Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsumatisAdhusUtritavRtyupeta zrIdazavakAlikasUtram :prakAzakaH divyadarzana TrasTa, dhoLakA.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ namostu vardhamAnAya zrI prema-bhuvanabhAnu-pA-jayaghoSa-jagaccandrasUri sadgurubhyo namaH zrutakevali zrImad zacyaMbhavasUri viracitam AcArya zrImad sumatisAdhusUriTIkAsamalaMkRtam zrIdazavaikAlikasUtram :saMpAdakaH pa.pU.vidvadvarya AcArya bhagavaMta zrImadvijaya abhayacandrasUrijI ma.sA. :prakAzaka: divyadarzana TrasTa dhoLakA.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzana vi.saM. :- 2069 zibirabhAnu ardhazatAbdi tathA pa.pU.paM.padmavijayajI janmazatAbdi varSe nakala :- 500 mUlya :- 200/-Rs * prAptisthAna . divyadarzana TrasTa Clo. kumArapALa vi. zAha, 39, kalikuMDa sosAyaTI, dhoLakA, 387810. zAha bAbulAla saremalajI beDAvAlA "siddhAcala" senTa ansa skUla sAme hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, ahamadAbAda-5. 1. * anumodanA . pa.pU.adhyAtmayogI AcArya bhagavaMta zrI kalApUrNasUrIzvarajI mahArAjA ke samudAya ke sAdhvIvaryA zrI suvarNarekhAzrIjI ma. ke ziSyA sAdhvI zrI smitadarzanAzrIjI ma.ne zrIdazavaikAlikasUtram kA prupha do bAra ceka karake amUlya yogadAna diyA hai| lI. prakAzaka : madraka: jaya jinendra grAphiksa (nitIna zAha-jaya jinendra) 30. svAti sosAyaTI, navaraMgapurA, ahamadAbAda-14. mo. : 98250 24204 * E-mail : jayjinendra90@yahoo.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' * divyavaMdanA * pa.pU.siddhAMtamahodadhi AcAryadeva zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA ___pa.pU.vardhamAnataponidhi AcAryadeva zrImaddhijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA pa.pU. samatAsAgara paMnyAsapravarazrI va padmavijayajI gaNivarya (66FTERATORS * zubhAzISa / pa.pU.siddhAMtadivAkara gacchAdhipati AcAryadeva zrImaddhijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjA pa.pU. saMyamaikalakSI AcAryadeva zrImaddhijaya jagaccandrasUrIzvarajI mahArAjA
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyamaikalakSI pa.pU.A.bha. zrImadvijaya jagaccandrasUrIzvarajI ma. svAdhyAyapremI pa.pU. A. zrImadvijaya abhayacandrasUrijI ma., vardhamAnataponidhi pU. paMnyAsa zrI kanakasuMdaravijayajI ma. AdiThANA -12 nA vi.saM. 2068nA yazasvi cAturmAsanA anumodanArthe sukRta anumodana zrI sAbaramatI (rAmanagara ) jaina zve. mU. saMgha sAbaramatI, amadAvAda nA jJAnadravyamAMthI saMpUrNa grantha prakAzita karela che. jJAnadravyanA sadvyaya bhUri bhUri anumodanA -prakAzaka IV
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ * samarpaNam * * karma sAhityavettA * tarkanipuNamati * tatvAnveSI AgamaparikarmitamanISI * sthitibaMdha granthasarjaka paramopakAri-prAtaH smaraNIya gurudeva AcArya bhagavaMta zrImadvijaya jagaccandrasUrIzvarajI ma. nA AcArya padanA 25 varSanI pUrNAhUtinI pAvana kSaNe sAdara samarpaNa
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ dizavaikAlika eTale -paMnyAsa mahAbodhivijaya 1. eka pitAe potAnA saMyamI putranA paralokane sudhArI devA mATe kareluM adbhuta saMkalana eTale dazavaikAlika. 2. 45 AgamamAM jenuM sthAna mULa sUtramAM samAvavAmAM Avela che, esUtra eTale dazavaikAlika. | 3. zramaNajIvanamAM praveza karavA mATenI bArAkhaDI (ABCD) eTale dazavaikAlika. 4. vartamAnamAM dIkSA lIdhA pachI sahu prathama AgamasUtranA yogohana karAvAya che te AgamasUtra eTale Avazyaka + dazavaikAlika. II 5. je zAstranA prathama cAra adhyayananI anujJA prApta na thAya tyAM sudhI nUtana sAdhunI vaDI dIkSA na thAya te zAstra eTale dazavaikAlika. I 6. je graMthanuM sarjana thayuM tyArathI ja zramaNa/zramaNI vargamAM atyaMta lokapriya banI gayo. te graMtha eTale dazavaikAlika. pAMcamA ArAnA cheDA sudhI je gaNyA gAMThyA zAstro TakavAnA che, emAMnuM eka eTale zrIdazavaikAlika. jenA para niryukti, bhASya, cUrNa, aneka TIkAo, avacUrIo, bAlAvabodho temaja bhAvAnuvAdo racAyA che... te ke mahAnazAstra eTale zrI dazavaikAlika. 9. mAMgalika pratikramaNa ke mAMgalika prasaMgomAM jenI 5 gAthA ke 1e gAthAno pATha karavAmAM Ave che te zAstra eTale dazavaikAlika. 10.je sUtranI 17 gAthAno pATha karyA vagara koIpaNa sAdhusAdhvI moDhAmAM annano dANo ke pANInuM TIpuM nAMkhatA nathI te sUtra N. eTale dazavaikAlika. NI 11.AjathI 450 varSa pUrve mahAna jainacAryazrI vijayasenasUri II
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahArAja je AgamasUtranA 4 adhyayanano pATha karyA vagara paccakakhANa pAratAna hatAte AgamasUtraeTale dazavaikAlika. 12.bhagavAna sImaMdharasvAmI pAsethI maLelI 4 cUlikAmAMthI je zAstranA cheDe be cUlikA joDavAmAM AvI te zAstra eTale dazavaikAlika. 13.AvI bIjI aneka vividhatAone potAnI godamAM chupAvIne beTheluM sUtra eTale dazavaikAlika. dazavaikAlika mAruM priya sUtra che. dIkSA pachI jo koI Agama saMpUrNa kaMThastha thayuM hoya to te hatuM dazavaikAlika. divaso mahinAo sudhI A sUtrano meM svAdhyAya karyo che. emAM paNa enuM AThamuM adhyayana-AcAraprasidhi mane khUba gamatuM. mAruM manapasaMda adhyayana hatuM. emAMnI ghaNI badhI gAthAo ane pado Aje paNa sahaja paNe padArthane puSTa karavA pravacanamAM repharansa tarIke kvoTathaI jAya che. - vartamAnamAM varSa-prativarSadIkSAo vadhatI jAya che, zramaNa saMghamAM vRddhi thatI jAya che... tyAre mArI e muni bhagavaMtone vinaMti che... jo saMpUrNa sUtra kaMThastha thAya to vela enDa guDa. chelle pAMca adhyayana 'pachI gADI aTakI jAya to paNa AThamuM adhyayana kaMThastha karavA mATe pUro prayatna karavo. je AtmAnI pariNatine avazya nirmaLa banAvaze. cauda pUrvadhara zrI zayyabhavasUri mahArAja racita-saMkalita zrI dazavaikAlika sUtra para 1444 graMtha racayitA zrI haribhadrasUri mahArAja jevA diggaja AcAryabhagavaMte TIkArI che. alabatu, maMda kSayopazayane dharAvatA munio AvA virbhogya sarjana dvArA zrutanA rahasyane na pAmI zake evuM banavA joga che. eTale ja e pachInI paraMparAmAM thayelA aneka dhuraMdhara AcAryo e zrI dazavaikAlika sUtranI, madhyamavRtti ke laghuvRtti kahI zakAya tevI aneka vRttionuM sarjana karyuM
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. temAMnI eka eTale prastuta zrI sumatisUri racita vRtti A mahApuruSa kayA gacchamAM thayA. kayA varSamAM thayA, emanI guru paraMparA kaI hatI teno spaSTa ullekha kayAMya maLato nathI. tethI temanI vizeSa vigato ahIM ApI zakAI nathI. hA, eka khulAso karavo jarUrI che... graMthakAre potAnuM nAmazrI sumatisUri. emaspaSTa jaNAvyuM hovA chatAM keTalAka saMpAdaka, lekhaka vageree emanuM nAma sumati sAdhusUri jaNAvyuM che ane tapagacchanI paraMparAmAM thayelA zrI, lakSmasAgarasUrinA paTTadhara tarIke ullekha karela che. paNa te mAnavAmAM AvatuM nathI. kAraNa ke jo tema hota to graMthane aMte prazastiyAM temaja tapAgacchIya paTTAvalI-guvavaLI jevA graMthomAM avazya teno ullekha thayo hota. astu.. bALa jIvone paNa atyaMta upakArI bane evI A TIkAnuM varSo pUrve prakAzana thayuM hatuM. vartamAnamAM jUnA - navA jJAnabhaMDAramAM durlabha bane jatAM A graMthano zrI zramaNa saMghamAM punaH svAdhyAya zarU thAya te hetuthI saMyamaikalakSI pU. AcAryadevazrImad vijaya jagazcaMdrasUrijI mahArAjanA ziSyaratna - svAdhyAyapremIpU. AcAryadeva zrImad vijaya abhayacaMdrasUri mahArAjanI zubhapreraNA-prayatnathI A graMthanuM punaH prakAzana thaI rahyuM che. te khUba ja AnaMdanI vAta che. sAthe satata adhyayana - adhyApanamAM rata pUjyazrI dvArA bIjA paNa svAdhyAyopayogI AvA aneka graMthone navajIvana prApta thAya evI zAsanadevane prArthanA ApaNA jJAnabhaMDAromAM Aje paNa bIjA aneka graMtho punaruddhAranI rAha joI rahyA che. V vAsupUjya baMgalojha, 9 seTelAITa, amadAvAda jeTha suda-9, maMgaLavAra, 2069 In " (prastuta saMpAdanamAM pUrvamujaba vRttikAranuM nAma sumatisAdhusUri rAkhyuM che.)
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsumatisAdhusUtritavRttyupetaM zrIdazavaikAlikasUtram / adhyayanAni 10, cUlike 2, uddezakA: 6, sUtrANi 21, gAthAH 515, prakSiptagAthA 1, pRSThAni 222 / anukramaH gAthAkramaH 1 2 3-4 6 7 8 9 Shi Shi viSayaH a0 1 drumapuSpikA maGgalaM, zAstropakramazca dharmasvarUpam madhukaropamA madhukaropanayaH sAdhutAnirdeza: a0 2 zrAmaNyapUrvikA dvitIyAdhyayanopakramaH saMkalpasaMyamamAhAtmyam azramaNavyAkhyA atyAginirvacanam tyAginirvacanam manassaMyamAbhyantaropAyaH vaNikkathA pRSTham 1 1 2 2 3 mm 20 20 20 5 w 3 3 4
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTham gAthA krama viSaya .. . 10 manassaMyamabAhyopAyaH agandhananAgadRSTAntena manonigrahopadezaH rathanemikathopakramazca 12-15 rathanemi prati rAjImatyAH hitazikSA bhogavinivRttinirdezaH niyatAniyatazrutavibhAgaH a0 3 kSullakAcArakathA tRtIyAdhyayanopakramaH saMyaminAmanAcaritakathanopakramaH anAcaritatripaJcAzatInAmollekhaH sAdhUnAmanAcaritaparihAropadezaH sAdhusvarUpam sAdhucaryA sAdhUnAM dhyeyam 30-31 AcAraparipAlanaphalam a0 4 SaDjIvanikAyikA caturthAdhyayanopakramaH 'suyaM me0' padavyAkhyA ekAntakSaNikavAdApohaH guNavacchiSyaprazaMsA dharmadezakArhatAnirvacanam gaNadharAtmAgamasiddhiH, 28 29 16-17
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTham 22-25 gAthA krama viSaya anAdisiddhamatanirAsazca gurukulavAsamahattA vinayaprazaMsA sU0 1 SaDjIvanikAyakathanopakramaH SaDjIvanikAyasvarUpaM tadbhedaprabhedAzca / jIvanikAyazastranirvacanam sU0 2 SaDjIvanikAyavadhaviratisvarUpam sU0 3 prathamamahAvratasvarUpam sU0 4 dvitIyamahAvratasvarUpam sU0 5 tRtIyamahAvratasvarUpam sU06 caturthamahAvratasvarUpam sU0 7 paJcamamahAvratasvarUpam sU0 8 SaSThavratasvarUpam sU0 9 mahAvratavarNanopasaMhAraH sU0 10 pRthvIkAyayatanA sU0 11 apkAyayatanA tejaskAyayatanA sU0 13 vAyukAyayatanA sU0 14 vanaspatikAyayatanA sU0 15 trasakAyayatanA 32-40 ayatanAparihAropadezaH 41-44 saMyamasya jJAnamUlakatvopadezaH sa0 12 trasakAyayatanA 39-41 41-42
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTham 43-45 47 47-48 48-94 95-96 gAthA krama viSaya 45-56 jIvAjIvaparijJAnasya yathottaraM yAvat mokSAkhyaphalaprApakatvanirdezaH 57-59 zrAmaNyaphalaprAtyaprAptihetuvarNanaM upasaMhArazca a0 5 piNDaiSaNA, u0 1-2 adhyayanopakramaH 60-61 gocaracaryAvidherupakramaH 62-209 samagre'dhyayane gocaracaryAvidhiH a0 6 mahAcArakathA SaSThAdhyayanopakramaH 210-214 sAdhvAcArakathanopakramaH 215-216 sAdhvAcArasvarUpe sthAnASTAdazakasvarUpam 217-219 prathamasthAnahiMsAsvarUpam 220-221 dvitIyasthAnamRSAvAdasvarUpam 222-223 tRtIyasthAnAdattAdAnasvarUpam 224-225 caturthasthAnAbrahmasvarUpam 226-230 paMcamasthAnaparigrahasvarUpam 231-234 SaSThasthAnarAtribhojanasvarUpam 235-240 pRthvIkAyApkAyArambhavarNanam 241-244 tejaskAyArambhavarNanam 245-248 vAyukAyArambhavarNanam 249-251 vanaspatikAyArambhavarNanam 252-254 basalAyArambhavarNanam 101-102 103 104-105 106
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya gAthA krama 255-258 akalpasvarUpam 259-261 gRhibhAjanatyAgopadezaH 262-264 paryaGkatyAgopadeza: 265-268 gRhigRhaniSadyAtyAgopadezaH 269-272 snAnavarjanopadezaH 273 - 275 276 - 277 zarIravibhUSAtyAgopadeza: AcAraparipAlanAphalavarNanam a0 7 vAkyazuddhiH saptamAdhyayanopakramaH 278-281 bhASAbhedAH, heyopAdeyavibhAgaH 282-284 mRSAbhASAsvarUpam varjyabhASAsvarUpam 285 - 287 288-297 vAgvidhiniSedhau 298 - 302 heyopAdeyavacanAni 303 - 312 vacanaprakArAH 313-314 bhASAprakArAH 315-317 sAvadyabhASA 318-319 vacanavidhiH 320-323 sAvadyAnavadyabhASAvicAraH 324-326 vacanaprakAra: 327-331 avadhAraNyAdirUpAyA bhASApaddhateH svarUpam 332-334 bhASAvivekaH upasaMhArazca pRSTham 109 110 111 112-113 114 115 116 117 117-119 119-120 120 121-123 124-125 126-128 129 130 131 132 133 134 135-136
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA krama viSaya a0 8 AcArapraNidhiH aSTamAdhyayanopakramaH AcArapraNidhikathanapratijJA 335 336-346 SaTkAyayatanA 347-350 sUkSmASTakayatanA 351-362 vividhAcAramaryAdA 363-374 mahattvopadezaH 375-384 gurvAdivinayasya bhASAyAH zrutAbhyAsavidhezcopadezaH 385 - 394 akaraNIyaniSedhaH, brahmacaryarakSopadezaH, viSayatRSNAvAraNam 399 400 - 408 409-415 guruvinayopadezaH a09, u0 2 pRSTham 153-156 395-398 niSkamaNa zraddhArakSopadezaH, AcAraphalakathanam 156-157 a0 9 vinayasamAdhiH, u0 1 navamAdhyayanopakramaH 416-417 vinayamahimA 418-419 avinItadoSAH 420 - 421 422-424 dRSTAntopanayena vinItAvinItaziSyayoH 137 137 158 158 vinayabhAvasya durantatA gurvAzAtanAyA vividhopamAbhivirasatAnirUpam 159 - 163 163-166 vinItAvinItadRSTAntaH 137-140 141-142 142-146 146-149 150 - 152 166-167 167 168
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTham gAthA krama viSaya lAbhahAnipradarzanam 169 425-426 devopamayA vinayAvinayaphalam 170 427-431 laukikavinayanidarzanena lokottaravinayaphalasvarUpam 170-172 432-435 vinayaprakAraH 172-173 436-438 vinItAvinItayoH phalamupasaMhArazca 173-175 a0 9 u0 3 439-445 AcAryavinayasya mahimA, subhagAcAravidhizca 175-178 446-453 subhagAcAramaryAdA 178-182 a0 9 u0 4 samAdhisthAnakathanopakramaH, gA. 454 samAdhisthAnabhedAzca sU. 17, vinayasamAdhibhedAH gA. 455 sU. 18, zrutasamAdhibhedAH 184 gA. 456 sU. 19, tapaHsamAdhibhedAH gA. 457 sU. 20, .. AcArasamAdhibhedAra, gA. 458-460 adhyayanopasaMhAca 186-187 182 185 188
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA krama viSaya- . -- pRSTham 461-481 samagre'dhyayane saMyamamaryAdAvarNanam 188-197 prathamacUlA, rativAkyA prathamacUlikopakramaH 197 sU. 21 saMyamazithilamanasaH rodhAya sthAnASTAdazakasvarUpam 198-203 482-489 sthAnASTAdazakavivecanam, bhraSTazIlatAphalanirdezaH 203-205 490-495 sthAnASTAdazakavivecanaM, saMyamaratyaratyoH svarUpaM phalazca 206-208 496-499 sthAnASTAdazakavarNanaM, manaHsthirIkaraNopAyaH 209-210 dvitIyacUlA-viviktacaryA dvitIyacUlikopakramaH 211 500-503 anuzrotaHpratizrotasorheyopAdeyatA 211-213 504-508 sAdhvAcAramaryAdA 213-216 509-515 kAmA'nAsaktatA-sUtrAnugAmitAnuprekSA''cAraparipAlanaphalAdinirdezaH 216-220 hAribhadrIyavRttiprazastiH laghuTIkAprazastiH pratyantaraprazastiH
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ // arham namaH // bhagavacchayyaMbhavazrutakevaliniyUDhaM zrImatsumatisAdhusUriNA bhavavirahAGkitabRhaTTIkoddhRtavRttyupetaM zrIdazavaikAlikam / ' ' aiM namaH // jayati vijitAnyatejAH surAsurAdhIzasevitaH zrImAn / vimalastrAsavirahitastrilokaciMtAmaNirvIraH // 1 // ihArthatasta (to'rha)-tpraNItasya sUtrato gaNadharopanibaddhapUrvagatoddhRtasya zArIramAnasAtikaTukaduHkhasantAnavinAzahetoH dazavaikAlikAbhidhAnasya zAstrasyAtisUkSmamahArthagocarasya vyAkhyA prastUyate, tatra prastutArthapratipAdanArthameva dharmasya namaskAradvAreNAzeSavighnavinAyakopazAMtaye bhagavAn zayyaMbhavAcAryo bhAva-maMgalamAha dhammo maMgalamukkiTTha, ahiMsA saMjamo tavo / devAvi taM namasaMti, jassa dhamme sayA maNo // 1 // 'dhammo maMgala mityAdi, maGgayate hitamaneneti maGgalaM, 'utkRSTaM' pradhAnaM, na hiMsA ahiMsA-prANAtipAtaviratirityarthaH, durgatiprasRtAn jIvAn dhArayatIti dharmaH, sa maGgalaM, 'saMyamaH' AzravadvAroparamaH, tApayatyanekabhavopAttamaSTaprakAraM karmeti 'tapaH' anazanAdi, 'devA'vi taM namasaMti'ti (devA api taM namasyanti) yasya kiM ?-dharme 'sadA' sarvakAlaM 'manaH' antaHkaraNamiti // 1 // zrIdazavaikAlikam /
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ jahA dumassa pupphesu, bhamaro Aviyai rasaM / na ya puSpaM kilAmei, so ya pINei appayaM // 2 // 'jahA dumasse ti 'yathA'-yena prakAreNa drumasya puSpeSu bhramaraHcaturindriyaH, kiM ?-Apibati, kaM ?, rasaM makaraMdamiti 'na ca' naiva puSpaM 'klAmayati' pIDayati, 'sa ca' bhramaraH 'prINAti' tarpayatyAtmAnamiti // 2 // emee samaNA muttA, je loe saMti sAhuNo / vihaMgamA va pupphesu, dANabhattesaNe rayA // 3 // 'emae' ityAdi, 'evaM' anenaiva prakAreNa ete ye paribhramanto dRzyante, zrAmyantIti zramaNAH tapasyantItyarthaH, te ca tApasAdayo bhavaMtyata Aha-'muktAH ' sabAhyA'bhyantareNa granthena ye loke ardhatRtIyadvIpasamudraparimANe saMti-vidyante sAdhayantIti sAdhavaH, kiM sAdhayanti ?jJAnAdInIti gamyate, vihaMgamA iva-bhamarA iva puSpeSu, dAnabhaktaiSaNAsu ratAH, dAnagrahaNAd dattaM gRhNanti, nAdattaM, bhaktagrahaNAt tadapi prAsukaM, nAdhAkarmAdi, eSaNAgrahaNena gaveSaNAditrayaparigrahaH, teSu sthAneSu ratAHsaktAH iti // 3 // kazcidAha vayaM ca vittiM labbhAmo, na ya koi uvahammai / ahAgaDesu rIyaMte, pupphesu bhamarA jahA // 4 // . 'dANabhattesaNe rayA' ityuktaM, yata eva caivamata eva loko bhaktyA''kRSTamAnasastebhyaH prayacchatyAdhAkarmAdi, tasya grahaNe sattvoparodhaH agrahaNe ca svavRttyalAbha iti, atrocyate-'vayaM ca vitti'miti vayaM ca vRttiM 'lapsyAmaH'-prApsyAmastathA yathA na kazcidupahanyate, tathAhi-ete sAdhavaH sarvakAlameva 'yathAkRteSu' AtmArthamabhinivartiteSu AhArAdiSu 'rIyaMte' gacchanti-vartante iti, 'puSpeSu bhramarA yathA' iti // 4 // zrIdazavaikAlikam /
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahugArasamA buddhA, je bhavaMti aNissiyA / nANApiMDarayA daMtA, teNa vuccaMti sAhuNo // 5 // tti bemi / paDhamaM dumapuSphiyajjhayaNaM samattaM // 1 // yatazcaivamato-'madhukarasamA' iti madhukarasamA-bhramaratulyAH, budhyante sma 'buddhA'-avagatatattvAH, evaMbhUtA 'ye bhavanti bhramanti vA 'anizritAH' kulAdiSvapratibaddhA ityarthaH, 'nAnApiMDaratA' nAnAanekaprakArAbhigrahavizeSAt pratigRhamalpAlpagrahaNAcca piNDa:-AhArAdipiNDaH, nAnA cAsau piNDazca antaprAntAdirvA tasmin ratAH-anudvegavantaH, 'dAMtA' indriyadamena dAntA iti pade'sau vAkyazeSo dRSTavyaH, IryAdisamitAzca, tatazcArtho'yaM yathA bhramaropamayA eSaNAsamitau yatante, tathA IryAdiSvapi trasasthAvarabhUtahitaM yatante, sAbhAvikaM-pAramArthikaM, te ca sAdhava iti, pAThAntaraM vA, 'tenocyante sAdhava' iti yena kAraNena madhukarasamAnA uktanyAyena bhramaratulyA: // 5 // itiH parisamAptau, bravImIti na svamanISikayA, kintu tIrthakaragaNadharopadezeneti // drumapuSpikAdhyayanaM samAptam 1 // Wan ty atha zrAmaNyapUrvikA nAma dvitIyaM adhyayanam / vyAkhyAtaM drumapuSpikAdhyayanam, adhunA zrAmaNyapUrvi-kAkhyamArabhyate, asyaivamabhisambandhaH ihAnantarAdhyayane dharma-prazaMsoktA, sA cehaiva jinazAsana iti, iha tu tadabhyupagame sati mA bhUdabhi-navapravrajitasyAdhRteH saMmoha ityato dhRtimatA bhavitavyamityetaducyate, anena sambandhenAyAtamidamatrAdhyayanam zrIdazavaikAlikam /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahannu kujjA sAmannaM, jo kAme na nivArae / pae pae visIyaMto, saMkappassa vasaM gao // 6 // 'kahaNNu' iti kathaM nu kuryAt zrAmaNyaM-zramaNabhAvaM yaH kAmAn na nivArayati, 'kathaM' kena prakAreNa, nuH kSepe, yathA kathaM nu sa rAjA ? yo na rakSati prajAM, kathaM nu sa vaiyAkaraNo yo'pazabdaM prayuGkte ?, evaM kathaM nu kuryAt zrAmaNyaM-zramaNa-bhAvaM yaH kAmAn na nivArayati ?, kAraNamAha-'pade pade viSIdan saGkalpasya vazaGgataH' kAmAnivAraNendriyAdyaparAdhapadApekSayA pade pade viSIdanAt saGkalpasya vazaM gatatvAd, aprazastAdhyavasAya: saGkalpa iti sUtrasamAsArtha iti // 6 // na kevalamayamadhikRtasUtrokta eva zrAmaNyAkaraNAd azramaNaH, kintvA-jIvikAdibhayapravajita: saGkliSTacitto dravyakriyAM kurvannapyazramaNa eva-ayogya eva, kathaM ?, yata Aha sUtrakAraH vatthagaMdhamalaMkAraM, itthIo sayaNANi ya / acchaMdA je na bhuMjaMti, na se cAitti vuccai // 7 // 'vatthagaMdhamalaMkAraM' iti vastragandhamalaGkArANi, tatra vastrANicInAMzukAdIni, gandhA:-koSThapuTAdayaH, alaGkArA:-kaTakAdayaH, anusvAro'lAkSaNikaH striyo'nekaprakArAH, zayanAni-paryaGkAdIni, cazabdAdAsanAdiparigrahaH, etAni vastrAdIni kiM ? acchandAH-asvavazA ye kecana 'na bhuJjate' na sevante, ki bahuvacanoddeze'pyekavacananirdezaH ?, vicitratvAt sUtragateviparyayazca bhavatyevetikRtvA Aha-nAsau tyAgItyucyate, subandhuvat (daza0 cU0 pR0 81) nAsau zramaNa iti // 7 // yathA cocyate tathA'bhidhAtukAma Ahaje ya kaMte pie bhoe, laddhe vipiTTikuvvai / sAhINe cayaI bhoe, se hu cAitti vuccaI // 8 // zrIdazavaikAlikam /
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'je ya kaMte pie' iti-ya eva kAntAn-kamanIyAn zobhanAnityarthaH, priyAn-iSTAn, bhogAn-zabdAdiviSayAn, labdhAnprAptAn, upanatAnitiyAvat, 'vipiTTikuvvai 'tti vividha-anekaiH prakAraiH zubhabhAvanAdibhiH pRSThataH karoti, parityajatItyarthaH, sa ca na bandhena baddhaH proSito vA, kintu svAdhInaM-aparAyattaH, svAdhInAneva parityajati bhogAn punastyAga-grahaNaM pratisamayaM tyAgapariNAmavRddhisaMsUcanArthaM, bhogagrahaNaM tu sampUrNabhogagrahaNArthaM tyaktopanatabhogasaMsUcanArthaM vA, tatazca IdRzaH, huzabdasyAvadhAraNArthatvAt sa eva tyAgItyucyate, bharatAdivad, iti // 8 // samAi pehAi parivvayaMto, siyA maNo nissaraI bahiddhA / na sA mahaM no vi ahaMpi tIse, icceva tAo viNaijja rAgaM // 9 // 'samAi pehAi' iti, tasyaivaM tyAginaH samayA-AtmaparatulyatayA prekSate anayeti prekSA-dRSTistayA prekSayA-dRSTyA pari-samantAt vrajatogurUpadezAdinA saMyamayogeSu vartamAnasyetyarthaH, syAt-kadAcidacintyatvAt karmagatermano niHsarati bahirdhA bhuktabhoginaH pUrvakrIDitasmaraNAdinA abhuktabhoginazca kutUhalAdinA mana:-antaHkaraNaM nissarati-nirgacchati bahirdhA-saMyamayogAdvahirityarthaH, tadA prazastAdhyavasAyenAsau azubhasaGkalpaH paristhaganIyaH, kenAlambaneneti ? yasyAM rAgaH sampannastAM prati cintanIyaM 'na sA mama, nApyahaM tasyAH' pRthakkarmaphalabhujo hi prANina iti, evaM tatastasyAH sakAzAd vyapanayeta rAgaM, tattvadarzino hi sa nivartata eveti // atrodAharaNaM (dR0 1) yathaiko vaNikputraH saJjAtaparamavairAgyo vicintya saMsArAsAratAM nave vayasi vartamAno vihAya yauvanazriyA samalaGkatAM striyaM pravrajyAmagrahIt / sa ca kaizcidvAsaraiH samatikrAntaiH vidhinA vihitasUtrapraNidhAna zrIdazavaikAlikam /
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ idaM sUtramudghoSayAmAsa - " na sA mahaM no'vi ahaMpi tIse" tena ca paThatA samacinti yathA sA mama ahamapi tasyAH, yato'sAvatyantaM mamAnuraktA, tataH kathamahaM tAM prANAtyaye'pi parityajAmIti sampradhArya cetasi gurUNAM kiMvadatImAtmIyAmanivedya gRhItapAtrAdyupakaraNa eva gatastaM grAmaM yatrAsAvAste, prAptasya taM grAmaM jalAnayanAya bahirgrAmavApyAmatrAntare tasyAsau priyatamA samAyAtA, vilokito'sau tayA, tatra dRSTamAtraH pratyabhijJAtaH, na ca tena sA pratyabhijJAtA, kRte ca vandane paripRSTA'sau, yathA - bhadre ! jAnAsi tvamamukasya vaNijaH sutAM sA ca tasmin pravrajite samAkaNitadharmmA saJjAtaparamavairAgyA saMyogAnAM duHkhabahulatAM parikalpayantI pravrajitukAmA paricintitavatI - yAdRzAnyasya cihnAni samavalokyante tAdRzo [ zaM? ] viSayonmukhamasya cetaH samabhilakSyate, tatazca viSayAsaktayorAvayoravazyaM bhaviSyati durgatipAtaH, tadayamAtmA ca, tato mayA parirakSaNIya iti sampradhArya taM prati jagAda - bho sAdho ! sA mAtApitRbhiranyasmai dattA, tat zrutvA'sau samacintayat, yathA- satyamahaM bhagavadbhiH sAdhubhiH pAThito - " na sA mahaM no'vi ahaMpi tIse," iti paribhAvayan paramasaMvegaM gataH, tAM jagAda - bhadre ! tasyAH kAraNena janmAntarakoTibhirapi durApaM bhagavatA - mAcAryANAM pAdapadmaM vihAya viSayAbhilASI samAgato'haM tatpArzve, duSTaM ceSTitamata itaH sthAnAdeva vrajAmyahaM gurUNAmantike, tataH sA taM pratyavAdIt - mune ! zobhanamuktavAnasi, yataH asArA viSayAbhilASAH, karikalabhazravaNamiva caJcalamAyuH, pratikSaNadhvaMsI dehaH, akRtadharmmANAM dhruvo narakapAta ityAdi tamanuziSya, kathayitvA cAtmAnaM, saJjAtavairAgya taM preSayAmAsa gurUNAmantike, sthirIbhUtazca kRtavAn pravrajyAM, evamAtmA sandhAraNIyo yathA teneti // 9 // evaM tAvadAntaro manonigrahavidhirukto, na cAyaM bAhyamantareNa kartuM zakyate, atastadvidhAnArthamAha zrIdazavaikAlikam /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ AyAvayAhi caya sogamallaM, kAme kamAhI kamiyaM khu dukkhaM / chiMdAhi dosaM viNaejja rAgaM, evaM suhI hohisi saMparAe // 10 // 'AyAvayAhI 'ti saMyamagehAnmanaso'nirgamArthamAtApaya- AtApanAM kuru, ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNamiti nyAyAt yathAnurUpamUnodaratAderapi vidhi:, anenAtmasamutthadoSaparihAramAha tathA tyaja saukumAryaM parityaja sukumAratvaM, anena tUbhayasamutthadoSaparihAramAha, tathAhi - saukumAryAt kAmecchA pravartate yoSitAM ca prArthanIyo bhavati, evamubhayAsevanena kAmAn krama-ullaMghaya, yatastaiH, krAntaiH krAntameva dukhaM bhavatIti zeSaH, khuzabdo'vadhAraNe, kAmanibandhanatvAd duHkhasya, adhunA anantaraM kAmakramaNavidhimAha-chiMddhi dveSaM - vyapanaya rAgaM samyagjJAnabalena vipAkAlocanAdinA evaM kRte phalamAha-evaM-anena prakAreNa vartamAnaH kiM- 'sukhamasyAstIti sukhI bhaviSyasi, kva ?, saMparAye- saMsAre yAvadapavargaM na prApsyasi tAvat sukhI bhaviSyasi saMparAye parISahopasargasaGgrAma ityanyaH // 10 // kiMcasaMyamagehAnmanasa evAnirgamArthamidaM cintayet - pakkhaMde jaliyaM joI, dhUmakeuM durAsayaM / necchaMti vaMtayaM bhoktuM kule jAyA agaMdhaNe // 11 // 'pakkhaMde 'tyAdi, praskandanti - adhyavasyanti jvalitaM jvAlAmAlAkulaM, na murmmarAdirUpaM, kaM ? jyotiSaM - agni dhUmaketuM dhUmadhvajaM nolkAdirUpaM, durAzayaM-duHkhenAsAdyate - abhibhUyata iti durAsadastaM, durabhibhavamityarthaH cazabdalopAt, 'na cecchanti vAntaM bhoktuM ' parityaktamattuM viSamiti gamyate, ke ?, nAgA iti gamyate, evaM kiMviziSTA: ?, kule jAtAH samutpannA agandhane, nAmAnAM hi bhedadvayaM gandhanA agandhanAzca zrIdazavaikAlikam / 7
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatra gandhanA nAma Dasie maMtehiM AyaDDiyA taM visaM vaNamuhAo Aviyanti, agandhaNA uNa avi maraNamajjhavasanti na ya vaMtamAviyaMti / upasaMhArastvevaM bhAvanIyaH-yadi tAvat tiryaJco'pyabhi-mAnamAtrAd api jIvitaM parityajanti, na ca vAntaM bhuJjate, tatkathamahaM jinavacanAbhijJo vipAkadAruNAn viSayAn vAntAnapi bhokSya iti // asminnevArthe dvitIyamudAharaNaM (dR0 2)___jayA kila ariTThanemI pavvaio, tayA rahanemI tassa jeTThabhAUo rAyamaI uvayarai, jai nAma esA mamaM icchijjA, sAvi bhayavaI nimvinnakAmabhogA, nAyaM ca tIe-jahA eso majjhaM ajjhovavanno, annayA ya tIe mahughayasaMjuttA pejjA pIyA, rahanemI Agao, mayaNaphalaM muhe kAUNa tIe vaMtaM, bhaNiyaM ca-eyaM pejjaM piyAhi, teNa bhaNiyaM,-kahaM vaMtaM pijjai ? tIe bhaNiyaM-jai na pijjai tao ahaMpi ariTThanemisAmiNA vaMtA kahaM pibiumicchasi ?, tathA hyadhikRtArtha-saMvAdyevAha dhiratthu te jasokAmI, jo taM jIviyakAraNA / vaMtaM icchasi AveDaM, seyaM te maraNaM bhave // 12 // "dhiratthu' ityAdi, tatra rAjImatI kilaivamuktavatI-'dhigastu' dhikzabdaH kutsAyAM, astu-bhavatu te-tava pauruSasyeti gamyate, he yazaHkAmin-kIrtyabhilASin !, sAsUyaM kSatriyAmantraNaM, athavA akAraprazleSAdayazaHkAmin !, dhigastu-bhavatu tava, yastvaM 'jIvitakAraNAt' asaMyamajIvitahetorvAntamicchasyApAtuM-parityaktAM bhagavatA'bhilaSasi bhoktumiti, ataH atikrAntamaryAdasya 'zreyaste maraNaM bhavet' zobhanataraM tava maraNaM, na punaridaM akAryAsevanamiti / tato dhammo se kahio, sambuddho, pavvaio ya, rAyamaIvi taM bohiUNa pavvaiyA / annayA kayAi so rahanemI bAravaIe bhikkhaM hiMDiUNa sAmisagAsamAgacchaMto vAsavaddalaeNa abbhAhao egaM guhaM paviTTho, rAyamaI vi zrIdazavaikAlikam /
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmiNo vaMdaNayAe gayA, vaMdittA paDissayamAgacchaMtIe aMtarA varisieNa titA ayANaMtI tameva guhamaNupaviTThA, vatthANi ya pavisAriyANi, tAhe tIe aMgapaccaMgANi diTThANi, so rahanemI tIe ajjhovavanno, divo ya NAe, iMgiyAgArakusalAe NAo asohaNo bhAvo eyassa, tato sA tamidamavocat ahaM ca bhogarAyassa, taM ca'si aMdhagavaNhiNo / mA kule gaMdhaNA homo, saMjamaM nihuo cara // 13 // 'ahaM ceti ahaM ca bhogarAjJaH-ugrasenasya duhitetigamyate, tvaM ca asi-bhavasi aMdhakavRSNe:-samudravijayasya, suta iti gamyate, ato mA ekaikapradhAnakule AvAM gandhanau bhUva, jaha na sappatullAiM homotti bhaNiyaM hoi, ata: saMyamaM nibhRtazcara-sarvaduHkhanivAraNaM kriyAkalApamavyAkSiptaH kubviti // 13 // kiM ca jai taM kAhisi bhAvaM, jA jA dicchasi nArIo / vAyAviddhavva haDo, aTThiappA bhavissasi // 14 // 'jai ta miti, yadi tvaM kariSyasi bhAvaM-abhiprAyaM prArthanamityarthaH, kva ?-yA yA drakSyasi nArI:-striyaH, tAsu etAH zobhanAH zobhanatarAH sevAmi-kAmayAmItyevaMbhUtaM bhAvaM yadi kariSyasi, tato vAyunA''viddha iva hato-vAtaprerita ivAbaddhamUlo vanaspativizeSo'sthitAtmA bhaviSyasi, sakaladuHkha-kSayanibandhaneSu saMyamaguNeSvabaddhamUlatvAt saMsArasAgare pramAdapavanaprerita itazcetazca paryaTiSyasi tIse so vayaNaM soccA, saMjayAi subhAsiyaM / aMkuseNa jahA nAgo, dhamme saMpaDivAio // 15 // 'tIse so vayaNa miti tasyA-rAjImatyA asau-rathanemirvacanamanantaroditaM zrutvA-AkarNya kiviziSTAyAstasyAH ? saMyatAyAHzrIdazavaikAlikam /
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajitAyA ityarthaH, kiMviziSTaM vacanaM ?-subhASitaM-saMveganibandhanaM, aMkuzena yathA nAgo-hastI evaM dharme sampratipAdito-dharme sthApita ityarthaH / evaM karaMti saMbuddhA, paMDiyA paviakkhaNA / viNiati bhogesu, jahA se purisuttamo // 16 // tti bemi / sAmannapusviyaM nAma'jjhayaNaM samattaM 2 // 'evaM karaMtI 'ti evaM kurvate saMbuddhA:-buddhimanto buddhAH, samyagdarzanasAhacaryeNa darzanaikIbhAvena vA buddhAH saMbuddhA-viditaviSayasvabhAvAH, samyagdRSTaya ityarthaH, ta eva vizeSyante paNDitAH pravicakSaNAH, tatra paNDitAH pravivakSayA sUtrapaNDitAH samyagjJAnavantaH pravicakSaNAzcaraNapariNAmavantaH, anye tu vyAcakSate saMbuddhAH sAmAnyena buddhimantaH, paNDitA-vAntabhogAsevanadoSajJAH, pravicakSaNA-avadyabhIravaH, kiM kurvanti ?-vinivartante bhogebhyo vividha-anekaiH prakArairanAdi-bhavAbhyAsabalena kadarthyamAnA api mohodayena nivarttante bhogebhyo-viSayebhyo, yathA ka ityatrAha-yathA asau puruSottamo rathanemiH / Aha-kathaM tasya puruSottamatvaM ? yo hi pravrajito'pi viSayAbhilASIti ?, ucyate, tathA'bhilASe'pyapravRtteH, kApuruSastvabhilASAnurUpaM ceSTata eveti / aparastvAhadazavaikAlikaM niyatazrutameva, yata uktaM-"nAyajjhayaNAharaNA isi bhAsiyamo painnagasuyA ya / ee hoMti aniyayA niyayaM puNa sesamussaNNaM // 1 // " tat kathamabhinavotpannamidamudAharaNaM yujyata iti ?, ucyate, evaMbhUtArthasyaiva niyatazrutabhAvAd ussannagrahaNAccAdoSaH, prAyo niyataM, na tu sarvathA niyatamevetyarthaH // 16 // bravImIti na svamanISikayA, kintu tIrthakaragaNadharopadezeneti // dazavaikAlikazrutaskaMdhe dvitIyamadhyayanaM Tippitamiti / Wan Wan Wan zrIdazavaikAlikam /
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ nA . atha kSullikAcArakathA nAma tRtIyaM adhyayanam / vyAkhyAtaM zrAmaNyapUrvikAkhyamadhyayanaM, idAnIM kSullikAcArakathAkhyAtamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-ihAnantarAdhyayane dharmAbhyupagame sati mA bhUdabhinavapravrajitasyAdhRteH saMmoha ityato dhRtimatA bhavitavyamityuktaM, iha tu sA dhRtirAcAre kAryA, na tvanAcAre, ayamevAtmasaMyamopAya ityetaducyate, uktaM ca "tasyAtmA saMyato yo hi, sadAcAre rataH sadA / sa eva dhRtimAn dharmastasyaiva hi jinoditaH // 1 // " ityanena sambandhenAyAtamitisaMjame suTThiappANaM, vippamukkANa tAiNaM / tesimeyamaNAinnaM, niggaMthANa mahesiNaM // 17 // saMyame-uktasvarUpe zobhanena prakAreNAgamanItyA sthita AtmA yeSAM te tathA teSAM, ta eva vizeSyante-vividhaiH anekaiH prakAraiH prakarSaNabhAvasAraM muktAsteSAM, ta eva vizeSyante-rakSanti AtmAnaM paraM ubhayaM ceti trAtAraH, AtmAnaM pratyekabuddhAH, paraM tIrthakarAH svatIrNatvAt, ubhayaM sthavirA iti, teSAmidaM vakSyamANalakSaNamanAcaritaM-akalpyaM keSAmityAha-nirgrathAnAM-sAdhUnAmiti, abhidhAnametat, mahAntazca te RSayazca maharSayo-yataya ityarthaH, teSAM iha ca pUrvapUrvabhAva evottarottarabhAvo niyamato hetuhetumadbhAvena veditavyo, yata eva saMyame susthitAtmAno'ta eva vipramuktAH, saMyamasusthitAtmatva-nibandhanatvA-dvipramukteH, evaM zeSeSvapi bhAvanIyaM, anye tu pazcAnupUrvyA hetuhetumadbhAvaM varNayanti, yata eva maharSayaH, ata eva nirgranthAH, evaM zeSeSvapi bhAvanIyamiti sUtrArthaH // 17 // sAmprataM yadanAcaritaM tadAhauddesiyaM kIyagaDaM, niyAgamabhihaDANi ya / rAibhatte siNANe ya, gaMdhamalle a vIyaNe // 18 // zrIdazavaikAlikam /
