________________
૧૨૭. કાલથી હોવાથી તે ઈન્દ્રિ દ્વારા જીવ તે પુદ્ગલ ધર્મના સુખમાં ફસાઈ જાય છે. તત્વથી ઈન્દ્રિયે પુદગલના સુખ ભેગવવા માટે નથી, પણ તેને વૈરાગ્ય કેળવી પ્રાન્ત વીતરાગ થવા માટે છે. માટે પુદ્ગલના શબ્દાદિ ગુણે પ્રત્યે વૈરાગ્ય કેળવી તેમાં અનાસક્ત બનવું, તે શ્રેષ્ઠ માન મુનિને ધર્મ છે. આ મૌન મુનિને સંસારમાં પણ મુક્તિને આનંદ આપે છે અને પરિણામે મુક્તિને પ્રાપ્ત કરાવે છે, માટે શ્રેષ્ઠ છે.
આવું ઉત્તમ મૌન આત્મપરિણત મુનિને હોય છે. તે કહે છે–
ज्योतिर्मयीव दीपस्य, क्रिया सर्वाऽपि चिन्मयी । यस्यानन्यस्वभावस्य, तस्य मौनमनुत्तरम् ॥८॥
અર્થ : જેમ દીપકની સર્વ ક્રિયા (હિલચાલ) પ્રકાશમય હોય છે, તેમ જેની સઘળી ય ક્રિયા જ્ઞાનમય છે, જે અન્ય પદાર્થમાં પરિણમતે નથી, (સ્વરૂપમાં રમણતા કરે છે) તેનું મૌન સર્વથી શ્રેષ્ઠ છે. | ભાવાર્થ : જેમ દીપકની હાલવું, ચાલવું, ઊંચે વધવું, તિરછું વર્તવું, વગેરે સઘળી પ્રવૃત્તિ કેવળ પ્રકાશરૂપ હેય છે, તેમ જે આત્માની સર્વપ્રવૃત્તિ સ્વભાવરમણુતામાં પરિ. ણમે છે, અર્થાત્ જેની મન, વચન, કાયાની સર્વ પ્રવૃત્તિ વિભાવમાંથી મુક્ત કરી સ્વભાવની સિદ્ધિ કરે છે, તે મહા
