________________
તૃપ્તિને પામે, છતાં પુલની તૃપ્તિને (પુષ્ટિને) આત્માની તૃપ્તિ માનવારૂપ મિથ્યા ઉપચાર કરે તે જ્ઞાનીને ઘટિત નથી.
ભાવાથ : આત્મા અને પુદ્ગલ બન્ને દ્ર પરસ્પર ભિન્ન સ્વભાવવાળા છે, તેથી પુદ્દગલને સગથી પુગલે જ પુષ્ટ થાય અને આત્મગુણોની વૃદ્ધિથી (પ્રગટીકરણથી) આત્મા પુષ્ટ થાય એ સ્વભાવસિદ્ધ છે, છતાં અન્યની તૃપ્તિથી પિતાની તૃપ્તિ થાય છે એમ માનવું તે સાચાજ્ઞાનીને માટે એગ્ય નથી. અર્થાત્ પુદ્ગલની તૃપ્તિથી આત્મવિકાસ માનવે તે અજ્ઞાન છે.
પૂવે પૂર્ણતાષ્ટકમાં જણાવ્યું છે તેમ બાહ્યપદાર્થોથી આત્મા પૂર્ણ બનવાને બદલે અપૂર્ણ (અતૃપ્ત) બને છે, અને બાહ્ય જડ પદાર્થોને જેમ જેમ છેડે છે, તેમ તે પિતાના ગુણોથી પૂર્ણ થાય છે.
શું શરીરમાં સોજાની જાડાઈ થવાથી શક્તિ વધી છે એમ કહી શકાય ? કદાપિ નહિ, શક્તિ ઘટવાથી સોજા પ્રગટે છે. માટે તે શક્તિ પ્રગટાવવા સોજા ઉતારવાનો પ્રયત્ન કરે પડે છે, અને જેમ જેમ સજા ઊતરે છે, તેમ તેમ આરોગ્ય (શરીરશક્તિ) વધે છે. એ રીતે આત્માની સાચી પુષ્ટિ (ગુણ વૃદ્ધિ) માટે પણ પુદ્ગલેના ભાગને છોકવા પડે છે. એ કારણે જ અનંત ઉપકારી પરમાત્માએ પુદગલેને ત્યાગ અને વૈરાગ્ય કરવા ઉપદેર્યું છે, અને એ રીતે ત્યાગ-વૈરાગ્ય દ્વારા અનંત આત્માઓ આજ પૂર્વે સાચી શાશ્વતી તૃપ્તિને પામીને તેના શુદ્ધ આનંદને જોગવી રહ્યા છે.
