________________
૧૦૦
કર્મને લેશમાત્ર વિશ્વાસ કરવા જેવું નથી. કર્મ જીવને સુખ-સગવડ આપી તેમાં બેભાન બનાવી દુરુપયોગ કરાવીને પટકે છે. માટે સુખ-સગવડમાં લેશ પણ રાચવું યોગ્ય નથી.
બાહ્ય સર્વ કાર્યોમાં કર્મવિપાકની મુખ્યતા જણાવે છે – अर्वाक सर्वाऽपि सामग्री, श्रान्तेव परितिष्ठति । विपाकः कर्मणः कार्य-पर्यन्तमनुधावति ॥६॥
અથ : સઘળી પણ (સુખ-દુઃખ આપનારી) સામગ્રી થાકી ગઈ હોય તેમ પહેલાં જ અટકી જાય છે, પણ કર્મને વિપાક કાર્યની પૂર્ણતા સુધી પાછળ પાછળ ચાલે છે.
ભાવાર્થ : સુખ-દુઃખમાં મુખ્યતા કર્મના વિપાકની છે. સામગ્રી ગૌણ છે. અશુભ કર્મોને વિપાક થવા પહેલાં જ સુખ-સામગ્રી ચાલી જાય છે, અગર રહે તે પણ સુખ આપી શકતી નથી. તેમ શુભકર્મોને પરિપાક થવા પૂર્વે દુઃખનાં નિમિત્તે ખસી જાય છે, અગર રહે તે પણ દુઃખી કરી શકતાં નથી.
તન-ધન-કુટુંબ-પરિવાર વગેરે સઘળું સુખનું સાધન અશુભકર્મોના ઉદય થવા પૂર્વે જ વિખરાઈ જાય છે. અગર સુખને બદલે દુઃખનું કારણું બની જાય છે. એવાં દષ્ટાન્ત જગતમાં પ્રત્યક્ષ દેખાય છે. કેટલાય માણસો સુખની સામગ્રીના અભાવે દુઃખી છે, તે કેટલાય છતી સામગ્રીએ દુખ જોગવતા હોય છે. એમ શુભકર્મોના પણ ઉદય પૂર્વે
