________________
૪૩
જ્ઞાન છે, કારણ કે ચૌદપૂર્વાનુ` રહસ્ય અથવા સમગ્ર શ્રુતજ્ઞાનને સાર એ જ છે.
તે।
અહી' દ્રવ્ય એટલે શુદ્ધ આત્મવસ્તુ. અને તેના ગુણ્ણા એટલે સમ્યગ્ જ્ઞાન-દશન-ચારિત્ર વગેરે. આગુણા સતત આત્માની સાથે જ રહેલા હેાય છે તેને શુદ્ધ પર્યાયેા દ્વારા પ્રગટ કરાય છે અને અશુદ્ધ પર્યાયાથી આવૃત્ત કરાય છે. પર્યાય એટલે દ્રવ્યની ક્રમિક પ્રગટતી નાશ પામતી અવસ્થાએ. તત્ત્વથી ગુણા તા આત્મામાં છે જ, પણ તે અશુદ્ધ (વૈભાવિક) પર્યાયે થી અવાયેલા છે, તેને શુદ્ધ (સ્વાભાવિક) પર્યાય દ્વારા પ્રગટ કરવાના છે. માટે જ સ્વમાં રમણતા કરવાના ઉપદેશ છે. સ્વરૂપમાં રમણતા એ શુદ્ધ પર્યાય છે, તેથી તેના મળે ગુણા પ્રગટે છે અને પરમાં મમતા એ અશુદ્ધ પર્યાય છે, તેના મળે ગુણા અવરાય છે. માટે અહીં સ્વદ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયમાં રમણવાના (સમાધિનેા) ઉપદેશ છે. આ જ્ઞાન મેાહની ગ્રન્થીને તેાડનાર છે. આવું જ્ઞાન થાય તેા ખીજા પ્રયત્નાની આવશ્યક્તા નથી, એ માટે કહ્યુ છે કે अस्ति चेद् ग्रन्थीभिद् ज्ञानं किं चित्रैस्तंन्त्रयन्त्रणैः १ । प्रदीपाः कोपयुज्यन्ते ? तमोघ्नी दृष्टिरेव चेत् ||६||
અર્થ : જો (પરપદાથ માં રાગ-દ્વેષાદ્વિ કરવારૂપ) માહની ગ્રંથીને તાડનારું જ્ઞાન પ્રગટ્યું છે તે તેને શાસ્ત્રોક્ત વિવિધ અનુષ્ઠાનોના બંધનથી શું પ્રયેાજન છે ? જેની દૃષ્ટિ જ અંધકારને હણે છે તેને દ્વીપક કથાં ઉપયોગી થાય ?
