________________
૧૧. નિલેપ અષ્ટક
ससारे निवसन् स्वार्थसज्जः कज्जलवेश्मनि । लिप्यते निखिला लेोका, ज्ञानसिद्धो न लिप्यते ॥१॥
અર્થ કાજળના ઘર જેવા આ સંસારમાં વસતે અને (સંસારમાં જ) સ્વાર્થ સાધવામાં તત્પર (અજ્ઞ) એ સઘળ લેક કર્મથી (રાગ-દ્વેષાદિથી) લેપાય છે, પણ જેને જ્ઞાન સિદ્ધ (આત્મસાત્ ) થયું છે, તે જ્ઞાની પાસે નથી.
ભાવાર્થ : અજ્ઞાનીને સંસારમાં સર્વ પદાર્થો રાગશ્રેષમાં નિમિત્ત બનતા હેવાથી તે આત્માને કાજળની જેમ મલિન કરે છે, તે (અજ્ઞાની) કાજળની કેટડી જેવા આ સંસારમાં વર્તતે સ્વ-પરના વિવેક વિનાને અને સંસારમાંથી (બાહ્ય-પદ્ગલિક ધન-સ્વજનાદિ ભામાંથી) સ્વાર્થ (સુખ) સાધવામાં સજ્જ, અજ્ઞ સર્વલેક (હેય-ઉપાદેયના વિવેકના અભાવે જિનાજ્ઞાની વિરાધના કરત) કર્મથી (રાગદ્વેષાદિથી) લેપાય છે. પણ જેને જડ-ચેતનને સ્વ-પરને વિવેક કરાવના સમ્યગુ જ્ઞાન સિદ્ધ થયું છે. અર્થાત્ મન-વચન-કાયાની સર્વ ક્રિયા સમ્યગૂ જ્ઞાનાનુસારી છે, તે જ્ઞાની (જિનાજ્ઞાની પૂર્ણ આરાધના કરતે, રાગ-દ્વેષાદિને વિજય કરતે નવાં કર્મોથી) લેપતે નથી.
