________________
૨૧
જીવ આત્માના સ્વરૂપથી દ્વાતિદૂર થતા જાય છે. તેનું આત્મા સંબંધી અજ્ઞાન વધતું જાય છે અને એ અજ્ઞાન જેમ જેમ વધે તેમ તેમ સુખ દૂર થાય છે-દુ:ખ વધતુ રહે છે. ખાટા પદ્માથી દૂધ ખગડે તેમ માહ્ય વસ્તુઓના લાભથી અને લેાભજન્ય વિવિધ વિકલ્પાથી જ્ઞાનરૂપી દૂધપણુ બગડી જાય છે, માટે માહ્ય વસ્તુઓની મમતા મૂકીને આત્મસ્વરૂપમાં સ્થિર થવું હિતકર છે.
માહ્ય—અભ્યતર વૃત્તિની વિષમતાને કુલટા સ્ક્રીની ઉપમા દ્વારા સમજાવે છે—
अस्थिरे हृदये चित्रा, वाङ्नेत्राकारगापना | पुंश्चल्या इव कल्याण - कारिणी न प्रकीर्तिता ॥३॥
અ: કુલટા સ્ત્રીની જેમ ચિત્ત ચંચળ હાય છતાં (મિથ્યા) વાણી અને નેત્રાના બાહ્ય આકારથી વિવિધ રીતે તેને છુપાવવું, તે કલ્યાણકારક કહ્યું નથી.
ભાવાથ : જેનુ ચિત્ત રાગ-દ્વેષના કે વિષય-કષાયાના વિવિધ વિકલપેાથી અસ્થિર-ચંચળ હાય, છતાં બહારથી વાણી અને નેત્રાના હાવભાવથી લેાકમાં સારા દેખાવવા માટે પ્રયાસ કરે, તે પરપુરુષમાં આસક્ત છતાં પેાતાના પતિને હાવભાવથી પ્રસન્ન કરી પેાતાનાં દુરાચરણને છુપાવનારી કુલટા સ્ત્રીની જેમ માયાવી ગણાય, તેથી તેની લેાકેાને બતાવવા પૂરતી અહારની તે ચેષ્ટા કલ્યાણુ કરતી નથી. આચાર, વિચાર અને ઉચ્ચાર ત્રણે જેના પ્રશસ્ત છે, તે જ કલ્યાણ સાધે છે.