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'uddesiya 'miti uddezanaM - sAdhvAdyAzritya dAnArambhasyetyuddezaH, uddeze bhavamauddezikaM 1, krayaNaM krItaM, sAdhvAdinimittamiti gamyate, tena kRtaMnirvartitaM krItakRtaM 2, niyAgamityAmantritasya piNDasya grahaNaM nityaM na tvanAmantritasya 3, abhihaDANIti svagrAmAdeH sAdhunimittamabhimukhamAnItamabhyAhataM, bahuvacanaM svagrAma - paragrAma - nizIthAdibhedakhyApanArtha 4, rAtribhaktaM-rAtribhojanaM divasagRhIta - divasabhuktAdicaturbhaGgalakSaNaM 5, snAnaM ca-deza-sarvabhedabhinnaM, dezasnAnamadhiSThAnazaucAtirekeNA'kSipakSmaprakSAlanamapi, sarvasnAnaM tu pratItaM 6, tathA gandhamAlyavIjanaM ca gandhagrahaNAt koSThapuTAdiparigrahaH, mAlyagrahaNAcca grathitaveSTimAdermAlyasya, vIjanaM tAlavRntAdinA gharme 7-8-9 idamanAcaritaM, doSAzcauddezikAdiSvArambha-pravarttanAdayaH svadhiyA vAcyA iti // 18 // idaM cAnAcaritamiti sannihI gihimatte ya, rAyapiMDe kimiccha / saMvAhaNA daMtapahoaNA ya, saMpucchaNA dehapaloaNA ya // 19 // 'sannihI 'sUtraM, sannidhIyate anena AtmA durgatAviti sannidhiHghRtaguDAdInAM saJcayakriyA 10, gRhamAtraM ca - gRhasthabhAjanaM ca 11, tathA rAjapiNDo - nRpAhAraH kaH kimicchatItyevaM yo dIyate sa kimicchakaH, rAjapiNDo'nyo vA sAmAnyena 12, tathA sambAdhanaM - asthimAMsatvagromasukhatayA caturvidhaM marddanaM 13, dantapradhAvanaM ca - aMgulyAdinA dantakSAlanaM 14, tathA sampraznaH - sAvadyo gRhasthaviSayo rADhArthaM kIdRzo vA'hamityAdirUpaH 15, dehapralokanaM ca- AdarzAdau anAcaritaM 16. doSAzca sannidhiprabhRtiSu parigrahaprANAtipAtAdayaH svadhiyaiva vAcyA iti // 19 // kiMca 12 aTThAvara a nAlIe, chattassa ya dhAraNAe / tegicchaM pAhaNA pAe, samAraMbhaM ca joiNo // 20 // zrIdazavaikAlikam /
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'aTThAvae' iti, aSTApadaM cetyaSTApadaM-dyUtaM, arthapadaM vAgRhasthamadhikRtya nimittAdiviSayamanAcaritaM 17, tathA 'nAlikA ce'ti dyUtavizeSalakSaNA yatra mA bhUtkalayA'nyathA pAzakapAtanamiti nAlikayA pAtyanta iti, iyaM cAnAcaritA 18, aSTApadena sAmAnyato dyUtagrahaNe satyapyabhinivezanibandhanatvena nAlikAyAH prAdhAnyakhyApanArthaM nAlikAgrahaNaM, aSTApadadyUta-vizeSapakSe cobhayoriti / chatrasya ca-lokaprasiddhasya dhAraNamAtmAnaM paraM vA pratyanAyeti, AgADhaglAnAdyAlaMbanaM muktvA'nAcaritaM, prAkRtazailyA cAtrAnusvAralopo'kAranakAralopau ca draSTavyau, tathAzrutiprAmANyAditi 19 / 'tegicchaMti cikitsAyA bhAvazcaikitsyaMvyAdhipratikriyArUpamanAcaritaM 20, upAnahI pAdayoranAcarite, pAdayoriti sAbhiprAyakaM na tvApatkalpaparihArArthe upagrahadhAraNena 21, tathA samAraMbhaNaM samAraMbhazca, jyotiSaH-agneranAcaritamiti 22, doSAstvaSTApadAdInAM prasiddhA eva kSuNNA eveti // 20 // kiMca sijjhAyarapiMDaM ca, AsaMdIpaliyaMkae / gihataranisijjA ya, gAyassuvvaTTaNANi ya // 21 // 'sijjAyara' ityAdi, zayyAtarapiMDazcAnAcaritaH, zayyAvasatistayA tarati saMsAramiti zayyAtaraH-sAdhuvasatidAtA tatpiDa: 23, AsandakaparyaMkAvanAcaritau etau ca lokaprasiddhAveva 24-25, tathA gRhAntaraniSadyA'nAcaritA gRhameva gRhAntaraM gRhayorvA apAntarAlaM tatropavezanaM, cazabdAt pATakAdiparigrahaH 26, tathA gAtrasya-kAyasyodvartanAni cAnAcaritAni, udvartanAni-paGkApanayanalakSaNAni, cazabdAttadanyasaMskAraparigraha iti 27 // 21 // tathA gihiNo veyAvaDiyaM, jA ya AjIvavattiyA / tattAnivvuDabhoittaM, AurassaraNANi ya // 22 // gihiNotti gRhiNo-gRhasthasya vaiyAvRtyamiti vyAvRttabhAvo zrIdazavaikAlikam /
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaiyAvRttyaM, gRhasthaM pratyannAdisaMpAdanamityarthaH, - etadanAcaritamiti 28, tathA cAjIva-vRttitA-jAtikulagaNakarmazilpAnAmAjIvanaM AjIvastena vRttistadbhAva AjIvavRttitA, jAtyAdyAjIvanenAnnayAcanetyarthaH, iyaM cAnAcaritA 29, tathA taptAnivRtta-bhojitvaM-taptaM ca tadanivRttaM taptAnivRttaM-a-tridaMDodvRttaM ceti vigrahaH, udakamiti vizeSaNAnyathAnupapattyA gamyate, tadbhojitvaM mizrasacittodakabhojitvamityarthaH, idaM cAnAcaritaM 30, Atura-smaraNAni ca-kSudhAdyAturANAM pUrvopabhuktasmaraNAni cAnAcaritAni AturazaraNAni vA doSAturAzrayadAnAnIti 31 // 22 // kiJca mUlae siMgabere ya, ucchukhaMDe anivvuDe / kaMde mUle a saccitte, phale bIe ya Amae // 23 // mUlaetti mUlako-lokapratItaH, zRGgaberaM ca ArdrakaM ca tathA ikSukhaNDaM ca lokapratItaM, anirvRtagrahaNaM sarvatrAbhisambadhyate, anivRtaMapariNatamanAcaritamiti, ikSukhaNDaM cApariNataM dviparvAntaM yadvartate 3233-34, tathA kando-vajrakandAdiH 35, mUlaM ca-saTTAmUlAdi sacittamanAcaritaM 36, phalaM-trapuSyAdi 37, bIjaM-tilAdi 38, AmakaMsacittamanAcaritamiti // 23 / / kiJca sovaccale siMdhave loNe, romAloNe ya Amae / sAmudde paMsukhAre ya, kAlAloNe a Amae // 24 // 'sovaccale ti, sovarcalaM 39, saindhavaM 40, lavaNaM 41, rumAlavaNaM ca 42, AmakaM, Amakamiti sacittamanAcaritaM, sAmudra-samudralavaNameva 43, pAMzukSAra-USaralavaNaM 44, kRSNalavaNaM ca saindhavalavaNaparvataikadezajaM 45, AmakamanAcaritamiti // 24 // kiJca dhUvaNe tti vamaNe ya, vatthIkamma vireaNe / aMjaNe daMtavaNe ya, gAyAbbhaMgavibhUsaNe // 25 // zrIdazavaikAlikam /
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 'dhUvaNetti dhUpanamiti-AtmavastrayoranAcaritamiti, prAkRtazailyA'nAgatavyAdhinivRttaye dhUmapAnamiti anye vyAcakSate 46, vamanaM ca madanaphalAdinA 47, vastikarma puTakenAdhiSThAne snehadAnaM 48, virecanaM dantyAdinA 49, tathA aMjanaM-rasAJjanAdi 50, daMtakASThaM ca pratItaM 51, gAtrAbhyaGgastailAdinA 52, vibhUSaNaM gAtrANAmeveti 53 / // 25 // kriyAsUtramAha savvameyamaNAinnaM, niggaMthANa mahesiNaM / saMjamaMmi ya juttANaM, lahubhUyavihAriNaM // 26 // 'savvameyaMti' sarvametad-auddezikAdi yadanantaramuktamidamanAcaritaM, keSAmityAha-nirgranthAnAM maharSINAM sAdhUnAmityarthaH, ta eva vizeSyantesaMyame, cazabdAttapasi ca, yuktAnAM-abhiyuktAnAM, laghubhUtavihAriNAM laghubhUto-vAyustatazca vAyubhUto'pratibaddhatayA vihAro yeSAM te laghubhUtavihAriNasteSAM, nigamanakriyApadametaditi // 26 // kimiti anAcaritaM ?, yataste evambhUtA bhavantItyAhapaMcAsavaparinnAyA, tiguttA chasu saMjayA / paMcaniggahaNA dhIrA, niggaMthA ujjudaMsiNo // 27 // 'paMcAsave 'tyAdi paMcAzravA-hiMsAdayaH parijJAtA dvividhayA parijJayA-jJaparijJayA pratyAkhyAnaparijJayA ca pari-samantAt jJAtA yaiste paMcAzravaparijJAtAH, yatazcaivambhUtA ata eva triguptA manovAkkAyaguptibhiH guptA, SaTsu saMyatA:-SaTsu jIvanikAyeSu pRthivyAdiSu sAmastyena yatAH, paMca nigrahaNA iti nigRhNantIti nigrahaNA: paMcAnAM nigrahaNAH, paMcAnAmindriyANAM, dhIrA-buddhimantaH, sthirA vA, nirgranthAH-sAdhavaH, RjudarzinaH iti RjuH-mokSaM prati RjutvAt saMyamastaM pazyantyupAdeyatayeti RjudarzinaH-saMyamapratibaddhA iti // 27 // zrIdazavaikAlikam /
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ te ca RjudarzinaH kAlamadhikRtya yathAzaktyA etat kurvantiAyAvayaMti gimhesu, hemaMtesu avAuDA / vAsAsu paDisaMlINA, saMjayA susamAhiyA // 28 // 'AyAvayanti' AtApayantItyUrdhvasthAnAdinA AtApanAM kurvanti grISmeSviti-uSNakAleSu, hemanteSu-zItakAleSu aprAvRtA itiprAvaraNarahitAstiSThanti, tathA varSAsu-varSAkAleSu pratisaMlInA ityekAzrayasthA bhavanti, saMyatAH-sAdhavaH susamAhitA-jJAnadarzanAdiSu yatnaparAH, grISmAdiSu bahuvacanaM prativarSakaraNajJApanArthamiti // 28 // kiJca parIsahariUdaMtA, dhUamohA jiiMdiyA / savvadukkhappahINaTThA, pakkamaMti mahesiNo // 29 // _ 'parIsahe'ti mArgAcyavananirjarArthaM pariSoDhavyAH parISahAH (tattvA0 a0 9, 8)-kSutpipAsAdayaH, ta eva ripavastulyadharmatvAt parISaharipavaH, te dAntA-upazamaM nItA yaiste parISaharipudAntAH, dhUtamohA-vikSiptamohA ityarthaH mohaH-ajJAnaM, jitendriyAH-zabdAdiSu rAgadveSarahitA ityarthaH, evambhUtAH sarvaduHkhaprakSayArtha-zArIramAnasAzeSaduHkhaprakSayanimittaM prakAmantipravartante maharSayaH-sAdhava iti // 29 // idAnImeteSAM phalamAha dukkarAI karittANaM, dussahAI sahettu a / keittha devaloesu, kei sijhaMti nIrayA // 30 // 'dukkarA'iti evaM duSkarANi kRtvA auddezikAdityAgAdIni, tathA dussahAni sahitvA AtApanAdIni, kecanAtra devalokeSu saudharmAdiSu, gacchantIti vAkyazeSaH, tathA kecana siddhayanti tenaiva bhavena siddhi prApnuvanti, vartamAnanirdezaH sUtrasya trikAlaviSayatvajJApanArthaH, nIrajaskA ityaSTavidhakarmavipramuktAH, na tvekendriyA iva karmayuktA eveti // 30 // ye caivaMvidhAnuSThAnato devalokeSu gacchanti te'pi tatazcyutA zrIdazavaikAlikam /
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ AryadezeSu sukule janmAvApya zIghraM siddhyantyevetyata AhakhavittA puvvakammAI, saMjameNa taveNa ya / siddhimaggamaNuppattA, tAiNo parinivvuDa // 31 // tti bemi / khuDDiyAyArakahajjhayaNaM taiyaM 3 // 'khavitte 'ti tadevaM devalokAccyutvA kSapayitvA pUrvakarmANi sAvazeSANi, kenetyAha-saMyamena uktasvarUpeNa tapasA ca, evaM pravAheNa siddhimArgaM-samyagdarzanAdilakSaNa - manuprAptAH santastrAtAraH AtmAdInAM parinirvvAnti-siddhi prApnuvanti, anye tu paThanti - parinivvuDatti, tatrApi prAkRtazailyA chAndasatvAdvA'yameva pATho jyAyAniti // 31 // bravImIti pUrvavaditi / tRtIyaM kSullakAcArAdhyayanaM samAptam 3 // Xin Wan 5 atha SaDjIvanikAyikA nAma caturtha adhyayanam / idAnIM SaDjIvanikAyikAkhyamArabhyate-asya cAyamabhisambandhaH, ihAnantarAdhyayane sAdhunA dhRtirAcAre kAryA, na tvanAcAre, ayameva cAtma saMyamopAya ityuktaM, iha punaH sa AcAraH SaDjIvanikAyagocaraH prAya ityetaducyate, uktaM ca "chasu jIvanikAeMsuM je buhe saMjae sayA / se ceva hoi vinnee, paramattheNa saMjae // 1 // " ityanena sambandhenAyAtamidamadhyayanamiti, tadAhasUyaM me AusaMteNaM bhagavayA evamakkhAyaM, iha khalu chajjIvaNiyA - nAmajjhayaNaM, samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveDyA suyakkhAyA supannattA seyaM me ahijjiuM " zrIdazavaikAlikam / 17
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajjhayaNaM dhammapannattI / kayarA khalu sA chajjIvaNiyA-nAmajjhayaNaM samajeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiyA suyakkhAyA supannattA seyaM me ahijjiuM ajjhayaNaM dhammapannattI ? / / imA khalu sA chajjIvaNiyA-nAmajjhayaNaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiyA suyakkhAyA supannattA, seyaM me ahijjiuM ajjhayaNaM dhammapannattI / taMjahA-puDhavikAiyA, AukAiyA, teukAiyA, vAukAiyA, vaNassaikAiyA, tasakAiyA / puDhavI cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA, annattha satthapariNaeNaM / AU cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annattha satthapariNaeNaM / teU cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA, annattha satthapariNaeNaM / vAU cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annattha sattha-pariNaeNaM / vaNassaI cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annattha satthapariNaeNaM / taMjahA-aggabIyA, mUlabIyA, porabIyA khaMdhabIyA, bIyaruhA, saMmucchimA taNalayA, vaNassaikAiyA sabIyA cittamaMta-makkhAyA aNegajIvA puDhosattA annattha satthapariNaeNaM / se je puNa ime aNege bahave tasA pANA, taMjahA-aMDayA, poyayA, jarAuyA, rasayA, saMseimA, saMmucchimA, ubbhiyA, uvavAiyA, jesiM kesiMci pANANaM abhikkaMtaM, paDikkaMtaM, saMkuciyaM, pasAriyaM, ruyaM, bhaMtaM, tasiyaM, palAiyaM, AgaigaivinnAyA je ya kIDapayaMgA jA ya kuMthupipIliyA savve beiMdiyA savve teiMdiyA savve cauridiyA savve paMciMdiyA savve tirikkhajoNiyA savve neraiyA savve maNuA savve devA savve pANA paramAhammiA / eso khalu chaTo jIvanikAo zrIdazavaikAlikam / 18
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ tasakAutti pavuccai / sUtraM 1 / ___'suyaM me' ityAdi, zruyate taditi zrutaM-prativiziSTArtha-pratipAdanaphalaM vAgyogamAtraM, bhagavatA nisRSTamAtmIyazravaNakoTarapraviSTaM kSAyopazamikabhAvapariNAmAvirbhAvakAraNaM zrutamityucyate, zrutamavadhRtamavagatamiti paryAyAH, mayetyAtma-parAmarzaH, AyurasyAstItyAyuSmAMstasyAmantraNaM he AyuSman !, kaH kamevamAha ?-gautamaH sudharmasvAmI vA, jaMbUsvAminamiti, teneti bhuvanabhartuH parAmarzaH, bhagaH-samagraizvaryAdiH, so'syAstIti bhagavAn, tena bhagavatA varddhamAna-svAminetyarthaH, evamiti prakAravacanaH zabdaH, AkhyAtamiti kevalajJAnenopalabhyAveditaM, kimata Aha-iha khalu SaDjIvanikAyikA-nAmAdhyayanamastIti vAkyazeSaH, iha tu loke pravacane vA, khalu zabdAnnAnyatIrthakRtpravacaneSu SaDjIvanikAyiketi pUrvavannAmetyabhidhAnaM adhyayanamiti pUrvavadeva / iha ca zrutaM mayetyanenAtmaparAmarza-naikAntakSaNabhaGgApohamAhatatretthaMbhUtArthAnupapatteriti, uktaM ca-"egaMta-khaNiyapakkhe gahaNaM ciya savvahA na atthANaM / aNusaraNasAsaNAI kuto ya teloga(0kka) siddhAI ? // 1 // " tathA AyuSmanniti ca pradhAnaguNa-niSpannenAmantraNavacasA guNavate ziSyAyAgamarahasyaM deyaM nAguNavate ityAha, tadanukaMpApravRtteriti, uktaM ca"Ame ghaDe nihittaM, jahA jalaM taM ghaDaM viNAsei / iya siddhaMtarahassaM, appAhAraM viNAsei // 1 // " Ayuzca pradhAno guNaH, sati tasminnavyavacchittibhAvAt / ___ 'tena bhagavatA evamAkhyAta' mityanena svamanISikAnirAsAcchAstrapArataMtryapradarzanena na hyasarvajJenA-'nAtmavatA'nyatastathAbhUtAt samyaganizcitya loke dharmadezanA kAryetyetadAha viparyayasaMbhavAditi, uktaM ca"sAvajjaNavajjANaM vayaNANaM jo na jANai visesaM / vuttuMpi tassa na zrIdazavaikAlikam /
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ khamaM kimaMga puNa desaNaM kAuM? // 1 // kiM etto pAvayaraM samma aNahigayadhammasabbhAvo / annaM kudesaNAe, kaTThayarAgammi pADei // 2 // " athavA anyathA vyAkhyAyate sUtraikadezaH-AusaMteNaMti bhagavata eva vizeSaNaM, AyuSmatA bhagavatA, cirajIvinetyarthaH, maMgalavacanaM caitad, athavA jIvatA sAkSAdeva, anena ca gaNadharaparaMparAgamasya jIvanavimuktAnAdisiddhavaktuzcApohamAha-dehAdyabhAvena tathAvidhaprayatnA-bhAvAditi, uktaM ca-"vayaNaM na kAyajogAbhAve Na ya so aNAi-siddhassa / gahaNaMmi ya no heU satthaM attAgamo kaha Nu ? // 1 // " __athavA AvasaMteNaMti, gurumUlamAvasatA, anena ca ziSyeNa gurucaraNasevinA sadA bhAvyamityetadAha, jJAnAdivRddhisadbhAvAd, uktaM ca"nANassa hoi bhAgI, thiratarato daMsaNe caritte ya / dhannA yAvakahAe, gurukulavAsaM na muMcaMti // 1 // " ____ athavA AusaMteNaM-AmRzatA bhagavatpAdAravindayugala-muttamAGgena, anena ca vinayapratipattergarIyastvamAha, vinayasya mokSamUlatvAt, uktaM ca-"mUlaM saMsArassa u hoMti kasAyA aNaMtapattassa / viNao ThANapautto dukkhavimukkhassa mokkhassa // 1 // " kRtaM prasaMgena, prakRtamucyate atra khalu SaDjIvanikAyikAnAmAdhyayanamastItyuktaM, atrAhaSaDjIvanikAyikA kena praviditA prarupitA vA ? iti ucyate, tenaiva bhagavatA, yata Aha-samaNeNamityAdi, sA ca tena zramaNena-mahAtapasvinA bhagavatA-samagraizvaryAdiyuktena mahAvIreNa-kaSAyAdizatrujayAnmahAvIraH, ukta ca-"vidArayati yatkarmA, tapasA ca virAjate / tapovIryeNa yuktazca, tasmAdvIra iti smRtaH // 1 // " mahAMzcAsau vIrazca mahAvIrastena mahAvIreNa, kAzyapeneti kAzyapagotreNa praviditA nAnyataH kutazcidAkarNya jJAtA, kiM tarhi ? svayameva kevalAlokena prakarSeNa viditA-jJAtetyarthaH, svAkhyAteti sadevamanuSyA-'surAyAM parSadi suSThu AkhyAtA-svAkhyAtA, suprajJapteti, zrIdazavaikAlikam /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ yathaivAkhyAtA tathaiva suSThu sUkSmaparihArAsevanena prakarSeNa samyagAsevitetyarthaH anekArthatvAddhAtUnAM "jJapirAsevanArthaH", tAM caivambhUtAM SaDjIvanikAyikAM zreyo me'dhyetumiti, zreyaH-pathyaM hitaM, me iti AtmanirdezaH, chAndasatvAtsAmAnyenAtmanirdeza ityanye, tatazca zreya Atmano'dhyetumiti paThituM zrotuM bhAvayituM, kuta ityAha-adhyayanaM dharmaprajJaptiH, "nimittakAraNahetuSu sarvAsAM prAyodarzana" miti vacanAt, "hetau prathamA" adhyayanatvAt, adhyAtmAnayanAt cetaso vizuddhyApAdanAdi-tyarthaH, etadeva kuta ?, ityAha-dharmaprajJapteH prajJapanaM prajJaptiH dharmasya prajJaptiH dharmaprajJaptistato dharmaprajJapteH kAraNAt cetaso vizuddhyApAdanaM, cetovizuddhyApAdanAcca zreya Atmano'dhyetumiti, anye tu vyAcakSateadhyayanaM dharmaprajJaptiriti, pUrvopanyastAdhyayanasyaivopAdeyatayA anuvAdamAtrametaditi / ziSyaH pRcchati-katarA khalu ityAdi sUtramuktArthameva, anenaitadarzayati-vihAyAbhimAnaM saMvignena ziSyeNa sarvakAryeSveva guruH praSTavya iti / AcArya Aha-imA khalvityAdisUtramuktArthameva, anenApyetadarzayati guNavate ziSyAya guruNA'pyupadezo dAtavya eveti / taMjahA-puDhavikAiyA ityAdi, atra tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH, pRthivI-kAThinyalakSaNA pratItA saiva kAyaH-zarIraM yeSAM te pRthivIkAyAH, pRthivIkAyA eva pRthivIkAyikAH, svAthike kapratyayaH / Apo-dravAH pratItAstA eva kAya:zarIraM yeSAM te apkAyA, apkAyA eva apkAyikAH, tejaH-uSNalakSaNaM pratItaM tadeva kAya:-zarIraM yeSAM te tejaskAyAH, tejaskAyA eva tejaskAyikAH, vAyuzcalanadhA pratIta eva sa eva kAya:-zarIraM yeSAM te vAyukAyA, vAyukAyA eva vAyukAyikAH, vanaspatiH-latAdirupaH pratItaH sa eva kAyaH zarIraM yeSAM te vanaspatikAyAH, vanispatikAyA eva zrIdazavaikAlikam /
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanaspatikAyikAH, evaM trasanazIlAstrasA: pratItAH ta eva kAyA:zarIrANi yeSAM te trasakAyAstrasakAyA eva trasakAyikAH / / iha ca sarvabhUtA-dhAratvAt pRthivyAH prathamaM pRthivIkAyikAnAmabhidhAnaM, tadanantaraM tatpratiSThitatvAdapkAyikAnAM, tadanantaramapratipakSatvAttejaskAyikAnAM, tadanantaraM tejasa upaSTambhakatvAd vAyukAyikAnAM, tadanantaraM vAyoH zAkhApracalanAdigamyatvAd vanaspati-kAyikAnAM, tadanantaraM ca vanaspatestrasopagrAhakatvAt trasakAyikAnAmiti / vipratipattinirAsArthaM punarAhapuDhavI citta-maMtamakkhAyA pRthivIuktalakSaNA cittaM-jIvalakSaNaM tadasyA astIti cittavatI-sajIvetyarthaH pAThAntaraM vA 'puDhavI cittamattamakkhAyA', atra mAtrazabda: stokavAcI yathA "sarSapatribhAgamAtra" miti, tatazcittamAtrAstokacittetyarthaH, tathA ca prabalamohodayAt sarvajaghanyaM caitanyamekendriyANAM tadadhikaM dvIndriyAdInAmiti, AkhyAtA-sarvajJena kathitA, iyaM cAnekajIvA-aneke jIvA yasyAM sA anekajIvA, na punarekajIvA, yathA vaidikAnAM "pRthivI devate" tyevamAdivacanaprAmANyAditi / anekajIvApi kaizcidekabhUtAtmApekSayeSyata eva, yathAhureke-"eka eva hi bhUtAtmA, bhUte bhUte vyavasthitaH / ekadhA bahudhA caiva, dRzyate jalacandravat // 1 // " ata Aha-puDho sattA-pRthak sattvAHprANino (AtmAno) yasyAM sA pRthaksattvA, aMgulAsaMkhyeyabhAgamAtrAvagAhanayA pAramArthikAnekajIvasamAzriteti bhAvaH / Aha-yadyevaM jIvapiMDarupA pRthvI tatastasyAmuccArAdikaraNena niyamatastadatipAtAdahiMsakatvAnupapattirityasaMbhavI sAdhudharma ityAha-anyatra zastrapariNatAyAH-zastrapariNatAM pRthivIM vihAyAnyA cittavatyAkhyAtetyarthaH, atha kiM pRthivyAH zastraM ?,-"davvaM satthaggivisaMnehaMbilakhAraloNamAIyaM / bhAvo u duppautto vAyA kAo aviraI ya // 1 // kiMcI sakAyasatthaM, kiMcI parakAya tadubhayaM kiMcI / eyaM tu davvasatthaM bhAve zrIdazavaikAlikam / 22
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ assaMjamo satthaM // 2 // " ghAvanavalganotkhananAdiH, etAni svaparavyApAdakatvAtkarmabandhanibandhanatvAt zastramiti, tacca kiMcit svakAyazastraM yathA kRSNA mRnnIlAdimRdaH zastraM, evaM gandharasasparzabhede'pi zastrayojanA kAryA, tathA kiMcit parakAye'pi parakAyazastraM yathA pRthvI aptejaHprabhRtInAmaptejaHprabhRtayo vA pRthivyAH, tadubhayaM kiMciditi kiMcittadubhayazastraM bhavati, yathA kRSNA mRd udakasya pANDumRdazca parasparaM sparzagandhAdibhiH, yadA kRSNamRdA kaluSitamudakaM bhavati tadA'sau kRSNa-mRdudakasya pANDumRdazca zastraM bhavati, evaM ca pariNatAyAM pRthivyAmuccArAdikaraNe'pi nAsti tadatipAta ityahiMsakatvopapatteH sambhavI sAdhudharma iti / evamA''pazcittavatya AkhyAtAH, tejazcittavadAkhyAtaM, vAyuzcittavAnAkhyAtaH, vanaspati-zcitavAnAkhyAtaH, ityAdyapi dRSTavyam / idAnIM vanaspatijIvavizeSapratipAdanAyAha-'taMjahA aggabIyA' ityAdi, tad yathA upanyAsArthaH, agraM bIjaM yeSAM te agrabIjAHkoraNTakAdayaH, evaM mUlaM bIjaM yeSAM te mUlabIjAH-utpalakandAdayaH, parva bIjaM yeSAM te parvabIjAH-ikSvAdayaH, skandho bIjaM yeSAM te skandhabIjAH-zallakyAdayaH, bIjAd rohantIti bIjaruhAH-zAlyAdayaH, saMmUrcchantIti saMmUrchimAH-prasiddhabIjAbhAvena pRthivIvarSAdisamudbhavAste tathAvidhAstRNAdayaH, na caite na saMbhavanti, dagdhabhUmAvapi saMbhavAt, tathA tRNalatAvanaspatikAyikA iti / atra tRNalatAgrahaNaM svagatAnekabhedasaMdarzanArthaM, vanaspatikAyikagrahaNaM sUkSmabAdarAdyanekavanaspatibhedasaGgrahArthaM, etena pRthivyAdInAmapi svagatA bhedAH pRthivIzarkarAdayaH, tathA'vazyAyamihikAdayaH, aGgArajvAlAdayaH, jhaJjhAmaNDalikAdayo bhedAH sUcitA iti, sabIjAzcittavantaH 'AkhyAtAH'-kathitA iti / ete hyanantaroditA vanaspativizeSAH sabIjA:-svasvanibandhanAzcittavantaH-Atmavanta AkhyAtA:-kathitAH / ete zrIdazavaikAlikam /
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAnekajIvA ityAdi dhruvagaNDikA pUrvavat // idAnIM trasAdhikAra etadevAha-'se je puNa ime' sezabdo'thazabdArthaH, asAvapyupanyAsArthaH, "atha prakiyApraznAnantaryamaGgalopanyAsaprativacanasamuccayeSvi" ti vacanAt, atha ye punaramI-bAlAdInAmapi prasiddhA aneke-dvIndriyAdibhedena bahava ekaikasyAM jAtau trasAH prANinaH, trasyantIti trasAH, prANA-ucchvAsAdaya eSAM vidyanta iti prANinaH, tadyathA-aNDajA ityAdi, eSa khalu SaSTho jIvanikAyastrasakAyaH procyata iti yogaH, tatrANDAjjAtA aNDajAH-pakSigRhikolikA(kilA)dayaH, potA eva jAyante potajAH, te ca hastivalgulIcarmajalaukAprabhRtayaH, jarAyuveSTitA jAyanta iti jarAyujA:- gomahiSyajAvikamanuSyAdayaH, rasAjjAtA rasajA:takrAranAladadhitImanAdiSu pAyu-kRmyAkRtayo'tisUkSmA bhavanti, saMsvedAjjAtA iti saMsvedajAH-matkuNayUkAdayaH, saMmUrcchanAjjAtAH saMmUrcchanajAH-zalabha-pipIlikA-makSikAzAlUrA(kA)dayaH, udbhedAjjanma yeSAM te udbhedajAH-pataGgakhaJja-rITapAriplavAdayaH, upapAtAjjAtAH upapAte bhavA upapAtajAH, upapAtena vA bhavA aupapAtikA-devA nArakAzca / eteSAmeva lakSaNamAha-yeSAM keSAzcit sAmAnyenaiva prANinAMjIvAnAmabhikrAntaM bhavatIti vAkyazeSaH, abhikramaNamabhikrAntaM, prajJApakaM pratyabhimukhaM kramaNamityarthaH, evaM pratikramaNaM pratikAntaM-prajJApakAt pratIpaM kramaNamiti bhAvaH, saGkacanaM saGkucitaM-gAtrasaGkocakaraNaM, prasAraNaM prasAritaMgAtravitatakaraNaM, ravaNaM rutaM-zabdakaraNaM, bhramaNaM bhrAntamitazcetazca gamanaM, trasanaM trastaM-duHkhodvejanaM, palAyanaM palAyitaM-kutazcinnAzanaM, tathA Agate:kutazcijjAtasya gatezca-kutazcit kvacideva, vinnAyA iti jJAtAraH / AhaabhikrAntapratikrAntAbhyAM nAgatigatyoH kazcidbheda iti, kimarthaM bhedenAbhidhAnaM ?, ucyate, vijJAnavizeSakhyApanArthaM, etaduktaM bhavati-ya evaM jAnanti yathA vayamabhikramAmaH pratikramAmo vA ta eva trasAH, na zrIdazavaikAlikam /
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ tu vRttiM pratyabhikramaNavanto'pi vallyAdaya iti / ___Aha-evamapi dvIMdriyAdInAmatrasatvaprasaMgaH, abhikramaNapratikramaNabhAve'pyevaMvidhajJAnAbhAvAt ?, naitadevaM, hetusaMjJayA'vagaterbuddhipUrvakameva chAyAta uSNamuSNAdvA chAyAM prati teSAM abhikramaNAdibhAvAt, na caivaM vallyAdInAmabhikramaNAdi, oghasaMjJayA pravRtteriti / adhikRtatrasabhedAnAha-je ya ityAdi, ye ca kITapataGgA ityatra kITA:-kRmayaH, "ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNa" miti dvIndiyAHzaMkhAdayo'pi gRhyante, pataGgAH-zalabhAH, atrApi pUrvavaccaturindriyA bhramarAdayo'pi gRhyanta iti, tathA yAzca kunthupipIlikA ityanena trIndriyAH sarve eva gRhyante, ata evAha-sarve dvIndriyAH-kRmyAdayaH sarve trIndriyAH-kunthvAdayaH, sarve caturindriyAH-pataGgAdayaH, Aha-ye ca kITapataGgA ityAdAvuddezavyatyayaH kimarthaM ?, ucyate, "vicitrA sUtragatiratantraH krama" iti jJApanArtha, sarve paJcendriyAH sAmAnyato, vizeSataH punaH sarve tiryagyonayo-gavAdayaH, sarve nArakAratnaprabhAnArakAdi-bhedabhinnAH, sarve manujAH-karmabhUmijAdayaH, sarve devAbhavanavAsyAdayaH, sarvazabdazcAtra parizeSabhedAnAM trasatvakhyApanArthaH, sarva eva ete trasAH, na tvekendriyA iva trasA: sthAvarAzceti, uktaM ca"pRthivyambuvanaspatayaH sthAvarAH, tejovAyu dvIndriyAdayazca trasAH" (tattvA0 a0 2, sU. 13-14) iti, sarve prANinaH paramadharmANa iti, sarve ete prANino-dvIndriyAdayaH pRthivyAdayazca paramadharmANa iti, atra paramaMsukhaM taddharmANaH sukhadharmANaH, sukhAbhilASiNa ityarthaH, yatazcaivamato duHkhotpAdaparijihIrSayA eteSAM SaNNAM jIvanikAyAnAM naiva svayaM daNDaM samArabhetetiyogaH / SaSThaM jIvanikAyaM nigamayannAha-eSa khalu anantaroditaH kITAdiH, 'SaSTho jIvanikAyaH' pRthivyAdipaJcakAyApekSayA SaSThatvamasya, trasakAya iti procyate-prakarSaNocyate sarvaireva tIrthakaragaNadharairiti / 1 // zrIdazavaikAlikam /
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'uktaH prathamo jIvAbhigamAkhyo'rthAdhikAraH / atra dvitIyo'jIvAbhigamAkhyo'rthAdhikAro bRhaTTIkAto jJeyaH / sAMprataM cAritradharma ucyate iccesiM chaNhaM jIvanikAyANaM neva sayaM daMDaM samAraMbhijjA, nevannehiM daMDaM samAraMbhAvijjA, daMDaM samAraMbhaMte'vi anne na samaNujANejjA, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / sU0 2 / _ 'eteSAM SaNNAM jIvanikAyAnA'miti, "supAMsupo bhavantI"ti saptamyarthe SaSThI, eteSu SaTsu jIvanikAyeSu anantaroditasvarUpeSu naiva 'svayaM' AtmanA 'daNDaM' saGghaTTanaparitApanAdilakSaNaM, samArabheta-pravartayet, tathA naivAnyaiH preSyAdibhirdaNDamuktalakSaNaM samAraMbhayet-kArayedityarthaH, daNDaM samArabhamANAnapyanyAn prANino na samanujAnIyAt-nAnumodayediti vidhAyakaM bhagavadvacanaM, yatazcaivamato yAvajjIvamityAdi yAvadvyutsRjAmItyevamidaM samyak pratipadyatetyaidamparya, padArthastu jIvanaM jIvo, yAvajjIvaM AprANoparamAdityarthaH, kimityAha-trividhaM trividheneti tisro vidhA:vidhAnAni kRtAdirUpANi yasyeti trividho, daNDa iti gamyate, taM trividhena karaNeneti, etadevopanyasyati, manasA vacasA kAyena, eteSAM svarUpaM prasiddhameva, asya ca karaNasya karma uktalakSaNo daNDaH, taM vastuto nirAkAryatayA sUtreNaivopanyasyannAha, tattvataH na karomi svayaM, na kArayAmyanyaiH, kurvantamapi anyaM na samanujAnAmIti, tasya bhadanta ! pratikramAmi iti tasyetyadhikRto daNDaH, yo'sau trikAlaviSayo 1. 'jIvAjIvAhigamo carittadhammo taheva "jayaNA ya / "uvaeso 6dhammaphalaM chajjIvaNiyAi // 216 // [ niyuktigAthA] zrIdazavaikAlikam /
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ daNDastasya saMbandhinamatItamavayavaM pratikramAmi, na vartamAnamanAgataM vA, atItasyaiva pratikramaNAt, pratyutpannasya saMvaraNAd anAgatasya pratyAkhyAnAditi, bhadanteti gurorAmantraNaM, bhadanta ! bhavAnta ! bhayAnta ! iti sAdhAraNA zrutiH, etacca gurusAkSikyeva vratapratipattiH sAdhvIti jJApanArthaM, pratikramAmIti bhUtAddaNDAnnivarte'hamityuktaM bhavati, tasmAcca nivRttiryattadanumateviramaNamiti, tathA nindAmi garihAmIti AtmasAkSikI nindA parasAkSikI garhA-jugupsocyate, AtmAnamatItadaNDakAriNamazlAghyaM vyutsRjAmIti, vividhArtho vizeSArtho vA vizabdaH, ucchabdo bhRzArthaH sRjAmi-tyajAmi, tatazca vividhaM vizeSeNa vA bhRzaM tyajAmi vyutsRjAmi, Aha-yadyevamatItadaNDaprati-kramaNamAtramasyaidamparyaM na pratyutpannasaMvaraNamanAgatapratyAkhyAnaM ceti, naitadevaM, na karomItyAdinA tadubhayasiddheriti / 2 / ayaM cAtmapratiprattyarho daNDaH, sAmAnyavizeSarupa iti, sAmAnyenoktalakSaNa eva, sa tu vizeSataH paJcamahAvratarupatayA aGgIkartavya iti mahAvratAnyAha paDhame bhaMte ! mahavvae pANAivAyAo veramaNaM, savvaM bhaMte pANAivAyaM paccakkhAmi, se suhumaM vA bAyaraM vA, tasaM vA thAvaraM vA, neva sayaM pANe aivAejjA neva'nnehiM pANe aivAyAvijjA, pANe aivAyaMte vi anne na samaNujANAmi, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / paDhame bhaMte / mahavvae uvaDhiomi savvAo pANAivAyAo veramaNaM 1 / sU03 / paDhame bhaMte ! iti, sUtrakramaprAmANyAt prANAtipAtaviramaNaM prathama tasmin prathame bhadanteti gurorAmantraNaM, mahAvrata iti, mahacca tadvataM ca mahAvrataM, mahattvamaNuvratApekSayA mahAvrate prANAtipAtAdviramaNaM iti, zrIdazavaikAlikam / 27
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ prANAindriyAdaya:, teSAmatipAtaH prANAtipAta:- jIvasya mahAduHkhotpAdanaM, na tu jIvAtipAta eva, tasmAdviramaNaM nAma samyagjJAna zraddhAnapUrvakaM sarvathA nivartanaM bhagavatoktamiti vAkyazeSaH yatazcaivamata upAdeyametaditi vinizcitya 'sarvaM bhadanta ! prANAtipAtaM pratyAkhyAmI 'ti sarva-niravazeSaM, na tu paristhUrameva, bhadanteti gurvAmantraNaM prANAtipAtamiti pUrvavat, pratyAkhyAmIti-pratizabdaH pratiSedhe, AGAbhimukhye, khyA prakathane, pratIpamabhimukhaM khyApanaM prANAtipAtasya karomi pratyAkhyAmIti athavA pratyAcakSe - saMvRtAtmA sAmpratamanAgatapratiSedhasyAdareNAbhidhAnaM karomItyarthaH, anena vratArthaparijJAnAdiguNayukta upasthApanArha ityetadAha-uktaM ca" paDhie0 // 1 // " ityAdi, tadetadvizeSeNAbhidhitsurAha se suhumaM vetyAdi, sazabdo mAgadhadezIprasiddhaH athazabdArthaH, sa copanyAse, tadyathA - 'sUkSmaM vA bAdaraM vA trasaM vA sthAvaraM vA, atra sUkSmo'lpaH parigRhyate, na tu sUkSmanAmakarmodayAt sUkSmaH, tasya kAyena vyApAdanAsambhavAt, bAdaro'pi sthUraH sa caikaiko dvidhA trasaH sthAvarazca sUkSmatrasaH - kundhvAdi:, sthAvarovanaspatyAdiH, bAdarastraso gavAdiH, sthAvaraH pRthivyAdiH, etAn, 'neva sayaM pANe ativAejja 'ti naiva svayaM prANino vyatipAtayAmi, naivAnyaiH prANino'tipAtayAmi, prANino 'tipAtayato'pyanyAnna samanujAnAmi yAvajjIvamityAdi pUrvavat, vratapratipatti nigamayannAha - prathame bhadanta ! mahAvrate upa- sAmIpyena tatpariNAmApatyA sthitaH, ita Arabhya sarvvasmAtprANAtipAtAdviramaNamiti, bhadanta ! anena cAdimadhyAvasAneSu gurumanApRcchaya na kiMcitkartavyaM, kRtaM ca tasmai nivedanIyamevaM tadArAdhitaM bhavati, etadevAha sarvvasmAtprANAtipAtAdviramaNamiti, mahAvrate upasthito'smi sarvasmAtprANAtipAtAdviramaNamiti |3| 28 , uktaM ca prathamaM mahAvrataM, idAnIM dvitIyamAha ahAvare docce bhaMte ! mahavvae musAvAyAo veramaNaM, savvaM zrIdazavaikAlikam /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaMte ! musAvAyaM paccakkhAmi, se kohA vA lohA vA, bhayA vA hAsA vA, neva sayaM musaM vaejjA, nevannehiM musaM vAyAvijjA, musaM vayaMtevi anne na samaNujANAmi, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM, na karemi na kAravemi karaMtaMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / docce bhaMte ! mahavva uvaDiomi savvAo musAvAyAo veramaNaM 2 / sU0 4 / 'ahAvare' iti, athAparasmin dvitIye bhadanta ! mahAvrate mRSAvAdAdviramaNaM, sarvaM bhadanta mRSAvAdaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, tadyathAkrodhAdvA lobhAdvA ityanenAdyantagrahaNAt mAnamAyAparigrahaH, bhayAdvA hAsyAdvA ityanena premadveSakalahAbhyAkhyAnAdiparigrahaH, neva sayaM musaM vaijjatti, naivaM svayaM mRSA vadAmi, naivAnyairmRSA vAdayAmi, mRSA vadato'pyanyAnna samanujAnAmItyetad yAvajjIvamityAdi ca bhAvArthamadhikRtya pUrvavat // 4 // uktaM dvitIyaM mahAvrataM, adhunA tRtIyamAha ahAvare tacce bhaMte ! mahavvae adinnAdANAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! adinnAdANaM paccakkhAmi, se gAme vA nagare vA ( a ) ranne vA appaM vA bahuM vA aNuM vA thUlaM vA cittamaMtaM vA acittamaMtaM vA, "neva sayaM adinnaM giNhejjA nevannehiM adinnaM geNhAvejjA adinnaM giNhaMte'vi anne na samaNujANAmi, jAvajjIvAe tivihaM tibiheNaM paNeNaM, vAyAe kAyeNaM na karemi na kAravemi karaMtaMpi annaM na samaNujANami, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / tacce bhaMte ! mahavvae uvaDiomi savvAo adinnAdANAo zrIdazavaikAlikam / 29
