________________
સ્વયં શુદ્ધ છતાં મૂઢતાથી વિવિધ કલ્પિત આરોપ કરતે સંસારી જડ આત્મા તે કલ્પનાઓમાં જ કેવી રીતે મૂંઝાય છે, તે જણાવતાં કહે છે કે – निर्मल स्फटिकस्येव, सहज रूपमात्मनः । अध्यस्तोपाधिसम्बन्धी, जडस्तत्र विमुह्यति ॥६॥
અર્થ : આત્માનું સહજ (સ્વાભાવિક) રૂપ સ્ફટિક જેવું નિર્મળ છે, તેમાં વિવિધ ઉપાધિઓને સંબંધ કલ્પીને અવિવેકી જડ જીવ કલિપત રૂપમાં મૂંઝાય છે.
ભાવાર્થ: આત્માનું શુદ્ધ સ્વાભાવિક રૂપ સ્ફટિક જેવું નિર્મળ છે. પણ નિર્મળ સ્ફટિક ઉપ૨ કાળા, રાતા, પીળા વગેરે પુષ્પાદિ પદાર્થોને આરેપ કરવાથી તે જેમ કાળું, રાતું, પીળું વગેરે દેખાય છે, તેમ આત્મા ઉપર પણ ‘હું ધનવાન, હું પુત્રવાન, હું સુખી, હું દુઃખી' વગેરે કલ્પનાનો આરોપ કરવાથી તેના શુદ્ધ સ્વરૂપને ભૂલીને તે કપિત મિથ્યાસ્વરૂપમાં જીવ મૂંઝાય છે. અર્થાત્ મિથ્યા કલ્પનાઓથી પિતાના શુદ્ધ સ્વરૂપને ભૂલીને આરોપિત સ્વરૂપમાં મમતા કરીને મૂંઝાય છે. તત્વથી કર્મજન્ય પર્યા જે મનુષ્યપણું વગેરે પામે છે, તે તેનું સાચું સ્વરૂપ નથી, પણ ક્ષણિક નાશવંત પર્યાયે છે. તેને સાચા માનવાથી શુદ્ધ સહજ સ્વરૂપનું જ્ઞાન–ભાન રેકાય છે અને સિંધ્યા ભાવમાં રાચતે જીવ સંસારમાં ભટકે છે.. " જ્ઞા. સા. ૩
