________________
૧૬૩
કંપતું નથી. અર્થાત જ્ઞાનીને સદા નિસ્પૃહતા હોવાથી તે નિર્ભય છે અને અજ્ઞાની છે તે જડ સુખની પૃહાવાળે હેવાથી યાચક જે હલકે બને છે. તેથી સાતે ભયે તેને સંસારમાં રખડાવે છે.
હવે ચારિત્રવંત જ્ઞાની સર્વથા નિર્ભય હોય છે તે જણાવે છે –
चित्ते परिणतं यस्य, चारित्रमकुतोभयम् । ... अखण्डज्ञानराज्यस्य, तस्य साधोः कुतो भयम् ? ॥८॥
અર્થ : અખંડ જ્ઞાનરૂપ સામ્રાજ્યને પામેલા જેના ચિત્તમાં કઈને જ્યાં ભય નથી એવું ચારિત્ર પરિણત થયું છે, તે સાધુને કોનાથી ભય છે? અર્થાત્ તે નિર્ભય છે. - ભાવાર્થ : જ્ઞાન અને ચારિત્ર ઉભયના વેગે આત્મા નિર્ભય બને છે. એકલું જ્ઞાન કે જ્ઞાન નિરપેક્ષ ચારિત્ર તત્વથી મિથ્યા છે, માટે અહીં જ્ઞાન-ક્રિયા ઉભયને સમાગ જે મુનિમાં છે તે મુનિને કર્મ કે મરણને પણ ભય રહેતો નથી. જે જ્ઞાનપૂર્વકના ચારિત્રથી મરણને મહત્સવ બનાવી શત્રુભૂત કમેને નાશ કરી સર્વદા સંપૂર્ણ નિર્ભય બની શકે તેને ભય ક્યાંથી હોય ?
હવે આત્મ પ્રશંસા પરમાં આત્મબુદ્ધિથી થાય છે તે અનાત્મભાવરૂપ છે તેથી તેના પરિવાર માટે કહે છે.