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ adattaM gRhRto'pyaayaa| vimityAdi ca uktaM tatI veramaNaM 3 / sU0 5 / ... -- ahAvare ityAdi athAparasmin tRtIye bhadanta ! mahAvrate adattAdAnAdviramaNaM, sarvaM bhadanta ! adattAdAnaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, tadyathAgrAme vA nagare vA araNye vA ityanena kSetraparigrahaH prasiddhAnyetAni, tathA alpaM vA bahu vA aNu vA sthUlaM vA, cittavadvA acittavadvA ityanena tu dravyaparigrahaH, tatra alpaM mUlyata eraNDakASThAdi bahu-vajrAdi, aNu-pramANato vajrAdi, sthUlameraNDa-kASThAdi, etacca cittavadvA acittavadveti cetanAcetanamityarthaH, 'neva sayaM adinnaM geNhejja'ti, naiva svayamadattaM gRhNAmi naivAnyairadattaM grAhayAmi, adattaM gRhNato'pyanyAnna samanujAnAmItyetadyAvajjIvamityAdi ca bhAvArthamadhikRtya pUrvavat / 5 / uktaM tRtIyaM, mahAvratamidAnIM caturthamAha ahAvare cautthe bhaMte ! mahavvae mehuNAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! mehuNaM paccakkhAmi, se divvaM vA mANusaM vA tirikkhajoNiyaM vA, neva sayaM mehuNaM sevijjA, nevannehiM mehuNaM sevAvijjA, mehuNaM sevaMte'vi anne na samaNujANAmi, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAeNaM, na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / ___ cautthe bhaMte ! mahavvae uvaDhiomi savvAo mehuNAo veramaNaM 4 / sU0 6 / ahAvare ityAdi, athAparasmin caturthe bhadanta ! mahAvrate maithunAdviramaNaM, sarvaM bhadanta ! maithunaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, tadyathAdaivaM vA mAnuSaM vA tairyagyonaM vA, anena dravyaparigrahaH, 'neva sayaM mehuNaM sevejjA' naiva svayaM maithunaM seve, na cAnyairmaithunaM sevayAmi, 30 zrIdazavaikAlikam /
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ maithunaM sevamAnAnapyanyAnna samanujAnAmItyetadyAvajjIvamityAdi ca bhAvArtha-madhikRtya pUrvavat / 6 / uktaM caturthaM mahAvrataM, idAnIM paJcamamAha ahAvare paMcame bhaMte ! mahavvae pariggahAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! pariggahaM paccakkhAmi, se appaM vA bahuM vA, aNuM vA thUlaM vA, cittamaMtaM vA acittamaMtaM vA, neva sayaM pariggahaM parigeNhijjA, nevannehiM pariggahaM parigihAvijjA pariggahaM parigiNhaMtevi anne na samaNujANejjA, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAyeNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / paMcame bhaMte ! mahavvae uvaDhiomi savvAo pariggahAo veramaNaM 5 / sU0 7 / ahAvare ityAdi, athAparasmin paJcame bhadanta ! mahAvrate parigrahAdviramaNaM, sarvaM bhadanta ! parigrahaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, tadyathAalpaM vetyAdi avayavavyAkhyA'pi pUrvavadeva, 'neva sayaM pariggahaM parigeNhejjA' naiva svayaM parigrahaM parigRhNAmi, naivAnyaiH parigraha parigrAhayAmi, parigrahaM parigRhNato'pyanyAnna samanujAnAmItyetadyAvajjIvamityAdi ca bhAvArthamadhikRtya pUrvavat 7 / uktaM paJcamaM mahAvratamadhunA SaSThaM vratamAha ahAvare chaThe bhaMte ! vae rAIbhoyaNAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! rAIbhoyaNaM paccakkhAmi, se asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA, neva sayaM rAI bhuMjijjA, nevannehiM rAiM bhuMjAvijjA, rAI bhuMjaMtevi anne na samaNujANAmi jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAyeNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na zrIdazavaikAlikam /
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / chaThe bhaMte ! vae uvaDhiomi savvAo rAIbhoyaNAo veramaNaM 6 / sU0 8 / ahAvare ityAdi, athAparasmin SaSThe vrate rAtribhojanAdviramaNaM, sarvaM bhadanta ! rAtribhojanaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, tadyathA-azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA, azyata iti azanaM-odanAdi, pIyata iti pAnaM-mudvIkApAnamityAdi, khAdyata iti khAdyaM-khajUrAdi, svAdyata iti svAdyaM-tAMbUlAdi, 'neva sayaM rAI bhuMjijjA' naiva svayaM rAtrau bhuje, naivAnyai rAtrau bhojayAmi, rAtrau bhuJjAnAnapyanyAnnaiva samanujAnAmItyetadyAvajjIvamityAdi ca bhAvArthamadhikRtya pUrvavat / etacca rAtri- bhojanaviramaNaM prathama-caramatIrthakaratIrthayoH RjujaDavakrajaDapuruSApekSayA mUlaguNatvakhyApanArthaM paMcamamahAvratopari paThitaM, madhyamatIrthakaratIrtheSu punaH RjuprajJapuruSApekSayottaraguNavarga iti / 8 / samastavratAbhyupagamakhyApanAyAhaicceiyAiM paMca mahavvayAiM rAibhoyaNaveramaNachaTThAI / attahiyaTThayAe uvasaMpajjittANaM viharAmi / sU0 9 / : "icceiyAiM paMcamahavvayAI' ityAdi, ityetAni anantaroditAni paJca mahAvAni rAtribhojana-viramaNapaThAni, kimityAha-AtmahitArthe Atmahito-mokSastadartha, anenAnyArtha tasyato vratAbhAvamAha tadabhilASAnumatyA hiMsAdAvanumatyAdi-bhAvAt, upasampaca sAmIpyenAGgIkRtya vratAni 'viharAmi' susAdhuvihAreNa, tadabhAve'GgIkRtAnAmapi vratAnAmabhAvAt, doSAzca hiMsAdikartRNAmalpAyu-jihvAccheda-dAridy-paNDaka-duHkhitatvAdayo vAcyA iti / 9 / zrIdazavaikAlikam /
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ uktazcAritra-dharmaH, [gatastRtIyo'rthAdhikAraH] sAmprataM yatanAyA avasaraH, tathA cAha se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diyA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA, se puDhaviM vA bhittaM (ttiM) vA silaM vA lekheM vA, sasarakkhaM vA kAyaM sasarakkhaM vA vatthaM, hattheNa vA, pAeNa vA, kaTeNa vA, kiliMceNa vA aMguliyAe vA silAgAe vA, silAgahattheNa vA na AlihijjA, na vilihijjA, na ghaTTijjA, na bhiMdijjA, annaM na AlihAvijjA, na vilihAvijjA, na ghaTTAvijjA, na bhiMdAvijjA, annaM AlihaMtaM vA vilihaMtaM vA ghaTTataM vA bhidaMtaM vA na samaNujANejjA, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAyeNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNu-jANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / sU0 10 / se bhikkhU vA ityAdi, se iti nirdeze sa yo'sau mahAvratayukto, 'bhikSurvA bhikSukI vA'-ArambhatyAgAddharmakAyapAlanAya bhikSaNazIlo bhikSuH, evaM bhikSukyapi, puruSottamo dharma iti bhikSurvizeSyate, tadvizeSaNAni ca bhikSukyA api draSTavyAnI-tyAha- 'saMyataviratapratihatapratyAkhyAtapApakarmA' tatra sAmastyena yataH saMyataH-saptadazaprakArasaMyamopeto vividhamanekadhA dvAdazavidhe tapasi rato virataH, pratihatapratyAkhyAtapApakarmeti, pratihataMsthitihAsato graMthibhedena pratyAkhyAtaM-hetvabhAvataH punarvRddhayabhAvena pApaM karma-jJAnAvaraNAdi yena sa tathAvidhaH, divA vA rAtrau vA eko vA pariSadto vA supto vA jAgratA, rAtrau supto divA jAgrat, kAraNika ekaH, zeSakAlaM pariSadgataH, idaM vakSyamANaM na kuryAt / 'se puDhaviM vA' ityAdi, tadyathA-pRthivIM kA bhittiM vA zilAM vA leSTuM (loSTaM) vA, zrIdazavaikAlikam /
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatra pRthivI-loSTAdirahitA, bhittiH-nadItaTI, zilA-vizAlaH pASANaH, leSTuH (loSTa:) prasiddhaH, saha rajasA-araNyapAMzulakSaNena vartate iti sarajaskaM vA 'kAyaM' kAyamiti dehaM, sarajaskaM vA vastraM-colapaTTakAdi, ekagrahaNAttajjAtIyagrahaNamiti pAtrAdiparigrahaH, etatkimityAha-hastena vA pAdena vA kASThena vA kiliona vA-kSudrakASTharupeNa aGgulyA vA zalAkayA vA-ayaHzalAkAdirupayA zalAkAhastena vA-zalAkAsaMghAtarupeNa 'nAlihite'ti nAlikhet na vilikhet na ghaTTayet na bhindyAt, tatreSat sakRdvA''lekhanaM, nirantaramanekazo vA vili(le)khanaM, ghaTTanaM-cAlanaM, bhedo-vidAraNaM, etat svayaM na kuryAt, tathA'nyamanyena vA nAlekhayet, na ghaTTayenna bhedayet, tathA'nyaM svata eva AlikhantaM vA vili-khantaM vA ghaTTayantaM vA bhindantaM vA na samanujAnIyAdityAdi pUrvavat / 10 / tathA se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diyA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se udagaM vA osaM vA himaM vA mahiyaM vA karagaM vA harataNugaM vA suddhodagaM vA udaullaM vA kAyaM udaullaM vA vatthaM sasiNiddhaM vA kArya sasiNiddhaM vA vatthaM na AmusijjA na saMphusijjA na AvIlijjA na pavIlijjA na akkhoDijjA na pakkhoDijjA na AyAvijjA na payAvijjA annaM na AmusAvijjA na saMphusAvijjA na AvIlAvijjA na pavIlAvijjA na akkhoDAvijjA na pakkhoDAvijjA na AyAvijjA na payAvijjA annaM AmusaMtaM vA saMphusaMtaM vA AvIlaMtaM vA pavIlaMtaM vA akkhoDaMtaM vA pakakhoDaMtaM vA AyAvaMtaM vA payAvaMtaM vA na samaNujANejjA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAyeNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi zrIdazavaikAlikam / 34
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / sU0 11 / se bhikkhU vA ityAdi yAvajjAgaramANe vatti pUrvavadeva, se udagaM vetyAdi, tadyathA-udakaM vA avazyAyaM vA himaM vA mahikAM vA karakaM vA haratanuM vA zuddhodakaM vA, tatrodakaM-zirApAnIyaM, avazyAyaHtrehaH, himaM-styAnodakaM, mahikA-dhUmarikA, karaka:-kaThinodakarupaH, haratanurbhuva-mudbhidya tRNAgrAdiSu bhavati, zuddhodakaM-antarikSodakaM, tathodakAnaM vA kAyaM udakAdraM vA vastraM, udakAdratA ceha galadvindutuSArAdyanantaroditodakabhedasanmizratA, tathA sasnigdhaM vA kAyaM, sasnigdhaM vA vastraM, atra snehanaM snigdhamiti, saha snigdhena vartata iti sasnigdhaH, sasnigdhatA ceha bindurahitAnantaroditodakabhedasanmizratA, etatkimityAha- 'nAmusejjatti-nAmRSet na saMspRzet nApIDayenna prapIDayet nAsphoTayet na prasphoTayet nAtApayet na pratApayet, tatra sakRdISadvA sparzanamAmarSaNaM ato'nyatsaMsparzanaM, evaM sakRdISadvA pIDanamApIDanaM ato'nyatprapIDanaM, evaM sakRdISadvAsphoTanamAsphoTanamato'nyatprasphoTanaM, evaM sakRdISadvA tApanamAtApanaM viparItaM pratApanaM, etat svayaM na kuryAt, tathA'nyamanyena vA nAmarSayet na saMsparzayet nApIDayet na prapIDayet nAsphoTayet na prasphoTayet nAtApayet na pratApayet, tathA'nyaM svata evAmRSantaM vA saMspRzantaM vA ApIDayantaM vA prapIDayantaM vA AsphoTayantaM vA prasphoTayantaM vA AtApayantaM vA pratApayantaM vA na samanujAnIyAdityAdi pUrvavat / 11 / se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diyA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se agaNiM vA iMgAlaM vA mummuraM vA acci vA jAlaM vA alAyaM vA suddhAgaNiM vA ukkaM vA na ujejjA na ghaTejjA na ujjAlejjA na nivvAvejjA annaM na uMjAvejjA na ghaTTAvejjA na zrIdazavaikAlikam /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ ujjAlAvejjA na nivvAvejjA annaM uMjaMtaM vA ghaTuMtaM vA ujjAlaMtaM vA nivvAvaMtaM vA na samaNujANejjA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAyeNaM na karemi na kAravemi karaMtaMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / sU0 12 / / se bhikkhU vA ityAdi, yAvajjAgaramANe vatti pUrvavadeva, 'se agaNiM vA' ityAdi, tadyathA-agni vA aGgAraM vA murmuraM vA acci jvAlAM vA alAtaM vA zuddhAgni vA ulkAM vA, ihAyaspiNDAnugato'gniH, jvAlArahito'GgAraH, viralAgnikaNaM bhasma murmuraH, mUlAgnivicchinnA jvAlA acciH, pratibaddhA jvAlA, alAtaM-ulmukaM, nirindhanaH-zuddho'gniH, ulkA-gaganAgniH, etat kimityAha- 'na uMjijjA' notsiJcayet, na ghaTTayet, nojjavAlAyet, na nirvApayet, tatrojjanaM-utsecanaM, ghaTTanaMsajAtIyAdinA cAlanaM, ujjvAlanaM-vyajanAdibhiH vRddhayApAdanaM, nirvApaNaMvidhyApanaM, etat svayaM na kuryAttathA'nyamanyena vA notsecayedityAdi, tathA'nyaM svata utsaJcayantaM vA ghaTTayantaM vA ujjvAlayantaM vA nirvApayantaM vA na samanujAnIyAdityAdi pUrvavat / 12 / se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diyA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se sieNa vA vihuNeNa vA tAliyaMTeNa vA patteNa vA pattabhaMgeNa vA sAhAe vA sAhAbhaMgeNa vA pihuNeNa vA pihuNahatyeNa vA celeNa vA celakanneNa vA hattheNa vA muheNa vA appaNo vA kAyaM bAhiraM vAvi poggalaM na phumijjA na vIejjA annaM na phumAvijjA na vIyAvijjA annaM phumaMtaM vA vIyaMtaM vA na samaNujANejjA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAyeNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! zrIdazavaikAlikam / 36
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / sU0 13 / ____se bhikkhU vA' ityAdi yAvajjAgaramANe vatti pUrvavadeva 'se sieNa ve' tyAdi, tadyathA-sitena vA vidhuvanena vA tAlavRntena vA patreNa vA zAkhayA vA zAkhAbhaGgena vA pehuNena vA pehuNahastena vA celena vA celakarNena vA hastena vA mukhena vA, iha sitaM-cAmaraM, vidhuvanaM-vyajanaM, tAlavRntaM tadeva madhyagrahaNacchidraM dvipuTaM, patra-padminIpatrAdi, zAkhA-vRkSaDAlaM zAkhAbhaGga-tadekadezaH, pehuNaM-mayUrAdipicchaM, pehuNahastakaH-tatsamUhaH, celaM-vastraM, celakarNaH-tadekadezaH, hastamukhe-pratIte, ebhiH kimityAha-Atmano vA kAyaM-svadehamityarthaH, bAhyaM vA pudgalaMuSNaudanAdi, etat kimityAha- 'na phumejjA' ityAdi, na phUtkuryAt na vyajet, tatra phUtkaraNaM-mukhena dhamanaM, vyajanaM camarAdinA vAyukaraNam, etat svayaM na kuryAt, tathA'nyamanyena vA na phUtkArayet na vyAjayet, tathA'nyaM svata phutkurvantaM vA vyajantaM vA na samanujAnIyAdityAdi pUrvavat / 13 / se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diyA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se bIesu vA bIyapaiTesu vA rUDhesu vA rUDhapaiTesu vA jAesu vA jAyapaiDesu vA hariesu vA hariyapaiDesu vA chinnesu vA chinnapaiDesu vA saccittesu vA saccittakolapaDinissiesu vA na gacchejjA na ciTThijjA na nisIijjA na tuyaTTijjA annaM na gacchAvijjA na ciTThAvijjA na nisIyAvijjA na tuyaTTAvijjA annaM gacchaMtaM vA ciTuMtaM vA nisIyataM vA tuyasa'taM vA na samaNujANejjA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAyeNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / sU0 14 / zrIdazavaikAlikam /
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ _ 'se bhikkhU vA' ityAdi yAvajjAgaramANe vatti pUrvavadeva, 'se bIesu ve' tyAdi, tadyathA-bIjeSu vA bIjapratiSThiteSu vA ruDheSu vA ruDhapratiSThiteSu vA jAteSu vA jAtapratiSThiteSu vA hariteSu vA haritapratiSThiteSu vA chinneSu vA chinnapratiSThiteSu vA saciteSu vA sacitakolapratinizriteSu vA, iha bIjaM-zAlyAdi, tatpratiSThitamAsana(hAra)-zayanAdi gRhyate, evaM sarvatra veditavyaM, rUDhAni-sphuTitabIjAni, tatpratiSThitAni, jAtAni-stambIbhUtAni, haritAni-dUrvAdIni, chinnAnipraharaNavizeSaparazvAdibhirvRkSAt pRthak sthApitAni, ArdrANyapariNatAni tadaGgAni gRhyante sacittAni-aNDakAni kolo-ghuNastatpratinizritAnitaduparivartIni dArkhAdIni gRhyante, eteSu kimityAha-na gacchejjA-na gacchet na tiSThet na niSIdet na tvagvarttayet, tatra gamanamanyato'nyatra, sthAnamekatraiva, niSIdanaM-upavezanaM, tvagvatanaM-svapanaM, etat svayaM na kuryAt, tathA'nyameteSu na gamayet na sthApayet na niSIdayet na tvagvarttayetna svApayet, tathAnyaM svata eva gacchantaM vA tiSThantaM vA niSIdantaM vA svapantaM vA na samanujAnIyAditi pUrvavat / 14 / se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se kIDaM vA payaMgaM vA kuMthu vA pipIliyaM vA hatthaMsi vA pAyaMsi vA bAhuMsi vA UruMsi vA udaraMsi vA sIsaMsi vA vatthaMsi vA paDiggahaMsi vA kaMbalaMsi vA pAyapuMchaNaMsi vA rayaharaNaMsi vA gocchagaMsi vA uMDagaMsi vA daMDagaMsi vA pIDhagaMsi vA phalagaMsi vA sejjaMsi vA saMthAragaMsi vA annayaraMsi vA tahappagAre uvagaraNajAe tao saMjayAmeva paDilehiya paDilehiya pamajjiya pamajjiya egaMtamavaNejjA no NaM saMghAyamAvajjejjA / sU0 15 / se bhikkhU vA ityAdi yAvajjAgaramANe vatti pUrvavat, sa kITaM zrIdazavaikAlikam / 38
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ vA pataGga vA kunthu vA pipIlikAM vA, kimityAha-haste vA pAde vA bAhau vA UruNi vA udare vA zirasi vA vastre vA pAtre vA rajoharaNe vA kaMbale vA gocche vA undake vA daNDake vA pIThake vA phalake vA zayyAyAM vA saMstArake vA anyatarasmin vA tathAprakAre sAdhukriyopayoginyupakaraNajAte kITAdirupaM trasaM kathaJcidApatitaM santaM saMyata eva san prayatnena vA pratyupekSya pratyupekSya-pauna:punyena samyak, pramRjya pramRjya-pauna:punyenaiva samyak, kimityAha-ekAnte-tasyAnupaghAtake sthAne apanayet-parityajet, nainaM trasaM saMghAtamApAdayet, nainaM trasaM saMghAtaM-parasparagAtrasaMsparzapIDArupamApAdayet-prApayet, anena paritApanAdipratiSedha ukto veditavyaH, ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAdanyakAraNAnumatipratiSedhazca, zeSamatra prakaTArthameva, navaramundakaM sthaMDilaM, zayyA-saMstArikA vasatirvA / 15 / ityuktA yatanA, gatazcaturtho'rthAdhikAraH / sAMprataM upadezAkhyaH paJcama ucyateajayaM caramANo ya(u), pANabhUyAiM hiMsai / baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuyaMphalaM // 32 // ajayamityAdi ayataM carannayataM gacchan-IryAsamitimullaMghya, kimityAha-'prANibhUtAni hinasti', prANinodvIndriyAdayo bhUtAniekendriyAstAni hinasti-pramAdAnAbhogAbhyAM vyApAdayatItibhAvaH, tAni ca hiMsan 'badhnAti pApaM karma' akuzalapariNAmAdAdatte kliSTaM jJAnAvaraNIyAdi, 'tat se bhavati kaTukaphalaM' tat-pApaM karma, se tasyAyatacAriNo bhavati, kaTukaphalamiti anusvAro'lAkSaNikaH azubhaphalaM bhavati, mohAdihetutayA vipAkadAruNamityarthaH // 32 // ajayaM ciThThamANo ya, pANabhUyAiM hiMsai / baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuyaMphalaM // 33 // zrIdazavaikAlikam /
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ evamayataM tiSThan UrdhvasthAnenAsamAhito hastapAdAdi vikSipan, zeSaM pUrvavat // 33 // ajayaM AsamANo ya, pANabhUyAiM hiMsai / baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuyaMphalaM // 34 // evamayatamAsIno-niSaNNatayA'nupayukta AkuJcanAdibhAvena, zeSaM pUrvavat // 34 // ajayaM sayamANo ya, pANabhUyAiM hiMsai / baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuyaMphalaM // 35 // evamayataM svapan-asamAhito divA prakAmazayyAdinA(vA), zeSaM pUrvavat // 35 // ajayaM bhuMjamANo ya, pANabhUyAiM hiMsai / baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuyaMphalaM // 36 // evamayataM bhuJjAno-niSprayojanaM praNItaM kAkazRgAlabhakSitAdinA(vA), zeSaM pUrvavat // 36 // ajayaM bhAsamANo ya, pANabhUyAiM hiMsai / baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuyaMphalaM // 37 // evamayataM bhASamANo, gRhasthabhASayA niSThuramantarabhASAdinA(vA), zeSaM pUrvavat // 37 // kahaM care ? kahaM ciDhe ?, kahamAse ? kahaM sae ? / kahaM bhujaMto bhAsaMto, pAvaM kammaM na baMdhaI ? // 38 // atrAha-yadyevaM pApakarmabandhastataH 'kahaM care' ityAdi kathaM-kena prakAreNa caret ?, kathaM tiSThet ?, kathamAsIta ?, kathaM svapet ?, kathaM bhuJjAno bhASamANaH pApaM karma na badhnAtIti ? // 38 // 40 zrIdazavaikAlikam /
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcArya AhajayaM care jayaM ciTTe, jayamAse jayaM sae / jayaM bhuMjaMto bhAsaMto, pAvaM kammaM na baMdhai // 39 // 'jayaM care' ityAdi, yataM-caret sUtropadezena IryAdisamitaH, yataM tiSThet samAhito hastapAdAdyavikSepeNa, yatamAsIta upayuktamAkuJcanAdyakaraNena, yataM svapet-samAhito rAtrau prakAmazayyAdiparihAreNa, yataM bhuJjAna:saprayojanamapraNItaM pratarasiMhabhakSitAdinA, evaM yataM bhASamANaH sAdhubhASayA mRdu kAlaprAptaM ca, pApaM karma-kliSTaM akuzalA-'nubandhi jJAnAvaraNAdi na badhnAti-nAdatte, nirAzravatvAdvihitAnuSThAna-paratvAditi // 39 // kiM casavvabhUyappabhUyassa, sammaM bhUyAiM pAsao / pihiyAsavassa daMtassa, pAvaM kammaM na baMdhai // 40 // 'savva bhUya' ityAdi, sarvabhUteSvAtmabhUtaH-sarvabhUtAtmabhUto ya Atmavat sarvabhUtAni pazyatItyarthaH, tasyaivaM samyag-vItarAgoktena vidhinA bhUtAni-pRthivyAdIni pazyataH sataH pihitAzravasya-sthagitaprANAtipAtAdyAzravasya dAntasya-indriyanoindriyadamena pApaM karma na badhnAti, tasya pApakarmabandho na bhavatItyarthaH // 40 // ___evaM sati sarvabhUtadayAvataH pApakarmabandho na bhavati, tatazca sarvAtmanA dayAyAmeva yatitavyaM, alaM jJAnAbhyAsenApi (neti) mA bhUdavyutpannavineyamativibhrama iti tadapohAyAha paDhamaM nANaM tao dayA, evaM cii savvasaMjae / annANI kiM kAhI ?, kiM vA nAhI cheyapAvagaM ? // 41 // 'paDhamaM nANa'vitti, prathama-Adau jJAnaM-jIvasvarupasaMrakSaNopAyaphalaviSayaM 'tataH' tathAvidhajJAnasamanantaraM dayA-saMyamaH, tadekAntozrIdazavaikAlikam /
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAdeyatayA bhAvatastatpravRtteH evaM anena prakAreNa jJAnapUrvakakriyApratipattirUpeNa tiSThati - Aste, sarvasaMyataH - sarvapravrajitaH, yaH punarajJAnIsAdhyopAyaphalaparijJAnavikalaH sa kiM kariSyati ?, sarvatrAndhatulyatvAt pravRttinivRtti-nimittAbhAvAt kiM vA kurvan jJAsyati chekaM nipuNaM hitaM kAlocitaM, pApakaM vA ato viparItamiti, tatazca tatkaraNaM bhAvato'karaNameva, samagranimittAbhAvAt, andhapradIptapalAyanaghuNAkSarakaraNavat, ata evAnyatrApyuktaM - "gItattho ya vihAro0 // 1 // " ityAdi, ato jJAnAbhyAsaH kAryaH // 41 // tathA cAha , succA jANai kallANaM succA jANai pAvagaM / ubhayaMpi jANai succA, jaM cheyaM taM samAyare // 42 // 'succA0' iti zrutvA - AkarNya tatsAdhanasvarUpavipAkaM jAnAtibuddhayate kalyANaM- kalyo- mokSastamaNati-nayatIti kalyANaM-dayAkhyaM saMyamasvarupaM, zrutvA jAnAti pApaM pApakarmma asaMyamasvarUpaM, ubhayamapisaMyamAsaMyamasvarUpaM zrAvakopayogi jAnAti zrutvA, nAzrutvA, yatazcaivamata itthaM vijJAya yacchekaM-nipuNaM hitaM kAlocitaM, tat samAcarettatkuryAdityarthaH // 42 // 42 uktamevArthaM spaSTayannAha jo jIvevi na yANei, ajIvevi na yANei / jIvAjIve ayANato, kahaM so nAhIi saMyamaM ? // 43 // 'jo jIve' tyAdi, yo jIvAnapi pRthivIkAyikAdibhedabhinnAn na jAnAti 'ajIvAnapi saMyamopaghAtino madyahiraNyAdIn na jAnAti, evaM jIvAjIvAnajAnan kathamasau jJAsyati saMyamaM ? tadviSayaM tadviSayAjJAnAditi bhAvaH // 43 // tatazca jo jIvevi viyANer3a, ajIve vi viyANer3a / jIvAjIve viyANato, so hu nAhIi saMyamaM // 44 // zrIdazavaikAlikam /
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'jo jIve' tyAdi, yo jIvAnapi vijAnAti ajIvAnapi vijAnAti, jIvAjIvAn vijAnan sa eva jJAsyati saMyamamiti // 44 // pratipAditaH paJcama upadezArthAdhikAraH / sAmprataM dharmaphalamAhajayA jIvamajIve a, do'vi ee viANai / tayA gaI bahuvihaM, savvajIvANa jANai // 45 // 'jayA' ityAdi yadA-yasmin kAle jIvAn ajIvAMzca dvAvapyetau vijAnAti-vividhaM jAnAti tadA-tasmin kAle gati-narakagatyAdirupAM bahuvidhAM-svaparagatabhedenAnekaprakArAM tAM sarva-jIvAnAM jAnAti yathAvasthitajIvAjIvaparijJAnamantareNa gatiparijJAnAbhAvAt // 45 // uttarottarAM phalavRddhimAhajayA gai bahuvihaM, savvajIvANa jANai / tayA punnaM ca pAvaM ca, baMdhaM mukkhaM ca jANai // 46 // yadA gatiM bahuvidhAM svaparagatabhedenAnekaprakArAM sarvajIvAnAM jAnAti, tadA puNyaM ca pApaM ca- bahuvidhagatinibandhanaM, tathA bandhaMjIvakarmayoga-sukhaduHkhalakSaNaM, mokSaM-tadviyogasvarUpAva-sthAnalakSaNaM jAnAti // 46 // jayA punnaM ca pAvaM ca, baMdhaM mukkhaM ca jANai / tayA nividae bhoe, je divve je ya mANuse // 47 // 'jayA' ityAdi, yadA puNyaM ca pApaM ca bandhaM mokSaM ca jAnAti tadA nirvinte-mohAbhAvAt samyagvicArayatyasAraduHkharUpatayA bhogAnzabdAdIn yAn divyAn yAMzca mAnuSAn, zeSAstu vastuto bhogA eva na bhavanti // 47 // zrIdazavaikAlikam / /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ jayA nividae bhoe, je dive je ya mANuse / tayA cayai saMjogaM, sabbhitarabAhiraM // 48 // 'jayA' ityAdi, yadA nirvinte bhogAn yAn divyAn yAMzca mAnuSAn tadA tyajati saMyoga-saMbandhaM, dravyato bhAvataH sAbhyantarabAhyaMkrodhAdihiraNyAdisambandhamityarthaH // 48 // jayA cayai saMyogaM, sabbhitarabAhiraM / tayA muMDe bhavittA NaM, pavvaie aNagAriyaM // 49 // 'jayA' ityAdi, yadA tyajati saMyogaM sAbhyantarabAhyaM tadA muNDo bhUtvA dravyato bhAvatazca pravrajati-prakarSeNa vrajatyapavarga pratyanagAraM dravyato bhAvatazcAvidyamAnAgAramitibhAvaH // 49 // jayA muMDe bhavittA NaM, pavvaie aNagAriyaM / tayA saMvaramukkiLaM, dhammaM phAse aNuttaraM // 50 // 'jayA' ityAdi, yadA muMNDo bhUtvA pravrajatyanagAritAM tadA saMvaramukkiTuMti prAkRtazailyA utkRSTasaMvaraM dharma-sarvaprANAtipAtAdivinivRttirUpaM cAritradharmamityarthaH, spRzatyanuttaraM-samyagAsevata ityarthaH // 50 // jayA saMvaramukkiTuM, dharma phAse aNuttaraM / tayA dhuNai kammarayaM, abohikalusaMkaDaM // 51 // 'jayA' ityAdi, yadotkRSTasaMvaraM dharma spRzatyanuttaraM tadA dhunotianekArthatayA pAtayati karmarajaH-karmaivAtmaraJjanAdraja iva rajaH, kiMviziSTamityAha-abodhikaluSakRtaM abodhikaluSeNa mithyAdaSTinopAttamityarthaH // 51 // jayA dhuNai kammarayaM, abohikalusaMkaDaM / tayA savvattagaM nANaM, daMsaNaM cAbhigacchai // 52 // 'jayA' ityAdi, yadA dhunoti karmarajaH abodhikaluSakRtaM tadA zrIdazavaikAlikam /
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvatragaM jJAnaM azeSajJeyaviSayaM darzanaM cAzeSadRzyaviSayam adhigacchatyAvaraNAbhAvAdAdhikyena prApnotItyarthaH // 52 // jayA savvattagaM nANaM, daMsaNaM cAbhigacchai / tayA logamalogaM ca, jiNo jANai kevalI // 53 // 'jayA' ityAdi, yadA sarvatragaM jJAnaM darzanaM cAdhigacchati tadA lokaM-caturdazarajjavAtmakaM alokaM cAnantaM jino jAnAti kevalI, lokAlokau ca sarvaM nAnyataramevetyarthaH // 53 // jayA logamalogaM ca, jiNo jANai kevalI / tayA joge nilaMbhittA, selesiM paDivajjai // 54 // 'jayA' ityAdi, yadA lokamalokaM ca jino jAnAti kevalI tadocitasamayena yogAn niruddhaya mano-yogAdIn zailezI pratipadyate, bhavopagrAhikarmIzakSayAya // 54 // jayA joge nilaMbhittA, selesiM paDivajjai / tayA kammaM khavittA NaM, siddhiM gacchai nIrao // 55 // 'jayA' ityAdi, yadA yogAnniruddhaya zailezI pratipadyate bhavopagrAhikarmIzakSayAya, tadA karma kSapayitvA bhavopagrAhyapi siddhiM gacchati lokAntakSetrarUpAM nIrajAH-sakala karmarajovipramuktaH // 55 // jayA kammaM khavittA NaM, siddhiM gacchai nIrao / tayA logamatthayattho, siddho havai sAsao // 56 // 'jayA' ityAdi,-yadA karma kSapayitvA siddhi gacchati nIrajAstadA lokamastakasthaH trailokyoparivartI siddho bhavati 'zAzvataH' karmabIjAbhAvAt anutpattidharmeti bhAvaH // 56 / / ukto dharmaphalAkhyaH SaSTho'dhikAraH / zrIdazavaikAlikam /
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmpratamidaM dharmaphalaM yasya durlabhaM tamabhidhitsurAhasuhasAyagassa samaNassa, sAyAulagassa nigAmasAissa / uccholaNApahoassa, dulahA sugaI tArisagassa // 57 // 'suhasAyagasse 'tti sukhAsvAdakasya-abhiSvaGgeNa prAptasukhopabhoktuH zramaNasya-dravyapravrajitasya sAtAkulasya bhAvisukhArthaM vyAkSiptacitasya nikAmazAyinaH-sUtrArthavelAmapyullaMghya zayAnasyoccholanApradhAvinaH uccholanayodakAyatanayA prakarSeNa dhAvati-pAdAdizuddhiM karoti yaH sa tathAvidhastasya, kimityAha-durlabhA-duSprApA sugatiH-siddhipadaparyavasAnA tAdRzasya bhagavadAjJAlopakAriNa iti gAthArthaH // 57 // idAnIM dharmaphalaM yasya sulabhaM tamAhatavoguNapahANassa, ujjumai khaMtisaMyamarayassa / parIsahe jiNaMtassa, sulahA sugaI tArisagassa // 58 // 'tavoguNa' ityAdi, tapoguNapradhAnasya-SaSThASTamAditapoguNa(dhana)vataH RjumatermArgapravRttabuddheH kSAntisaMyamaratasya-kSAntipradhAnasaMyamAsevina ityarthaH / parISahAn-kSutpipAsAdIn jayataH-abhibhavataH sulabhA sugatiH-uktalakSaNA tAdRzasya bhagavadAjJAkAriNa iti gAthArthaH // 58 // 'pacchAvi te payAyA, khippaM gacchaMti amarabhavaNAI / jesi pio tavo saMjamo ya, khaMtI a baMbhaceraM ca ||(pr0 1) // __mahArthA SaDjIvanikAyiketi vidhinopasaMharannAhaicceyaM chajjIvaNiyaM, sammaddiTThI sayA jae / dullahaM labhittu sAmannaM, kammuNA na virAhijjAsi // 59 // ttibemi iti chajjIvaNiyAnAma cautthaM ajjhayaNaM samattaM // 4 // 1. naiSA gAthA vivRtA / 46 zrIdazavaikAlikam /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'icceya' mityAdi, ityetAM SaDjIvanikAyikAmadhikRtAdhyayanapratipAditArtharUpAM na virAdhayeditiyogaH / samyagdRSTi :- jIvastattvazraddhAnavAn sadA yataH-sarvakAlaM prayatnaparaH san kimityAha- 'durlabhaM labdhvA zrAmaNyaM' duSprApyaM prApya zramaNabhAvaM SaDjIva - nikAyasaMrakSaNaikarUpaM karmmaNA manovAkkAyakriyayA pramAdena na virAdhayet na khaNDayet, apramattasya tu dravyavirAdhanA yadyapi kathaMcidbhavati, tathApyasAvavirAdhaka evetyarthaH / etena "jale jIvAH, sthale jIvA, AkAze jIvamAlini / jIvamAlAkule loke, kathaM bhikSurahiMsakaH ? // 1 // " ityetatpratyuktaM, tathA sUkSmANAM virAdhanAbhAvAcca // 59 // bravImi iti pUrvavat // // iti caturthaM SaDjIvanikAyAdhyayanaM samAptam 4 // Dan Dan Dan atha piNDaiSaNAnAma paMcamaM adhyayanam / vyAkhyAtaM SaDjIvanikAyAdhyayanam / adhunA piNDaiSaNAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisambandha:-ihAnanta-rAdhyayane sAdhorAcAraH SaDjIvanikAyagocaraH prAyaH ityetaduktaM / iha tu dharmakAye svasthe sati asau samyak pAlyate sa cAhAramantareNa prAyaH svastho na bhavati, sa ca sAvadyetarabheda ityanavadyo grAhya ityetaducyate, uktaM ca " se saMjae samakkhAe, niravajjAhAri je viU / dhammakAyaTThie sammaM, suhajogANa sAhae // | 1 || " ityanenAbhisambandhenAyAtamidamadhyayanamiti, taccedaM saMpatte bhikkhakAlaMmi, asaMbhaMto amucchio / imeNa kamajogeNa, bhattapANaM gavesae // 60 // zrIdazavaikAlikam / 47
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'saMpatte'-gAhA, samprApte-zobhanena prakAreNa svAdhyAyakaraNAdinA prApte bhikSAkAle-bhikSAsamaye, anenAsamprApte bhakta-pAnaiSaNApratiSedhamAha / alAbhAzAkhaNDanAbhyAM dRSTAdRSTavirodhAt, asambhrAntaH-anAkulo yathAvadupayogAdi kRtvA, nAnyathetyarthaH / amUchitaH-piNDe zabdAdiSu vA agRddho, vihitAnuSThAnamitikRtvA, na tu piNDAdAvevAsakta iti / anena vakSyamANalakSaNena kramayogena paripATIvyApAreNa bhaktapAnaM yatiyogyamodanAranAlAdi gaveSayediti-anveSayediti sUtrArthaH / // 60 // yatra yathA gaveSayettadAhase gAme vA nagare vA, goyaraggagao muNI / care maMdamaNuvviggo, avvakkhitteNa ceyasA // 61 // 'se gAme' tyAdi, sa ityasambhrAnto'mUcchito grAme vA nagare vA, upalakSaNatvAt karbaTAdau vA gocarAgragata iti goriva caraNaM gocaraHuttamamadhyamAdhamakuleSvaraktadviSTasya bhikSATanamagraH-pradhAno'bhyAhRtAdhAkarmAdiparityAgena tadgataH-tadvartI muni:-bhAvasAdhuH caret-gacchet mandaMzanaiHzanairna drutamityarthaH / anudvignaH-prazAntaH parISahAdibhyo'bibhyat avyAkSiptena cetasA-antaHkaraNena eSaNopayukteneti sUtrArthaH // 61 // yathA carettathaivAhapurao jugamAyAe, pehamANo mahiM care / vajjaMto bIyahariyAI, pANe a dagamaTTiyaM // 12 // 'purao juga' tti purato-agrato yugamAtrayA-zarIrapramANayA zakaToddhisaMsthitayA dRSTayeti vAkyazeSaH / prekSamANaH-prakarSeNa pazyan mahIM-bhuvaM cared-yAyAt, na zeSadigupayogeneti gamyate / na prekSamANa eva, api tu varjayan-pariharan bIjaharitAni, anenAnekabhedasya vanaspateH parihAramAha / tathA prANino-dvIndriyAdIMstathodakaM-apkAyaM 48 zrIdazavaikAlikam /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRttikAM ca-pRthivIkAyaM, cazabdAttejovAyuparigrahaH // 62 // uktaH saMyamavirAdhanAparihAraH / adhunA''tma-saMyamavirAdhanAparihAramAhaovAyaM visamaM khANuM, vijjalaM parivajjae / saMkameNa na gacchijjA, vijjamANe parakkame // 33 // 'ovAya'miti, avapAtaM-gartAdirUpaM, viSama-nimnonnataM, sthAjUrdhvakASThaM, vijalaM-vigatajalaM kardamaM parivarjayet-etat sarvaM pariharet, tathA saGkrameNa-jalagartAparihArAya pASANakASTaracitena na gacchet, AtmasaMyama-virAdhanAsambhavAt / apavAdamAha-vidyamAne parAkrame-anyamArga ityarthaH / asati tu tasmin prayojanamAzritya yatanayA gacchediti sUtrArthaH // 63 // avapAtAdau doSamAhapavaDate va se tattha, pakkhalaMte va saMjae / hiMsejja pANabhUyAI, tase aduva thAvare // 64 // 'pavaDate va' iti, prapatan vA'sau tatra avapAtAdau praskhalan vA saMyataH- sAdhuH hiMsyAd-vyApAdayet, prANibhUtAni prANinodvIndriyAdayaH, bhUtAni-ekendriyAH, etadevAha-vasAnathavA sthAvarAn, prapAtenAtmAnaM cetyevamubhayavirAdhaneti // 64 // tamhA teNa na gacchijjA, saMjae susamAhie / sai anneNa maggeNa, jayameva parakkame // 65 // yatazcaivaM 'tamhA' iti, tasmAt tena-avapAtAdimArgeNa na gacchetsaMyataH susamAhito, bhagavadAjJAvartItyarthaH / satyanyeneti, anyasmin samAdau, mArgeNeti mArge chAndasatvAt saptamyarthe tRtIyA, asati tvanyasmin * mArge tenaivAvapAtAdinA yatameva parAkramet, yatamiti kriyAvizeSaNaM, zrIdazavaikAlikam /
