________________
૧૩૫
પેાતાના ગુણમાં (સ્વરૂપમાં) મમતા કરવી તે વિદ્યા છે, એ વિદ્યા આત્માને શરીરાદિના બંધનથી છેડાવી મુક્તિના પરમત્કૃષ્ટ સ્વાધીન સુખને આપે છે.
હવે વિદ્યાના મહિમા અને ફળ જણાવે છે—
मिथायुक्तपदार्थानामसंक्रमचमत्क्रिया । चिन्मात्र परिणामेन विदुषैवानुभूयते ||७||
અ: પરસ્પર મળેલા (જીવ અને પુદ્ગલરૂપ) પદાર્થોંના અસક્રમના (ભેદના) ચમત્કાર, માત્ર જ્ઞાનની પરિણતિવાળા વિદ્વાન જ અનુભવી શકે છે.
ભાવાર્થ : અનાદિ કાળથી જીવ અને પુટ્ટુગલ અને ભિન્ન છતાં ખીર-નીરની જેમ પરસ્પર એ રીતે આતપ્રેત મળી ગયા છે કે જેથી ‘ આ શરીર અને આ જીવ, આ પુદ્ગલના પર્યાં. અને આ જીવના પર્યાયા,’ એવા ભેદ માત્ર જ્ઞાનની પરિણતિવાંળે। વિશિષ્ટ જ્ઞાની જ અનુભવી શકે છે. તે બન્નેના ભેદ છે એ વાત અજ્ઞાનીને તે ચમત્કારરૂપ ભાસે છે. અર્થાત્ જીવ અને પુગલનું' ભેદજ્ઞાન થયા વિના વિવેક પ્રગટતા નથી અને વિવેક પ્રગટ્યા વિના હૈય-ઉપાદેયના વિભાગ થઈ શકતા નથી, માટે જ અજ્ઞાની જીવ પરપટ્ટામાં હું અને મારું માની ઠગાય છે. સમ્યગ્રાની (વિદ્યાવત) આત્મા એ ભેદને જાણે છે, તેથી જડને પરપદાથ માની તેનાથી છૂટી શકે છે અર્થાત્ વિદ્યા સ્વ-પરના વિવેક કરાવી આત્માને જડના બંધનથી છેડાવી મુક્તિરૂપ ફળ આપે છે.
