________________
ભાવાથ: પરવસ્તુમાં મમતાની ગાંઠ કે જે જીવને અનાદિ કાળથી હેય છે, તે તૂટવાથી સ્વમાં જ સમતા કરાવનારું જે શુદ્ધ જ્ઞાન પ્રગટે તે પછી તેને શાસ્ત્રોમાં કહેલાં વિવિધ અનુષ્ઠાનના બંધનની કોઈ આવશ્યક્તા રહેતી નથી. કારણ કે બધાં અનુષ્ઠાનેનું ધ્યેય વિભાવમાંથી મુક્ત થઈ સ્વભાવમાં રમણતા (સમતા-સમાધિ) કરાવવાનું છે. તે રમણતા જે જ્ઞાનના એક અંશથી પણ પ્રગટે તો તેટલું પણ તે શુદ્ધ જ્ઞાન પર્યાપ્ત છે. જે દષ્ટિ જ રાત્રીના અંધકારને ભેદીને પણ વસ્તુને સ્પષ્ટ જોઈ શકે, તે દીપકના પ્રકાશની શું જરૂર છે? તેવી જ રીતે જે જ્ઞાન મેહરૂપી રાત્રીના અંધકારને તેડીને શુદ્ધ આત્મ સ્વરૂપનું દર્શન કરાવે છે તેને વિવિધ બાહ્ય અનુષ્ઠાન રૂપી દીપકે નિરુપયેગી છે. તાત્પર્ય કે શાસ્ત્રોક્ત વિવિધ અનુષ્ઠાને બહિર્ભાવમાંથી મુક્ત થઈ સ્વભાવમાં રમણતા માટે છે. તે સ્વરમણતા ન પ્રગટે ત્યાં સુધી અનુષ્ઠાનો ઉપયોગી છે, સ્વરૂપ રમણતા પ્રગટયા પછી તેમનું કાર્ય પૂર્ણ થાય છે. જે મહાત્માને ગ્રંથીભેદથી સ્વરૂપરમાણુતાકારક જ્ઞાન પ્રગયું છે તેને કિયાનુષ્ઠાને માત્ર વ્યવહારના પાલન પૂરતાં જ કરણીય છે.
અથવા ગ્રંથી ભેદરૂપ સમ્યકત્વપૂર્વકનું સમ્યગ્ર જ્ઞાન પ્રગટ થયા પછી પણ તે સમ્યક્ત્વની રક્ષા શુદ્ધિ અને વૃદ્ધિ માટે જ્ઞાનાભ્યાસની તે આવશ્યકતા છે જ, છતાં અહીં જે ક્રિયાનુષ્ઠાનની નિરર્થકતા કહી છે તે તત્ત્વસંવેદન નામના જ્ઞાનની ઉપાદેયતા અને વિષય પ્રતિભાસ જ્ઞાનની નિરર્થકતા જણાવવા