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ yatamAtma-saMyamavirAdhanAparihAreNa yAyAditi // 65 // atraiva vizeSataH pRthvIkAyayatanAmAha - iMgAlaM chAriyaM rAsiM, tusarAsiM ca gomayaM / sasarakkhehiM pAehi, saMjao taM naikkame // 66 // 'iMgAlaM 'ti AGgAramityaGgArANAmayamAGgArastamAGgAraM rAzi, evaM kSArarAziM tuSarAziM ca gomayarAziM ca, rAzizabdaH pratyekamabhisambadhyate / sarajaskAbhyAM padbhyAM-sacitapRthivIrajoguNDitAbhyAM pAdAbhyAM saMyataH sAdhustamanantaroditaM rAzi nAtikramet, mA bhUt pRthvIrajovirAdhaneti // 66 // atraivApkAyAdiyatanAmAhana carejja vAse vAsaMte, mahiAe vA paDaMtie / mahAvAe va vAyaMte, tiricchasaMpAimesu vA // 67 // 'na carejjati na caredvarSe varSati, bhikSArthaM praviSTo varSaNe tu pracchanne tiSThet / tathA mahikAyAM vA patantyAM, sA ca prAyo garbhamAseSu patati, mahAvAte vA vAti sati, tadutkhAtarajo-virAdhanAdoSAt, tiryak saMpatantIti tiryasaMpAtA:-pataGgAdayaH teSu vA satsu, kvacidapyazanirUpeNa na carediti // 67 // | uktA prathamavratayatanA / sAMprataM caturthavratayatanocyatena carijja vesasAmaMte, baMbhaceravasANu(Na)e / baMbhayArissa daMtassa, hujjA tattha visuttiA // 68 // 'na carijje tti 'na caredvezyAsAmante' na gacched gaNikA-gRhasamIpe, kiviziSTa ityAha-brahmacaryavazAnayane (naye) brahmacarya-maithunaviratirUpaM vazamAnayati-AtmAyattaM karoti darzanAkSepAdineti brahmacaryavazAnayanaM tasmin, doSamAha-brahmacAriNaH sAdhoH, 'dAntasya' indriyanoindriyadamAbhyAM bhavet zrIdazavaikAlikam /
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'tatra' vezyAsAmante "vizrotasikA' tadrUpasaMdarzanasmaraNenApadhyAnakacavaranirodhato jJAnazraddhA-jalojjhanena saMyamazasyazoSaNaphalA cittavikriyeti // 68 // eSa sakRccaraNadoSo vezyAsAmantasaGgata uktaH / sAmpratamihAnyatra cAsakRccaraNadoSamAha aNAyaNe caraMtassa, saMsaggIe abhikkhaNaM / hujja vayANaM pIlA, sAmannaMmi a saMsao // 69 // 'aNAyaNe'tti anAyatane-asthAne vezyAsAmantAdau carato gacchataH, saMsargeNa-sambandhenAbhIkSNaM-punaH punaH, kimityAha-bhaved vratAnAMprANAtipAtaviratyAdInAM pIDA, tadAkSiptacetaso bhAvavirAdhanA bhavati, zrAmaNye ca zramaNabhAve ca dravyato rajoharaNAdisaMdhAraNarUpe bhUyo bhAvavratapradhAnahetau saMzayaH, kadAcidunniSkrAmatyevetyarthaH / tathA ca vRddhasaMpradAya:- "vesAdigayabhAvassa mehuNaM pIDijjai, aNuvaogeNa esaNA'rakkhaNe(karaNe) ya hiMsA, paDuppAyaNe annapucchaNa-avalavaNAsaccavayaNaM aNanunnAyavesAidaMsaNe adattAdANaM, mamattakaraNe pariggaho, evaM savvavayapIDA, davvasAmanne puNa saMsao unnikkhamaNeNatti" sUtrArthaH // 69 // nigamayannAhatamhA eyaM viyANittA, dosaM duggaivaDDhaNaM / vajjae vesasAmaMtaM, muNI egaMtamassie // 7 // 'tamhe'tti, yasmAdevaM tasmAdetadvijJAya doSamanantaroditaM durgativardhanaM varjayedvezyAsAmantaM, munirekAntaM mokSamArgamAzrita iti // 70 // / ___ Aha-prathamavratavirAdhanAnantaraM caturthavratavirAdhanopanyAsaH kimarthaM ?, ucyate-prAdhAnyakhyApanArthaM, anyavratavirAdhanAhetutvena prAdhAnyaM, tacca lezato darzitameveti / atraiva vizeSamAhazrIdazavaikAlikam /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ sANaM sUiyaM gAvaM (vi), dittaM goNaM hayaM gayaM / saMDibbhaM kalahaM jujhaM, dUrao parivajjae // 71 // 'sANaM 'tti zvAnaM lokapratItaM, sUtAM gAM-abhinavaprasUtAM, dRptaMdarpitaM, kimityAha-goNaM hayaM gajaM, gauH-balIvardaH, hayaH-azvaH, gajohastI, tathA 'saMDimbhaM' bAlakrIDAsthAnaM, kalaha-savAkpratibaddhaM, yuddhaMkhaDgAdibhiH, etadrUrato-dUreNa parivarjayet, Atma-saMyamavirAdhanAsambhavAt, zvasUtagoprabhRtibhya AtmavirAdhanA, DimbhasthAne vandanAdyAgamanapatanabhaNDanapraluThanAdinA saMyamavirAdhanA, sarvatra cAtmapAtrabhedAdinobhayavirAdhaneti sUtrArthaH // 71 // atraiva vidhimAhaaNunnae nAvaNae, appahiDhe aNAule / iMdiyANi jahAbhAgaM, damaittA muNI care // 72 // 'aNunnae'tti anunnato-dravyato bhAvatazca, dravyato nAkAzadarzI bhAvato na jAtyAdyabhimAnavAn, nAvanato-dravya-bhAvAbhyAmeva, dravyAnavanato'nIcakAyo bhAvAnavanato'labdhyAdinA'dInaH, aprahRSTa:ahasan, anAkula:-krodhAdirahitaH, indriyANi-sparzanAdIni, yathAbhAgaMyathAviSayaM, damayitvA-iSTAniSTeSu sparzAdiSu rAgadveSarahito muni:sAdhuzcaret-gacchet, viparyaye tu-prabhUtadoSaprasaGgAt, tathAhi-dravyonnato lokahAsyo, bhAvonnata IryAM na rakSati, dravyAvanato baka iti sambhAvyate, bhAvAvanataH kSudrasattva iti, prahRSTo yoSiddarzanAdrakta iti lakSyate, Akula evameva, adAntaH pravrajyAM nArhati // 72 // davadavassa na gacchijjA, bhAsamANo a goyare / hasaMto nAbhigacchijjA, kulaM uccAvayaM sayA // 73 // kiM ca-'davadavassa'tti drutaM drutaM-tvaritamityarthaH, na gacched zrIdazavaikAlikam /
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASamANo vA gocare na gacchet, tathA hasannAbhigacchet, kulamuccAvacaM sadA, ucca-dravyabhAvabhedAd dvividhaM-dravyoccaM dhavalagRhavAsi, bhAvoccaM jAtyAdiyuktaM, evamavacamapi dravyataH kuTIrakavAsi, bhAvato jAtyAdihInamiti / doSA ubhayavirAdhanA-lokopaghAtAdaya iti // 73 // AloyaM thiggalaM dAraM, saMdhiM dagabhavaNANi ya / caraMto na vinijjhAe, saMkaTThANaM vivajjae // 74 // atraiva vidhimAha- 'AloyaMthiggala miti, A(ava)lokaMnirvRhakAdirUpaM, thiggalaM-citaM dvArAdi, saMdhi-citaM kSatraM, udakabhavanAni-pAnIyagRhANi caran bhikSArthaM na vinijjhAitti-vinidhyAyetvizeSeNa pazyet, zaGkAsthAnametadavalokAdi, ato vivarjayet, tathA ca naSTAdau tatrAzaGkopajAyata iti // 4 // ranno gihavaINaM ca, rahassArakkhiyANa ya / saMkilesakaraM ThANaM, dUrao parivajjae // 5 // kiM ca- "ranno gihe'tyAdi rAjJaH- cakravartyAdeH, gRhapatInAMzreSThiprabhRtInAM rahasyasthAnAni varjayediti yogH| ArakSakANAM cadaNDanAyakAdInAM, rahaHsthAnaM-guhyApavaraka-mantragRhAdi saGklezakaraMasadicchApravRttyA mantrabhede vA karSaNAdineti dUrataH parivarjayediti // 75 / / paDikuTTakulaM na pavise, mAmagaM parivajjae / aciyattakulaM na pavise, ciyattaM pavise kulaM // 76 // 'paDikuTTakulaM ti, pratikuSTakulaM dvividhaM-itvaraM yAvatkathikaM ca, itvaraM sUtakayuktaM , yAvatkathikaM-abhojyaM etanna pravizet, zAsanalaghutva-prasaGgAt / mAmakaM yatrAha gRhapatirmA mama kazcid gRhamAgacchet, etat varjayet bhaNDanAdiprasaGgAt / aciattakulaM-aprItikulaM yatra pravizadbhiH sAdhubhiraprItirutpadyate, na ca nivArayanti kutazcinnimitAntarAt, zrIdazavaikAlikam /
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ etadapi na pravizet, tatsaGklezanimiktatvaprasaGgAt / ciyataMti etadviparItaM aciattaviparItaM pravizet kulaM, tadanugrahaprasaGgAditi // 76 // sANIpAvArapihiyaM, appaNA nAvapaMgure / kavADaM no paNullijjA, uggahaMsi ajAiyA // 77 // kiMca-'sANIpAvArapihiya 'miti zANI-atasIvalkajA paTI, prAvAraH-pratItaH, kambalAdyupalakSaNametat, evamAdibhiH pihitaM-sthagitaM, gRhamiti vAkyazeSaH / AtmanA-svayaM, nApavRNuyAt-nodghATayedityarthaH / alaukikatvena tadantargatabhujikriyAdikAriNAM pradveSaprasaGgAt / tathA kapATaM dvArasthaganaM na prerayet-nodghATayet pUrvoktadoSaprasaGgAt, kimavizeSato ? netyAha-avagrahamayAcitvA-AgADhaprayojane'nanujJApyAvagraha-vidhinA dharmalAbhamakRtveti // 77 // vidhizeSamAhagoyaraggapaviTTho a, vaccamuttaM na dhArae / ogAsaM phAsuaM naccA, aNunavia vosire // 78 // 'goyaragga 'tti-gocarAgrapraviSTastu varSoM mUtraM vA na dhArayet, avakAzaM prAsukaM jJAtvA-anujJApya vyutsRjediti / asya viSayo vRddhasampradAyAdavaseyaH, sa cAyaM-"puvvameva sAhuNA sannAkAiovaogaM kAUNa goyare pavisiyavvaM, kahiMci(vi)na kao kae vA puNo hojjA tAhe vaccamuttaM na dhAreyavvaM, jao muttanirohe cakkhuvaghAo havai, vaccanirohe ya jIviovaghAo, asohaNA a AyavirAhaNA, jao bhaNiyaM"savvattha saMjamaM saMjamAu appANameva rakkhijjA / muccai aivAyAo puNo visohI na yAviraI // 1 // " (oghani0 47) ao saMghADi (Da) yassa sayabhAyaNANi samappiya paDissae pANayaM gahAya sannAbhUmIe vihiNA vosirejjA," vittharao jahA ohanijjuttIe // 78 // zrIdazavaikAlikam /
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ NIaduvAraM tamasaM, kuTTagaM parivajjae / acakkhuvisao jattha, pANA duppaDilehagA // 79 // tahA 'nIyaduvAraM'ti nIcadvAra-nIcanirgamapravezaM, tamasamiti-tamovantaM koSThakaM-apavarakaM parivarjayet, na tatra bhikSAM parigRhNIyAt, sAmAnyApekSayA, sarva evaMvidho bhavatItyAha-acakSurviSayo yatra, na cakSuSo vyApAro yatretyarthaH / atra doSamAha-prANino duSpratyuprekSaNIyA bhavanti, IryAzuddhirna bhavatIti sUtrArthaH // 79 // jattha pupphAiM bIyAI, vippainnAI kuTThae / ahuNovalittaM ullaM, daTThaNaM parivajjae // 8 // kiMca-'jatthe 'ti, yatra puSpANi-jAtipuSpAdIni, bIjAnizAlibIjAdIni, viprakIrNAni-anekadhA vikSiptAni parihartumazakyAnItyarthaH / koSThake koSThakadvAre vA, tathA'dhunopaliptaMsAmpratopaliptaM, ArdrakaM-azuSkaM, koSThakamanyadvA dRSTvA parivarjayet, dUrata eva, na tu tatra dharmalAbhaM kuryAt, saMyamAtmavirAdhanApatteriti // 80 // elagaM dAragaM sANaM, vacchagaM vAvi kuTThae / ullaMghiA na pavise, viuhittANa va saMjae // 81 // kiMca- 'elagaM'ti, eDakaM-meSaM, dArakaM-bAlaM, zvAnaM-maNDalaM, vatsakaM vApi-kSudravRSabhalakSaNaM koSThake ullaGghya padbhyAm na pravizet, vyUhya vA-prerya vetyarthaH / saMyataH-sAdhuH, AtmasaMyamavirAdhanAdoSAllAghavAJceti // 81 // ihaiva vizeSamAhaasaMsattaM paloijjA, nAidUrAvaloae / upphullaM na vinijjhAe, niaTTijja ayaMpiro // 82 // 'asaMsattaMti asaMsaktaM pralokayet na yoSid-dRSTedRSTi zrIdazavaikAlikam /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ mIlayedityarthaH, rAgotpattilokopaghAtadoSAt / tathA 'nAtidUraM pralokayet' dAyakasyAgamanamAtradezaM pralokayet, paratazcaurAdizaGkAdoSaH / tathotphullaMvikasitalocanaM na nijjhAe iti-na nirIkSeta, gRhaparicchadamapyadRSTakalyANa iti lAghavotpatteH / tathA nivarteta gRhAdalabdhe'pi sati, ajalpan-dInavacanamanuccArayanniti // 8 // aibhUmiM na gacchejjA, goaraggagao muNI / kulassa bhUmiM jANittA, miaM bhUmi parakkame // 83 // tathA 'aibhUmiM ne ti atibhUmiM na gacched, ananujJAtAM gRhasthaiH, yatrAnye bhikSAcarA na yAntItyarthaH / gocarAgragato muniH, anenAnyadA tadgamanAsambhavamAha-kiM tarhi ? kulasya bhUmi-uttamAdirUpAmavasthAM jJAtvA mitAM bhUmiM tairanujJAtAM parAkramet, yatraiSAmaprItirna jAyata iti // 83 / / tattheva paDilehijjA, bhUmibhAgaM viakkhaNo / siNANassa ya vaccassa, saMlogaM parivajjae // 84 // vidhizeSamAha-'tatthevatti tatraiva-tasyAmeva mitAyAM bhUmau pratyupekSeta sUtroktena vidhinA bhUmibhAgaM-ucitaM bhUmipradezaM, vicakSaNo-vidvAn, anena kevalAgItArthasya bhikSATanapratiSedhamAha / tatra ca tiSThan snAnasya tathA varcasaH-viSThAyAH saMlokaM parivarjayed, etaduktaM bhavatisnAnabhUmi-kAyikAdibhUmisaMdarzanaM pariharet, pravacanalAghavaprasaGgAt, aprAvRtastrIdarzanAcca rAgAdibhAvAditi // 84 // dagamaTTiaAyANe, bIANi hariANi a / parivajjaMto ciTThijjA, savvidiasamAhie // 85 // kiMca- 'daga'tti udakamRttikAdAnaM-AdIyate'nenetyAdAno-mArgaH, udakamRttikAnayanamArgamityarthaH / bIjAni-zAlyAdIni 'haritAni ca' dUrvAdIni, cazabdAdanyAni ca sacetanAni parivarjayan, tiSThedanantarodite zrIdazavaikAlikam /
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ deze sarvendriyasamAhitaH, zabdAdibhiravyA (nAkSi ) ptacitta iti // 85 // tattha se cimANassa Ahare pANabhoaNaM / akapiaM na gehijjA, paDigAhijja kappiaM // 86 // 1 'tattha se 'tti, tatra kulocitayA bhUmau se tasya sAdhostiSThataH sataH, Ahared-Anayet pAnabhojanaM, gRhIti gamyate / tatrAyaM vidhiHakalpikaM -aneSaNIyaM na gRhNIyAt, pratigRhNIyAt kalpikaM - eSaNIyaM, etaccArthApannamapi kalpikagrahaNaM, dravyataH zobhanamazobhanamapi etadavizeSeNa grAhyamiti darzanArthaM sAkSAduktamiti // 86 // AharaMtI siA tattha, paDisADijja bhoaNaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 87 // 'Aharati 'tti, AharantI - AnayantI bhikSAmagArIti gamyate, syAttatra kadAcittadekadezaM parizATayet - itazcetazca vikSipet bhojanaM vA pAnaM vA, tataH kimityAha-dadatIM pratyAcakSIta - pratiSedhayet / tAmagArIM, striyo hi prAyo bhikSAM dadatIti strIgrahaNaM kathaM pratyAcakSItetyAha-na me - mama kalpate tAdRzaM parizATanAvat, samayoktadoSaprasaGgAt, doSAMzca bhAvaM jJAtvA kathayet madhubindUdAharaNAdineti // 87 // saMmaddamANI pANANi, bIANi hariANi ya / asaMjamakariM naccA, tArisiM parivajjae // 88 // kiMca - ' sammaddeti, saMmardayantI padbhyAm samAkrAmantI, kAnityAhaprANino- dvIndriyAdIn, bIjAni - zAlibIjAdIni haritAni - dUrvAdIni, asaMyamakArIM - sAdhunimittamasaMyamakaraNazIlAM jJAtvA tAdRzIM parivarjayet, dadatIM pratyAcakSIteti // 88 // sAha taheva zrIdazavaikAlikam / nikkhivittA NaM, sacitaM ghaTTiANi a / udagaM saMpaNulliA // 89 // samaNadvAe, 57
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'sAha?'tti, saMhRtyAnyasmin bhAjane dadAti, "taM phAsugamavi vajjae, tattha phAsue phAsuyaM sAharai, phAsue aphAsuyaM sAharai, aphAsue phAsuyaM sAharai, aphAsue aphAsuyaM sAharai 4, tattha jaM phAsue phAsuyaM sAharai, tatthavi theve thevaM sAharai, theve bahuM sAharai, bahue thevaM sAharai, bahue bahuyaM sAharai 4" evamAdi yathA piNDaniyuktau / tathA nikSipya bhAjanagatamadeyaM SaDjIvanikAyikeSu dadAti tathA sacittaMalAtapuSpAdi ghaTTayitvA-saMcAlya ca dadAti / tathaiva zramaNArthapravrajitanimittamudakaM saMpraNudya bhAjanasthaM prerya dadAti // 89 // ogAhaittA calaittA, Ahare pANabhoaNaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 10 // tathA ogAhaittA-avagAhya-udakamevAtmano'bhimukhamAkRSya dadAti / tathA cAlayitvA udakameva dadAti, udake niyamAdanantavanaspatiriti prAdhAnyakhyApanArthaM sacittaM ghaTTayitvetyukte 'pi bhedenopAdAnaM asti cAyaM nyAyaH-"yaduta sAmAnyagrahaNe'pi prAdhAnyakhyApanArthaM bhedenopAdAnaM, yathA-brAhmaNA AyAtA vaziSTho'pyAyAta" iti, tatazcodakaM cAlayitvA Ahared AnIya dadyAdityarthaH / kiM tadityAha-pAna bhojanaM-odanAranAlAdi / taditthambhUtAM dadatIM pratyAcakSIta-nirAkuryAt na mama kalpate tAdRzamiti pUrvavadeveti sUtradvayArthaH // 10 // purekammeNa hattheNa, davvIe bhAaNeNa vA / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 11 // 'purekamme 'ti, puraH karmaNA hastena-sAdhunimittaM prAkkRtajalojjhanavyApAreNa, tathA dak-Dova-sadRzayA, bhAjanena vA-kAMsyabhAjanAdinA dadatIM pratyAcakSIta-pratiSedhayet, na mama kalpate tAdRzamiti pUrvavadeva iti sUtrArthaH // 11 // zrIdazavaikAlikam /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM udaulle sasiNiddhe, sasarakkhe maTTiAuse / hariAle hiMgulae, maNosilA aMjaNe loNe // 92 // 'evaM', evaM udakArdreNa, hastena kareNa, udakArdo nAma galadudakabindu-yuktaH / evaM sasnigdhena hastena sasnigdho nAma ISadudakayuktaH, evaM sarajaskena hastena-sarajasko nAma pRthivIrajoguNDitaH / evaM mRdgatena hastena, mRdgato nAma karddamayuktaH / evaM USAdiSvapi yojyaM / etAvantyeva etAni sUtrANi navaramUSaH - pAMzukSAraH, haritAla - hiGgulakamanaHzilAHpArthivAH varNakabhedAH, aJjanaM rasAJjanAdi, lavaNaM - sAmudrAdi // 92 // geruavanniaseDhiasoraTThiapiTThakukku sakae ya / ukkimasaMsaTTe, saMsaTTe ceva saMsaTTe ceva boddhavve // 93 // tathA 'geruya'tti, gairu (ri) ko - dhAtu:, varNikA - pItamRttikA, seTikA - khaTikA, vetikA - zuklamRttikA, saurASTrakA - tuvarikA, piSTaMAma-taNDulakSodaH, kukkusA:- pratItAH kRtenetyebhiH kRtena, hasteneti gamyate / tathA utkRSTa ityutkRSTazabdena kAliGgAlAbutrapuSaphalAdInAM zastrakRtAni zlakSNakhaNDAni bhaNyante / ciJciNikAdi - patrasamudAyo vA udukhalakha-(ka)NDita iti, tathA'saMsRSTo - vyaJjanAdinA'liptaH, saMsRSTazcaiva vyaJjanAdi-lipto bodvavyo hasta iti / vidhi punaratrordhvaM svayameva vakSyatIti // 93 // | asaMsaNa hattheNa, davvIe bhAyaNeNa vA / dijjamANaM na icchijjA, pacchAkammaM jahiM bhave // 94 // Aha ca- asaMsaTTeNatti, asaMsRSTena hastenAnnAdibhiraliptena darvyA bhAjanena vA dIyamAnaM necchet kiM sAmAnyena ?, netyAhapazcAtkarmma yatra bhavati dadhyAdau, zuSkamaNDakAdivat tadanyadoSarahitaM gRhNIyAditi // 94 // zrIdazavaikAlikam / 59
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsadveNa ya hattheNa, davvIe bhAyaNeNa vA / dijjabhANaM paDicchijjA, jaM tatthesaNiaM bhave // 95 // 'saMsadveNe 'ti saMsRSTena hastenAnnAdiliptena, tathA darvyA bhAjanena vA dIyamAnaM pratIcchet gRhNIyAt kiM sAmAnyena ? netyAha-yat tatraiSaNIyaM bhavati tadanyadoSarahitamityarthaH / iha ca vRddhasampradAyaH" saMsaTTe hatthe saMsaTTe matte sAvasese davve, saMsaTTe hatthe saMsaTTe matte niravasese davve, evaM aTThabhaMgA, ettha paDhamo bhaMgo savvuttamo, annesuvi jattha sAvasesaM davvaM tattha gheppaha, na iyaresu, pacchAkammadosAo"ti // 95 // kiMca duhaM tu bhuMjamANANaM, ego tattha nimaMtae / dijjamANaM na icchijjA, chaMda se paDilehae // 96 // 'dohaM tu 'tti, dvayorbhuJjatoH pAlanAM kurvato, ekasya vastuno nAyakayorityarthaH / ekastatra nimantrayet taddAnaM pratyAmantrayet, taddIyamAnaM necchedutsargataH, apitu chandaM - abhiprAyaM se tasya dvitIyasya pratyupekSeta netravaktravikAraiH kimasyedamiSTaM dIyamAnaM na veti, iSTaM cet gRhNIyAt, na ceneti / evaM bhuJjAnayoH - abhyavahArAyodyatayorapi yojanIyaM / yato "bhuji:- pAlane abhyavahAre ca" vartata iti // 96 // " 1 60 duhaM tu bhuMjamANANaM, dovi tattha nimaMtae / dijjamANaM paDicchijjA, jaM tatthesaNiaMbhave // 97 // tathA 'duhaM tu' dvayostu pUrvavad bhuJjatorbhuJjAnayorvA dvAvapi tatrA - bhi (ti) prasAdena nimantrayeyAtAM tatrAyaM vidhiH dIyamAnaM pratIcchet-gRhNIyAt 1 yat tatraiSaNIyaM bhavediti, tadanya- doSarahitamiti // 97 // - guvviNIe uvaNNatthaM, vivihaM pANabhoaNaM / bhuMjamANaM vivajjijjA, bhuttasesaM paDicchae // 98 // zrIdazavaikAlikam /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSamAha - 'guvviNIe 'tti, gurviNyA - garbhavatyA, upanyastaM- upakalpitaM kiM tadityAha - vividhaM - anekaprakAraM, pAnabhojanaM drAkSApAnakhaNDakhAdyakAdi, tatra bhujyamAnaM tayA vivarjyaM mA bhUttasyA alpatve - nAbhilASAnivRttyA garbhapAtAdidoSa iti / bhuktazeSaM bhuktoddharitaM pratIcchet yatra tasyA nivRtto'bhilASa iti // 98 // siA a samaNaTThAe, guvviNI kAlamAsiNI / uA vA nisIijjA, nisannA vA puNu // 99 // kiMca- ' siyA ye 'tti syAcca - kadAcicca zramaNArthaM - sAdhunimittaM guvviNI pUrvoktA kAlamAsavartinI - garbhAdhAnAnnavamamAsavartinItyarthaH / utthitA vA yathA kathaJcit niSIdanniSaNNA vA dadAmIti sAdhunimittaM, niSaNNA vA svavyApAreNa punaruttiSThet dadAmIti sAdhunimittameveti // 99 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 100 // 'taM bhave' iti, tad bhaved bhaktapAnaM tu tathAniSIdanotthAnAbhyAM dIyamAnaM saMyatAnAmakalpikaM, iha ca " sthavirakalpikAnAmaniSIdanotthAnAbhyAM yathAvasthitatayA dIyamAnaM kalpikaM, jinakalpikAnAM tu ApannasattvayA prathamadivasAdArabhya sarvathA dIyamAnamakalpikameve" ti sampradAyaH / yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamityetatpUrvavadeveti // 100 // thaNagaM pijjemANI, dAragaM vA kumAriaM / taM nikkhivittu roaMtaM, Ahare pANabhoaNaM // 101 // kiJca - thaNagaMti, stanaM (nyaM) pAyayantI, kimityAha - dArakaM kiJca-thaNagaMti, kumArikAM vA, vAzabdasya vyavahitaH sambandha:, ata eva napuMsakaM vA, zrIdazavaikAlikam / 61
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ taddArakAdi nikSipya rudan bhUmyAdau Aharet pAnabhojanaM / atrAyaM vRddhasampradAya: "gacchavAsI jai thaNajIvI pibaMto nikkhitto to na giNhai, rovau vA mA vA, aha annapi AhArei to jai na rovai to giNhai, aha rovai to na geNhai, aha apiyaMto nikkhitto thaNajIvI rovai to na geNhati, aha Na rovati to geNhati, gacchaniggayA puNa jAva thaNajIvI tAva rovau mA vA piyaMto vA apiyaMto vA na giNhaMti, jAhe annapi AhAreumADhatto havai tAhe jai piyaMtao rovau vA mA vA na geNhaMti, aha apiyaMtao to jai rovai to pariharaMti, arovie giNhaMti, sIso Aha-ko tattha dosotthi ?, AyariyA bhaNaMtitassa nikkhippamANassa kharehiM hatthehiM gheppamANassa athirattaNeNa paritAvaNAdosA majjArAi vA avaharijja"tti // 101 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 102 // 'taM bhave bhattapANaM'ti, tadbhavedbhaktapAnaM tu anantaroditaM saMyatAnAmakalpikaM / yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti // 10 // kiM ca bahunoktena, upadezasarvasvamAhajaM bhave bhattapANaM tu, kapyAkappaMmi saMkiaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 103 // 'jaM bhave'tti yad bhaved bhaktapAnaM tu kalpAkalpayo:kalpanIyAkalpanIyadharmaviSaya ityarthaH / kim ?, zaGkitaM-na vidmaH kimidamudgamAdidoSayuktaM kiMvA netyevamA-zaGkAspadIbhUtaM, taditthambhUtamasati kalpanIyanizcaye dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti // 103 // 62 zrIdazavaikAlikam /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ dagavAreNa pihiaM, nIsAe pIDhaeNa vA / loDheNa vAvi leveNa, sileseNavi keNai // 104 // kiJca-'dagavAreNa pihiyaMti dakavAreNa udakakumbhena pihitaM-sthagitaM bhAjanasthaM, tathA nIsAetti peSaNyA, pIThakena-kASThapIThAdinA, loDhena cApi zilAputrakeNa, tathA lepena-mRllepAdinA, zleSaNa kenacija'jatusikthAdineti // 10 // taM ca ubbhidiA dijjA, samaNaTThAe va dAvae / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 105 // 'taM ca tti tacca ubhidituM, sthagitaM liptaM sat udbhidya dadyAt zramaNArthaM dAyakaH, nAtmAdyarthaM, taditthambhUtaM dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti // 105 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANijja suNijjA vA, dANaTThA pagaDaM imaM // 106 // kiJca-'asaNaM'ti, azanaM pAnakaM vApi khAdyaM svAdyaM, tadyathAodana-AranAlAdi-laDDaka-harItakyAdi, yajjAnIyAdAmantraNAdinA, zrRNuyAdvA'nyato yathA dAnArthaM prakRtamidaM, dAnArthaM prakRtaM nAma sAdhuvAdanimittaM yo dadAti avyApAra-pASaNDibhyo (vA) dezAntarAderAgato vaNikprabhRtiriti sUtrArthaH // 106 // tArisaM bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 107 // 'tArisaM'ti, tAdRzaM bhaktapAnaM dAnArthaM pravRttavyApAraM saMyatAnAmakalpikaM / yatazcaivamato dadatI pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRza 1. madhUcchiSTaM tu sikthakam / zrIdazavaikAlikam /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ miti // 107 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANijja suNijjA vA, puNNaTThA pagaDaM imaM // 108 // 'asaNaM'ti, evaM puNyArthaM prakRtamidaM, puNyArthaM prakRtaM nAma sAdhuvAdA'naGgIkaraNena yatpuNyArthaM kRtamiti // 108 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 109 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANijja suNijjA vA, vaNimaTThA pagaDaM imaM // 110 // evaM vanIpakArthaM vanIpakA:-kRpaNAH // 110 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiyAikkhe, na me kappai tArisaM // 111 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANijja suNijjA vA, samaNaTThA pagaDaM imaM // 112 // evaM zramaNArthamiti, zramaNA-nirgrathAH, zAkyAdayaH // 112 / / taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiyaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 113 // asya niSedhaH pUrvavat // 113 // uddesiaM kIagaDaM, pUikammaM ca AhaDaM / ajjhoyara pAmiccaM, mIsajAyaM vivajjae // 114 // kiJca-'uddesiaMti-uddizya kRtamauddezikaM-uddiSTakRtakarmAdibhedaM, krItakRtaM-dravyabhAvakrayakrItabhedaM, pUtikarma ca-sambhAvyamAnAdhAkAvayavasaMmizralakSaNaM, AhRtaM-svagrAmAhRtAdi, tathA'dhyavapUrakaM-svArthamUlAdra zrIdazavaikAlikam /
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ haNaprakSeparUpaM, prAmityaM-sAdhvarthamucchidya dAnalakSaNaM, mizrajAtaM ca-Adita eva gRhisaMyatamizropaskRtarUpaM varjayediti // 114 // saMzayavyapohAyopAyamAhauggamaM se a pucchijjA, kassaTThA keNa vA kaDaM / succA nissaMkiaM suddhaM, paDigAhijja saMjae // 115 // 'uggamaMti-udgama-tatprasUtirUpaM, 'se' tasya zaGkitasya azanAdeH pRcchet tatsvAminaM karmakaraM, vA, yathA kasyArtha-metat ? kena vA kRtametaditi, zrutvA tadvaco na bhavadarthaM, kiM tvanyArthamityevambhUtaM niHzaGkitaM zuddhaM sadRjutvAdibhAvagatyA pratigRhNIyAt saMyataH / viparyayagrahaNe doSAditi // 115 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / pupphesu hujja ummIsaM, bIesu hariesu vA // 116 // tathA 'asaNaM'ti-azanaM pAnakaM vApi khAdyaM svAdyaM tathA, puSpaiHjAtipATalAdibhiH bhavedunmizraM bIjairharitairveti // 116 / / taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiyAikkhe, na me kappai tArisaM // 117 // 'taM bhavetti-tAdRzaM bhaktapAnaM tu saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 117 // asaNaM pANagaM vA vi, khAimaM sAimaM tahA / udagaMmi hujja nikkhittaM, uttiMgapaNagesu vA // 118 // tathA 'asaNaM ti sUtraM, azanaM pAnakaM vApi khAdyaM svAdyaM tathA, udake bhavennikSiptamuttiGgapanakeSu vA kITikAnagarolliSu vetyarthaH / udakanikSiptaM dvividhaM-anantaraM paramparaM ca, anantaraM navanIta-poggaliyamAdi, paraMparaM jalaghaDovaribhAyaNatthaM dadhimAdi, evaM uttiMgapaNagesu bhAvazrIdazavaikAlikam /
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ nIyamiti // 118 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiyAikkhe, na me kappaI tArisaM // 119 // 'taM bhavetti sUtraM, tadbhaved, bhaktapAnaM tu saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate, tAdRzamiti sUtrArthaH // 119 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / teummi hujja nikkhittaM taM ca saMghaTTiA dae // 120 // ? " tathA 'asaNaM'ti sUtraM azanaM pAnakaM vApi khAdyaM svAdyaM tathA, tejasi bhavennikSiptaM tejasItyagnau tejaskAya ityarthaH / tacca saGghaTTya, yAvad bhikSAM dadAmi tAvat tApAtizayena mA bhUdudvatiSyata ityapohya dadyAditi // 120 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiyAikkhe, na me kappar3a tArisaM // 121 // 'taM bhavetti tadbhaved bhaktapAnaM tu saMyatAnAmakalpikaM, ato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti // 121 // evaM ussakkiA osakkiA, ujjAliyA pajjAliA nivvAviA / ussiciyA nissiciyA, uvvattiyA oyAriyA dae // 122 // evamussakkiya'tti - yAvad bhikSAM dadAmi tAvanmA bhUdvidhyAsyatItyutsicya dadyAd, evaM osakkiyA- avasarpya-tidAhabhayAdulmukAnyutsAryetyarthaH, evaM 'ujjAliyA pajjAliyA' ujjvAlya-arddhavidhyAtaM sakRdindhanaprakSepeNa, prajvAlya- punaH punaH, evaM nivvAviyA - zrIdazavaikAlikam / 66
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ " nirvApya dAhabhayAdeveti bhAvaH evamussiMciyA nissiciyA - utsicyaatibhRtAdujjhanabhayena tato vA dAnArthaM tImanAdi, niSicya tadbhAjanAdrahitaM dravyamanyatra bhAjane tena dadyAd, udvarttanabhayena vA tadAdrahitamudakena niSicya, evaM ovattiyA-ovAriyA, 'apavartya - tenaivAgninikSiptena bhAjanenAnyena vA dadyAt, tathA 'avatArya' dAhabhayAddAnArthaM vA dadyAt / tattadanyacca sAdhunimittayoge na kalpate // 122 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANaM akappiaM / ditiaM paDiyAikkhe, na me kappar3a tArisaM // 123 // 'taM bhave' sUtraM pUrvavat // 123 // gocarAdhikAra eva gocarapraviSTasya hujja kaTThe silaM vAvi, iTTAlaM vAvi egayA / ThaviyaM saMkamaTThAe, taM ca hojja calAcalaM // 124 // hojjatti, bhavet kASThaM zilAM vA'pi iTThAlaM vA'pi, ekadAekasmin kAle prAvRDAdau sthApitaM saGkramArthaM tacca bhaveccalAcalaMapratiSThitaM na ca bhavet sthirameveti sUtrArtha: // 124 // Na teNa bhikkhU gacchijjA, diTTho tattha asaMjamo / gaMbhIraM jhusiraM ceva, savviMdiasamAhie // 125 // 'na teNa 'ti sUtraM, na tena kASThAdinA bhikSurgacchet kimityAhadRSTastatrAsaMyamaH, taccalane prANyupamardasambhavAt / tathA gambhIraM- aprakAzaM, zuSiraM - caivAnta: sArarahitaM sarvvendriyasamAhitaH - zabdAdiSu rAgadveSAvagacchan pariharediti // 125 // nisseNi phalagaM pIDhaM, ussavittA NamAruhe / " maMcaM kIlaM ca pAsAyaM kiJca - 'nisseNI 'ti sUtraM zrIdazavaikAlikam / samaNaTThA eva dAvae // 126 // niHzreNi phalakaM pIThaM ussavittA 67
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ utsRtyordhvaM kRtvetyarthaH, Arohet, maJcaM kIlakaM cotsRtya, kamArohedityAha-prAsAdaM, zramaNArtha-sAdhunimittaM, dAyako-dAtA Arohet, etadapyagrAhyamiti // 126 // atraiva doSamAhadurUhamANI pavaDijjA, hatthaM pAyaM va lUsae / puDhavijIve vihisijjA, je a tannissiA jage // 127 // 'durUhamANi'tti, ArohantI prapatet, prapatantI ca hastaM vA pAdaM vA lUSayet-svakaM svata eva khaNDayet, tathA pRthivIjIvAn vihiMsyAt kathaJcittatrasthAn tathA yAni ca tannizritAni jaganti-prANinastAMzca hiMsyAditi // 127 // eyArise mahAdose, jANiUNa mahesiNo / tamhA mAlohaDaM bhikkhaM, na paDigiNhaMti saMjayA // 128 // 'eyArise 'tti-idRzAn anantaroditarUpAn mahAdoSAn jJAtvA maharSayaH-sAdhavo, yasmAd doSakAriNI tasmAd mAlApahRtAM-mAlopanItAM bhikSAM na pratigRhNanti saMyatAH / pAThAntaraM vA haMdi mAlApahRtAmiti, haMdItyupadarzanamiti // 128 // pratiSedhAdhikAra evAhakaMdaM mUlaM palaMbaM vA, AmaM chinnaM va sanniraM / tuMbAgaM siMgaberaM ca, AmagaM parivajjae // 129 // 'kaMdamUlaM 'ti-kanda-sUraNAdilakSaNaM, mUlaM-piNDAdivRndArikAdirUpaM, pralambaM vA-tAlaphalAdi, AmaM chinnaM ca sanniraM-sanniramiti patrazAMkaM tumbAkaM tvagmiJjAntarvArdI vA tulasI-mityanye, zRGgaberaM ca-ArdrakaM, AmakaM parivarjayediti // 129 // zrIdazavaikAlikam / 68
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ taheva sattucuNNAI, kolacuNNAI AvaNe / sakkuliM phANi pUaM, annaM vAvi tahAvihaM // 130 // 'taheva'tti-tathaiva saktucUrNAn, kolacUrNAn-badarasaktUn ApaNevIthyAM, tathA zaSkuliM-tilaparpaTikAM, phANitaM-dravaguDaM, pUrya-kaNikkAdimayaM, anyadvA tathAvidhaM modakAdi // 130 // vikkAyamANaM pasaDhaM, raeNaM pariphAsi / ditiaM paDiyAikkhe, na me kampai tArisaM // 131 // kimityAha-'vikkAye 'tti vikrAyamANaM-vikrIyamANamApaNa iti varttate / prasAmanekadinasthApanena prakaTamata eva rajasA pArthivena parispRSTaM-vyAptaM, taditthambhUtaM tu dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtradvayArthaH // 131 // bahuaTThiaM puggalaM, aNimisaM vA bahukaMTayaM / acchiaM tiMduaM billaM, ucchukhaMDaM va siMbaliM // 132 // kiJca-bahuaTThiyaM poggala-miti-bahvasthikaM pudgalaM-mAMsaM, animiSaM vA matsyaM vA bahukaNTakaM, ayaM kila kAlAdyapekSayA grahaNe pratiSedhaH / anye tvabhidadhati-"vanaspatyadhikArAttathAvidhaphalAbhidhAne ete" iti / tathA cAha-asthikaM-asthikavRkSaphalaM, tiMdukaMtti-tendukIphalaM, bilvaM ikSukhaNDaM ca pratIte, zAlmaliM vA vallAdiphalaM, vAzabdasya vyavahitaH sambandha iti // 132 / / atraiva doSamAhaappe siA bhoaNajjAe, bahuujjhiyadhammiaM / deMti paDiyAikkhe, na me kappai tArisaM // 133 // 'appe'tti alpaM syAt, bhojanajAtamatra tathA bahUjjhanadharmakametadyatazcaivaM ato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti // 133 / / zrIdazavaikAlikam /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ ukto'zanavidhiH / sAmprataM pAnavidhimAha tahevuccAvayaM pANaM, aduvA vAradhoaNaM / saMseimaM cAulodagaM, ahuNAdhoaM vivajjae // 134 // 'taheva 'tti - tathaiva yathA azanamuccAvaccaM tathA pAnaM, uccaM - varNAdyupetaM drAkSApAnAdi, avacaM - varNAdihInaM pUtyAranAlAdi, athavA vArakadhAvanaMguDaghaTadhAvanAdItyarthaH / saMsvedajaM - piSTodakAdi, etadazanavadutsargApavAdAbhyAM gRhNIyAditi vAkyazeSaH / tadulodakaM tvaTThikarakaM (vrIhidakaM) adhunA - dhautamapariNataM vivarjayediti // 134 // atraiva vidhimAha " jaM jANejja cirAdhoyaM, maIe daMsaNeNa vA / paDipucchiUNa succA vA, jaM ca nissaMkiaM bhave // 135 // 'jaM jANejja 'tti sUtraM, tandulodakaM jAnIyAtvindyAt, ciradhautaM, kathaM jAnIyAdityAha-matyA darzanena vA matyAtadgrahaNAdikarmmajayA, darzanena vA-varNAdipariNatasUtrAnusAreNa vA ca zabdArthaH, tadapyevambhUtaM kiyatI velA'sya dhautasyeti pRSTvA gRhasthaM zrutvA vA mahatI veleti zrutvA ca prativacanaM yacceti yadevaM niHzaGkitaM bhavati, niravayavaM prazAntatayA tandulodakaM tat pratigRhNIyAditi / vizeSa: piNDaniryuktAvukta iti // 135 // uSNodakAdividhimAha ajIvaM pariNayaM naccA, paDigAhijja saMjae / aha saMkiyaM bhavijjA, AsAittANa royae // 136 // 'ajIvaM 'ti sUtraM, uSNodakaM ajIvaM pariNataM jJAtvA tridaNDaparivartanAdirUpaM matyA darzanena vetyAdi vartate, tadevambhUtaM pratigRhNIyAt saMyataH, caturthar2asamapUtyAdi dehopakArakaM matyAdinA zrIdazavaikAlikam / 70
