________________
૧૦૩
અહી' એ પ્રશ્ન થાય કે જો આત્મા નિજમાં પરભાવનો કર્યાં છે, તે તે નિજમાં પરદ્રવ્યના કર્તા કેમ નહિ? તેનું સમાધાન એ છે કે તે નિજમાં સ્વ-પર ઉભયદ્રવ્યની ક્રિયા કરે તે એક દ્રવ્યમાં ઉભય દ્રબ્યાની ક્રિયાના પ્રસંગ આવે, અને શ્રી જિનમતમાં એક દ્રવ્યમાં એ દ્રબ્યાની ક્રિયા માન્ય નથી, તેથી જિનાજ્ઞાા વિરોધ થાય. પુનઃ પ્રશ્ન થાય કે જો એક દ્રવ્યમાં સ્વ-પર બે ક્રિયા સંમત નથી, તે આત્મામાં કમના મધ કેમ ઘટે ? તેનું સમાધાન એ છે, કે સ ંસારી આત્મા પેાતાના રાગાદિ અશુદ્ધ ભાવેને કરે છે, ત્યારે તે અશુદ્ધ ભાવાનુ આલમન પામીને કામ ણુવ ણુાનાં પુદ્દગલા સ્વયં તે તે જ્ઞાનાવરણાદિ ક્રમ રૂપે પરિણમે છે. જેમ લાહસુખક પાતે કાંઇ કરતું નથી, તે પણ તેની પાસે રહેલુ લાખંડ સ્વયં આકર્ષાઈને લેહચુ'ખકને ચાંટે છે, તેલની ચીકાશવાળા શરીરે ઊડતી રેતીના રજકણે સ્વયં ચાંટે છે, તેમ પાતામાં રાગાદિ વિભાવને કરવાથી જીવને ક રૂપી રજ સ્વયં ચાંટે છે. આમ ઋજુસૂત્રનયના મતે આત્મા સ્વમાં અશુદ્ધભાવાના કર્યાં છે, પણ કખ ધ આદિ પૌલૈંગલિક ક્રિયાના કર્તા નથી.
પુનઃ એ પ્રશ્ન થાય કે જો કમ પુદ્ગલા સ્વયં આત્માને ચાંટે છે, તે જીવને કર્માં ના કર્યાં કેમ કહેવાય ? તેનું સમાધાન એ છે કે વાદળ જળને વરસાવે છે, છતાં તે ધાન્યને વરસાવે છે, એમ કહેવાય છે. તેમાં કારણ એ છે કે તેણે વરસાવેલા જળથી ધાન્ય પાકે છે. એ રીતે આત્મા રાગાદિ
