________________
કર તે વજને તેડવા જે દુષ્કર છે. (૧) ચાર કષાયેરૂપી તેમાં પાતાલ કહાશ છે. તે તૃણારૂપી વાયુથી ભરેલા છે; અને સંકલ્પરૂપી પવન પ્રકુપિત થતાં જીવનો સંસાર વધવા રૂપ તેમાં ભરતી આવે છે, અને સંકલ્પ શાન્ત થતાં સંસારમાં ઓટ આવે છે. અર્થાત્ સંસાર તૂટે છે. (૨) વિષયેચ્છારૂપી વડવાનલ (અગ્નિ) તેમાં સ્નેહને (સમુદ્ર પક્ષે જળને) બાળી રહ્યો છે. અર્થાત્ વિષયના રાગથી જીવને મૈત્રીઆદિ, શુભભાવેને નાશ થતાં સનેહ તૂટે છે. વળી જે સંસારસમુદ્રમાં રગ-શેકરૂપી ભયંકર મચ્છ-કચ્છપાદિ (જળચર) જીવે આત્માની આભસંપત્તિરૂપી રૂધિરને ચૂસી મુડદાલ બનાવે છે. (૩) જેમાં દબુદ્ધિરૂપી વીજળી, મત્સ્યરૂપી તેફાની પવન અને દ્રોહરૂપી ગર્જનાઓના ખળભળાટ ચાલે છે, તેથી મુક્તિમાર્ગના મુસાફર આત્માઓ માર્ગભ્રષ્ટ થઈ સંકટમાં સપડાય છે. (૪) આવા અતિભયંકર સંસારસમુદ્રથી સદા ઉદ્વિગ્ન જ્ઞાનીઓ સર્વપ્રયત્ને તેમાંથી પાર ઉતરવાના સત્ય ઉપાયને ઈચ્છે છે, પ્રયત્નપૂર્વક શૈધે છે. (૫)
તે ઉપાયે કેવા અપ્રમત્ત પણ કરે છે, તે જણાવે છે – तैलपात्रधरो यद्वद्, राधावेधोद्यतो यथा । क्रियास्वनन्यचित्त : स्याद्, भवभीतस्तथा मुनिः ॥६॥
અર્થ : જે રીતે તેલના પાત્રને ધારક, તથા જે રીતે રાધાવેધ માટે ઉઘત મનુષ્ય ક્રિયામાં એકાગ્ર ચિત્ત બને તે રીતે સંસારથી ડરેલે મુનિ ક્રિયામાં એકાગ્ર ચિત્ત બને.