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaatvetyrthH| atha zaGkitaM bhavet pUtyAdibhAvena tata AsvAdya rocayedvinizcayaM kuryAditi // 136 // thovamAsAyaNaTThAe, hatthagaMmi dalAhi me / mA me accaMbilaM pUaM, nAlaM taNhaM viNittae // 137 // taccaivaM-'thovaM'tti-stokamAsvAdanArthaM prathamaM tAvaddhaste dehi me, yadi sAdhuprAyogyaM tato grahISye, mA me'tyamlaM pUti nAlaM tRDapanodAya, tataH kimanenAnupayoginA ? iti sUtrArthaH // 137 / / taM ca acaMbilaM pUyaM, nAlaM tiNhaM viNittae / ditiaM paDiyAikkhe, na me kappai tArisaM // 138 // AsvAditaM ca satsAdhuprAyogyaM cet gRhyata eva, no cedagrAhyaM, ata Aha-taM ceti gatArthaM ceti // 138 // taM ca hojja akAmeNa, vimaNeNaM paDicchiaM / taM appaNA na pibe, no'vi annassa dAvae // 139 // 'taM ca hojje 'ti, taccAtyamlAdi bhavedakAmena uparodhazIlatayA vimanaskena-anyacitena pratIcchitaM-gRhItaM tadAtmanA kAyApakArakamanAbhogadharmazraddhayA na pibennA'pyanyebhyo dApayet, ratnAdhikenApi svayaM dAnasya pratiSedhajJApanArthaM dApanagrahaNaM / iha ca "savvattha saMjamaM saMjamAo appANameve" tyAdi bhAvaneti // 139 // asyaiva vidhimAhaegaMtamavakkamittA, acittaM paDilehiA / jayaM parihavijjA, pariThThappa paDikkame // 140 // 'egantatti-ekAntaM avakramya-gatvA acitaM dagdhadezAdi pratyupekSya cakSuSA pramRjya ca rajoharaNena sthaNDilamiti gamyate yataM-atvaritaM pratiSThApayet, vidhinA triH vAkyapUrvaM vyutsRjet, pratiSThApya vasatimAgataH zrIdazavaikAlikam /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratikAmet IyApathikAM / etacca bahisagataniyamakaraNasiddhaM pratikramaNaM abahirapi pratiSThApya pratikramaNa-niyamajJApanArthamiti // 140 // evamannapAnagrahaNavidhimabhidhAya bhojanavidhimAhasiA ya goyaraggagao, icchijjA paribhuttuaM( bhunyjiuN)| kuTThagaM bhitti mUlaM vA, paDilehittANa phAsuaM // 141 // 'siA yatti-syAt-kadAcit gocarAgragato-grAmAntaraM bhikSAM praviSTa icchet, paribhoktuM pAnAdipipAsAdyabhibhUtaH san, tatra sAdhuvasatyabhAve koSThakaM-zUnyaM caTTamaThAdi bhittimUlaM vA kuDyaikadezAdi pratyupekSya-cakSuSA pramRjya ca rajoharaNena prAsukaM-bIjAdirahitaM ceti // 14 // aNunnavittu mehAvI, paricchannaMmi saMvuDe / hatthagaM saMpamajjittA, tattha bhuMjijja saMjae // 142 // tatra 'aNunnavittu 'tti- anujJApya sAgArikaparihArato vizramaNavyAjena tatsvAminamavagrahaM medhAvI-sAdhuH praticchanne tatra koSThakAdau saMvRttaHupayuktaH san sAdhurIryApratikramaNaM kRtvA tadanu hastakaMmukhavastrikArUpamAdAyeti vAkyazeSaH / saMpramRjya vidhinA tena kAyaM tatra bhuJjIta saMyato rAgadveSAvapAkRtyeti sUtrArthaH // 142 // tattha se bhuMjamANassa, aTThiaM kaMTao siA / taNakaTThasakkaraM vAvi, annaM vAvi tahAvihaM // 143 // 'tattha 'tti-tatra koSThakAdau se-tasya sAdhoH bhuJjAnasyAsthi kaNTako vA syAt, kathaJcit gRhINAM pramAdadoSAt, kAraNagRhIte pudgala evetyanye / tRNaM kASThaM zarkaraM cApi syAt, ucitabhojane anyadvApi tathAvidhaM badarakarkaTAdIti // 143 // . 72 zrIdazavaikAlikam /
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ taM ukkhivittu na nikkhive, AsaeNa na chaDDae / hattheNa taM gaheUNa, egaMtamavakkame // 144 // 'taM ukkhivittu' iti, tadasthItyutkSipya hastena yatra kvacinna nikSipet, tathA Asyena mukhena nojjhet mA bhUdvirAdhaneti, api tu hastena gRhItvA tadasthyAdi ekAntamavakrAmediti // 144 // egaMtamavakkamittA, acittaM paDilehiA / jayaM paridvavijjA, pariTThappa paDikkame // 145 // 'egaMte 'ti - ekAntamavakramyAcittaM pratyupekSyaM yataM pratiSThApayet, pratiSThApya pratikrAmayediti bhAvArtha: pUrvavadeveti // 145 // vasatimadhikRtya bhojanavidhimAha siA ya bhikkhU icchijjA, sijjamAgamma bhuttuaM / sapiMDapAyamAgamma, uMDuyaM paDilehiA // 146 // siA yatti, syAtkadAcit tad dravyaM kAraNAbhAve sati bhikSuricchediti zayyAM vasatimAgamya paribhoktuM tatrAyaM vidhiH- saha piNDapAtena - vizuddhasamudAnenAgamya, vasatimiti gamyate, tatra bahirevondukaM - sthAnaM pratyupekSya vidhinA tatrasthaH piNDapAtaM vizodhayediti sUtrArthaH // 146 // tata Urdhva viNaNaM pavisittA, sagAse guruNo muNI / iriyAvahiyamAyAya, Agao ya paDikkame // 147 // ' viNaNaM tti vizodhya piNDaM bahi: 'vinayena' 'naiSedhikI namaH kSamAzramaNebhyo'JjalikaraNalakSaNena pravizya vasatimiti gamyate, sakAze 1. nisihI nisihI nisihI namo khamAsamaNANaM / zrIdazavaikAlikam / 73
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ guroH munirgurusamIpa ityarthaH / IryApathikImAdAya 'icchAmi paDikkamiuM iriyAvahiyAe' ityAdi sUtraM paThitvA, Agatazca gurusamIpaM pratikAmetkAyotsargaM kuryAditi // 147 // AbhoittANa nIsesaM, aIAraM jahakkamaM / gamaNAgamaNe ceva, bhattapANe va saMjae // 148 // 'AbhoittANa 'tti-tatra kAyotsarge AbhogayitvA-jJAtvA niHzeSamaticAraM yathAkramaM paripATyA kvetyAha-gamanAgamanayozcaiva-gamane-gacchata Agamane-Agacchato yo'ticAraH, tathA bhaktapAnayozca-bhakte pAne ca yo'ticArastaM saMyataH-sAdhuH kAyotsargastho hRdaye sthApayediti // 148 // vidhinotsArite caitasminujjuppanno aNuvviggo, avvakkhitteNa ceasA / Aloe gurusagAse, jaM jahA gahiaM bhave // 149 // 'ujjuppanno 'tti-RjuprajJaH-akuTilamatiH sarvatra, anudvignaHkSudhAdijayAt prazAntaH, avyAkSiptena cetasA, anyatro-payogamagacchatetyarthaH, Alocayet gurusakAze-guronivedayeditibhAvaH / yadazanAdi yathA-yena prakAreNa hastapradA(dhAva)nAdinA gRhItaM bhavediti sUtrArthaH // 149 / / na sammamAloiyaM hujjA, puci pacchA va jaM kaDaM / puNo paDikkame tassa, vosaTTho ciMtae imaM // 150 // tadanu ca 'na saMmaMtti-na samyagAlocitaM bhavet sUkSmaM ajJAnAt anAbhogenAnanusmaraNAdvA, pUrvaM pazcAdvA yatkRtaM, puraHkarma pazcAtkarma cetyrthH| punarAlocanottarakAlaM pratikAmet, tasya-sUkSmAticArasya 'icchAmi paDikkamiDaM goyaracariyAe' ityAdi sUtraM paThitvA vyutsRSTa:kAyotsargasthaH, cintayedidaM-vakSyamANalakSaNamiti // 150 // 74 zrIdazavaikAlikam /
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ aho jiNehiM asAvajjA, vittI sAhUNa desiA / mukkhasAhaNaheussa, sAhudehassa dhAraNA // 151 // 'aho jiNehiM-tti 'aho' vismaye, jinaiH-tIrthakaraiH, asAvadyAapApA, vRttiH-vartanA, sAdhUnAM darzitA dezitA vA mokSa sAdhanahetoHsamyagdarzanajJAnacAritrasAdhanasya sAdhudehasya dhAraNAya-saMdhAraNArthamiti // 151 // namukkAreNa pArittA, karittA jiNasaMthavaM / sajjhAyaM paTThavittA NaM, vIsamejja khaNaM muNI // 152 // tatazca 'namokkAreNaM'tti-namaskAreNa pArayitvA 'namo arihaMtANa' mityanena, kRtvA jinasaMstavaM "logassujjoagare" ityAdirUpaM, tato yadi na pUrvaM prasthApitastataH svAdhyAyaM prasthApya maNDalyupajIvakastameva kuryAt yAvadanye Agacchanti, yaH punastadanyaH kSapakAdiH so'pi prasthApya vizrAmyet kSaNaM-stokakAlaM muniriti // 152 / / vIsamaMto imaM cinte, hiyamaDheM lAbhamaTThio / jai me aNuggahaM kujjA, sAhU hujjAmi tArio // 153 // 'vIssamaMto'tti-vizrAmyannidaM cintayet pariNatena cetasA, hitaMkalyANaprApakamarthaM-vakSyamANalakSaNaM, kiMviziSTaH san ? bhAvalAbhenanirjarAdinA'rtho'syeti, lAbhArthikaH, yadi me-mamAnugrahaM kuryuH sAdhavaH prAsukapiNDagrahaNena tataH syAmahaM tArito bhavasamudrAditi // 153 // evaM saJcintyocitavelAyAM AcAryamAmantrayet, yadi gRhNAti zobhanaM, no cedvaktavyo'sau bhagavan ! dehi kebhyo'pyato yaddAtavyaM, tato yadi dadAti sundaraM, atha bhaNati-'tvameva prayaccha' atrAntare sAhavo to ciatteNaM, nimaMtijja jahakkama / jai tattha kei icchijjA, tehiM saddhiM tu bhuMjae // 154 // zrIdazavaikAlikam /
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'sAhavo 'tti-sAdhUMstato gurvvanujJAtaH san 'ciatteNaM 'tti manaHpraNidhAnena nimantrayet yathAkramaM yathAratnAdhikatayA, "grahaNaucityApekSayA bAlAdikrameNe" tyanye / yadi tatra kecana dharmabAndhavA iccheyuHabhyupagaccheyuH, tatastaiH sArdhaM bhuJjItocitasaMvibhAgadAneneti // 154 // aha koI na icchijjA, tao bhuMjijja ega ( ka )o / Aloe bhAyaNe sAhU, jayaM apparisADiyaM // 155 // 'aha koI 'tti atha kazcinnecchet sAdhustato bhuJjIta ekakorAgAdirahita iti / kathaM bhuJjItetyatrAha - Aloke bhAjane makSikAdyapohAya prakAzapradhAne bhAjana ityarthaH / sAdhuH - pravrajitaH yataM - prayatnena tatropayuktaM, aparizATaM hastamukhAbhyAM anujjhanniti // 155 // bhojyamadhikRtya vizeSamAha tittagaM va kaDuaM va kasAyaM, aMbilaM va mahuraM lavaNaM vA / ealaddhamannattha pauttaM, mahughayaM va bhuMjijja saMjae // 156 // 'tittagaM vatti - tiktakaM vA elukavAluGkAdi, kaTukaM vA''rdrakatImanAdi, kaSAyaM vallAdi AmlaM takrAranAlAdi, madhuraM kSIramadhvAdikaM lavaNaM vA prakRtikSAraM tathAvidhazAkAdilavaNotkaTaM vAnyat, etat tiktakAdi labdhaM - Agamoktena vidhinA prAptaM anyArthaM "akSopAGganyAyena" paramArthato mokSArthaM prayuktaM tat sAdhakamiti kRtvA madhughRtamiva bhuJjIta saMyataH, na varNAdyarthaM / athavA madhughRtamiva "no vAmAo haNuyAo dAhiNaM haNuyaM saMcArejja "tti // 156 // arasaM virasaM vAvi, sUiaM vA asUiaM / ullaM vA jai vA sukkaM maMthukummAsabhoaNaM // 157 // kiJca-'arasaM'ti arasaM- aprAptarasaM hiGgvAdibhirasaMskRtamityarthaH, virasaM vA-vigatarasamatipurANaudanAdi, sUcitaM - vyaJjanAdiyuktaM asUcitaM 76 zrIdazavaikAlikam / ,
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ vA-tadrahitaM vA, "kathayitvA akathayitvA vA datta" mityanye / AIpracuravyaJjanaM, yadi vA zuSkaM-stokavyaJjanaM vA, kiM tadityAha-manthukulmASabhojanaM manthu-badaracUrNAdi, kulmASA:-siddhamASAH, "yavamASA" iti keciditi // 157 // etadbhojanaM kimityAhauppaNNaM nAihIlijjA, appaM vA bahuphAsuaM / muhAladdhaM muhAjIvI, bhuMjijjA dosavajjiaM // 158 // 'uppannaM 'tti sUtraM, utpanna-vidhinA prAptaM, nAtihIlayet-sarvathA na nindayet, alpamAtrametat na dehapUrakamiti kimanena ? bahu vA asAraprAyamiti / vAzabdasya vyavahitaH sambandhaH, kiMviziSTaM tadityAhaprAsukaM-pragatAsu nirjIvamityarthaH / anye tu vyAcakSate-"alpaM vA, vAzabdAdvirasAdi vA, bahu prAsukaM-sarvathA zuddhaM nAtihIlaye"diti, api tvevaM bhAvayet-yadeveha lokA mamAnupakAriNaH prayacchanti tadeva zobhanamiti, evaM mudhA labdhaM-koNTalakAdivyatirekeNa prAptaM, muhAjIvI-sarvathA anidAnajIvI, "jAtyAdyanAjIvaka" ityanye, bhuJjIta doSavarjitaM-saMyojanAdirahitamiti // 158 // etadurApamapi darzayatidullahAu muhAdAI, muhAjIvI vi dullahA / muhAdAI muhAjIvI, dovi gacchaMti suggaiM // 159 // tibemi|| piMDesaNAe paDhamo uddeso samatto 5-1 // 'dullaha'tti-durlabhA eva mudhAdAtAraH, tathA-vidhabhAgavatavat, mudhAjIvino'pi durlabhAH tathAvidhacellakavat, amISAM phalamAhamudhAdAtAro mudhAjIvinazca dvAMvapyetau gacchataH sugati-siddhigati kadAcidanantarameva, kadAcit devalokasumAnuSatvapratyAgamaparamparayA, bravIzrIdazavaikAlikam /
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ mIti pUrvavat / ___atra bhAgavatodAharaNam (60 3)-kazcit parivrAjakaH kaJcanApi bhaktimantaM bhAgavatamavAdIt-yadi madIyodantamudvahasi tato'haM tava gRhe varSAsamayamativAhayAmi, tenoktaM -yadi madIyAM tapti na karoSi, tenoktaM - evaM kariSye, tataH pradattastena tasmai samAzrayaH, tadrakSaNaM cakAra bhojanAdibhistasya gRhAdhipatiH, atikrAnte ca kiyatyapi kAle ekadA prAptacchidraizcauraistasya bhAgavatasya pradhAno'zvaH pramAdena rakSakANAmapahRtaH, prabhAtaM vartate iti na zaktAH te tamazvaM nirvoDhuM, tato'tivRkSagahane baddhvA taM te'nyatropayayuH, atrAntare prAtareva snAtuM parivrAjakastaDAgamupajagAma, dRSTazca tena saraHsamIpavartinyAM jAlyAmasau turaMgamaH, pratyabhijJAtazcApi so'yamazvaH, yo'smAkamupakAriNo bhAgavatasya taskarairapahRtaH, tatastena gatvA svamAvAsaM agre gRhapati-puruSANAmuktaM -yathA mama snAtumitaH sarasi gatasya jAlyAM dhautavAso vismRtaM, tatastaiH pumAn prahitaH, tena ca tatra gatena dRSTo'sau vAjI samAnItazca, kathito gRhapataye, tatastena samacinti-api vyAjena vratinA mamopakAraH kRtastatkathamahaM nirvyAjadAnaphalaM vihAya pratyupakAreNa dAnapravRttiM vidadhAmIti saMpradhArya gadito'sau parivrAjaka:-bhadra ! vraja tvamidAnIM, na kRtopakAriNe bhavate taptiM vidhAsyAmi, yasmAdupakAriNi vihitaM dAnaM niSphalaM upajAyata iti, eSa mudhaadaayiiti| mudhAjIvinyudAharaNamucyate(10 4)-kazcinnarapatiranityatAM vilokya priyANAmapi putrakalatramitrapautrAdInAM samupajAtavairAgyo dharmAdharmaparIkSAM cakre, ko vA anisRSTaM bhuMkte ? tatastaM parIkSayAmIti saMpradhArya puruSAnAmudhikayAdideza yathA rAjA modakAn prayacchati, samAgatya parigRhyatAmiti / samAkaryodghoSaNAmupajagmuH kArpaTikaprabhRtayo'thino janAH, pRSTAzca te bhUbhujA-kena bhavanto jIvanti ?, tatraikenoktaM -ahaM tAvat mukhena / apareNa gaditaM-ahaM pAdAbhyAM, apareNoktaM -ahaM hastAbhyAM, anyena zrIdazavaikAlikam / 78
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ niveditaM - ahaM lokAnugrahaNena, kSullakasAdhunoktaM - ahaM mudhikayeti, tatastAM narapatiH punarapi jagAda-kathameveti / tataH prathamo jagAda-ahaM tAvatkathako janAnAM vistArya rAmAyaNAdikathAM kathayAmi tena mukhena jIvAmIti / dvitIya: prAha- ahaM hi lekhavAhako ghaTikAmadhye yojanaM laMghayAmi, tena pAdAbhyAM jIvAmi / tRtIyaH prAha- ahaM hi lekhaka:, ato hastAbhyAM jIvAmi / bhikSukeNoktam ahaM pravrajitaH ato lokANAmanugraheNa nirvahaNaM / punaH kSullakasAdhunoktaM pravrajito'haM janmajarA-maraNarogazokavyAdhyupadravazatopadrUtaM dAridaurbhAgyakalaGkavrAtakaluSitamiSTaviyogAniSTasaMyogaduHkhajanitakRzatarakAyaM kSudhApipAsAzItoSNaklezasahastrasaMkulaM dainyaciMtAjarAdibhiH kSaNamapyamuktasamIpaM saMsAraM vilokya, tato nirviNNaH pratipadyAmuM zArIra-mAnasAnekaduHkhajaladhivilaMghanasetuM saubhAgyasaujanyaudAryopakArakaraNapaTiSTaM jJAnavijJAnajanakaM vijitasamastarAjanyacakrarAjasaMpAdakaM svargAvAsasaMpAditasukhAtizayasaMdohaM mokSaphaladAyakaM jainadharmma, tato mudhikayA yathopalabdhenAhArajAtena jIvAmIti / nizamya tadbhASitamaho eSa dharmaH sarvaduHkhamokSasAdhaka iti nizcitya, vizeSeNAcAryasamIpe dharmamAkarNya pratibuddho rAjye sutaM saMsthApya pravrajyAmasau narapatiragrahIt / eSa mudhAjI - vIti // 159 // // iti piNDaiSaNAdhyayanasya prathamoddezakaH 5-1 // Chu Ban zrIdazavaikAlikam / 79
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha paMcama piNDaiSaNA'dhyayanasya dvitIya uddezakaH / piNDaiSaNAyAH prathamoddezaka eva prakrAntopayogi yannoktaM tad dvitIye samupadarzayannAha paDiggahaM saMlihittA NaM, levamAyAe saMjae / dugaMdhaM vA sugaMdhaM vA, savvaM bhuMje na chaDDae // 160 // 'paDiggahaM'tti-pratigraha-bhAjanaM, saMlihya-pradezinyA niravayavaM kRtvA, kathamityAha-lepamaryAdayA-alepaM saMlihya, saMyataH-sAdhuH, durgandhi vA sugandhi vA bhojanajAtaM, gandhagrahaNaM rasAdhupalakSaNaM, sarva-niravazeSaM bhuJjItaaznIyAt, nojjhet-notsRjet kiJcidapi, mA bhUtsaMyamavirAdhaneti / asyaivArthasya garIyastvakhyApanAya sUtrArthayoH vyatyayopanyAsaH / pratigrahazabdo mAGgalika ityuddezAdau tadupanyAsArtha vA, anyathaivaM syAt-durgandhi vA sugandhi vA sarva bhuJjIta nojjhet / pratigrahaM saMlihya lepamaryAdayA saMyataH / vicitrA ca sUtragatiriti // 160 // vidhivizeSamAhasejjA nisIhiyAe, samAvanno ya goare / ayAvayaTThA bhuccA NaM, jai teNaM na saMthare // 161 // 'sejjatti zayyAyAM-vasatau naiSedhikyAM-svAdhyAyabhUmau zayyaiva vA asamaJjasaniSedhAnnaiSedhikI tasyAM, samApanno vA gocare, kSapakAdiH, chAtra(channa)maThAdau ca, ayAvadarthaM bhuktvA na yAvadarthaM aparisamAptamityarthaH / Namiti vAkyAlaGkAre / yadi tena-bhuktena, na saMstaret na yApayituM samarthaH, kSapako viSamavelApattanastho glAno vA bhavaMti // 161 // tao kAraNamuppapaNe, bhattapANaM gavesae / vihiNA puvvautteNaM, imeNaM uttareNa ya // 162 // 'tao'tti tataH kAraNe-vedanAdau utpanne puSTAlambanaH san bhakta zrIdazavaikAlikam /
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAnaM gaveSayet-anveSayet anyathA sakRdbhuktameva yatInAmiti / vidhinA pUrvoktena "saMprApte bhikSAkAla" ityAdinA, anena ca vakSyamANalakSaNenottareNa ceti // 162 // kAleNa nikkhame bhikkhU, kAleNa ya paDikkame / akAlaM ca vivajjittA, kAle kAlaM samAyare // 163 // kAleNatti, yo yasmin grAmAdAvucito bhikSAkAlastena karaNabhUtena niSkAmet, bhikSuva'tI vrajet vasatebhikSAyai, kAlena cocitenaiva, yAvatA svAdhyAyAdi niSpadyate tAvatA pratikrAmet-nivarteta, bhaNiyaM ca- "khittaM kAlo bhAyaNaM tinni vi pahuppeti hiMDau'tti aTThabhaMgA", akAlaM ca varjayitvA yena svAdhyAyAdi na saMbhAvyate, sa khalvakAlaH tamapAsya kAle kAlaM samAcarediti sarvayogopasaGgrahArthaM nigamanaM, bhikSAvelAyAM bhikSAM samAcaret, svAdhyAyAdivelAyAM svAdhyAyAdInIti / uktaM ca"jogo jogo jiNasAsaNaMmi dukkhakkhayA pauMjate / annonnamabAhAe asavatto hoi kAyavvo // 1 // " (ogha0 ni0 gA0 277) // 163 / / akAlacaraNe doSamAhaakAle carasI bhikkhU, kAlaM na paDilehasi / appANaM ca kilAmesi, saMnivesaM ca garihasi // 164 // akAletti, akAlacArI kazcitsAdhuralabdhabhaikSaH kenacitsAdhunA 'prAptA bhikSA na ve'tyabhihitaH sannevaM brUyAtkuto'tra sthaNDilasanniveze bhikSA ?, sa tenoktaH-akAle carasi bhikSo ! pramAdAt svAdhyAyalobhAdvA, kAlaM na pratyupekSase, kimayaM bhikSAkAlo na veti, akAlacaraNenAtmAnaM ca klAmayasi (glapayasi) dIrghATananyUnodaratAbhAvena, sannivesaM ca garhasi bhagavadAjJAlopato dainyaM pratipadyeti / yasmAdayaM doSa: sambhAvyate tasmAdakAlATanaM na kuryAditi // 164 // zrIdazavaikAlikam /
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aha casaikAle care bhikkhU, kujjA purisakAriaM / alAbhutti na soijjA, tavutti ahiAsae // 165 // saitti, sati-vidyamAne bhikSAkAle-bhikSAsamaye caret bhikSuH / anye tu vyAcakSate-smRtikAla eva bhikSAkAlo'bhidhIyate, saMsmaryante yatra bhikSukAH sa smRtikAlaH tasmin caret bhikSuH- bhikSArthaM yAyAt, kuryAt puruSakAraM, jaGghAbale sati vIryAcAraM na laGghayet, tatra cAlAbhe sati bhikSAyA alAbha iti na ca zocayet, vIryAcArArAdhanasya niSpannatvAt, tadarthaM ca bhikSATanaM nAhArArthamevAto na zocayet, api tu tapa ityadhisaheta, anazananyUnodaratAlakSaNaM tapo bhaviSyatIti samyag vicintayediti // 165 // uktA kAlayatanA / adhunA kSetrayatanAmAhatahevuccAvayA pANA, bhattaTThAe samAgayA / taM ujju na gacchijjA, jayameva parakkame // 166 // tahevatti, tathaivoccAvacAH-zobhanAzobhanabhedena nAnAprakArAH prANino bhaktArthaM samAgatAH baliprAbhRtikAdiSvAgatA bhavanti, tahajugaMteSAmabhimukhaM na gacchet, tatsantrAsanenAntarAyAdhikaraNAdidoSAt, kintu yatameva parAkrAmet, tadudvegamanutpAdayanniti // 166 / / goyaraggapaviTTho a, na nisIe( i)jja katthaI / kahaM ca na pabaMdhijjA, ciTThittANa va saMjae // 167 // kiMca-goyaraggatti, gocarAgrapraviSTastu bhikSArtha praviSTa ityarthaH / na niSIdet-nopavizet, kvacit-gRhadevakulAdau saMyamopaghAtAdiprasaGgAt, kathAM ca-dharmakathAdirUpAM na prabadhnIyAt-prabandhena na kuryAd, anenaikavyAkaraNaikajJAtAnujJAmAha, ata evAha-sthitvA kAlaparigraheNa saMyata iti, zrIdazavaikAlikam /
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneSaNAdveSAdi-doSaprasaGgAditi, sUtrArthaH // 167 / / uktA kSetrayatanA / dravyayatanAmAhaaggalaM phalihaM dAraM, kavADaM vAvi saMjae / avalaMbiA na ciTThajjA, goyaraggagao muNI // 168 // aggalamiti, argalAM-gopurakapATAdisambandhinI phalakaMpATakAdisthaganaM, dvAraM zAkhAmayaM, kapATaM dvArayantraM, vApi saMyato'balambya na tiSThellAghavavirAdhanAdoSAt / gocarAgragato-bhikSApraviSTaH, saMyato yatiH muniparyAyau, tadupadezAdhikArAda-duSTAveveti // 168 / / uktA dravyayatanA / bhAvayatanAmAhasamaNaM mAhaNaM vAvi, kiviNaM vA vaNImagaM / uvasaMkamaMtaM bhattaTThA, pANaTThAe va saMjae // 169 // uktA dravyayatanA / bhAvayatanAmAha samaNaMti, zramaNaM-nirgranthAdirUpaM, brAhmaNaM-dhigvarNaM, vApi kRpaNaM vA piNDolakaM, vanIpakaM-daridraM caturNAmanyatamamupasaGkrAmantaM-sAmIpyena gacchantaM vA gataM vA bhaktArthaM pAnArthaM vA saMyataH-sAdhuriti // 169 // tamaikkamittu na pavise, navi ciDhe cakkhugoyare / egaMtamavakkamittA, tattha ciTThijja saMjae // 170 // tamaikkamittutti, taM-zramaNAdimatikramyollaGghya na pravizet, dIyamAne ca samudAne tebhyo na tiSTheccakSurgocare, kastatra vidhirityAhaekAntamavakramya tatra tiSThetsaMyata iti // 170 // anyathaitaddoSA ityAhavaNImagassa vA tassa, dAyagassubhayassa vA / appattiaM siA hujjA, lahuttaM pavayaNassa vA // 171 // zrIdazavaikAlikam /
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 'vaNImagassa'tti, vanIpakasya vA tasyetyetat zramaNAdyupalakSaNaM, dAturvA ubhayorvA aprItiH kadAcitsyAt-aho alaukikajJataiteSAmiti laghutvaM pravacanasya vA'ntarAyadoSazceti tasmAnnaiva kuryAt // 171 / / paDisehie va dinne vA, tao tammi niyattie / uvasaMkamijja bhattaTThA, pANaTThAe va saMjae // 172 // kiMtu-paDisehie veti, pratiSiddhe vA datte vA tataH sthAnAt tasmin vanIpakAdau nivartite sati upasaGkrAmet bhaktArthaM pAnArthaM vApi saMyata iti // 17 // parapIDApratiSedhAdhikArAdidamAhauppalaM paumaM vAvi, kumuaM vA magadaMtiaM / annaM vA pupphasaccittaM, taM ca saMluMciA dae // 173 // uppalaMti, utpalaM-nIlotpalAdi, padma-aravindaM, kumudaM vA gardabhakaM vA magadantikAM mettikAM, mallikAmityanye, tathA'nyadvA puSpaM sacittaMzAlmalIpuSpAdi, tacca-saMluJcya-apanIya chittvA dadyAditi // 173 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappaitArisaM // 174 // tArisaMti, tAdRzaM bhaktapAnaM tu saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivaM ato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti // 174 / / uppalaM paumaM vAvi, kumuaM vA magadaMtiaM / annaM vA puSphasaccittaM, taM ca saMmaddiA dae // 175 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiyAikkhe, na me kappai tArisaM // 176 // evaM tacca saMmRdya dadyAt, saMmardanaM nAma pUrvacchinnAnAmevApariNatAnAM mardanam, zeSaM sUtradvaye'pi tulyam / Aha 'etatpUrvamapyuktameva, "saMmadda zrIdazavaikAlikam / 84
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ mANI pANANi, bIyANi hariyANiM ya," ityatra, ucyate-uktaM nAma sAmAnyena, vizeSA'bhidhAnAdadoSaH // 175-176 // sAluyaM vA virAliyaM, kumuaM uppalanAliaM / muNAliaM sAsavanAliaM, ucchukhaMDaM anivvuDaM // 177 // tathA sAluyaMti, zAlUkaM-utpalakandaM, virAlikA-palAzakandarUpAM, parvavallipratiparvavallipratiparvakandamityanye / kumudotpalanAlau pratItau, tathA mRNAlikAM-padminIkandotthAm, sarSapanAlikAM-siddhArthakamaJjarI, tathekSukhaMDamanirvRttaM-sacittaM, etaccAnivRtagrahaNaM sarvatrAbhisambadhyate iti // 177 // taruNagaM vA pavAlaM, rukkhassa taNagassa vA / annassa vA vi hariassa, AmagaM parivajjae // 178 // kiMca-taruNagaMti, taruNakaM vA pravAlaM-pallavaM, vRkSasya-ciJciNikAdeH, tRNasya vA-madhuratRNAdeH, anyasya vApi hAritasyAryakAdeH, AmakaM-apariNataM parivarjayediti // 178 // taruNigaM vA chivArDi, AmiaM bhajjiaM saI / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 179 // tathA taruNiyaM vatti, tarUNAM vA asaMjAtAM vA chivADimiti mudgAdiphaliM, AmAmasiddhAM sacetanAM, tathA bhajitAM, sakRt-ekavAraM, dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzaM bhojanamiti // 179 // tahA kolamaNussinnaM, veluaM kAsavanAliaM / tilapappaDagaM nIma, AmagaM parivajjae // 180 // tahA kolaMti, tathA kolaM-badaraM azvinaM-vahnayudakayogenA'nApAditavikArAntaraM, tathA velukaM vaMsakarillaM, kAsavanAlikAM zrIparNIphalaM, asvinnamiti sarvatra yojyam / tathA tilaparpaTakaM-piSTatilamayaM, nImaMzrIdazavaikAlikam /
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ nImaphalaM, AmaM parivarjayediti // 180 // taheva cAulaM piTuM, viaDaM vA tatta'nivvuDaM / tilapiThThapUipinnAgaM, AmagaM parivajjae // 181 // tahevatti, tathaiva tAndulaM piSTaM-loSTha (TTa)mityarthaH, vikaTaM vAzuddhodakaM, tathA taptanivRtaM kvathitaM sacchItIbhUtaM, taptAnivRtaM vAapravRttatridaNDaM, tilapiSThaM-tilaloSThaM( ) pUtipinnAgaM-siddhArthakakhalaM, AmaM parivarjayediti // 181 // kaviDhaM mAuliMgaM ca, mUlagaM mUlagattiaM / AmaM asatthapariNayaM, maNasAvi na patthae // 182 // kaviThThatti, kapitthaM-kapitthaphalaM, mAtuliGgaM vA-bIjapUrakaM, mUlakaM sapatrajAlakaM, mUlakartRkAM-mUlakandacakkalIM, AmAM apakvAmazastrapariNatAM svakAyazastrAdinA'vidhvastAM anantakAyikatvAt gurutvakhyApanArthamubhayam / manasApi na prArthayediti // 182 // taheva phalamaMthUNi, bIamaMthUNi jANiA / bihelagaM piyAlaM ca, AmagaM parivajjae // 183 // tahevatti, tathaiva phalamanthUn-badaracUrNAn, bIjamanthUn-yavAdicUrNAn jJAtvA pravacanataH bibhItakaM-bibhItakaphalaM, priyAlaM-priyAlaphalaM ca Ama-apariNataM parivarjayedityarthaH // 183 // vidhimAhasamuANaM care bhikkhU, kulamuccAvayaM sayA / nIyaM kulamaikkamma, UsaDhaM nAbhidhArae // 184 // samuyANaMti, samudAnaM bhAvabhaikSyamAzritya caret-gacchet bhikSuH / kvetyAha-kulamuccAvacaM sadA, agarhitatve sati vibhavApekSayA pradhAnamapradhAnaM ca, yathA paripATyeva caret-gacchet sadA-sarvakAlaM, nIcaM zrIdazavaikAlikam / 86
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ kulamatikramya vibhavApekSayA prabhUtataralAbhArthaM utsRtaM-Rddhimat kulaM, nAbhidhArayet-na yAyAt, abhiSvaGgalokalAghavAdiprasaGgAditi // 184 / / adINo vittimesijjA, na visIijja paMDie / amucchio bhoaNaMmi, mAyaNNe esaNArae // 185 // kiMca-adINotti, adIno-dravyadainyamaGgIkRtyAmlAnavadanaH, vRttivartanaM eSayet-gaveSayet, na viSIdet-alAbhe sati viSAdaM na kuryAt, paNDitaH-sAdhuH, amUrchitaH-agRddho bhojane, lAbhe sati mAtrAjJa AhAramAtrAM prati eSaNArata:-udgamotpAdanaiSaNApakSapAtIti // 185 // bahuM paraghare asthi, vivihaM khAimasAimaM / na tattha paMDio kuppe, icchA dijja paro na vA // 186 // evaM ca paribhAvayet-bahuti, bahu-pramANataH prabhUtaM paragRhe-asaMyatAdigRhe'sti vividhaM-anekaprakAraM khAdyaM svAdyaM, etaccAzanAdyupalakSaNaM, na tatra paNDitaH kupyet-sadapi na dadAtIti na roSaM kuryAt, kiMtuicchayA dadyAtparo na veti, icchA parasya, na tatrAnyat kiJcidapi cintayet, sAmAyikabAdhanAditi // 186 / / etadeva vizeSeNAhasayaNAsaNavatthaM vA, bhattaM pANaM va saMjae / aditassa na kuppijjA, paccakkhevi a dIsao // 187 // sayaNatti, zayanAsanavastraM cetyekavadbhAvaH / bhaktaM pAnakaM vA saMyato'dadato na kupyet tatsvAminaH, pratyakSe'pi ca dazyamAne zayanAsanAdAviti // 187 // itthiaM purisaM vAvi, DaharaM vA mahallagaM / vaMdamANaM na jAijjA, no a NaM pharusaM vae // 188 // kiMca-itthiyaMti, striyaM vA puruSaM vA, apizabdAt tathAvidhaM zrIdazavaikAlikam /
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ napuMsakaM vA DaharaM-taruNaM, mahallakaM vA-vRddhaM vA, vAzabdAnmadhyamaM vA, vandamAnaM santaM bhadrako'yamiti na yAcayet, vipariNAmadoSAt, annAdyabhAvena yAcitAdAne, na cainaM paruSaM brUyAt-vRthA te vandanamityAdiriti / pAThAntaraM vA-'vandamAno na yAceta lallivyAkaraNena' zeSaM pUrvavaditi // 188 // . je na vaMde na se kuppe, vaMdio na samukkase / evamannesamANassa sAmaNNamaNuci // 189 // tathA-je na vaMdetti, yo na vandate kazcid gRhasthAdirna se tasmai kupyet / tathA vanditaH kenacinnRpAdinA na samutkarSet / evaM-uktena prakAreNa anveSamANasya-bhagavadAjJAmanupAlayataH, zrAmaNyamanutiSThati akhaNDitamiti sUtrArthaH // 189 / / svapakSasteyapratiSedhamAhasiA egaio laddhaM, lobheNa viNigRhai / mAmeyaM dAiyaM saMtaM, daTThaNaM sayamAyae // 190 // siyatti, syAt-kadAcit ekakaH-kazcidatyantajaghanyo labbvotkRSTamAhAraM lobhena-abhiSvaGgeNa vinigUhate-ahameva bhokSya ityantaprAntAdinA''cchAdayati / kimityata Aha-mA mama idaM bhojanajAtaM darzitaM sad dRSTvA AcAryAdiH svayamAdadyAdAtmanaiva gRhNIyAditi // 190 // attaTThAguruo luddho, bahuM pAvaM pakuvvai / duttosao a so hoi, nivvANaM ca na gacchai // 191 // asya doSamAha-attatti, AtmArtha eva (jaghanyo) guruH-(pApa)pradhAno yasya sa AtmArthaguruH, lubdhaH san kSudrabhojane bahu-prabhUtaM pApaM prakaroti-mAyayA dAridykarmetyarthaH / ayaM paralokadoSaH / ihalokadoSamAhadustoSazca bhavati-yena kenacidAhAreNAsya kSudrasattvasya tuSTiH kartuM na zrIdazavaikAlikam /
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakyate / ata eva nirvANaM ca na gacchati-ihaloke ca dhRti na labhate, anantasaMsArikatvAdvA mokSaM na gacchatIti // 191 // ___ evaM yaH pratyakSamapaharati sa uktaH, adhunA yaH parokSamapaharati sa ucyatesiA egaio laddhaM, vivihaM pANabhoaNaM / bhaddagaM bhaddagaM bhuccA, vivannaM virasamAhare // 192 // siyatti, syAdeko labdhveti pUrvavat, vividhaM-anekaprakAraM pAnabhojanaM tatra bhikSAcaryAgata eva bhadrakaM bhadrakaM-ghRtapUrNAdi bhuktvA vivarNa-vigatavarNaM AmlakhalAdi, virasaM-vigatarasaM-zItaudanAdi AharedAnayediti // 192 // sa kimarthamevaM kuryAdityAhajANaMtu tA ime samaNA, AyayaTThI ayaM muNI / saMtuTTho sevae paMtaM, lUhavittI sutosao // 193 // jANaMtutti, jAnantu mAM tAvat ime zramaNAH-zeSasAdhavaH yathA AyatArthI-mokSArthI ayaM muniH-sAdhuH santuSTo-lAbhAlAbhayoH samaH sevate prAntaM-asAraM, rUkSavRttiH-saMyamavRttiH, sutoSyaH-yena kenacittoSaM nIyata iti // 193 // etadeva kimarthamevaM kuryAdityAhapUaNaTThA jasokAmI, mANasammANakAmae / bahuM pasavaI pAvaM, mAyAsallaM ca kuvvai // 194 // pUyaNaTThatti, pUjArthamevaM kurvataH svapakSa-parapakSAbhyAM sAmAnyena pUjA bhaviSyatIti, yazaskAmI-aho aya-miti pravAdArthI vA, mAnasanmAnakAmakaH evaM kuryAt / tatra vandanA-bhyutthAnalAbhanimitto mAno, vastrapAtrAdilAbhanimittazca sanmAna iti / ya caivambhUto bahuzrIdazavaikAlikam /
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ atipracuraM pradhAnasaMklezayogAt prasUte-nivartayati pApaM, tadgurutvAdeva samyaganAlocayan mAyAzalyaM ca-bhAvazalyaM ca karotIti // 194 // pratiSedhAntaramAhasuraM vA meragaM vA vi, annaM vA majjagaM rasaM / sasakkhaM na pibe bhikkhU, jasaM sArakkhamappaNo // 195 // suraM ve ti, surAM vA-piSTAdiniSpannAM, merakaM cApi-prasannAkhyAM, surAprAyogyadravyaniSpannamanyaM vA, madyarasaM-sIdhvAdirUpaM, sasAkSikaMsadAparityAgasAkSikevalipratiSiddhaM na pibet bhikSuH, ane-nAtyantika eva tatpratiSedhaH, sadAsAkSibhAvAt / kimiti na pibedi-tyAha-yazaH saMrakSannAtmanaH, yazaHzabdena saMyamo'bhidhIyate / anye tu glAnApavAdaviSayaM etat sUtramalpasAgArikavidhAnena vyAcakSata iti // 195 / / atraiva doSamAhapiyae egao teNo, na me koi viANai / tassa passaha dosAiM, niaDiM ca suNeha me // 196 // piyaetti, pibatyeko-dharmasahAya-vipramukta ekAnta-sthito vA stenaH-cauro'sau bhagavadadattagrahaNAt anyopadezayAcanAdvA na mAM kazcijjAnAti vibhAvayan tasyetthaMbhUtasya pazyata doSAnaihikAn pAralaukikAMzca nikRtiM ca-mAyArUpAM zrRNuta mameti // 196 // vaDaI suMDiA tassa, mAyAmosaM ca bhikkhuNo / ayaso a anivvANaM, sayayaM ca asAhuA // 197 // vaDDaitti, vardhate zauNDikA-tadatyantAbhiSvaGgarUpA tasya mAyAmRSAvAdaM cetyekavadbhAvaH, pratyupalabdhApalApena vardhate tasya bhikSoH, idaM ca bhavaparamparAheturanubandhadoSAt, tathA'yazazca svapakSaparapakSayoH, tathA atRptiduHkhaM-anirvANaM, tadalAbhe satataM cAsAdhutA loke vyavahArata zrIdazavaikAlikam /
