________________
સહાચારની સુવાસ, શ્રી ઉપાયાના સ્વાધ્યાયને રસ, મુનિઓની પવિત્રતાને સ્પર્શ આદિ અર્થાતર શખ્યાદિ વિષયે પણ આત્મામાં છે તેનું અવગાહન કરી તેમાં મસ્ત બને છે અને ક્રમે ક્રમે જ્ઞાન-ધ્યાનમાં મસ્ત બની આત્મા સ્વરૂપ ભેગને આનંદ લૂંટે છે. | મેહમૂઢ આ માએ વિષયમાં કેવા ઘેલા બને છે તે
पुरः पुरः स्फुरत्तृष्णा, मृगतृष्णानुकारिषु । इन्द्रियार्थेषु धावन्ति, त्यक्त्वा ज्ञानामृतं जडाः ॥६॥
અર્થ : જેઓની તૃણું ઉત્તરોત્તર વધતી રહે છે, તે જડ પુરુષે જ્ઞાનરૂપી અમૃતને તજીને ઝાંઝવાના નીર જેવા (બ્રામક) ઈન્દ્રિયેના વિષમાં દોડે છે.
ભાવાર્થ અપેક્ષાથી વિચારીએ તે ઈન્દ્રિય એ તો વિવેકીજને માટે મેહને જીતવા માટેની પુણ્યથી પ્રાપ્ત થયેલી જીવન સામગ્રી છે. ભયંકર તે વિષયની તૃષ્ણ-અભિલાષા છે, શાસ્ત્રોમાં ઘટનારૂપે કહ્યું છે કે મહારાજાને પાટવીપુત્ર રાગકેસરી છે, તેને મંત્રી વિષયાભિલાષ છે અને પાંચ ઇન્દ્રિયે વિષયાભિલાષની પુત્રીઓ છે, વિષયાભિલાષના બળે તે સંસારનો બધે પ્રપંચ સરજે છે. જે પૂર્વે જણાવ્યું તે જ્ઞાન-ધનને ઉપમ કરી જીવ આ વિષયાભિલાષના પ્રપંચને સમજે તે એ જ ઈન્દ્રિયેના નિગ્રહ દ્વારા મેહને પરાભવ કરી મુક્ત થઈ શકે છે. માત્ર જરૂર છે જ્ઞાન દ્વારા વસ્તુ તત્વને જાણવાની. એ જ્ઞાન
