________________
૧૪o
કારણે શુદ્ધ પણ આ મામાં વિવિધ વિકારોની મિત્રતા દેખાય છે અને તેથી રાગ-દ્વેષાદિ કરતે જીવ સંસારમાં રખડે છે, કારણ કે સંસારનું મૂળ અજ્ઞાન અને તજજન્ય અવિવેક છે.
પુનઃ પણ અવિવેકનું ફળ જણાવે છે – यथा योधैः कृतं युद्धं, स्वामिन्येवोपर्यते । शुद्धात्मन्यविवेकेन, कर्मस्कन्धोर्जितं तथा ॥४॥
અર્થ : જેમ દ્ધાઓએ કરેલા યુદ્ધને સ્વામિમાં (રાજાદિમાં) આરેપ કરાય છે, તેમ અવિવેકથી કર્મ સ્કલ્પના વિલાસને શુદ્ધ આત્મામાં આરોપ કરાય છે, | ભાવાર્થ : ઉપચારથી સુભટોએ કરેલા યુદ્ધને આરોપ જેમ રાજા વગેરેમાં કરાય છે, “રાજા યુદ્ધ કરે છે” એમ બેલાય છે, તેમ (તરવથી આભાએ નહિ કરેલા) કર્મના સમૂહથી કરાતા રાગ-દ્વેષાદિ ભાવેને શુદ્ધ આત્મામાં આવેપ કરાય છે. જીવ રાગી છે, દ્વેષી છે, ક્રોધી છે વગેરે કહેવાય છે તે ઉપચાર માત્ર છે. વસ્તુતઃ આત્મા તે જડને અર્જા છે. જે ચેતન દ્રવ્ય જડ ક્રિયા કરે તે ચેતનને બદલે જડ બની જાય અથર્ આત્માને નાશ થઈ જાય, એ કઈ રીતે સંગત નથી. માટે આત્મા ક્રોધી છે, કર્મો બાંધે છે, જન્મે છે, મરે છે વગેરે શુદ્ધ નય સ્વીકારતે નથી. પિતાના અવિવેકના કારણે શુદ્ધ આત્માને દોષિત માનવાથી તેના પ્રત્યે ક્રોધાદિના પરિણામ થાય, તેનાથી કર્મોને બંધ થાય