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zcaraNapariNAmabAdhanena paramArthata iti // 197 // niccuvvigo jahA teNo, attakammehiM dummaI / tAriso maraNaMte'vi, na ArAhei saMvaraM // 198 // niccuvvigotti, sa itthaMbhUto nityodvignaH-sadA aprazAnto yathA stenaH-cauraH AtmakarmabhiH-svaduzcaritaiH durmatiH- durbuddhistAdRzaHkliSTacitto (sattvo) maraNAnte'pi-caramakAle'pi nArAdhayati saMvaraMcAritraM, sadaivAkuzalabuddhayA tadvIjAbhAvAditi // 198 // Ayarie nArAhei, samaNe Avi tArise / gihatthAvi Na garihaMti, jeNa jANaMti tArisaM // 199 // tathA Ayarietti AcAryAn nArAdhayatyazuddhabhAvatvAt zramaNAMzcApi tAdRzo nArAdhayatyazuddhabhAvatvAdeva, gRhasthA apyenaM duSTazIlaM garhanti-kutsanti / kimiti ?, yena jAnanti tAdRzaM-duSTazIlamiti // 199 // evaM tu aguNappehI, guNANaM ca vivjje| tAriso maraNaMte'vi, Na ArAheti saMvaraM // 200 // evaM tu tti, evaM tu uktena prakAreNa aguNaprekSI-aguNAnpramAdAdIn prekSate tacchIlazca ya ityarthaH / tathA guNAnAM cApramAdAdInAM svagatAnAmanAsevanena paragatAnAM ca pradveSeNa vivarjakaH-tyAgI, tAdRzaHkliSTacitto maraNAnte'pi nArAdhayati saMvaraM-cAritramiti gAthArthaH // 200 // tavaM kuvvai mehAvI, paNIaM vajjae rasaM / majjappamAyavirao, tavassI aiukkaso // 201 // yatazcaivamata etaddoSaparihAreNa-tavaMti, tapaH prakaroti medhAvImaryAdAvartI, praNItaM-snigdhaM varjayati rasaM-ghRtAdikaM, na kevalametatkaroti api tu madyapramAdavirato, nAsti kliSTasattvAnAmakRtyamityevaM pratiSedhaH / zrIdazavaikAlikam /
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapasvI-sAdhuH atyutkarSaH-ahaM tapasvItyutkarSarahita iti sUtrArthaH // 201 // tassa passaha kallANaM, aNegasAhupUiaM / viulaM atthasaMjuttaM, kittaissaM suNeha me // 202 // . tassatti, tasyetthaMbhUtasya pazyata kalyANaM-guNa-sampadrUpaM saMyamam / kiM viziSTamityAha-anekasAdhupUjitaM pUjitamiti-sevitamAcaritaM, vipulaMvistIrNa vipulamokSAvahatvAt / arthasaMyuktaM -tucchatAdiparihAreNa nirupamasukharUpamokSasAdhanatvAt, kIrtayiSye ahaM zrRNuta me-mameti // 202 / / evaM tu saguNappehI, aguNANaM ca vivajjae / tAriso maraNaMte'vi, ArAhei saMvaraM // 203 // evaM tu, evaM tu-uktena prakAreNa sa-sAdhurguNaprekSI-guNAn-apramAdAdIn prekSate tacchIlazca ya ityarthaH, tathA aguNAnAM ca pramAdAdInAM svagatAnAmanAsevanena paragatAnAM cAnanumatyA vivarjakaH-tyAgI, tAdRzaHzuddhavRtto maraNAnte'pi-maraNa (carama) kAle'pi ArAdhayati saMvaraMcAritraM sadaiva kuzalabuddhayA tadbIjapoSaNAditi // 203 / / Ayarie ArAhei, samaNe Avi tArise / gihatthAvi Na (eNaM) pUyaMti, jeNa jANaMti tArisaM // 204 // Ayariyaetti, AcAryAn ArAdhayati, zuddhabhAvatvAt / zramaNAMzcApi tAdRzaH samArAdhayati, zuddhabhAvatvAdeva, gRhasthA apyenaM-zuddhavRttaM pUjayanti, kimiti ? yena jAnanti tAdRzaM-zuddhavRttamiti // 204 // tavateNe vayateNe, rUvateNe a je nare / / AyArabhAvateNe a, kuvvaI devakivvisaM // 205 // stenAdhikAra evedamAha-tavatti, tapasteno vAsteno rUpastenazca yo naraH kazcid AcArabhAvastenazca (nAmakSapakarUpazca) pAlayannapi kriyAM tathAbhAvadoSAt karoti devakilbiSaM karmma nirvartayatItyarthaH, tatra tapasteno zrIdazavaikAlikam /
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma kSapakarUpakalpaH kazcit kenacit pRSTaH, tvamasau kSapaka iti ?, pUjAdyarthamAha-ahaM, athavA vakti-sAdhava eva kSapakAstUSNIM vA''ste, evaM vAksteno dharmakathakAditulyarUpaH kazcitkenacitpRSTa iti / evaM rUpasteno rAjaputrAdestulyarUpaH / evamAcArasteno viziSTAcAravartitulyarUpa iti / bhAvastenastu parotprekSitaM kathaJcitkenacit zrutvA svayamanutprekSitamapi mayaitatprapaJcena carcitamityAheti // 205 // ayaM cetthaMbhUtaHlabhrUNavi devattaM, uvavanno devakidivase / tatthAvi se na yANAi, kiM me kiccA imaM phalaM ? // 206 // labhrUNaviti, labdhvApi devatvaM tathAvidhakriyA-pAlanavazenopapanno devakilbiSe-devakilbiSikA ye, tatrApyasau na jAnAti vizuddhA'vadhyabhAvAt, kiM mama kRtvedaM phalaM-kilbiSikadevatvamiti // 206 // asyaiva doSAntaramAhatattovi se caittANaM, labbhihI elamUagaM / narayaM tirikkhajoNiM vA, bohI jattha sudullahA // 207 // tattoti, tato'pi devalokAdasau cyutvA lapsyate elamUkatAMajabhASAnukAritvaM mAnuSatve, tathA narakaM tiryagyoni vA pAramparyeNa lapsyate, bodhiryatra sudurlabhaH-sakalasampannibandhanA yatra jinadharmaprAptirdurApA / iha ca prApnotyelamUkatAmiti vAcye asakRdbhAva-prAptikhyApanAya lapsyata iti bhaviSyatkAlanirdeza iti // 207 / / prakRtamupasaMharatieaM ca dosaM daTThaNaM, nAyaputteNa bhAsi / aNumAyaMpi mehAvI, mAyAmosaM vivajjae // 208 // zrIdazavaikAlikam /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ eyaM ceti, enaM doSaM-anantaroditaM satyapi zrAmaNye kilbiSikatvAdiprAptirUpaM dRSTvA Agamato jJAtaputreNa-bhagavatA vardhamAnena bhASitaM-uktaM aNumAtramapi-stokamAtramapi, kimuta prabhUtaM ? medhAvImaryAdAvartI, mAyAmRSAvAdaM-anantaroditaM vivarjayetparivarjayediti // 208 / / adhyayanArthamupasaMharannAhasikkhiUNa bhikkhesaNasohiM, saMjayANa buddhANa sagAse / tattha bhikkhu suppaNihiiMdie, tivvalajjaguNavaM viharijjAsi // 209 // ttibemi / // paMcamaM piMDesaNAnAmajjhayaNaM samattaM // sikkhiUNatti, zikSayitvA'dhItya bhikSaiSaNAzuddhipiNDamArgaNAzuddhimudgamAdirUpAM, kebhyaH sakAzAdityAha-saMyatebhyaH-sAdhubhyaH, buddhebhyo'vagatatatvebhyo gItArthebhyo na dravyasAdhubhyaH sakAzAt / tataH kimityAha-tatra bhikSaiSaNAyAM bhikSuH-sAdhuH supraNihitendriyaHzrotrAdibhirgADhaM tadupayuktastIvralajjaH-utkRSTasaMyamaH san, anena prakAreNa guNavAn viharet-sAmAcArIpAlanaM kuryAt, bravImIti pUrvavaditi // 209 // || iti piNDaiSaNAdhyayane dvitIya uddezakaH samAptaH // samAptaM ca piNDaiSaNAdhyayanam 5 // Wan tWan zrIdazavaikAlikam /
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha mahAcArakathA nAma SaSTaM adhyayanam / vyAkhyAtaM piNDaiSaNAdhyayanaM, adhunA mahAcArakathAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-ihAnantarAdhyayane sAdhobhikSAvizodhiruktA, iha tu gocarapraviSTena satA svAcAraM pRSTena tadvidA'pi na mahAjanasamakSaM tatraiva vistarataH kathayitavya iti, api tvAlaye guravo vA kathayantIti vaktavyamityetaducyate, uktaM ca-"goyaraggapaviTTho u, na nisIejja katthai / kahaM ca na pabaMdhejjA ciTThitANa va saMjae // 1 // " ityanenAbhisambandhenAyAtamidamadhyayanamiti, taccedaM nANadaMsaNasaMpannaM, saMjame a tave rayaM / gaNimAgamasaMpannaM, ujjANammi samosaDhaM // 210 // nANadaMsaNasaMpannamityAdi, jJAnadarzanasaMpannaM jJAnaM-zrutajJAnAdi darzanaMkSAyopazamikAdi tAbhyAM saMpanna-yuktaM saMyame-paJcAzravaviramaNAdau tapasi ca-anazanAdau. rataM-AsaktaM, gaNo'syAstIti gaNI taM gaNinaMAcArya, AgamasaMpanna-viziSTazrutadharaM, bahvAgamatvena prAdhAnyakhyApanArthametat / udyAne-kvacitsAdhuprAyogye samavasRtaM-sthitaM dharmadezanArthaM vA pravRttamiti // 210 // tatkimityAharAyANo rAyamaccAya, mAhaNAaduvakhattiA / pucchaMti nihuappANo, kahaM bhe AyAragoyaro ? // 211 // rAyANotti, rAjAnaH-narapatayaH, rAjAmAtyAzca-mantriNaH, brAhmaNAH pratItAH, aduvatti tathA kSatriyAH zreSThyAdayaH pRcchanti nibhRtAtmAna:asambhrAntA racitAJjalayaH, kathaM bhe-bhavatAmAcAragocaraH-kriyAkalApaH sthita iti // 211 // zrIdazavaikAlikam /
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ tesiM so nihuo daMto, savvabhUasuhAvaho / sikkhAe susamAutto, Ayakkhai viakkhaNo // 212 // tesiMti, tebhyo rAjAdibhyaH, asau gaNI nibhRto'sambhrAntaH ucitadharmakAyasthityA dAnta indriyanoindriyadamAbhyAM sarvabhUtasukhAvahaHsarvaprANihita ityarthaH / zikSayA-grahaNAsevanArUpayA, susamAyuktaH-suSThuekIbhAvena yuktaH, AkhyAti-kathayati vicakSaNaH-paNDita iti // 212 // haMdi dhammatthakAmANaM, niggaMthANaM suNeha me / AyAragoaraM bhImaM, sayalaM durahiTThiaM // 213 // 'haMdi dhammattha', handI-tyupapradarzane, tamenaM dharmArthakAmAnAmiti, dharmaH-cAritradharmAdistasyArthaH-prayojanaM mokSastaM kAmayanti-icchantIti vizuddhavihitAnuSThAnakaraNeneti dharmArthakAmA-mumukSavasteSAM nirgranthAnAMbAhyAbhyantaragrantharahitAnAM zrRNuta mama samIpAt, AcAragocaraM-kriyAkalApaM bhImaM-karmazaJcapekSayA raudraM sakalaM-saMpUrNa duradhiSTha(SThitaM )-kSudrasattvairdurAzrayamiti // 213 // ihAnantarasUtre nirgranthAnAmAcAragocarakathanopanyAsaH kRtaH, sAmpratamasyaivArthato gurutAmAha nannattha erisaM vuttaM, jaM loe paramaduccaraM / viulaTThANabhAissa, na bhUaM na bhavissai // 214 // nannatthatti, na anyatra-kapilAdimate IdRzaM uktamAcAragocaraM vastu yalloke-prANiloke paramaduzcaraM-atyanta-duSkaramityarthaH / IdRzaM ca vipulasthAnabhAjinaH-vipulasthAnaM-vipula-mokSahetutvAt saMyamasthAnaM tadbhajate-sevate tacchIlazca yaH tasya, na bhUtaM na bhaviSyatIti anyatra jinamatAditi // 214 // zrIdazavaikAlikam /
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ etadeva saMbhAvayannAhasakhuDDagaviattANaM, vAhiANaM ca je guNA / akhaMDaphuDiA kAyavvA, taM suNeha jahA tahA // 215 // sakhuDDagatti, saha kSullakaiH-dravyabhAvabAlairye vartante te vyaktAdravyabhAvavRddhAsteSAM sakSullaka-vyaktAnAM, sabAlavRddhA-nAmityarthaH, vyAdhimatAM cazabdAdavyAdhimatAM ca, sarujAnAM nIrujAnAM cetibhAvaH / je ye guNA vakSyamANalakSaNAste'khaNDAsphuTitAH kartavyAH, akhaNDA dezavirAdhanAparityAgena asphuTitAH sarvavirAdhanAparityAgena, tat zRNuta yathA kartavyAstatheti // 215 // te cAguNaparihAreNAkhaNDAsphuTitA bhavantItyaguNAstAvaducyantedasa aTTha ya ThANAI, jAiM bAlo'varajjhai / tattha annayare ThANe, niggaMthattAu bhassai // 216 // dasetti-dazASTau ca sthAnAni-asaMyamasthAnAni vakSyamANalakSaNAni yAnyAzritya bAla:-ajJo'parAdhyati tatsevanayA'parAdhamApnoti / kathamaparAdhyatItyAha-tatrAnyatare sthAne vartamAnaH pramAdena nipaeNthatvAtnirgranthabhAvAd bhrazyati nizcayanayenApati bAla iti // 216 // kAni punastAni sthAnAni ? ityAha"vayachakkaM kAyachakkaM , akappo gihibhAyaNaM / paliyaMkanisajjA ya, siNANaM sohavajjaNaM // " (daza0 ni0 270) // vayachakkanti, vrataSaTkaM-prANAtipAtanivRtyAdIni rAtribhojanaviratiSaSThAni SaDvratAni, kAyaSaTkaM-pRthivyAdayaH SaDjIvanikAyAH, akalpaH-zikSakasthApanAkalpAdirvakSyamANaH, gRhibhAjanaM-gRhasthabhAjanaM gRhasthasambandhi kAMsyabhAjanAdi pratItaM, paryaGkaH-zayanIyakavizeSaH pratItaH, zrIdazavaikAlikam /
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ niSadyA ca-gRhe ekAnekarUpA, snAna-dezasarvabhedabhinnaM, zobhAvarjanaMvibhUSAparityAgaH, varjanamiti ca pratyekamabhisambadhyate zobhAvarjanaM snAnavarjanamityAdIti // 270 // guNA aSTAdazasu sthAneSvakhaNDAsphuTitAH kartavyAH, tatra vidhimAhatatthimaM paDhamaM ThANaM, mahAvIreNa desi / ahiMsA niuNA diTThA, savvabhUesu saMjamo // 217 // tasthimanti, tatrASTAdazavidhe sthAnagaNe vrataSaTke vA'nAsevanAdvAreNedaMvakSyamANalakSaNaM prathamaM sthAnaM mahAvIreNa-bhagavatA apazcimatIrthakareNa dezitaM-kathitaM, yadutA'hiMseti / iyaM ca sAmAnyataH prabhUtairdezitetyAhanipuNA-AdhAkAdyaparibhogataH kRtakAritAdiparihAreNa sUkSmA, nAgamadvAreNa dezitA api tu dRSTA-sAkSAddharmasAdhana(ka)tvenopalabdhA, kimitIyameva nipuNetyAha-yato'syAmeva mahAvIradezitAyAM sarvabhUteSu-sarvabhUtaviSayaH saMyamo, nAnyatra uddizyakRtAdibhogavidhAnAditi // 217 // etadeva spaSTayannAhajAvaMti loe pANA, tasA aduva thAvarA / te jANamajANaM vA, na haNe Novi ghAyae // 218 // jAvaMtiti, yato hi bhAgavatyAjJAyAvantaH kecana loke prANinastrasA-dvIndriyAdayaH, athavA sthAvarAH-pRthivyAdayaH, tAn jAnan rAgAdyabhibhUto vyApAdanabuddhyA'jAnanvA pramAdapAratantryeNa na hanyAtsvayaM, nApi ghAtayet anyaiH, ekagrahape tajjAtIya-grahaNAt ghnato'pi anyAnna samanujAnIyAt ato nipuNA dRSTeti // 218 // ahiMsaiva kathaM sAdhvItyetadAhasavve jIvA vi icchaMti, jIviuM na marijjiuM / tamhA pANavahaM ghoraM, niggaMthA vajjayaMti NaM // 219 // zrIdazavaikAlikam /
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ savveti, sarve jIvA api duHkhitAdibhedabhinnA icchanti jIvituM, na martuM prANavallabhatvAd / yasmAdevaM tasmAtprANavadhaM ghoraM-raudraM duHkhahetutvAt nirgranthAH-sAdhavo varjayanti bhAvataH / Namiti vAkyAlaGkAre iti // 219 // uktaH prathamasthAnavidhiH, adhunA dvitIyasthAnavidhimAhaappaNaTThA paraTThA vA, kohA vA jai vA bhayA / hiMsagaM na musaM bUA, no vi annaM vayAvae // 220 // appa-gaTThatti, AtmArtha-AtmanimittaM aglAna eva glAno'haM mamAnena kAryamityAdi, parArthaM vA-paranimittaM vA evameva, tathA krodhAdvA tvaM dAsa ityAdi, ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNamiti mAnAd vA, abahuzruta evA'haM bahuzruta evamAdi, mAyAto bhikSATanaparijihIrSayA pAdapIDA mametyAdi, lobhAt zobhanatarAnnalAbhe sati prAntasyaiSaNIyatve'pi aneSaNIyamidamityAdi, yadivA bhayAtkiJcidvitathaM kRtvA prAyazcittabhayAnna kRtamityAdi, evaM hAsAdiSvapi vAcyaM / ata evAha-hiMsakaM-parapIDAkAri sarvameva na mRSA brUyAt svayaM, nApyanyaM vAdayet, ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAt bruvato'pyanyAnna samanujAnIyAditi // 220 // kimityetadityAhamusAvAo u logammi, savvasAhUhi garihio / avissAso a bhUANaM, tamhA mosaM vivajjae // 221 // musAvAutti, mRSAvAdo hi loke sarvasminneva sarvasAdhubhirgahitoninditaH, sarvavratApakAritvAt, pratijJAtApAlanAt avizvAsazcaavizvasanIyazca bhUtAnAM mRSAvAdI bhavati, yasmAdevaM tasmAt mRSAvAdaM varjayediti // 221 // ukto dvitIyasthAnavidhiH / sAmprataM tRtIyasthAnavidhimAhazrIdazavaikAlikam /
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ cittamaMtamacitaM vA, appaM vA jai vA bahuM / daMtasohaNamittaMpi, uggahaMsi ajAiyA // 222 // cittamaM-taMtti, cittavat-dvipadAdi vA acittavadvA-hiraNyAdi, alpaM vA-mUlyataH pramANatazca, yadi vA bahu-mUlyapramANAbhyAmeva, kiM bahunA ? dantazodhana-mAtramapi tathAvidhaM tRNAdi avagrahe yasya tattamayAcitvA na gRhNanti sAdhavaH kadAcaneti // 222 / / etadevAhataM appaNA na giNhaMti, novi giNhAvae paraM / annaM vA giNhamANaMpi, nANujANaMti saMjayA // 223 // tamiti, taccittavadAdi AtmanA na gRhNanti viratatvAnnApi grAhayanti paraM viratatvAdeva, tathA'nyaM vA gRhNantamapi svayameva na anujAnanti-nAnumanyanta saMyatA iti // 223 // uktaH tRtIyasthAnavidhiH, caturthasthAnavidhimAhaabaMbhacariaM ghoraM, pamAyaM durahiTThiaM / nAyaraMti muNI loe, bheAyayaNavajjiNo // 224 // abaMbhatti, abrahmacaryaM pratItaM, ghoraM-raudraM raudrAnuSThAnahetutvAt, pramAda-pramAdavat sarvapramAdamUlatvAt, duradhiSThitaM-durAzrayaM dussevaM viditajinavacanenA'nantasaMsArahetutvAt, yatazcaivamato nAcaranti-nAsevante munayo loke-manuSyaloke kiM viziSTA ? ityAha-bhedAyatanavarjina:bhedaH-cAritrabhedaH tadAyatanaM-tatsthAnamidamevoktanyAyAttajinaH cAritrAticArabhIrava iti // 224 // etadeva nigamayatimUlameyamahammassa, mahAdosasamussayaM / tamhA mehuNasaMsaggaM, niggaMthA vajjayaMti NaM // 225 // 100 zrIdazavaikAlikam /
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlameyatti, mUlaM-bIjametadadharmasya pApasyeti pAralaukiko'pAyaH / mahAdoSasamucchrayaM-mahatAM doSANAM cauryapravRttyAdInAM samucchrayaMsaGghAtavaditi aihiko'pAyaH / yasmAdevaM tasmAnmaithunasaMsarga iti prAkRtatvAt maithunasaMsarga-maithunasambandhaM yoSidAlApAdyapi nirgranthA varjayanti, Namiti vAkyAlaGkAra iti // 225 // pratipAditazcaturthasthAnavidhiH, idAnIM paJcamasthAnavidhimAhabiDamubbheimaM loNaM, tillaM sappiM ca phANiaM / na te saMnihimicchaMti, nAyaputtavaorayA // 226 // biDamutti, biDaM-gomUtrAdipakvaM, udbhedyaM-sAmudrAdi yadvA biDaMprAsukaM udbhedyama-prAsukamapi, evaM dviprakAraM lavaNaM, tathA tailaM sarpizca phANitaM, tatra tailaM pratItaM, sappiH-ghRtaM, phANitaM-dravaguDaH, etallavaNAdi evaM prakAramanyacca na te sAdhavaH saMnidhimicchanti-paryuSitaM sthApayanti, jJAtaputravacoratAH-bhagavadvarddhamAnavacasi nissaGgatApratipAdanapare ratAH-saktA iti // 226 // saMnidhidoSamAhalohassesa aNupphAse, manne annayarAmavi / je siA sannihiM kAme, gihI pavvaie na se // 227 // lohassetti, lobhasya-cAritra-vighnakAriNazcaturthakaSAyasyaiSo'nusparzaH-eSo'nubhAvo yaduta etat sannidhikaraNamiti, yatazcaivamato('haM)manye manyante prAkRtazailyA ekavacanaM, evamAhuH tIrthakaragaNadharAH, anyatarAmapi-stokAmapi yaH syAt, yaH kadAcitsannidhiM kAmayatesevate gRhIti-gRhastho'sau bhAvataH pravrajito neti, durgatinimittAnuSThAnapravRtteH, sannidhIyate narakAdiSvAtmA'nayeti, sannidhiriti zabdArthAt pravrajitasya ca durgatigamanAbhAvAditi // 227 / / zrIdazavaikAlikam /
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aha-yadyevaM vastrAdi dhArayatAM kathaM sAdhunAmasannidhirityatrAhajaMpi vatthaM vA pAyaM vA, kaMbalaM pAyapuMchaNaM / taMpi saMjamalajjaTThA, dhAraMti pariharaMti a // 228 // jaMpitti, yadapyAgamoktaM, vastraM vA-colapaTTakAdi, pAtraM vAalAbukAdi, kambalaM-varSAkalpAdi, pAdapuJchanaM-rajoharaNaM, tadapi saMyamalajjArthamiti, saMyamArthaM pAtrAdi, tadvyatirekeNa puruSamAtreNa gRhasthabhAjane sati saMyamapAlanAbhAvAt, lajjArthaM vastraM, tadvyatirekeNAGganAdau viziSTazruta-pariNatyAdirahitasya nirlajjatopapatteH, athavA saMyama eva lajjA saMyamalajjA tadarthaM sarvametadvastrAdi dhArayanti, puSTAlambanavidhAnena pariharaMti ca-paribhuJjate ca mUrchArahitA iti // 228 // yatazcaivamata:na so pariggaho vutto, nAyaputteNa tAiNA / mucchA pariggaho vutto, ia vuttaM mahesiNA // 229 // na sotti, nAsau nirabhiSvaGgasya vastradhAraNAdilakSaNaH parigraha ukto bandhahetvabhAvAt, kena ?, jJAtaputreNa-jJAta-udArakSatriyaH siddhArthastatputreNa vardhamAnena, trAtrA-svaparaparitrANasamarthena, api tu mUrchAasatsvapi vastrAdiSvabhiSvaGgaH parigraha ukto bandhahetutvAt, arthatastIrthakareNa, tato'vadhArya ityevamukto maharSiNA-gaNadhareNa sUtre zayyaMbhaveneti // 229 // Aha-vastrAdyabhAvabhAvinyapi mUrchA kathaM vastrAdibhAve sAdhUnAM na bhaviSyati ?, ucyate, samyagbodhena tadbIjabhUtAbodhopaghAtAd, Aha ca savvatthuvahiNA buddhA, saMrakkhaNapariggahe / aviappaNo'vi dehami, nAyaraMti mamAiyaM // 230 // savvatthatti, sarvatra-ucite kSetre kAle ca upadhinA''gamoktena zrIdazavaikAlikam / 102
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastrAdinA sahApi buddhA-yathAvadviditavastutatvAH sAdhavaH, saMrakSaNaparigraha iti-saMrakSaNAya SaNNAM jIvanikAyAnAM vastrAdiparigrahe satyapi nAcaranti mamatvamiti yogaH / kiMcAnena ?, te hi bhagavantaH, apyAtmano'pi deha iti-Atmano dharmakAye'pi viziSTapratibandhasaMgatiM na kurvanti, mamatvamAtmIyAbhimAnaM vastutattvAvabodhAt, tiSThatu tAvadanyat, tatazca dehavadaparigraha eveti // 230 // uktaH paJcamasthAnavidhiH, adhunA SaSThamadhikRtyAhaaho niccaM tavokammaM, savvabuddhehiM vaNNiaM / jAva lajjAsamA vittI, egabhattaM ca bhoaNaM // 231 // ahotti, aho nityaM tapaH karmeti, aho-vismaye nityaM nAmaapAyAbhAvena tadanyaguNavRddhisambhavAdapratipAtyeva tapaHkarma-tapo'nuSThAnaM, sarvabuddhaH-sarvatIrthakarairvarNitaM-dezitaM, kiMviziSTamityAha-yAvallajjAsamA vRttiH-lajjAsaMyamaH tatsamA-sadRzI tulyA saMyamAvirodhinItyarthaH, vartanaM vRttiH-dehapAlanA, ekabhaktaM ca bhojanaM-ekaM bhaktaM dravyato bhAvatazca yasmin bhojane tattathA, dravyata ekaM-ekasaMkhyAnugaM, bhAvata ekaMkarmabandhAbhAvAdadvitIyaM, taddivasa eva rAgAdirahitasyAnyathA bhAvataH ekatvAbhAvAditi // 231 // rAtribhojane prANAtipAtasambhavena karmabandhasadvitIyatAM darzayatisaMtime suhumA pANA, tasA aduva thAvarA / jAiM rAo apAsaMto, kahamesaNi care ? // 232 // saMti-metti, santyete-pratyakSopalabhyamAnasvarupAH sUkSmA:-zlakSNAH, prANino-jIvAstrasA-dvIndriyAdayaH, athavA sthAvarA:-pRthivyAdayo yAn prANino rAtrAvapazyan cakSuSA kathameSaNIyaM-sattvAnuparodhena cariSyatibhokSyate ca, asambhava eva rAtrAveSaNIyacaraNasyeti // 232 // zrIdazavaikAlikam / 103
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM rAtribhojane doSamabhidhAyAdhunA --- grahaNagatamAhaudaullaM bIasaMsattaM, pANA nivaDiyA mahiM / diA tAiM vivajjijjA, rAo tattha kahaM care ? // 233 // udaullaMti, udakArdraM-pUrvavadekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAt sasnigdhAdiparigrahaH / tathA bIjasaMsaktaM bIjaiH saMsaktaM mizramodanAdIti gamyate / athavA bIjAni pRthagbhUtAnyeva saMsaktaM cAranAlAdyapareNeti / tathA prANinaH saMpAtimaprabhRtayo nipatitA mahyAM pRthivyAM sambhavanti / nanu divApyetatsambhavatyeva ?, satyaM, kiMtu paralokabhIruzcakSuSA pazyan divA tAnyudakArdrAdIni vivarjayet, rAtrau tu tatra kathaM caret saMyamAnuparodhena ? asambhava eva zuddhacaraNasyeti // 233 // upasaMharannAha eaM ca dosaM daTThaNaM, nAyaputtreNa bhAsiaM / savvAhAraM na bhuMjaMti, niggaMthA rAibhoaNaM // 234 // evaM catti, etadanantaroditaM prANihiMsArUpaM cazabdAdanyaM cAtmavirAdhanAdilakSaNaM ca doSaM dRSTvA maticakSuSA jJAtaputreNa bhagavatA bhASitaM-uktaM, sarvAhAraM-caturvidhamapyazanAdilakSaNamAzritya na bhuJjate nirgranthAH - sAdhavo rAtribhojanamiti // 234 // uktaM vrataSaTkaM, adhunA kAyaSaTkamucyate, tatra pRthivIkAyamadhikRtyAha puDhavikAyaM na hiMsaMti, maNasA vayasA kAyasA / tiviheNaM karaNajoeNaM, saMjayA susamAhiA // 235 // puDhavitti, pRthivIkAyaM na hiMsantyAlekhanAdinA prakAreNa manasA vAcA kAyena upalakSaNametadata evAha - trividhena karaNayogena mana:prabhRtibhiH karaNAdirUpeNa, ke na hiMsantItyAha- saMyatA:- sAdhavaH, susamA - 104 zrIdazavaikAlikam /
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ hitA-udyuktA iti // 235 // atraiva hiMsAdoSamAhapuDhavikAyaM vihiMsaMto, hiMsaI u tayassie / tase a vivihe pANe, cakkhuse a acakhuse // 236 // puDhavitti, pRthivIkAyaM hiMsannAlekhA(khanA)dinA prakAreNa hinastyeva turavadhAraNArtho vyApAdayatyeva tadAzritAn-pRthivyAdyAzritAn vasAMzca vividhAn prANino-dvIMdriyAdIn cazabdAt sthAvarAMzcApkAyAdIn, tAMzca cAkSuSAnacAkSuSAMzca-cakSurindriya-grAhyAnagrAhyAMzceti // 236 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDDaNaM / puDhavikAyasamAraMbhaM, jAvajIvAi vajjae // 237 // yasmAdevaM tamhatti, tasmAdevaM vijJAya doSaM tattadAzritajIvahiMsAdilakSaNaM durgativardhanaM-saMsAravardhanaM pRthivIkAyasamArambhamAlekhanAdi yAvajjIvameva varjayediti // 237 // uktaH saptamasthAnavidhiH, adhunA'STamasthAnavidhimadhikRtyocyateAukAyaM na hiMsaMti, maNasA vayasA kAyasA / tiviheNa karaNajoeNa, saMjayA susamAhiA // 238 // AukAyaM vihiMsaMto, hiMsaI u tayassie / tase a vivihe pANe, cakkhuse a acakkhuse // 239 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDhDhaNaM / AukAyasamAraMbhaM, jAvajIvAi vajjae // 240 // AukkAyaMtItyAdi, sUtratrayamakAyAbhilApena jJeyaM tatazcAyamapyukta eva // 238-240 // sAmprataM navamasthAnavidhimAha zrIdazavaikAlikam /
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAyateaM na icchaMti, pAvagaM jalaittae / tikkhamannayaraM satthaM, savvaovi durAsayaM // 241 // jAyateyaMti-jAtatejAH-agni taM jAtatejasaM necchanti, mana:prabhRtibhirapi pApakaM-pApa eva pApakastaM, prabhUtasattvApakAritvenAzubhamityarthaH / kiM necchantItyAha-jvAlayituM-utpAdayituM vRddhiM vA netuM, kiM-viziSTamityAha-tIkSNaM-chedakaraNAtmakaM, anyatarazastraM-sarvazastraM, ekadhArAdizastravyavacchedena sarvatodhArazastrakalpamiti bhAvaH / ata eva sarvato'pi durAzrayaM sarvatodhAratvenAnAzraNIyamiti // 241 // etadeva spaSTayannAhapAINaM paDiNaM vAvi, uTThe aNudisAmavi / ahe dAhiNao vAvi, dahe uttaraovi a // 242 // pAINaMti, prAcyA pratIcyAM vApi-pUrvAyAM pazcimAyAM cetyarthaH / UrdhvamanudikSvapi "supAM supo bhavantI"ti, saptamyarthe SaSThI, vidizvapItyarthaH, / adho dakSiNatazcApi dahati-dAhyaM bhasmIkaroti, uttarato'pi ca, sarvAsu dikSu vidikSu ca dahatIti // 242 // yatazcaivamata:bhUyANamesamAghAo, havvAvAho na saMsao / taM paIvapayAvaTThA, saMjayA kiMci nArabhe // 243 // bhUyANaMti, bhUtAnAM-sthAvarAdInAM eSa AghAtaH AghAtahetutvAdAghAtaH, havyavAha:-agni: na saMzaya ityevamevaitad AghAta evetibhAvaH / yenaivaM tena taM havyavAhaM pradIpapratApanArtha-AlokazItApanodArtha saMyatAH-sAdhavaH kiJcitsaGghaTTanAdinA'pi nArabhante, saMyatatvApagamanaprasaGgAditi // 243 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDDhaNaM / teukAyasamAraMbhaM, jAvajIvAi vajjae // 244 // zrIdazavaikAlikam / 106
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasmAdevaM tamhatti vyAkhyA pUrvavat // 244 // ukto navamasthAnavidhiH, sAmprataM dazamamAzrityAhaaNilassa samAraMbha, buddhA mannaMti tArisaM / sAvajjabahulaM ceaM, neaM tAIhi seviaM // 245 // aNilassa-anilasya vAyoH samArambhaM - tAlavRntAdibhiH karaNaM buddhA: - tIrthakarA manyante - jAnanti tAdRzaM - jAtateja:samArambhasadRzaM, sAvadyabahulaM-pApabhUyiSThaM caitamitikRtvA sarvakAlameva nainaM trAtRbhiHsusAdhubhiH sevitaM - AcaritaM manyante buddhA eveti // 245 // etadeva spaSTayati tAliaMTeNa patteNa, sAhAvihuaNeNa vA / na te vIiumicchaMti, veAveUNa vA paraM // 246 // tAliyaMTeNaMti, tAlavRntena patreNa zAkhAvidhUnanena vetyamISAM svarUpaM yathA SaDjIvanikAyikAyAM na te sAdhavo vIjitu - micchantyAtmAnamAtmanA, nApi vIjayanti parairAtmAnaM tAlavRntAdibhireva, nApi vIjayantaM paramanumanyanta iti // 246 // " upakaraNAttadvirAdhanetyetatpariharannAha jaMpi vatthaM va pAyaM vA, kaMbalaM pAyapuMchaNaM / na te vAyamuIraMti, jayaM pariharaMti a // 247 // jaMpitti, yadapi vastraM vA pAtraM vA kambalaM vA pAdapuJchanamamIMSAM svarUpaM pUrvoktaM dharmopakaraNaM yattenApi na te vAtamudIrayantyapi, ayatapratyupekSaNAdikriyayA, kiMtu yataM pariharanti paribhoga- parihAreNa dhAraNAyA parihAreNa ceti // 247 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDDhaNaM / vAukAyasamAraMbhaM, jAvajjIvAi vajjae // 248 // zrIdazavaikAlikam / 107
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ yata evAyaM susAdhuvarjito'nilasamArambhaH, tamhatti pUrvavat // 248 // ukto dazamasthAnavidhiH, idAnIM ekAdazamAzrityocyata iti / vaNassaiM na hiMsaMti, maNasA vayasA kAyasA / tiviheNa karaNajoeNaM, saMjayA susamAhiA // 249 // vaNassaiM vihiMsaMto, hiMsaI a tayassie / tase a vivihe pANe, cakkhuse a acakkhuse // 250 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDDhaNaM / vaNassaisamAraMbhaM, jAvajIvAi vajjae // 251 // vaNassaiM ityAdi sUtratrayaM vanaspatyabhilApena jJeyaM, tatazcAyamapyukta eva // 249-251 // dvAdazasthAnavidhirucyatetasakAyaM na hiMsaMti, maNasA vayasA kAyasA / tiviheNa karaNajoeNaM, saMjayA susamAhiA // 252 // tasakAyamiti, trasakAyaM-dvIndriyAdirUpaM na hiMsantyArambhapravRttyAdinA prakAreNa, manasA vAcA kAyena-tadahita-cintanAdinA, trividhena karaNayogena-manaHprabhRtibhiH karaNAdinA prakAreNa, saMyatA:sAdhavaH, susamAhitA-udyuktA iti // 252 // tatraiva hiMsAdidoSamAhatasakAyaM vihiMsaMto, hiMsaI u tayassie / tase a vivihe pANe, cakkhuse a acakkhuse // 253 // trasakAyaM vihiMsannArambhapravRttyAdinA prakAreNa hinastyeva turavadhAraNArthe vyApAdayatyeva tadAzritAn-trasAzritAn trasAMzca vividhAn prANinastadanyadvIndriyAdIn, cazabdAt sthAvarAMzca pRthivyAdIn, cAkSuSAnacAkSuSAMzca-cakSurindriyagrAhyAnagrAhyAMzceti sUtrArthaH // 253 / / 108 zrIdazavaikAlikam /
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDaNaM / tasakAyasamAraMbhaM, jAvajIvAi vajjae // 254 // yasmAdevaM tamhatti, tasmAdetaM vijJAya doSaM tadAzritajIvahiMsAlakSaNaM durgativardhanaM saMsAravardhanaM trasakAyasamArambhaM tena tena vidhinA yAvajjIvameva varjayediti // 254 // - ukto dvAdazasthAnavidhiH, pratipAditaM kAyaSaTkam, etatpratipAdanAduktA mUlaguNAH, adhunaitadvRttibhUtottaraguNAvasaraH, te cAkalpAdayaH SaDuttaraguNAH, yathoktaM- "akappo gihibhAyaNaM" ti, tatrAkalpo dvividha:zikSakasthApanAkalpaH akalpasthApanA-kalpazca / tatra zikSakasthApanAkalpo'nadhItapiNDaniryuktyAdinA''nItamapyAhArAdi na kalpata iti, uktaM ca - " aNahIyA khalu jeNaM piMDesaNasejjavatthapAesA / teNANiyANi jaiNo kappaMti na piMDamAINi // 1 // uubaddhami Na aNalA vAsAvAse u dovi No sehA / dikkhijjaMtI pAyaM ThavaNAkappo imo hoi ||2||" akalpa - sthApanAkalpaM tvAha- jANi ( iM ) cattAri abhujjAI, isiNA''hAramAiNi / tAI tu tu vivajjaMto, vivajjaMto, saMjamaM aNupAlae // 255 // jANitti, yAni catvAri abhojyAni saMyamApakAritvenAkalpanIyAni, RSINAM - sAdhUnAmAhArAdInyAhAravasativastrapAtrANi tAni tu vidhinA vivarjayan saMyamaM - saptadazaprakAraM anupAlayet tadatyAge saMyamA- bhAvAditi // 255 // etadeva spaSTayati piMDaM sijjaM ca vatthaM ca, cautthaM pAyameva ya / akappiaM na icchijjA, paDigAhijja kappiaM // 256 // piMDaMti, piNDaM zayyAM ca vastraM ca caturthaM pAtrameva ca etatsvarUpaM zrIdazavaikAlikam / 109
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaTArtha, akalpikaM necchetpratigRhNI-yAtkalpikaM-yathocitamiti // 256 // akalpikaM doSamAhaje niAgaM mamAyaMti, kIamuddesiAhaDaM / vahaM te samaNujANaMti, ia uttaM mahesiNA // 257 // jetti, ye kecana dravyasAdhvAdayo dravyaliGgadhAriNo niyAgaMti nityamAmantritapiNDaM mamAyaMtIti parigRhNanti, tathA krItamauddezikAhRtametAni yathA kSullakAcArakathAyAm / vadhaM-trasasthAvarAdighAtaM te-dravyasAdhvAdayaH samanujAnanti dAtRpravRttyanumodanenetyuktaM maharSiNAvarddhamAneneti // 257 // tamhA asaNapANAI, kIamuddesiAhaDaM / vajjayaMti ThiappANo, niggaMthA dhammajIviNo // 258 // yasmAdevaM tamhatti, tasmAdazanapAnAdi caturvidhamapi yathoditaM krItamauddezikamAhRtaM varjayanti sthitAtmAno-mahAsattvAH nirgranthAHsAdhavo dharmajIvinaH-saMyamaikajIvina iti // 258 // ukto'kalpastadabhidhAnAt trayodazasthAnavidhiH, idAnIM caturdazasthAnavidhimAha kaMsesu kaMsapAesu, kuMDamoesu vA puNo / bhuMjaMto asaNapANAI, AyArA paribhassai // 259 // kaMsetti, kAMseSu-karoTakAdiSu, kAMsyapAtreSutilakAdiSu, kuNDamodeSu-hastipAdAkAreSu mRnmayAdiSu, bhuJjAno'zanapAnAdi tadanyadoSarahitamapi, AcArAt-zramaNasambandhinaH, paribhrazyati-apaitIti // 259 // sIodagasamAraMbhe, mattadhoaNachaDDaNe / jAiM chippaMti bhUAI, divo tattha asaMjamo // 260 // kathamityAha-sIodagatti, anantaroddiSTabhAjaneSu zramaNA bhokSyante zrIdazavaikAlikam /
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhuktaM vaibhiriti zItodakena dhAvanaM kurvanti / tadAha-zItodakasamArambhesacetanodakena bhAjanAdhAvanArambhe tatmAtraka-dhAvanojjhane-kuNDamodAdiSu kSAlanajalatyAge yAni kSapyante-hiMsyante bhUtAni-apkAyAdIni, so'tragRhibhAjanabhojane dRSTaH-upalabdhaH, kevalajJAnabhAsvatA asaMyamastasya bhokturiti // 260 // pacchAkammaM purekammaM, siA tattha na kappai / eNamaTuM na bhuMjaMti, niggaMthA gihibhAyaNe // 261 // kiMca pacchAkammaMti, pazcAtkarma puraHkarma syAttatra-kadAcid bhaved gRhibhAjanabhojane, pshcaatkrmpurHkrmbhaavstuuktvdityeke| anye tu bhuJjantu tAvatsAdhavo vayaM tu pazcAdbhokSyAmahe iti pazcAtkarma, vyatyayena tu puraHkarmeti vyAcakSate / etacca na kalpate dharmacAriNAM, yata evametadarthaM-pazcAtkAdiparihArArthaM na bhuJjante nirgranthAH, kvetyAhagRhibhAjane anantarodita iti // 261 // ukto gRhibhAjanadoSastadabhidhAnAccaturdazasthAnavidhiH, idAnIM paJcadazasthAnavidhimAha AsaMdIpaliaMkesu, maMcamAsAlaesu vA / aNAyariamajjANaM, Asaittu saittu vA // 262 // AsaMdIti, AsandIparyako pratItau tayorAsandIparyaGkayoH, maJcAzAlakayozca maJcaH pratItaH, AzAlakastu-avaSTambhasamanvita AsanavizeSaH, etayoranAcaritamanAsevitamAryANAM-sAdhUnA-mAsituM-upaveSTuM svaptuM vA-nidrAtivAhanaM vA kartuM, zuSirAdidoSAditi // 262 / / atraivApavAdamAhanAsaMdIpaliaMkesu, na nisijjA na pIDhae / niggaMthA'paDilehAe, buddhavuttamahiThThagA // 263 // zrIdazavaikAlikam /
