંડને સ્વામી મનાય છે. એ ઘટનાથી મુનિને શેષનાગની ઉપમા આપતાં અહીં જણાવ્યું છે.
બ્રહ્મચર્યની નવવાડોરૂપી નવ અમૃતના કુંડમાં સ્થિરતાને અધિષ્ઠાયક, અર્થાત્ નવાવાડનું પાલન કરવા પૂર્વક શુદ્ધ બ્રહ્મચર્યને સ્વામી અને અપ્રમભાવે ક્ષમાધર્મને (શેષનાગ પક્ષે પૃથ્વીના) રક્ષક એ મુનિ શેષનાગ-નાગેન્દ્રતુલ્ય શોભે છે.
હવે મહાદેવની ઉપમાથી મુનિને વર્ણવે છે – मुनिरध्यात्मकैलासे, विवेकवृषभस्थितः । शोभतेविरति-ज्ञप्ति गङ्गागौरीयुतः शिवः ॥५॥
અર્થ : અધ્યાત્મરૂપ કૈલાસ પર્વત ઉપર, વિવેકરૂપી વૃષભ ઉપર બેઠેલા, વિરતિ અને જ્ઞાનરૂપી ગંગા અને પાર્વતી સહિત મુનિ મહાદેવની જેમ શોભે છે ?
ભાવાથ મહાદેવ કૈલાસ પર્વત ઉપર રહે છે, વૃષભ તેમનું વાહન છે, અને ગંગા-પાર્વતી તેઓની પત્નીઓ છે. તેમની સાથે મુનિને સરખાવે છે કે –
અધ્યાત્મરૂપ કૈલાસ પર્વતમાં વસતા, હેય-ઉપાદેયના નિશ્ચયરૂપી વિવેક વૃષભ ઉપર બેઠેલા અને વિરતિરૂપી ગંગા અને (જ્ઞપ્તિ=) જ્ઞાનરૂપી પાર્વતીથી યુક્ત એવા મુનિ મહાદેવની જેમ શોભે છે.
