________________
૧૫૪
વશ થયે પણ માનવને બદલે બળદ બની ગયે. તેથી બાઈ અતિદુઃખી થઈ, પણ પતિ હોવાથી તેનું પાલન કરતી રહી. એકદા જંગલમાં તેને ઘાસ ચરાવવા ગયેલી અને ત્યાં વૃક્ષ નીચે તે બેઠી હતી, ત્યાંથી આકાશમાર્ગે જતા ચારણ-વિદ્યાધરના મુખે સાંભળ્યું કે “તે બળદ પતિને જે ચારે ચરાવી રહી છે તેમાં એક સંજીવની ઔષધી પણ ઊગેલી છે. બળદ જે તેનું ભક્ષણ કરે તે પુરુષ બની જાય” પણ બાઈ તે ઔષધીને ઓળખતી નથી તેથી તેણે ઊગેલા સઘળા ઘાસને ક્રમશઃ કાપી કાપીને બળદને ખવડાવવા માંડ્યું. તેમાં સંજીવનીનો છોડ પણ ખાવામાં આવવાથી બળદ પુનઃ પુરુષ બની ગયે.
આ દષ્ટાન્તનો ઉપાય એ છે કે ઔષધિની ઓળખ વિના પણ તેના ધ્યેયથી તેણે સઘળી વનસ્પતિને ઉપગ કર્યો તે તેમાં ક્રમશઃ સંજીવની ઔષધિની પણ પ્રાપ્તિ થઈ તેમ અપુનબંધકાદિ પહેલા ગુણસ્થાનકવતી જ તત્ત્વથી મેક્ષમાર્ગ ને જાણતા નથી છતાં પિતાને માન્ય દર્શનમાં પણ મોક્ષ માર્ગને (અનુકૂળ દાન-દયા-પરોપકાર વગેરે કરતાં પરિણમે મેક્ષમાર્ગને) પણ પામે છે અને ઉત્તરોત્તર આરાધક બની અંતે મુક્તિ મેળવે છે.
અપુનર્બધ વગેરેનું સ્વરૂપ આ પ્રમાણે છે.
અપુનર્ધધક : યથાપ્રવૃત્તિકરણથી કર્મોની સ્થિતિને ઘટાડતે અંતઃ કેડાછેડી સાગરોપમ જેટલી કરે, તે પછી તેમાં રાગ-દ્વેષાદિ મંદ થઈ જવાથી પુનઃ ઉત્કૃષ્ટ (અંતઃ