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAsaMdItti, nAsandIparyaGkayoH pratItayorna niSadyAyAM-ekAdikalparUpAyAM, na pIThake-vetrakASThamayAdau nirgranthAH-sAdhavaH, apratyupekSyacakSurAdinA na niSIdanAdi kurvanti iti vAkyazeSaH, nasarvatrAbhisambadhyate, na kurvantIti, kiMviziSTA nirgranthAH ?, ityAha-buddhoktAdhiSThAtAraH-tIrthakaroktAnuSThAnaparA ityarthaH, iha cApratyupekSitAsandhAdau niSIdanAdiniSedhAt dharmakathAdau rAjakulAdiSu pratyupekSiteSu niSIdanAdividhimAha vizeSaNAnyathAnupapatteriti // 263 / / atraiva doSamAhagaMbhIravijayA ee, pANA duppaDilehagA / AsaMdI paliaMko a, eamaTuM vivajjiA // 264 // gaMbhIratti, gambhIravijayA, gambhIraM-aprakAzaM, vijayaH-AzrayaH aprakAzAzrayA, ete-prANinAmAsandhAdayaH, evaM ca prANino duSpratyupekSaNIyA eteSu bhavanti, pIDyante ca etadupavezanAdinA, AsandaH paryazca, cazabdAt maJcAdayazcaitadarthaM vivarjitAH sAdhubhiriti // 264 // uktaH paryaGkasthAnavidhiH, tadabhidhAnAtpaJcadazasthAnam, idAnIM SoDazasthAnamadhikRtyAha goaraggapaviTThassa, nisijjA jassa kappai / imerisamaNAyAraM, Avajjai abohiyaM // 265 // goyaraggatti, gocarAgrapraviSTasya-bhikSApraviSTasyetyarthaH, niSadyA yasya kalpate, gRha eva niSIdanaM yaH samAcarati sAdhuritibhAvaH, sa khalu enamIdRzaM vakSyamANalakSaNaM anAcAramApadyate-prApnoti, abodhikaMmithyAtvaphalamiti // 265 // anAcAramAha zrIdazavaikAlikam / 112
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivattI baMbhacerassa, pANANaM ca vahe vaho / vaNImagapaDigghAo, paDikoho agAriNaM // 266 // vivattitti, vipattibrahmacaryasya-AjJAkhaNDanAdoSataH sAdhusamAcaraNasya, prANinAM ca vadhe vadho bhavati, tathA sambandhAdAdhAkAdikaraNena, vanIpakapratIghAtastadAkSepaNAditsA'bhidhAnAdinA, pratikrodhazcAgAriNAM tatsvajanAnAM ca syAt tadA''kSepadarzaneneti // 266 / / aguttI baMbhacerassa, itthIo vAvi saMkaNaM / kusIlavaDDhaNaM ThANaM, dUrao parivajjae // 267 // tathA aguttitti, aguptibrahmacaryasya tadindriyAdyavalokanena, strItazcApi zaGkA bhavati etatpraphullalocanadarzanAdinA anubhUtaguNAyAH, kuzIlavardhanaM sthAnaM-taduktena prakAreNAsaMyamavRddhikArakaM, dUrataH parivarjayet-parityajediti // 267 // sUtreNaivApavAdamAhatihamannayarAgassa, nisijjA jassa kappaI / jarAe abhibhUassa, vAhiassa tavassiNo // 268 // tiNhati, trayANAM vakSyamANalakSaNAnAM anyatarasya ekasya niSadyA gocarapraviSTasya gRhe yasya kalpate aucityena, tasya tadAsevane na doSa iti vAkyazeSaH, kasya punaH kalpata ityAha-jarayA'bhibhUtasyA'tyantavRddhasya, vyAdhimataH-atyantamazaktasya, tapasvino-viprakRSTakSapakasya, ete ca bhikSATanaM na kAryanta eva, AtmalabdhikAdyapekSayA tu sUtraviSayaH, na caiteSAM prAya uktadoSAH sambhavanti, pariharanti ca vanIpakapratighAtAdIti // 268 // ___ukto niSadyAsthAnavidhiH, tadabhidhAnAtSoDazasthAnaM, sAmprataM saptadazasthAnamAha zrIdazavaikAlikam /
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAhio vA arogI vA, siNANaM jo u patthae / vukkaM to hoi AyAro, jaDho havai saMjamo // 269 // vAhio veti, vyAdhimAn-vyAdhigrastaH, arogI vA-rogavipramukto vA, snAnaM-aGgaprakSAlanaM, yastu prArthayate-sevata ityarthaH, tenetthambhUtena vyutkrAnto bhavati AcAro-bAhyataporUpaH, asnAnaparISahAnatisahanAt, jaDhaH-parityakto bhavati, saMyamaH-prANinAM rakSaNAdiko'pkAyAdivirAdhanAditi // 269 // prAsukasnAnena kathaM saMyamaparityAga ityAhasaMtime suhamA pANA, ghasAsu bhilugAsu a / je a bhikkhU siNAyaMto, viaDeNuppalAvae // 270 // saMtime, santyete pratyakSo-palabhyamAnasvarUpAH, sUkSmA-zlakSNAH, prANino-dvIndriyAdayaH, ghasAsu-zuSirabhUmiSu, bhilukAsu catathAvidhabhUmirAjISu ca, yAMstu bhikSuH snapayan snAnajalojjhanakriyayA vikRtena-prAsukodakenotplAvayati, tathA ca tadvirAdhanAtaH saMyamaparityAga iti // 270 // nigamayannAhatamhA te na siNAyaMti, sIeNa usiNeNa vA / jAvajjIvaM vayaM ghoraM, asiNANamahiTThagA // 271 // tamhatti, yasmAdevamuktadoSaprasaGgastasmAtte sAdhavo na snAnti zItodakenoSNodakena vA prAsukenA'prAsukena vetyarthaH / kiMviziSTAsta ityAha-yAvajjIvaM-Ajanma, vrataM ghoraM-duranucaramasnAnamAzritya adhiSThAtAraH-asyaiva kartAra iti // 271 / / siNANaM aduvA kakkaM , luddhaM paumagANi a / gAyassuvvaTTaNaTThAe, nAyaraMti kayAivi // 272 // zrIdazavaikAlikam / 114
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiMca-siNANanti, snAnaM pUrvoktaM athavA kalkaM-candanAdi, lonaM-gandhadravyaM, padmakAni ca- kuGkamakesarANi, cazabdAdanyaccaivaMvidhaM gAtrasyodvartanAtha-udvartananimittaM nAcaranti kadAcidapi-yAvajjIvamiti bhAvasAdhava iti // 272 // ukto'snAnavidhiH, tadabhidhAnAtsaptadazaM sthAnaM, sAmpratamaSTAdazaM zobhAvarjanAsthAnamucyate-zobhAyAM nAsti doSaH, "alaGkatazcApi dharmamAcaredi" tyAdivacanAt parAbhiprAyamAtramAzaGkayAha nagiNassa vAvi muMDassa, dIharomanahaMsiNo / mehuNA uvasaMtassa, kiM vibhUsAi kAriaM ? // 273 // nagiNatti-nagnasyApi-kucelavato'pi upacAranagnasya nirupacaritasya nagnasya vA jinakalpikasyeti sAmAnyaviSayameva sUtraM, muNDasyadravyabhAvAbhyAM, dIrgharomanakhavataH-dIrgharomavata: kakSAdiSu, dIrghanakhavato hastAdau jinakalpikasya, itarasya tu pramANayuktA eva nakhA bhavanti yathA'nyasAdhUnAM zarIreSu tamasyapi na laganti / maithunAdupazAntasyoparatasya kiM vibhUSayArADhayA prayojanaM (kArya) ?, na kiJciditi // 273 // itthaM prayojanAbhAvamabhidhAyApAyamAhavibhUsAvattiaM bhikkhU, kammaM baMdhai cikkaNaM / saMsArasAgare ghore, jeNaM paDai durutare // 274 // vibhUsatti, vibhUSApratyayaMvibhUSAnimittaM bhikSuH-sAdhuH karma badhnAti cikkaNaM-dAruNaM saMsArasAgare ghore-raudre yena karmaNA patati durutare-akuzalAnubaMdhato'tyantadIrgha iti // 274 / / evaM bAhyabibhUSApAyamabhidhAya saGkalpavibhUSApAyamAhavibhUsAvattiaM ceaM, buddhA mannaMti tArisaM / sAvajjabahulaM ceaM, neyaM tAIhiM seviaM // 27 // zrIdazavaikAlikam /
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhUsAvatti, vibhUSApratyayaM-vibhUSAnimittaM ceta evaM ca yadi mama vibhUSA sampadyata iti, tatpravRttyaGgaM cittamityarthaH, buddhAH-tIrthakarA manyante-jAnanti tAdRzaM raudrakarmabandhahetubhUtaM vibhUSAkriyAsahitaM (sadRzaM) sAvadyabahulaM caitadAtadhyAnAnugataM cetaH, naitaditthambhUtaM trAtRbhirAtmArAmairAyaH sAdhubhiH sevitamA-caritaM, kuzalacittatvAtteSAmiti // 275 // uktaH zobhAvarjanasthAnavidhistadabhidhAnAdaSTAdazaM padaM, tadabhidhAnAccottaraguNAH, sAmpratamuktaphalapradarzanenopasaMharannAhakhavaMti appANamamohadaMsiNo, tave rayA saMjamaajjave guNe / dhuNaMti pAvAiM purekaDAiM, navAI pAvAiM na te karaMti // 27 // ___ khavaMtitti, kSapa-yantyAtmAnaM tena tena cittayogenAnupazAntaM zamayojanena jIvaM, kiMviziSTA ityAha-amohadarzinaH-amohaM ye pazyanti, yathAvatpazyanti ya ityarthaH, ta eva vizeSyante-tapasi-anazanAdilakSaNe ratAH-saktAH, kiMviziSTe tapasItyAha-saMyamArjavaguNe prAkRtatvAdekAraH saMyamArjave guNau yasya tapasastasmin, saMyamaRjubhAvapradhAne zuddha ityarthaH, te evaMbhUtA dhunvanti-kampayanti apanayanti, pApAni purAkRtAnijanmAntaropAttAni, navAni-pratyagrANi pApAni na te sAdhavaH kurvanti, tathA apramattatvAditi // 276 // saovasaMtA amamA akiMcaNA, savijjavijjANugayA jasaMsiNo / uuppasanne vimaleva caMdimA, siddhiM vimANAI uti tAiNo // 277 // ttibemi / chaTuM dhammatthakAmajjhayaNaM samattaM 6 // kiM ca saovasaMtatti, sadopazAntAH-sarvakAlameva krodharahitAH amamAH-sarvatra mamatvazUnyAH, akiJcanA-hiraNyAdimithyAtvAdi-dravya116 zrIdazavaikAlikam /
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvakiJcanavinirmuktAH, svA-AtmIyA vidyA svavidyA-paralokopakAriNI kevalazrutarUpA tathA svavidyayA vidyayA anugatA-yuktAH, na punaH paravidyayA ihalokopakAriNyeti, ta eva vizeSyante-yazasvinaH-zuddhapAralaukikayazovantaH, ta evaMbhUtA Rtau prasanne-pariNate zaratkAlAdau vimala iva candramA:-candramA iva vimalAH, ityevaMkalpAste bhAvamalarahitAH siddhi-nivRtti tathA sAvazeSakarmANo vimAnAni-saudharmAvataMsakAdInyupayAnti-sAmIpyena gacchanti trAtAraH-svaparApekSayA sAdhava iti // 277 / / bravImIti pUrvavadeva // dazavaikAlikazrutaskandhaSaSThAdhyayanavyAkhyA samApteti ||6|| atha vAkyazuddhinAma saptamaM adhyayanam / vyAkhyAtaM mahAcArakathAdhyayanaM, idAnIM vAkyazuddhayAkhyamadhyayanamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH ihAnanta-rAdhyayane gocarapraviSTena satA svAcAraM pRSTena tadvidA'pi na mahAjanasamakSaM tatraiva vistarataH kathayitavyamiti, api tvAlaye guravo vA kathayantIti vaktavyamityetaduktaM, iha tvAlayagatenApi tena guruNA vA vacanadoSaguNAbhijJena niravadyavacasA kathayitavyamityetaducyate, uktaM ca-"sAvajja'NavajjANa"miti anena sambandhenAyAtamidamadhyayanamiti, taccedam cauNhaM khalu bhAsANaM, parisaMkhAya pannavaM / duNhaM tu viNayaM sikkhe, do na bhAsijja savvaso // 278 // cauNhaMti, catasRNAM, khaluzabdo'vadhAraNe, catasRNAmeva, nAto'nyA bhASA vidyata iti / bhASANAM-satyAdInAM parisaGkhyAya-sarvaiH prakAraitviA, svarUpamiti vAkyazeSaH / prajJAvAn-prAjJo buddhimAn sAdhuH, kimityAha-dvAbhyAM satyA-'satyAmRSAbhyAM, turavadhAraNe dvAbhyAmeva AbhyAM zrIdazavaikAlikam / 117
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinayaM - zuddhaprayogaM vinIyate'nena kamrmetikRtvA zikSet- jAnIyAt, dveasatya-satyAmRSe na bhASeta sarvvazaH sarvaiH prakArairiti // 278 // vinayamevAha jA a 'saccA avattavvA, saccAmosA a jA musA / jA a buddhehiM NAiNNA, na taM bhAsijja pannavaM // 279 // jAya saccatti, yA ca satyA padArthatattvamaGgIkRtya avaktavyAanuccAraNIyA sAvadyatvena - amutra sthitA pallIriti kauzika - bhASAvat, satyAmRSA vA yathA-daza dArakA jAtA ityevaMlakSaNA, mRSA ca saMpUrNaiva, cazabdasya vyavahitaH sambandha:, yA ca buddhaiH - tIrthakaragaNadharairanAcaritA asatyAmRSA-AmantraNyAjJApanyAdilakSaNA avidhipUrvakaM svarAdinA prakAreNa, na tAM bhASeta, netthaMbhUtAM vAcamudAharet prajJAvAn - buddhimAn sAdhuriti sUtrArthaH // 279 // yathAbhUtA avAcyA bhASA tathAbhUtoktA, sAmprataM yathAbhUtA vAcyA tathAbhUtAmAha asaccamosaM saccaM ca, aNavajjamakakkasaM / samuppehamasaMdiddhaM, giraM bhAsijja pannavaM // 280 // asaccamosanti, asatyAmRSAmuktalakSaNAM satyAM coktalakSaNAmeva, iyaM ca sAvadyApi sakarkazApi bhavatyata Aha-asAvadyAMapApAM, akarkazAmatizayoktyA hyamatsarapUrvI, saMprekSya svaparopakAriNIti buddhyA AlocyA'saMdigdhAM-spaSTAmakSepeNa pratipattihetuM, giraM-vAcaM, bhASetabrUyAt, 1. satyA = ( yathArthA ) tathyA bhASA / 2. asatyAmRSA vyavahAra bhASA / 3. satyAmRSA mizrabhASA / 4. asatyA (ayathArthA) atathyA bhASA / 118 = zrIdazavaikAlikam /
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAvAn- buddhimAn sAdhuriti // 280 // sAmprataM satyA-'satyAmRSApratiSedhArthamAha eaM ca aTThamannaM vA, jaM tu nAmei sAsayaM / sa bhAsaM saccamosaMpi, taMpi dhIro vivajjae // 281 // 1 eyaM catti, etaM cArthamanantara - pratiSiddhaM sAvadyakarkazaviSayamanyaM vA, evaMjAtIyaM prAkRtazailyA yastu nAmayati zAzvataM ya eva kazcidartho nAmayati-ananuguNaM karoti, zAzvataMmokSaM, tamAzritya sa sAdhuH pUrvoktabhASAbhASakatvenAdhikRto bhASAM satyAmRSAmapi pUrvoktAM, apizabdAt satyApi yA tathAbhUtA tAmapi dhIrobuddhimAn vivarjayet - na brUyAditi bhAvaH / Aha-satyAmRSAbhASAyA oghata eva pratiSedhAttathAvidhasatyAyAzca sAvadyatvena gatArthaM sUtramiti, ucyate, mokSapIDAkaraM sUkSmamapyarthaM aGgIkRtyAnyatarabhASAbhASaNamapi na karttavyamityatizayapradarzanaparametadaduSTameveti // 282 // sAmprataM mRSAbhASAsaMrakSaNArthaM Aha vitahaMpi tahAmutti, jaM giraM bhAsae naro / tamhA so puTTho pAveNaM, kiM puNaM jo musaM vae // 282 // vitarhapi, vitathaM atathyaM tathAmUrtyapi kathaJcittatsvarUpamapi vastu, apizabdasya vyavahitaH sambandhaH, etaduktaM bhavati-puruSanepathyasthitavanitAdyapyaGgIkRtya yAM giraM bhASate naraH, iyaM strI Agacchati gAyati cetyAdirUpAM, tasmAdbhASaNAdevambhUtAtpUrvamevAsau vaktA bhASaNAbhisandhikAle spRSTaH pApena-baddhaH karmmaNA, kiM punaryo mRSAM vakti ?, bhUtopaghAtinIM vAcaM sa sutarAM bAdhya(baddhaya )ta iti // 282 // tamhA gacchAmo vakkhAmo, amugaM vA Ne bhavissai / ahaM vA NaM karissAmi, eso vA NaM karissai // 283 // zrIdazavaikAlikam / 119
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamhatti, yasmAdvitathaM tathAmUrtyapi vastvaGgIkRtya bhASamANo baddhayate tasmAdgamiSyAma eva zva ito'nyatra, vakSyAma eva zvastattadauSadhanimittamiti, amukaM vA naH kAryaM vasatyAdi bhaviSyatyeva, ahaM cedaM locAdi kariSyAmi niyamena, eSa vA sAdhurasmAkaM vizrAmaNAdi kariSyatyeveti // 283 // evamAi u jA bhAsA, esakAlaMmi saMkiyA / saMpayAIamaDhe vA, taMpi dhIro vivajjae // 284 // evamAi u iti, evamAdyA tu yA bhASA, AdizabdAt pustakaM te dAsyAmyevetyevamAdiparigrahaH, eSyatkAle-bhaviSyatkAlaviSayA, bahuvighnatvAnmuhUrtAdInAM zaGkitA-kimidamitthameva bhaviSyatyutAnyathetyanizcitagocarA, tathA sAmpratAtItArthayorapi yA zaGkitA, sAmpratArthe strIpuruSA'vinizcaye eSa puruSa iti, atItArthe'pyevameva balIvarda-tatstryAdyanizcaye tadAtra gaurasmAbhirdRSTa iti / yApyevaMbhUtA bhASA zaGkitA tAmapi dhIro vivarjayet, tattathAbhAvanizcayAbhAvena vyabhicArato mRSAtvopapattervighnato'gamanAdau gRhasthamadhye lAghavAdiprasaGgAt, sarvameva sAvasaraM vaktavyamiti // 284 // kiM ca - aIaMmi a kAlaMmi, paccuppaNNamaNAgae / jamahU~ tu na jANijjA, evameaMti no vae // 285 // aIaMmi iti, atIte ca kAle tathA pratyutpanne-vartamAne anAgate ca yamarthaM tu na jAnIyAtsamyagevamayamiti, tamaGgIkRtyaivametaditi na brUyAditi, ayamajJAtabhASaNapratiSedhaH // 285 // aIyaMmi a kAlaMmi, paccuppaNNamaNAgae / jattha saMkA bhave taM tu, evameaMti no vae // 286 // tathA-aIyammi-atIte ca kAle pratyutpanne'nAgate yatrArthe zaGkA 120 zrIdazavaikAlikam /
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavediti tamapyarthamAzrityaivametaditi na brUyAditi, ayamapi vizeSataH zaGkitabhASaNapratiSedhaH // 286 // aIyaMmi a kAlaMmi, paccuppaNNamaNAgae / nissaMkiaM bhave jaM tu, evameaM tu niddise // 287 // aIyaMmi, atIte ca kAle pratyutpanne anAgate niHzaGkitaM bhavet, yadarthajAtaM tuzabdAt anavadyaM, tadevametaditi nirdizet, anye paThantistokastokamiti, tatra parimitayA vAcA nirdizediti // 287 / / taheva pharusA bhAsA, gurubhUovaghAiNI / saccAvi sA na vattavvA, jao pAvassa Agamo // 288 // tahevatti, tathaiva, paruSA bhASA-niSThurA sAdhubhAvasneharahitA gurubhUtopaghAtinI-mahAbhUtopaghAtavatI, yathA (bhavati tathA) kazcitkasyacit kulaputratvena pratItastaM dAsamityabhidadhataH, sarvathA satyApi sA bAhyArthA'tathAbhAvamaGgIkRtya na vaktavyA, yato yasyA bhASAyAH sakAzAtpApasyAgamaH-akuzalabandho bhavati // 288 // taheva kANaM kANatti, paMDagaM paMDagatti vA / vAhiaM vAvi rogitti, teNaM coratti no vae // 289 // tahevatti, tathaiveti pUrvavat, kANaM-bhinnAkSaM kANa iti, tathA paNDakaM-napuMsakaM paNDaka iti vA, vyAdhimantaM vApi rogIti, stenaMcauraM caura iti no vadet, aprIti-lajjAnAza-sthirarogabuddhi-virAdhanAdidoSaprasaGgAditi // 289 // eeNa'nneNa aTeNaM, paro jeNuvahammai / AyArabhAvadosannU, na taM bhAsijja pannavaM // 290 // eeNaM ti, etenAnyena vA'rthenoktena satA paro yenopahanyate, 'yena kencitprkaarenn| AcArabhAvadoSajJo yatirna taM bhASeta prajJAvAn zrIdazavaikAlikam / 121
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamarthamiti // 290 // taheva hole golitti, sANe vA vasulitti a / damae duhae vAvi, nevaM bhAsijja pannavaM // 291 // taheva tti, tathaiva hole gole iti zvA vA vasula iti, dramako durbhagazcApi naivaM bhASeta prajJAvAn, iha holAdizabdAstattaddezaprasiddhito naiSThuryAdivAcakA atastatpratiSedha iti // 291 / / evaM strIpuruSayoH sAmAnyena bhASaNapratiSedhaM kRtvA adhunA striyamadhikRtyAha ajjie pajjie vAvi, ammo mAusiatti a / piussie bhAyaNijjatti, dhUe NattuNiatti a // 292 // ajjietti, Ayi(ji)ke prAyi( ji) ke vApi amba mAtRSvasa iti ca pitRSvasaH bhAgineyIti, duhitaH napta iti ca, etAni stryAmantraNavacanAni vartante, tatra mAtuH piturvA mAtA AryikA, tasyA api yA anyA mAtA sA prAyikA, zeSAbhidhAnAni prakaTArthAni eveti sUtrArthaH // 292 // hale halitti annitti, bhaTTe sAmiNi gomiNi / hole gole vasulitti, ithiaM nevamAlave // 293 // kiMca-hale haletti, hale ityevaM anne ityevaM tathA bhaTTe svAmini gomini, tathA hale gole vasule ityetAnyapi nAnAdezApekSayA stryAmantraNavacanAni gauravakutsAdigarbhANi vartante, yatazcaivamataH striyaM naivaM ho(ha)lAdizabdairAlapediti, doSAzcaivamAlapanaM kurvataH saGga-garhA-tatpradveSapravacanalAghavAdaya iti // 293 // / yadi naivamAlapet kathaM tarhi AlapedityAha zrIdazavaikAlikam / 122
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmadhijjeNa NaM bUA, itthIgutteNa vA puNo / jahArihamabhigijjha, Alavijja lavijja vA // 294 // nAmadhijjeNanti, nAmadheyeneti-nAmnaiva nAmadheyenainAM brUyAt, striyaM kvacitkAraNe, yathA devadatte ! ityevamAdi, nAmAsmaraNAdau gotreNa vA punarbrayAt striyaM, yathA kAzyapagotre ! ityevamAdi, yathArha-yathAyogyaM vayodezaizvaryAdyapekSayA abhigRhya-guNadoSAnAlocyAlapellapedvA, ISatsakRdvA lapanaM AlapanaM, lapanamato'nyathA, tatra vayovRddhA madhyadeze IzvarA dharmapriyA, anyatrocyate dharmazIle ityAdi, anyathA ca yathA na lokopaghAta iti // 294 // uktaH striyamadhikRtyAlapanapratiSedho vidhizca, sAmprataM puruSamadhikRtyAha ajjae pajjae vAvi, bappo cullapiutti a / mAulo bhAiNijjatti, putte NattuNiatti a // 295 // ajjae pajjaetti, AryakaH prAryakazcApi bappazcallapiteti ca, tathA mAtula bhAgineyeti, putra napta iti ca, iha bhAvArthaH striyAmiva dRSTavyaH navaraM cullabappaH-pitRvyo'bhidhIyata iti // 295 // he bho halitti annitti, bhaTTe sAmia gomia / hola gola vasuliti, purisaM nevamAlave // 296 // kiMca-he bho halitti, anneti bhaTTa svAmin gomin hola gola vasuliti puruSaM naivamAlapedityatrApi bhAvArthaH pUrvavadeveti // 296 / / yadi naivamAlapetkathaM tAlapedityAhanAmadhijjeNa NaM bUA, purisagutteNa vA puNo / jahArihamabhigijjha, Alavijja lavijja vA // 297 // nAmadhijjeNaM ti pUrvavadeva, navaraM puruSAbhilApena yojanA zrIdazavaikAlikam / 123
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAryeti // 297 // uktaH puruSamapyAzrityAlapanapratiSedho vidhizca, adhunA paJcendriyatiryaggataM vAgvidhimAha paMcaMdiANa pANANaM, isa itthI ayaM pumaM / jAva NaM na vijANijjA, tAva jAitti Alave // 298 // paMciMdiyANaMti, paJcendriyANAM prANinAM gavAdInAM kvacidviprakRSTadezAvasthitAnAmeSA strI gaurayaM pumAn balIvardaH, yAvade-tadvizeSeNa na vijAnIyAttAvan mArgapraznAdau prayojane utpanne sati jAtimAzrityAlapet, asmAd gorUpajAtAt kiyadreNetyevamAdi, anyathA liGgavyatyayasambhavAt mRSAvAdApattiH, gopAlAdInAmapi vipariNAma ityevamAdayo doSA iti / AkSepaparihArau tu vRddhavivaraNAdavaseyau, taccedaM "jai liMgavaccae doso tA kIsa puDhavAIe napuMsagatte'vi, purisitthiniddeso payaTTai, jahA pattharo maTTiyA karao ussA mummuro jAlA vAo vAulI aMbao aMbiliA, kimio jalUgA makkoDao kIDiyA bhamarao macchiyA iccevamAdi ?, Ayario Aha-jaNavayasacceNa vavahArasacceNa ya evaM payaTTaitti na ittha doso, paMciMdiesu puNa Na eyamaMgIkIrai, govAlAdINavi Na sudiTThadhammitti vipariNAmasaMbhavAo, pucchiyasAmAyArikahaNe vA guNasaMbhavAditi" // 298 // taheva mANusaM pasuM, pakkhi vAvi sarIsavaM / thUle pameile vajhe, pAi(ya)mitti a no vae // 299 // kiMca-tahevatti, tathaiva yathaivoktaM prAk, mAnuSyaM-AryAdikaM, pazuMajAdikaM, pakSiNaM vApi-haMsAdikaM, sarIsRpaM-ajagarAdikaM, sthUla:atyantamAMsalo'yaM manuSyAdiH, tathA prameduraH-prakarSeNa medaHsampannaH tathA 124 zrIdazavaikAlikam /
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ vadhyo-vyApAdanIyaH pAkya iti ca no vadet, pAkya:-pAkaprAyogyaH, kAlaprApta ityanye, no vadet-na brUyAt tadaprIti-tadvyApattyAzaGkAdidoSaprasaGgAditi // 299 // kAraNe punarutpanne evaM vadedityAhaparivUDhatti NaM bUA, bUA uvaciatti a / saMjAe pINie vAvi, mahAkAyatti Alave // 300 // parivUDhatti, parivRddha iti enaM-sthUlaM manuSyAdi brUyAt, tathA brUyAdupacita iti ca, saMjAtaH prINita-zcApi sasnigdhaH mahAkAya iti cAlapet parivRddha, palopacitaM pariharedi-tyAdAviti // 30 // taheva gAo dujjhAo, dammA gorahagatti a / vAhimA rahajogitti, nevaM bhAsijja pannavaM // 301 // kiMca-tahevatti, tathaiva yathaiva gAvo dohyA-dohArhA-dohasamaya AsAM vartata ityarthaH, damyA-damanIyA gorathakA iti ca, gorathakAH kalhoDakAstathA vAhyAH sAmAnyena ye kvacittAnAzritya rathayogyA iti ca naivaM bhASeta prajJAvAn sAdhuH, adhikaraNa-lAghavAdidoSAditi // 301 // prayojane tu kvacidevaM bhASetetyAhajuvaM gavitti NaM bUA, gheNuM rasadayatti a / rahasse mahallae vAvi, vae saMvahaNitti a // 302 // juvaM gaveti, yuvA gauriti damyo gauryuveti brUyAt, dhenu-gAM rasadeti ca brUyAt, rasadA gauriti, tathA hrasvaM mahallakaM vApi gorathakaM hasvaM vAhyaM mahallakaM vadet, saMvahanamiti ca rathayogyaM saMvahanaM vadet, kvaciddigupalakSaNAdau prayojana iti // 302 // taheva gaMtumujjANaM, pavvayANi vaNANi a / rukkhA mahalla pehAe, nevaM bhAsijja pannavaM // 303 // zrIdazavaikAlikam / 125
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ taheva gaMtumiti, tathaiveti pUrvavat, gatvA udyAnaM - janakrIDAsthAnaM tathA parvatAn pratItAn tathA vanAni ca tatra vRkSAnmahato-mahApramANAn prekSya- dRSTvA naivaM bhASeta prajJAvAn sAdhuriti // 303 // " kathamityAha alaM pAsAyakhaMbhANaM, toraNANa gihANa a / phaliha'ggalanAvANaM, alaM udagadoNiNaM // 304 // alamiti, alaM-paryAptA ete vRkSAH prAsAdastambhayoH, atraikastambhaH prAsAdaH, stambhastu stambha eva, tayoralaM, tathA toraNAnAM - nagaratoraNAdInAM gRhANAM ca kuTIrakAdInAmalamiti yoga:, tathA parighArgalAnAvAM vA tatra nagaradvAre parighaH, gopuraM - kapATAdiSu argalA, nauH pratItA, AsAM alaM ete vRkSA:, tathodakadroNInAmalaM, udakadroNyo'rahaTTajaladhArikA iti // 304|| pIDhae caMgabere ( rA ) a, naMgale maiyaM siA / jaMtalaTThI va nAbhI vA, gaMDiA va alaM siA ||305 // tathA pIDhae iti, pIThkAyAlamete vRkSAH, pIThakaM pratItaM tadarthaM, " supAM supo bhavantIti caturthyarthe prathamA, evaM sarvatra yojanIyaM tathA caMgaberA yetti caMgaberA - kASThapAtro tathA naGgaletti nAMgalaM-halaM, tathA alaM mayikAya syAt, mayikaM - uptabIjAcchAdanaM tathA yantrayaSTaye vA. yaMtrayaSTiH prasiddhA, nAbhaye vA, nAbhiH zakaTarathAGgaM gaNDikAyai vA'laM syurete vRkSA iti, naivaM bhASeta prajJAvAniti vartate, gaNDikA suvarNakArANAmadhikaraNI sthApanI bhavatIti // 305 // 126 , AsaNaM sayaNaM jANaM, hujjA vA kiMcuvassae / bhUovaghAiNi bhAsaM nevaM bhAsijja pannavaM // 306 // tathA AsaNaMti, AsanaM- AsandakAdi, zayanaM - paryaGkAdi, yAnaM zrIdazavaikAlikam /
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ yugyAdi, bhavedvA kiMcidupAzraye-vasatAvanyadvA dvArapAtrAdyeteSu vRkSeSviti, bhUtopaghAtinI-sattvapIDAkAriNI bhASAM naiva bhASeta prajJAvAn sAdhuriti, doSAzcAtra tadvanasvAmI vyantarAdiH kupyet, salakSaNo vA vRkSa ityabhigRhNIyAt, aniyamitabhASiNo lAghavaM cetyevamAdayo yojyAH // 306 / / taheva gaMtumujjANaM, pavvayANi vaNANi a / rukkhA mahalla pehAe, evaM bhAsijja pannavaM // 307 // atraiva vidhimAha-tahevatti, vastutaH pUrvavadeva, navaramevaM bhASeta // 307 // jAimaMtA ime rukkhA, dIhavaTTA mahAlayA / pajAyasAlA viDimA, vae darisaNitti a // 308 // jAimaMtatti, jAtimantaH-uttamajAtIyA azokAdayo'nekaprakArA vA ete-upalabhyamAnasvarUpA vRkSA dIrghavRttA mahAlayAH-dIrghA nAlikeriprabhRtayo, vRttA nandivRkSAdayo, mahAlayA vaTAdayaH, prajAtazAkhA-utpannaDAlA, viTapina:-prazAkhAvanto vadedarzanIyA iti, ete ca prayojane utpanne vizramaNa-tadAsannamArgakathanAdau vadennAnyadeti // 308 // tahA phalAiM pakkAI, pAyakhajjAiM no vae / veloiyAiM TAlAiM, vehimAi tti no vae // 309 // tahA phalAiM pakkAitti, tathA phalAni-AmraphalAdIni pakvAnipAkaprAptAni, tathA pAkakhAdyAni-baddhAsthIni gartAprakSepakodravapalAlAdinA vipAcya bhakSaNayogyAnIti no vadet, tathA velocitAni-pAkAtizayato grahaNakAlocitAni, ataH paraM kAlaM na viSahantItyarthaH, TAlAniabaddhAsthIni komalAnIti yaduktaM bhavati, tathA dvaidhikAnIti-pezIsampAdanena dvaidhIbhAvakaraNayogyAni veti no vadet, doSAH punaratrAta UrdhvaM nAza evAmISAM, na zobhanAni vA prakArAntarabhogenetyavadhArya gRhipravRttAvadhikaraNAdaya iti // 309 // zrIdazavaikAlikam / 127
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ prayojane punarmArgadarzanAdau caivaM vadedityAhaasaMthaDA ime aMbA, bahunivvaDimAphalA / vaijja bahusaMbhUA, bhUarUvatti vA puNo // 310 // asaMthaDatti, asamarthA ete AmrAH, atibhAreNa na zaknuvanti phalAni dhArayitumityarthaH, Amra-grahaNaM pradhAnavRkSopalakSaNaM, etena pakkArtha uktaH, tathA bahunivartitaphalA:-bahuni nirvatitAni-baddhAsthIni phalAni yeSu te tathA, anena pAkakhAdyArtha uktaH, vaded bahuni-saMbhUtAnipAkAtizayato grahaNakAlocitAni phalAni yeSu te tathAvidhAH, anena velocitArtha uktaH, tathA bhUtarUpA iti vA punarvadedbhUtAni rUpANiabaddhAsthIni komalaphalarUpANi yeSu te tathA, anena TAlAdyartha upalakSita iti // 310 // tahevosahio pakkAo, nIliAo chavIi a / lAimA bhajjimAutti, pihukhajja tti no vae // 311 // tahatti, tathaivauSadhayaH-zAlyAdilakSaNAH pakvA iti tathA nIlAzchavaya iti, vallacanakAdiphalalakSaNAH, tathA lavanavatyolavanayogyAH, bharjanavatya iti-bharjanayogyAH, pRthukabhakSyA iti no vadet pRthukabhakSaNayogyAM, no vadediti sarvatra sambadhyate, pRthukA ardhapakvazAlyAdiSu kriyante, abhidhAnadoSAH pUrvavaditi // 311 / / prayojane punarmArgadarzanAdAvevamAlapedityAha(vi)rUDhA bahusaMbhUA, thirA osaDhAvi a / gabbhiAo pasUAo, saMsArAutti Alave // 312 // rUDhatti, rUDhAH-prAdurbhUtAH, bahusaMbhUtA-niSpannaprAyAH, sthirAniSpannAH, utsRtA iti vA-upaghAtebhyo nirgatA vA, tathA garbhitAanirgatazIrSakAH prasUtA-nirgatazIrSakAH, saMsArAH-saMjAta-taNDulAdisArA 128 zrIdazavaikAlikam /
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityevamAlapet, pakkAdyarthayojanA svadhiyA kAryeti // 312 // vAgvidhipratiSedhAdhikAre'nuvartamAne idamaparamAhataheva saMkhaDi naccA, kiccaM kajjaMti no vae / teNagaM vAvi vajjhitti, sutitthitti a AvagA // 313 // tahevatti, tathaiva saMkhaDi jJAtvA saMkhaNDayante prANinAmAyUMSi yasyAM prakaraNakriyAyAM sA saMkhaDI tAM jJAtvA, karaNIyeti pitrAdinimittaM kRtyaivaiSeti no vadet, mithyAtvopabRMhaNadoSAt, tathA stenakaM vApi vadhya iti no vadet, tadanumatatvena nizcayAdidoSaprasaGgAt, sutIrthA iti ca, cazabdAd dustIrthA iti vA ApagA-nadyaH, kenacitpRSTaH sanno vadet, adhikaraNavighAtAdidoSaprasaGgAditiH // 313|| prayojane punarevaM vadedityAhasaMkhaDi saMkhaDi bUA, paNiaTuM tti teNagaM / bahusamANi titthANi, AvagANaM viAgare // 314 // saMkhaDiMti, saMkhaDiM saMkhaDi brUyAt, sAdhukathanAdau saMkIrNA saMkhaDirityevamAdi, paNitArtha iti stenakaM vadet, zaikSakAdikakarmavipAkadarzanAdau, paNitenArtho'syeti paNitArthaH, paNadyUtaprayojana ityarthaH / tathA bahusamAni tIrthAni ApagAnAM-nadInAM vyAgRNIyAtsAdhvAdiviSaya iti // 314 // vAgvidhipratiSedhAdhikAra eva idamAhatahA naIo puNNAo, kAyatijjati no vae / nAvAhiM tArimAutti, pANipijjatti no vae // 315 // tahA naIutti, tathA nadyaH pUrNA-bhRtA iti no vadet, pravRttazravaNanivartanAdidoSAt, tathA kAya-taraNIyAH-zarIrataraNayogyA ityevaM no vadet, sAdhuvacanato'vighnamiti, pravartanAdidoSaprasaGgAt, tathA naubhi:zrIdazavaikAlikam / 129
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ droNIbhistaraNIyAH-taraNayogyA ityevaM no vadet, anyathA vighnazaGkayA tatpravartanAt, tathA prANipeyAH-taTastha prANipeyA no vadediti, tathaiva pravRttanivartanAdidoSAditi // 315 / / prayojane tu sAdhumArgakathanAdAvevaM bhASetetyAhabahuvAhaDA agAhA, bahusaliluppilodagA / bahuvitthaDodagA Avi, evaM bhAsijja pannavaM // 316 // bahuvAhaDeti, bahudhA bhRtAH prAyazo bhRtA ityarthaH, tathA agAhA iti bahvagAdhAH prAyogambhIrAH, tathA bahusalilotpIlodakAH-pratizrotovAhitAparasarita ityarthaH, tathA bahuvistIrNodakAzca-svatIraplAvanapravRttajalAzca, evaM bhASeta prajJAvAn sAdhuH, na tu tadA''gatapRSTo na vemyahamiti brUyAt, pratyakSamRSAvAditvena tatpradveSAdidoSaprasaGgAditi // 316 / / vAgvidhipratiSedhAdhikAra evedamAhataheva sAvajjaM jogaM, parassA a niTThiaM / kIramANaMti vA naccA, sAvajjaM na lave muNI // 317 // tahevatti, tathaiva sAvadhaM-sapApaM, yoga-vyApAraM adhikaraNaM sabhAdiviSayaM parasyArthAya-para-nimittaM niSThitaM-niSpannaM tathA kriyamANaM vA vartamAnaM vAzabdAt bhaviSyakAle bhAvinaM vA jJAtvA sAvadyaM nAlapet sapApaM na brUyAnmuniH-sAdhuriti // 317 // tatra niSThitaM naivaM brUyAt ityAhasukaDitti supakkitti, succhinne suhaDe maDe / suniTTie sulaTThitti, sAvajjaM vajjae muNI // 318 // sukaDitti, suSThu kRtaM sukRtaM sabhAdi, supakkamiti, suSThu pakkaM sahastrapAkAdi, succhinnamiti-suSThu chinnaM tadvanAdi, suhRtamitisuSThu hRtaM kSudrasya vittamiti, sumRta iti-suSThu mRtaH pratyanIka iti, 130 zrIdazavaikAlikam /
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ atrApi suzabdo'nuvartate, suniSThitamiti suSThu niSThitaM vittAbhimAnino vittaM, suladviti-suSThu sundarA kanyA iti, sAvadyamAlapanaM varjayenmuniranumatyAdidoSaprasaGgAt, niravadyaM tu na varjayet, yathA-sukRtamiti suSThu kRtaM vaiyAvRttyamanena, supakvamiti-suSThu pakvaM brahmacarya sAdhoH, succhinnamiti-suSThu chinnaM snehabandhanamanena, suhRtamiti suSThu hRtaM zikSakopakaraNamupasarge, sumRta iti-suSThu mRtaH paNDitamaraNena sAdhuriti, atrApi suzabdo'nuvartate, suniSThitaM-suSThu niSThitaM karmApramatasaMyatasya, sulaTThatti-suSThu sundarA sAdhukiyetyevamAdiriti // 318 // uktAnuktApavAdavidhimAhapayattapakkatti va pakkamAlave, payattacchinnatti va chinnamAlave / payattalaTThitti va kammaheuaM, pahAragADhatti va gADhamAlave // 319 // payattatti, prayatnapakvamiti vA prayatnapakkametat, pakvaM sahastrapAkAdi glAnAdiprayojane evamAlapet, tathA prayatnacchinnamiti vAprayatnacchinnametacchinnaM-vaNA-(vanA)di sAdhu-nivedanAdAvevamAlapet, tathA prayatnalaSTeti ceti prayatnasundarA kanyA dIkSitA satI samyak pAlanIyeti, karmahetukamiti sarvameva vA kRtAdi karmanimittamAlapediti yogaH, tathA gADhaprahAramiti vA kaJcana gADha-mAlapet-gADhaprahAraM brUyAt, kvacitprayojane, evaM hi tadaprItyAdayo doSAH parihatA bhavanti iti // 319 // kvacid vyavahAre prakAnte pRSTo vA apRSTo vA naivaM vadedityAhasavvukkasaM paragdhaM vA, aulaM natthi erisaM / avikkiamavattavvaM, aciataM ceva no vae // 320 // savvukkasaMti, etanmadhye idaM sarvotkRSTaM-svabhAvena sundaramityarthaH, parArdhaM cottamAghu vA mahAgha krItamiti bhAvaH, atulaM-nAstIdRzamanyatrApi zrIdazavaikAlikam / 131
