________________
હી
અહીં એ સૂચન છે કે જીવને પ્રગટાવ્યા શાન્તરસ વિના આ વિશ્વમાં કદાપિ કયાંય પણ શાન્તિ મળે તેમ નથી, ભલે તે આકાશ-પાતાળ એક કરવા જેટલા ઉદ્યમ કરે, પણ વસ્તુ જ્યાં નથી ત્યાંથી તે કેમ મળે ? ચૈતન્યસ્વરૂપ આત્માને પુગલાના ભાગથી તૃપ્તિ થાય, એ કદી શક નથી. એ માટે તે એણે માર્ગ બદલવા જ પડશે. શાન્તરસ કે જે ચૈતન્યસ્વરૂપ છે, તેને પ્રગટ કરી તેનુ આસ્વા દન કરવું પડશે. તત્ત્વથી શાસ્ત્રોમાં જે કાઈ સમ્યક્ ક્રિયાએ કરવાનું વિધાન છે, તે શાન્તરસને પ્રગટાવવા માટે છે.
આ શાન્તરસનું વર્ણન કરતાં જણાવ્યુ છે, કે જ્યાં પૌદ્ગલિક દુઃખ નહિ-પૌદ્ગલિક સુખની ઇચ્છા નહિ, પુદ્દગલની ચિંતા નહિ, જયાં રાગ નહિ, દ્વેષ નહિ અને જ્યાં કોઈ ઈચ્છા જ નહિ, તે શાન્તરસને સર્વ રસેમાં તે રાજા હાવાથી રસાધિરાજ કહ્યો છે.
તેની પ્રાપ્તિ માટેના ઉપાયે તરીકે ગુરુકુળવાસ, અધ્યાત્મ વિષયક શાસ્ત્રોનુ શ્રવણ-વાચન-ચિંતન-મનન તથા અનિત્યાદિ અને મૈગ્યાદ્રિ ભાવનાઓનુ’ વાર વાર મનન, અપરાધી પ્રત્યે પણ પરોપકાર વૃત્તિ અને અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય, અપરિગ્રહ વગેરે તેાની સાથે વિવિધ નિયમેાનુ પાલન વગેરેનુ' સેવન કરવું જોઇએ.
-
સાચી અને મિથ્યા અને તૃપ્તિનું સ્વરૂપ જણાવે છે— संसारे स्वभवन् मिथ्या, तृप्ति स्यादाभिमानिकी । तथ्या तु भ्रान्तिन्यस्य, साऽऽत्मवीर्यविपाककृत् ॥३॥
''