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ kvacit, avikkiyaMti - asaMskRtaM sulabhamIdRzamanyatrApi, avaktavyamityanantaguNametadeva aciyattaM vA aprItikaraM caitaditi no vaded, adhikaraNA'ntarAyAdidoSaprasaGgAditi // 320 // savvameaM vaissAmi savvameaM ti no vae / aNuvIi savvaM savvattha, evaM bhAsijja pannavaM // 329 // kiMca - savvameyamiti, sarvametadvakSyAmIti kenacitkasyacitsaMdiSTe sarvvametat tvayA vaktavyamiti, sarvametadvakSyAmIti no vadet, sarvasya tathAsvaravyaJjanAdyupetasya vaktumazakyatvAt, tathA sarvametaditi no vadet, kasyacitsaMdezaM prayacchan, sarvametadityevaM vaktavyamiti no vadet, sarvasya tathAsvaravyaJjanAdyupetasya vaktumazakyatvAt, asaMbhavAbhidhAne mRSAvAdaH, yatazcaivamato'nucintyAlocya sarvaM vAcyaM sarveSu kAryeSu yathA'saMbhavAdyabhidhAnAdinA mRSAvAdo na bhavatyevaM bhASeta prajJAvAn sAdhuriti // 321|| sukkIaM vA suvikkIaM, akijjaM kijjameva vA / imaM giNha imaM muMca, paNIyaM no viAgare // 322 // kiMca - sukkIyaM vatti, sukrItaM ceti kenacit kiJcit krItaM darzitaM sat sukrItamiti na vyAgRNIyAditi yoga:, tathA suvikrItamiti kiJcitkenacidvikrItaM dRSTvA pRSTaH san suvikrItamiti na vyAgRNIyAt, tathA kenacitkrIte pRSTaH, akreyaM krayArhameva na bhavatIti na vyAgRNIyAt, tathaivameva kreyameva vA krayArhamiti, tathedaM - guDAdi gRhNIyAdA (gRhANA) - gAmini kAle mahArghaM bhaviSyatIti tathedaM muJca ghRtAdyAgAmini kAle samarcaM bhaviSyatItikRtvA paNitaM paNyaM naiva vyAgRNIyAt aprItyadhikaraNAdidoSaprasaGgAditi // 322 // atraiva vidhimAha apparaghe vA mahagghe vA, kae vA vikkaevi vA / paNiaTThe samuppanne, aNavajjaM viAgare // 323 // zrIdazavaikAlikam / 132
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ appagdhe vatti, alpArthe vA mahAghe vA, kasminnityAha-kraye vA vikraye'pi vA paNitArthe-paNyavastuni samutpanne kenacitpRSTaH sannanavayaM-apApaM vyAgRNIyAt yathA nAdhikAro'tra tapasvinAM, vyApArAbhAvAditi // 323 // tahevAsaMjayaM dhIro, Asa ehi karehi vA / saya ciTTha vayAhitti, nevaM bhAsijja pannavaM // 324 // kiMca-tahevatti, tathaivA-'saMyataM-gRhasthaM dhIro-yatiH, Asvehaiva, ehIto'tra, kuru vedaM-saMcayAdIti, tathA zeSva nidrayA, tiSThordhvasthAnena vraja grAmamiti naivaM bhASeta prajJAvAn-sAdhuriti // 324 // bahave ime asAhU, loe vuccaMti sAhuNo / na lave asAhu sAhutti, sAhuM sAhutti Alave // 325 // bahavetti, bahava ete-upalabhyamAnasvarUpA AjIvikAdayaH asAdhavo nirvANasAdhakayogApekSayA loke tu prANiloke prANisaMghAta ucyante sAdhavaH sAmAnyena, tatra nAlapet asAdhu sAdhuM mRSAvAdaprasaGgAt, api tu sAdhu sAdhumityAlapet, na tu tamapi nAlapet, upabRMhaNAticAradoSaprasaGgAditi // 325 // kiMviziSTaM sAdhu sAdhumityAlapedityAhanANadaMsaNasaMpannaM, saMjame a tave rayaM / evaM guNasamAuttaM, saMjayaM sAhumAlave // 326 // nANatti, jJAnadarzanasaMpannaM-samRddha, saMyame tapasi ca rataM yathAzaktyA evaM guNasamAyuktaM saMyataM sAdhumAlapet, na tu dravyaliGgadhAriNamapIti // 326 // devANaM maNuANaM ca, tiriANaM ca vuggahe / amugANaM jao hou, mA vA hou tti no vae // 327 // zrIdazavaikAlikam / 133
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiMca- devANaMti, devAnAM devAsurANAM manujAnAM ca narendrAdInAM, tirazcAM ca mahiSAdInAM vigrahe - saGgrAme satya'mukAnAM devAdInAM jayo bhavatu mA vA bhavatu iti ca no vadet, adhikaraNatatsvAmyAdidveSadoSaprasaMgAditi // 327 // vAo vuTuM ca sIuNhaM, khemaM dhAyaM sivaMti vA / kayA Nu hujja eyANi ?, mA vA houtti no vae // 328 // kiM ca-vAotti, vAto - malayamArutAdi, vRSTaM vA pravarSaNaM, zItoSNaM pratItaM, kSemaM - rAjaviGvarazUnyaM dhAtaM - subhikSaM, zivamiti copasargarahitaM kadA nu bhaveyuretAni vAtAdIni mA bhaveyuriti, gharmAdyabhibhUto no vaded, adhikaraNAdidoSaprasaGgAt, vAtAdiSu satsu satvapIDA''pattestadvacanatastathA'bhavane'pyA''rtadhyAnabhAvAditi // 328 // , , taheva mehaM va nahaM va mANavaM na devadevatti giraM vaijjA / samucchie unnae vA paoe, vaijja vA vuTTha balAhayati // 329 // tavatti, tathaiva meghaM vA nabho mAnavaM vAzritya no devadevatti giraM vadet, meghamunnataM dRSTvA 'unnato deva' iti no vadet, evaM nabha:AkAzaM mAnavaM-rAjAnaM devamiti no vadet mithyAvAda - lAghavAdiprasaGgAt, kathaM tarhi vadet ? ityAha meghamunnataM dRSTvA sammUrchita unnato vA payoda iti vadedvA vRSTo balAhaka iti // 329 // nabha AzrityAha aMtalikkhatti NaM bUA, gujjhANucariatti a / riddhamaMtaM naraM dissa, riddhimaMtaMti Alave // 330 // aMtalikkhatti, iha nabho'ntarikSamiti brUyAt, guhyAnucaritamiti , vA surasevitamityarthaH evaM kila megho'pyetadubhayazabdavAcya eva tathA RddhimantaM - saMpadupetaM naraM dRSTvA kimityAhaRddhimantamiti RddhimAnaya 134 zrIdazavaikAlikam /
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ mityevamAlapet vyavahArato mRSAvAdAdiparihArArtham // 330 // taheva sAvajjaNumoaNI girA, ohAriNI jA ya parovaghAiNI / se koha loha bhaya hAsa mANavo, na hAsamANo'vi giraM vaijjA // 331 // kiMca-tahevatti, tathaiva sAvadhAnumodinI gI:-vAk yathA suSThu hato grAma iti, tathA'vadhAriNI-idamitthameveti, saMzayakAriNI vA, yA ca paropaghAtinI yathA-mAMsamadoSAya, se iti tAmevaMbhUtAM, krodhAllobhAdbhayAddhAsAdvA, mAnapremAdInAmupalakSaNa-metanmAnavaH-pumAn sAdhuna hasannapi giraM vadet, prabhUtakarmabandhahetutvAditi // 331 // vAkyazuddhiphalamAhasavakkasuddhi samupehiA muNI, giraM ca duTuM parivajjae syaa| miaM aduTuM aNuvIi bhAsae, sayANa majje lahaI pasaMsaNaM // 332 // savakkatti, sadvAkyazuddhi svavAkyazuddhi vA savAkyazuddhiM vA, satI zobhanI, svAM AtmIyAM, sa iti vaktA, vAkyazuddhi saMprekSyasamyagdRSTvA muniH-sAdhuH, giraM tu duSTAM-yathoktalakSaNAM parivarjayetsadA, kiMtu mitaM svarataH parimANatazca, aduSTaM-dezakAlopapannAdi anuvicintya-paryAlocya bhASamANaH san satAM-sAdhUnAM madhye labhate prazaMsana-prApnoti prazaMsAmiti // 332 / / yatazcaivamata:bhAsAi dose a guNe a jANIA, tIse a duDhe parivajjae sayA / zrIdazavaikAlikam /
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ chasu saMjae sAmaNie sayA jae, -.. vaijja buddhe hiamANulomiaM // 333 // bhAsAetti, bhASAyA uktalakSaNAyA doSAMzca guNAMzca jJAtvAyathAvadavetya tasyAzca duSTAyA bhASAyAH parivarjako-vivarjakaH sadA, evambhUtaH san SaDjIvanikAyeSu saMyatastathA zrAmaNye-zramaNabhAve caraNapariNAmagarbhe ceSTite sadA yataH-sarvakAlamudyuktaH san vadet buddho hitAnuloma-hitaM pariNAmasundaraM anuloma-manohArIti // 333 // upasaMharannAhaparikkhabhAsI susamAhiiMdie, caukkasAyAvagae aNissie / se nidbhuNe dhunnamalaM purekaDaM, ArAhae logamiNaM tahA paraM // 334 // ttibemi // iti savakkasuddhIajjhayaNaM samattaM 7 // parikkhatti, parIkSyabhASI-AlocitavaktA tathA susamAhitendriyaH-supraNihitendriya ityarthaH, apagatacatuSkaSAyaH-krodhAdinirodhakarteti bhAvaH, anizrito-dravyabhAvanizrArahitaH, pratibandhavimukta iti hRdayaM, sa itthaMbhUto nirdhUya-prasphoTya dhUnnamalaM-pApamalaM, purAkRtaMjanmAntarakRtaM, kimityAha ArAdhayati-praguNIkaroti lokamenaM-manuSyalokaM vAksaMyatatvena, tathA paramiti-paralokamArAdhayati nirvANalokaM, yathAsambhavamantaraM pAramparyeNa cetyarthaH // 334 // bravImIti pUrvavadeveti // iti zrIsumatisAdhusUriviracitAyAM dazavaikAlikaTIkAyAM saptamasya vAkyazuddhayadhyayanasya vyAkhyAnaM samAptam 7 / / 136 zrIdazavaikAlikam /
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha AcArapraNidhinAma aSTamaM adhyayanam / vyAkhyAtaM vAkyazuddhayadhyayanaM, idAnImAcArapraNidhyAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH / ihAnantarAdhyayane sAdhunA vacanadoSaguNAbhijJena niravadyavacasA vaktavyamityetadabhihitaM, iha tu tanniravadyaM vaca AcAre praNihitasya bhavatIti taMtra yatnavatA bhavitavyamityetaducyate uktaM ca"paNihANarahiyasseha niravajjapi bhAsiyaM / sAvajjatullaM vinneyaM, ajjhattheNeha saMvuDaM // 1 // " ityanenAbhisambandhenAyAtamidamadhyayanamiti, tadyathA AyArappaNihiM laddhaM, jahA kAyavva bhikkhuNA / taM bhe udAharissAmi, ANupuTviM suNeha me // 335 // AcAramityAdi, AcArapraNidhimuktasvarUpAM labdhvA-prApya yathA-yena prakAreNa kartavyaM vihitAnuSThAnaM bhikSuNA-sAdhunA, taM prakAra bhe-bhavadbhya udAhariSyAmi-kathayiSyAmyAnupUrvyA-paripATyA zrRNuta mameti gautamAdayaH svaziSyAnAhuriti // 335 // taM prakAramAha puDhavIdagaagaNimArua, taNarukkhassabIyagA / tasA a pANA jIvatti ii vuttaM mahesiNA // 336 // puDhavitti, pRthivyudakA'gnivAyavastRNavRkSasabIjA ete paJcaikendriyakAyAH pUrvavat, trasAzca prANino dvIndriyAdayo jIvA ityuktaM maharSiNA-vardhamAnena gautamena veti // 336 / / yatazcaivamataHtesiM acchaNajoeNa, niccaM hoavvayaM siA / maNasA kAyavakke NaM, evaM havai saMjae // 337 // tesitti, teSAM-pRthivyAdInAM akSaNayogena-ahiMsA-vyApAreNa nityaM bhavitavyaM-vartitavyaM syAdbhikSuNA manasA kAyena vAkyenaibhiH karaNairityarthaH, evaM vartamAno'hiMsakaH san bhavati saMyato, nAnya(thA) zrIdazavaikAlikam / 137
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti // 337|| evaM sAmAnyena SaDjIvanikAyA'hiMsAyAM saMyatatvamabhidhAyAdhunA tadgatavidhInvidhAnato vizeSeNAha - puDhaviM bhiti silaM leluM, neva bhide na saMlihe / tiviheNa karaNajoeNaM, saMjae susamAhie // 338 // puDhavitti, pRthivIM zuddhAM bhittiM taTIM zilAM pASANAtmikAM leSTuMiTTAlakhaNDaM naiva bhindyAt na saMlikhet, tatra bhedanaMdvaidhIbhAvotpAdanaM saMlekhanaM - ISallekhanaM trividhena karaNayogena na karoti manasetyAdinA saMyataH-sAdhuH, susamAhitaH zuddhabhAva iti // 338 // suddhapuDhavIM na nisIe, sasarakkhami a AsaNe / pamajjittu nisIijjA, jAittA jassa uggahaM // 339 // tathA suddhatti, zuddhapRthivyAM azastropahatAyAmanantaritAyAM na niSIdet, tathA sarajaske - pRthivIrajoguNDite vA Asane - pIThakAdau na niSIdet, niSIdanagrahaNAt sthAna - tvagvartanaparigrahaH, acetanAyAM tu pramRjya tAM rajoharaNena niSIdet, jJAtvetyacetanAM jJAtvA yAcayitvA'vagrahamiti, yasya sambandhinI pRthivI tamavagrahamanujJApyetyarthaH // 339 // uktaH pRthivIkAyavidhiH, adhunA apkAyavidhimAhasIodagaM na sevijjA, silAvudvaM himANi a / usiNodagaM tattaphAsuaM, paDigAhijja saMjae // 340 // sIodagatti, zItodakaM pRthivyudbhavaM saccittodakaM na seveta, tathA zilAvRSTaM himAni ca na seveta, atra zilAgrahaNena karakAH parigRhyete, vRSTaM varSaNaM, himaM pratItaM prAya uttarApathe bhavati, yadyevaM kathamayaM vartetetyAha-uSNodakaM-kvathitodakaM tapta - prAsukaM - taptaM sat prAsukaM tridaNDodvRttaM, noSNodakamAtraM parigRhNIyAt, vRttyarthaM saMyataH-sAdhuH, etacca zrIdazavaikAlikam / 138
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ sauvIrAdyupalakSaNamiti // 340 // udaullaM appaNo kAyaM, neva puMche na saMlihe / samuppeha tahAbhUaM, no NaM saMghaTTae muNI // 341 // tathA udaullaMti, nadImuttIrNaH bhikSApraviSTo vA vRSTihataH udakArdra-udakabinducitamAtmanaH kAyaM-zarIraM sasnigdhaM vA naiva puJchayedvastratRNAdibhiH na saMlikhet pANinA-hastena, api tu saMprekSyanirIkSya tathAbhUtamudakArdAdirUpaM naiva kAyaM saMghaTTayenmunirmanAgapi na saMspRzediti // 341 // ukto'pkAyavidhiH, tejaHkAyavidhimAhaiMgAlaM agaNiM acci, alAyaM vA sajoiaM / na uMjijjA na ghaTTijjA, no NaM nivvAvae muNI // 342 // iMgAliti, aGgAraM-jvAlArahitaM, agnimayaHpiNDAnugaM, acciHchinnajvAlA, alAtaM-ulmukaM vA sajyotiH-sAgnikamityarthaH, kimityAhanotsiJcayenna ghaTTayet, tatroJjanamutsecanaM pradIpAdeH, ghaTTanaM-mithazcAlanaM, tathA nainamagni nirvApayet-abhAvamApAdayenmuniH-sAdhuriti // 342 // pratipAditastejaHkAyavidhiH, vAyukAyavidhimAhatAliaMTeNa patteNa, sAhAe vihuNeNa vA / na vIijja'ppaNo kAyaM, bAhiraM vAvi puggalaM // 343 // tAliyaMTeNaMti, tAlavantena-vyajanavizeSeNa, patreNa-padminIpatrAdinA, zAkhayA-vRkSaDAla-rUpayA vidhUvanena vA-vyajanena vA, kimityAha-na vIjayedAtmanaH kAyaM-svazarIramityarthaH, bAhyaM vApi pudgalaM-uSNodakAdIti // 343 // pratipAdito vAyukAyavidhiH, vanaspatividhimAha zrIdazavaikAlikam / 930
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ taNarukkhaM na chiMdijjA, phalaM mUlaM ca kassaI / AmagaM vivihaM bIaM, maNasAvi Na patthara // 344 // taNatti, tRNavRkSamityekavadbhAvaH, tRNAni - darbhAdIni vRkSA:kadambakAdayaH, etAnna chindyAt phalaM mUlakaM vA kasyacidvRkSAderna chindyAt tathA AmaM- azastropahataM vividhaM - anekaprakAraM bIjaM manasApi na prArthayet kiM punaraznIyAditi // 344 // 140 gaNesu na ciTThijjA, bIesu hariesu vA / udagaMmi tahA niccaM uttiMgapaNagesu vA // 345 // " tathA gahaNesu, gahaneSu-vananikuJjeSu ca na tiSThet, saGghaTTanAdidoSaprasaGgAt, tathA bIjeSu - prasAritazAlyAdiSu, hariteSu vA - dUrvAdiSu na tiSThet, udake tathA nityaM atrodakaM - anantavanaspativizeSaH, yathoktaM "udae avae paNae" ityAdi, udakamevAnye, tatra niyamato vanaspatibhAvAt, uttiGgapanakayorvA na tiSThet, tatrottiGgaH - sarpacchatrAdiH panaka:ullivanaspatiriti // 345 // ukto vanaspatividhiH, trasavidhimAha tase pANe na hiMsijjA, vAyA aduva kammuNA / uvarao savvabhUesu, pAsejja vivihaM jagaM // 346 // tasatti, trasaprANino - dvIndriyAdIn na hiMsyAt, kathamityAhavAcA athavA karmaNA - kAyena, manasastadantargatatvAdagrahaNaM, api coparataH sarvvabhUteSu nikSiptadaNDaH san pazyedvividhaM jagat-karmmaparatantraM narakAdigatirUpaM nirvedAyeti // 346 // uktaH sthUlavidhiH atha sUkSmavidhimAha , aTTha sumAI pehAe, jAI jANittu saMjae / dayAhigArI bhUesu, Asa ciTTha sahi vA // 347 // zrIdazavaikAlikam /
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ aTThatti, aSTau sUkSmANi vakSyamANAni prekSyopayogataH AsIta tiSThet zayIta veti yogaH, kiMviziSTAnItyAha-yAni jJAtvA saMyato jJaparijJayA pratyAkhyAnaparijJayA ca dayAdhikArI bhUteSu bhavati, anyathA dayAdhikAryeva neti, tAni prekSya tadrahita evAsanAdIni kuryAt, anyathA teSAM virAdhanena sAticAra-teti // 347 // kayarAiM(Ni) aTTha suhumAiM ? jAiM pucchijja saMjae / imAiM tAI mehAvI, Aikkhijja viakkhaNo // 348 // Aha-kayarANitti, katarANi tAnyaSTau sUkSmANi yAni dayAdhikAritvAbhAvabhayAt pRcchetsaMyataH, ? anena dayAdhikAriNa evaivaMvidheSu yatnamAha, sa hyavazyaM tadupakArakANyapakArakANi ca pRcchati, tatraiva bhAvapratibandhAditi, amUni tAnyanantaraM vakSyamANAni medhAvI AcakSIta vicakSaNa iti, anenApyetadevAha-maryAdAvartinA tajjJena tatprarUpaNA kAryA, evaM hi zrotustatropAdeyabuddhirbhavati, anyathA viparyaya iti // 348 // siNehaM pupphasuhamaM ca, pANuttiMgaM taheva ya / paNagaM bIahariaM ca, aMDasuhumaM ca aTThamaM // 349 // siNehaMti, snehamiti snehasUkSma-avazyAyahimamahikAkarakaharatanurUpaM, puSpasUkSmaM ceti vaTodumbarANAM puSpANi, tAni tadvarNAni sUkSmANIti na lakSyante, prANIti, prANisUkSmamanuddhariH kunthuH, sa hi calan vibhAvyate, na sthitaH, sUkSmatvAt, uttigaM tathaiva ceti, uttaMgasUkSma-kITikAnagaraM, tatra kITikA anye ca sUkSmasattvA bhavanti, tathA panakamiti, panakasUkSma prAya: prAvRTkAle bhUmikASThAdiSu paJcavarNastavyalIna: panaka iti, tathA bIjasUkSma-zAlyAdibIjasya mukhamUle kaNikA, yA loke tuSamukhamityucyate, haritaM ceti haritasUkSmaM, taccA'tyantAbhinavodbhinnaM pRthivIsamAnavarNameveti, zrIdazavaikAlikam /
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNDasUkSmaM cASTamamiti etacca makSikAkITikA-gRhakokilA-brAhmaNIkRkalAsAdyaNDamiti // 349 // evameANi jANijjA(ttA), savvabhAveNa saMjae / appamatto jae niccaM, savvidiasamAhie // 350 // evameANitti, evamuktena prakAreNa etAni sUkSmANi jJAtvA sUtrAdezena sarvabhAvena-zaktyanurUpeNa svarUpasaMrakSaNAdinA saMyataH-sAdhuH, kimityAha-apramatto-nidrAdipramAdarahito yateta manovAkkAyaiH saMrakSaNaM prati, nityaM-sarvakAlaM sarvendriyasamAhitaH-zabdAdiSu rAgadveSau agacchaniti // 350 // dhuvaM ca paDilehijjA, jogasA pAyakaMbalaM / sijjamuccArabhUmiM ca, saMthAraM aduvA''saNaM // 351 // tathA dhuvaMti, tathA dhruvaM ca-nityaM ca yo yasya kAla ukto'nAgataH paribhoge ca tasmiMstatpratyupekSeta siddhAntavidhinA yoge sati sAmarthya anyUnAtiriktaM, kiM tadityAha-pAtrakambalaM-pAtragrahaNAdalAbudArumayAdiparigrahaH, kambalagrahaNAdUrNAsUtramayaparigrahaH, tathA zayyAM-vasatiM dvikAlaM trikAlaM ca, uccArabhuvaM ca-anApAtavadAdi sthaMDilaM tathA saMstArakaMtRNamayAdirUpaM, athavA''sanaM-apavAdagRhItaM pIThakAdi pratyupekSateti // 351 // uccAraM pAsavaNaM, khelaM siMghANajalliaM / phAsuaM paDilehittA, pariThThAvijja saMjae // 352 // tathA uccAraMti, uccAraM prazravaNaM zleSma siMghAnaM jallamiti pratItAni, etAni prAsukaM pratyupekSya sthaNDilamiti vAkyazeSaH, pariSThApayedutsRjetsaMyata iti // 352 / / upAzrayasthAnavidhiruktaH, gocarapravezamadhikRtyAha142 zrIdazavaikAlikam /
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ ? pavisittu parAgAraM pANaTThA bhoaNassa vA / jayaM ciTThe miaM bhAse, na ya rUvesu maNaM kare // 353 // pavisittutti, pravizya parAgAraM paragRhaM, pAnArthaM bhojanasya vA glAnAdeH auSadhArthaM vA yataM - gavAkSAdyanavalokayaMstiSTheducitadeze, mitaM yatanayA bhASetAgamanaprayojanAdi, na rUpeSu - dAtRkAntAdiSu manaH kuryAdevambhUtAnyetAnIti na mano nivezayet, rUpagrahaNaM rasAdyupalakSaNamiti // 353 // gocarAdigata eva kenacittathAvidhaM pRSTaH evaM brUyAdityAha - bahuti, athavopadezAdhikAra eva sAmAnyenAha - bahuM suNei kannehiM, bahuM acchI piccha / na ya diTTaM suaM savvaM, bhikkhU akkhAumarihai // 354 // bahuti, bahu-anekaprakAraM zobhanAzobhanaM zrRNoti karNAbhyAM, zabdajAtamiti gamyate, tathA bahu anekaprakArameva zobhanAzobhanabhedenA'kSibhyAM pazyati, rUpajAtamiti gamyate, evaM na ca dRSTaM zrutaM sarvaM svaparobhayAhitamapi zrutA te patnI rudatItyevamAdi bhikSurAkhyAtumarhati, cAritropaghAtitvAt arhati ca svaparobhayahitaM dRSTi (dRSTa) ste rAjAnamupazAmayan ziSya ityevamAdIti // 354 // etadeva spaSTayannAha suaM vA jai vA didvaM, na lavijjovaghAiaM / na ya keNai uvAeNaM, gihijogaM samAyare // 355 // suyaMti, zrutaM vA anyato yadi vA dRSTaM svayameva na lapenna bhASeta, aupaghAtikaM- upaghAtena nirvRttaM tatphalaM vA, yathA - caurastvamityAdi; ato'nyallapedapIti gamyate, tathA na ca kenacidupAyena sUkSmayApi bhaGgayA gRhiyogaM-gRhisambandhaM tadbAlagrahaNAdirUpaM gRhivyApAraM vA prA (A) zrIdazavaikAlikam / 143
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ raMbharUpaM samAcaret-kuryAditi // 355 // - - - niTThANaM rasanijjUDhaM, bhaddagaM pAvagaMti vA / puTTho vAvi apuTTho vA, lAbhAlAbhaM na nidise // 356 // kiMca-niTThANaMti, niSThAnaM-sarvaguNopetaM saMbhRtamannaM rasaniyUMDhametadviparItaM kadazanaM, etadAzrityAdyaM bhadrakaM dvitIyaM pApakamiti vA, pRSTo vApi pareNa kIdRglabdhamityapRSTo vA svayameva lAbhAlAbhaM niSThAnAdena nirdized, adya sAdhu labdhamasAdhu vA zobhanamidaM aparamazobhanaM veti // 356 // na ya bhoaNaMmi giddho, care uMchaM ayaMpiro / aphAsuaM na bhuMjijjA, kIamuddesiAhaDaM // 357 // kiMca-na yeti, na ca bhojane gRddhaH sanviziSTavastulAbhAyezvarAdiSu kuleSu mukhamaGgalikayA caret, apitu uJchaM bhAvato-jJAtAjJAtamajalpanazIlo dharmalAbhamAtrAbhidhAyI caret, tatrApyaprAsukaM-sacittaM sanmizrAdi kathaMcidgRhItamapi na bhuJjIta, tathA krItamauddezikAhRtaM prAsukamapi na bhuJjIta, etadvizodhyavizodhikoTyupalakSaNamiti // 357 // saMnihiM ca na kubvijjA, aNumAyaMpi saMjae / muhAjIvI asaMbaddhe, havijja jaganissie // 358 // saMnihiM ceti, sannidhiM ca prAnirUpitasvarUpAM na kuryAdaNumAtramapi-stokamAtramapi, saMyataH-sAdhuH, tathA mudhAjIvIti pUrvavat, asambaddhaH padminIpatrodakavad gRhasthaiH evaMbhUtaH san bhavet jagannizritazcarAcarasaMrakSaNapratibaddha iti // 358 // lUhavittI susaMtuTTe, appicche suhare siA / AsurattaM na gacchijjA, succA NaM jiNasAsaNaM // 359 // kiMca-lUhatti, rUkSaiH vallacanakAdibhirvRttirasyeti rukSavRttiH 144 zrIdazavaikAlikam /
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ susantuSTo yena vA tena vA santoSagAmI, alpeccho nyUnodaratayA AhAraparityAgI, subharaH syAdalpecchatvAdeva durbhikSAdAviti phalaM, pratyekaM vA syAditi kriyAyogaH, rUkSavRttiH syAdityAdi, tathA AsuratvaM-krodhabhAvaM na gacchet kvacit svapakSAdau zrutvA jinazAsanaM-krodhavipAkapratipAdakaM vItarAgavacanaM, jahA-"cauhi ThANehiM jIvA AsurattAe kammaM pakariti, taMjahA-kohasIlayAe pAhuDasIlayAe jahA ThANe jAva jaM NaM mae esa purise aNNANI micchAdiTThI akkosai haNai vA taM Na me esa kiMci avarajjhaitti, kiM tu mama eyANi veyaNijjANi kammANi avarajhaMtitti sammamahiyAsamANassa nijjarA eva bhavissai" tti // 359 // kannasukkhehiM saddehi, pemmaM nAbhinivesae / dAruNaM kakkasaM phAsaM, kAraNa ahiAsae // 360 // tathA kannati, karNasaukhyahetavaH-karNasaukhyAH zabdA-veNuvINAdisambandhinaH teSu prema-rAgaM nAbhinivezayet-na kuryAdityarthaH, tathA dAruNamaniSTaM karkazaM-kaThinaM sparzamupanataM santaM kAyenAdhisahet, na tatra dveSaM kuryAt, ityanenAdyantayo rAgadveSanirAkaraNena sarvendriyaviSayeSu rAgadveSapratiSedho veditavya iti // 360 // khuhaM pivAsaM dussijja, sIuNhaM araiM bhayaM / ahiAse avvahio, dehadukkhaM mahAphalaM // 361 // kiMca-khuhatti, kSudhaM-bubhukSAM, pipAsAM-tRSaM, duHzayyA-viSamabhUmyAdirUpAM, zItoSNaM-pratItaM, arati-mohanIyodbhavAM, mevAdisamutthamatisahedetatsarvameva avyathito'dInamanAH san, dehe duHkha mahAphalaM saMcintyeti vAkyazeSaH, tathA ca zarIre satyetaduHkhaM, zarIraM cA'sAraM, samyagatisahyamAnaM ca mokSaphalamevedamiti // 361 / / zrIdazavaikAlikam / 145
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ atthaMgayaMmi Aicce, puratthA a aNuggae / AhAramaiyaM savvaM, maNasAvi Na patthae // 362 // kiMca-atyaMti, astaM gate Aditye-astapataM prApte adarzanIbhUte vA purastAt cAnudgate-pratyUSasyanudita ityarthaH, AhArAtmakaM sakniravazeSamAhArajAtaM manasApi na prArthayet kimaGga punarvAcA karmaNA veti // 362 // divApyalabhyamAne'pyAhAre kimityAhaatiMtiNe acavale, appabhAsI miAsaNe / havijja uare daMte, thovaM laI na khisae // 363 // atiMtiNetti, atintino bhavet, atintino nAmAlAbhe'pi neSadyatkiJcanabhASI, tathA acapalo bhavet-sarvatra sthira ityarthaH, tathA alpabhASI-kAraNe parimitavaktA, tathA mitAzana:-mitabhoktA bhavedityevaMbhUto bhavet, tathodare dAnto yena vA tena vA vRttizIlaH, tathA stokaM labdhvA na khisayet-deyaM dAtAraM vA na helayediti // 363 / / madavajanArthamAhana bAhiraM paribhave, attANaM na samukkase / sualAbhe na majjijjA, jaccA tavassibuddhIe // 364 // na bAhiraMti, na bAhyamAtmano'nyaM paribhavettathA''tmAnaM na samutkarSayet, sAmAnyenetthaMbhUto'hamiti, zrutalAbhAbhyAM na mAyeta, paNDito labdhimAnahaM ityevaM tathA jAtyA tapastvena buddhayA vA na mAdyeteti vartate, jAtisampannaH tapasvI buddhimAn ahamityevaM, upalakSaNaM caitatkulabalarUpANAM, kulasampanno balasampanno'haM, rUpasampanno'hamityevaM na mAdyediti // 364 // zrIdazavaikAlikam / 146
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ oghata AbhogAnAbhogasevitArthamAha se jANamajANaM vA, kaTTu AhammiaM payaM / saMvare khippamappANaM, bIaM taM na samAyare // 365 // seti, sa- sAdhuH jAnanna - jAnanvA - Abhogato'nAbhogatazcetyarthaH, kRtvA AdhArmikaM padaM kathaJci drAgadveSAbhyAM mUlottaraguNavirAdhanamiti bhAva:, saMvaretkSipramAtmAnaM bhAvato nivartyA''locanAdinA prakAreNa, tathA dvitIyaM punastanna samAcaredanubandhadoSAditi // 365 // aNAyAraM parakkamma, Neva gUhe na niNhave / suI sayA viyaDabhAve, asaMsatte jiiMdie // 366 // etadevAha - aNAyAraM ti, anAcAraM - sAvadyayogaM parAkramya - Asevya gurusakAze Alocayanna nigUheta- na nihnavIta, tatra gUhanaM - kiJcitkathanaM, nihnava-ekAntApalApaH, kiMviziSTa: sannityAha- zuciH - akaluSamatiH sadA vikaTabhAvaH - prakaTa - bhAvaH, asaMsaktaH - apratibaddhaH kvacijjitendriyo jitendriyapramAdaH sanniti // 366 // amohaM vayaNaM kujjA, Ayariyassa mahappaNo / taM parigijjha vAyAe, kammuNA uvavAyae // 367 // tathA - amohaMti, amoghaM - avandhyaM vacanamidaM kurvityAdirUpaM kuryAdityevamityabhyupagamena, keSAmityAha - AcAryANAM mahAtmanAM zrutAdibhirguNaiH, tatparigRhya vAcA evamityabhyupagamena karmaNopapAdayet kriyayA sampAdayediti // 367 // adhuvaM jIviyaM naccA, siddhimaggaM viyANiyA / viNiyaTTijja bhogesu AuM parimiappaNo // 368 // tathA adhuvaMti, adhruvaM-anityaM maraNAzaGki jIvitaM sarvabhAvanibandhanaM jJAtvA, tathA siddhimArga- samyagjJAnadarzanacAritralakSaNaM vijJAya zrIdazavaikAlikam / 147
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinivarteta bhogebhyo bandhaikahetubhyaH, tathA'dhruvamapyAyuH parimitaM saMvatsarazatAdimAnena vijJAyAtmano vinivarteta bhogebhya iti // 368 // balaM thAmaM ca pehAe, saddhAmAruggamappaNo / khittaM kAlaM ca vinnAya, tahappANaM nijhuMjae // 369 // 'balaM thAmaMti, balaM-zArIrikaM sthAma-hastAdivizeSotthaM pehAe prekSya zraddhAmArogyaM AtmanaH, kSetraM"cikkhalla-pANathaMDille" tyAdi 13 guNopetaM vijJAyAtmanaH kAlaM-yauvanAdivayorUpaM niyojayeddharme // 369 / / upadezAdhikAre prakrAnte idameva samarthayannAhajarA jAva na pIDeI, vAhI jAva na vaDDaI / jAviMdiA na hAyaMti, tAva dhammaM samAyare // 370 // jaratti, jarA-vayohAnilakSaNA yAvanna pIDayati, vyAdhiHkriyAsAmarthyazatruryAvanna vardhate, yAvadindriyANi-kriyAsAmarthyo-pakArINi zrotrAdIni na hIyante tAvadatrAntare prastAva itikRtvA dharmaM samAcareccAritradharmamiti // 370 // tadupAyamAhakohaM mANaM ca mAyaM ca, lobhaM ca pAvavaDDhaNaM / vame cattAri dose u, icchaMto hiamappaNo // 371 // kohaMti, krodhaM mAnaM ca mAyAM ca, lobhaM ca pApavardhanaM, sarva ete pApahetava iti pApavardhanavyapadezaH, yatazcaivamato vameccaturo doSAn etAneva krodhAdIn hitamicchannAtmanaH, etadvamane hi sarvasampaditi // 371 // avamane tviha loke evApAyamAha 1. bRhallaghuvRttyoravyAkhyAtA anyakRteti 148 zrIdazavaikAlikam /
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ koho pIiM paNAsei, mANo viNayanAsaNo / mAyA mittAiM (Ni) nAsei, lobho savvaviNAsaNo // 372 // kohatti, krodhaH-prItiM praNAza-yati, krodhAndhavacanatastaducchedadarzanAt, mAno-vinayanAzanaH, avalepena mUrkhatayA tadakaraNopalabdheH, mAyA-mitrANi nAzayati, kauTilyavartina-styAgadarzanAt, lobhaHsarvavinAzanaH, tattvatastrayANAmapi tadbhAvabhAvi-tvAditi // 372 / / yata evamataHuvasameNa haNe kohaM, mANaM maddavayA jiNe / mAyaM ca'jjavabhAveNa, lobhaM saMtosao jiNe // 373 // uvasameNaMti, upazamena-kSAntirUpeNa hanyAtkrodhaM, udayanirodhodayaprAptA'phalIkaraNena, evaM mAnaM mArdavena-anutsR(cchui)tatayA jayet, udayanirodhAdinaiva, mAyAM cAjavabhAvenAzaThatayA jayedudayanirodhAdinaiva, evaM lobhaM santoSataH niHspRhatvena jayettadudayanirodhodayaprAptA'phalIkaraNeneti // 373 // krodhAdInAmeva paralokApAyamAhakoho ya mANo ya aNiggahIyA, mAyA ya lobho ya pvddddmaannaa| cattAri ee kasiNA kasAyA, __ siMcaMti mUlAI puNabbhavassa // 374 // kohatti, krodhazca mAnazcAnigRhItau-ucchRGkhalau, mAyA ca lobhazca vivardhamAnau-vRddhi gacchantau, catvAra ete krodhAdayaH kRtsnAH -sampUrNAH, kRSNA vA-kliSTAH kaSAyAH siJcantyazubhabhAvajalena mUlAni tathAvidhakarmarUpANi punarbhavasyapunarjanmataroriti // 374 // - zrIdazavaikAlikam / 149
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ yata evamataH kaSAyanigrahArthamidaM kuryAdityAharAyaNiesu viNayaM pauMje, dhuvasIlayaM sayayaM na hAvaijjA / kummuvva allINapalINagutto, __parakkamijjA tavasaMjamaMmi // 375 // rAyaNietti, ratnAdhikeSu-ciradIkSitAdiSu vinayaM-abhyutthAnAdirUpaM prayuJjIta, tathA dhruvazIlatAM-aSTAdazazIlAGgasahastrapAlanarUpAM, satataManavarataM yathAzaktyA na hApayet, tathA kUrma iva-kacchapa iva AlInapralInaguptaH aGgopAGgAni samyaksaMyamyetyarthaH, parAkrameta-pravarteta tapaHsaMyame-tapaHpradhAne saMyame iti // 375 / / nidaM ca na bahu mannijjA, sappahAsaM vivajjae / miho kahAhiM na rame, sajjhAyaMmi rao sayA // 376 // kiM ca-nidaM ceti, nidrAM ca na bahu manyeta na prakAmazAyI syAt, saprahAsaM ca-atIva-prahAsarUpaM vivarjayet, mithaHkathAsu-rAhasyikISu na rameta, svAdhyAye-vAcanAdau rataH sadA, evaMbhUto bhavediti // 376 // jogaM ca samaNadhammaMmi, muMje aNalaso dhuvaM / jutto ya samaNadhammami, aTuM lahai aNuttaraM // 377 // tathA-jogaM ceti, yogaM ca trividhaM-manovAkkAyavyApAraM zramaNadharmekSAntyAdilakSaNe yuJjIta analasaH-utsAhavAn, dhruvaM-kAlAdyaucityena nityaM sampUrNaM sarvatra pradhAnopasarjanabhAvena vA, anuprekSAkAle manoyogaM, adhyayanakAle vAgyogaM pratyupekSaNAkAle kAyayogamiti, phalamAha-yukta evaM vyApRtaH zramaNadharme dazavidhe arthaM labhate-prApnotyanuttaraM bhAvArthaM jJAnAdirUpamiti // 377 // 150 zrIdazavaikAlikam /
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ etadevAhaihalogapArattahiaM, jeNaM gacchai suggaI / bahussuyaM pajjuvAsijjA, pucchijjatthaviNicchayaM // 378 // ihaloetti, ihalokaparatrahitamihA'kuzalapravRttiduHkhanirodhena paratra kuzalAnubandhataH, ubhayalokahitamityarthaH, yenArthena jJAnA-dinA karaNabhUtena gacchati sugati, pAramparyeNa siddhimityarthaH, upadezAdhikAre uktavyatikarasAdhanopAyamAha-bahuzrutaM-AgramavRddhaM paryupAsIta-seveta, sevamAnazca pRcchedarthavinizcayamapAyarakSakaM kalyANAvahaM vA'rthAvitathabhAvamiti // 378 // hatthaM pAyaM ca kAyaM ca, paNihAya jiiMdie / allINagutto nisie, sagAse guruNo muNI // 379 // paryupAsInazca-hatthaMti, hastaM pAdaM ca kAyaM ca praNidhAyeti saMyamya jitendriyo nibhRto bhUtvA AlInagupto niSIdet, ISallIna upayukta ityarthaH, sakAze gurormuniriti // 379 // na pakkhao na purao, neva kiccANa piTThao / na ya UrUM samAsijjA, ciTThijjA guruNaMtie // 380 // kiM ca-na pakkhautti, na pakSataH- pArzvataH, na purato-'grato naiva kRtyAnAmAcAryANAM pRSThato mArgato niSIdediti vartate, yathAsaMkhyamavinayavandamAnAntarAyAdarzanAdidoSaprasaGgAt, na corUM samAzrityororupamUlaM kRtvA tiSThedrvantike, avinayAdidoSaprasaGgAditi // 380 // uktaH kAyapraNidhirvApraNidhimAhaapucchio na bhAsijjA, bhAsamANassa aMtarA / piTTimaMsaM na khAijjA, mAyAmosaM vivajjae // 381 // apucchiutti, apRSTo niSkAraNaM na bhASeta, bhASamANasya cAntareNa na bhASeta, nedamitthaM kiM taddevamiti, tathA pRSThimAMsaM zrIdazavaikAlikam / 151
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ parokSadoSakIrtanarUpaM na khAdet na bhASeta, mAyAmRSAMmAyApradhAnAM mRSAvAcaM vivarjayediti // 381 // appattiyaM jeNa siyA, Asu kuppijja vA paro / savvaso taM na bhAsijjA, bhAsaM ahiyagAmiNi // 382 // kiMca - appattiyanti, aprItiryena syAditi prAkRtazailyA yeneti - yayA bhASayA bhASitayA aprItimAtraM bhavet, tathA Azu zIghraM, kupyedvA paro roSakAryaM darzayet sarvazaH sarvAvasthAsu tAmitthaMbhUtAM na bhASeta bhASAM, ahitagAminImubhayalokaviruddhAmiti // 382 // bhASaNopAyamAha divaM miaM asaMdiddhaM, paDipunnaM viaM jiaM / ayaMpiramaNuvviggaM, bhAsaM nisira attavaM // 383 // diti, dRSTAM - dRSTArtha - viSayAM mitAM - svarUpaprayojanAbhyAmasaMdigdhAMniHzaMkitAM pratipUrNAM svarAdibhirvyaktAM - alallAM jitAM pariji (ci) tAmajalpanazIlAM noccairlagnavilagnAmanudvignAM nodvegakAriNImevaMbhUtAM bhASAM nisRjet brUyAdAtmavAn sacetana iti // 383 // prastutopadezAdhikAra evedamAha diTThivAyamahijjagaM / AyArapannattidharaM, vAyavikkhaliaM naccA, na taM uvahase muNI // 384 // AyAreti, AcAraprajJaptidharamiti AcAradharaH strIliGgAdIni jAnAti prajJaptidharastAnyeva savizeSANItyevaMbhUtaM tathA dRSTivAdamadhIyAnaM prakRtipratyayalopAgamavarNavikArAdivedinaM vAgviskhalitaM jJAtvA vividhamanekaiH prakAraiH liMgabhedAdibhiH skhalitaM vijJAya na tamAcArAdidharamupahasenmuniH, aho nu khalvAcArAdidharasya vAci kauzala - mityevaM, iha ca dRSTivAdamadhIyAnamityuktamata idaM gamyate nAdhItadRSTivAdaM, tasya zrIdazavaikAlikam / 152
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnApramAdAtizayataH skhalanA'sambhavAt yadyevaMbhUtasyApi skhalitaM sambhavati na cainamityupahasedityupadezastato'nyasya sutarAM sambhavati, nAsau hasitavya iti // 384 // nakkhattaM sumiNaM jogaM, nimittaM maMtabhesajaM / gihiNo taM na Aikkhe, bhUyAhigaraNaM payaM // 385 // kiMca - nakkhattaMti, gRhiNA pRSTaH san nakSatraM- azvinyAdi, svapnaMzubhAzubhaphalamanubhUtAdi yogaM - vazIkaraNAdi nimittamatItAdi mantraMvRzcikamantrAdi bheSajaM - atIsArAdyauSadhaM, gRhiNAM asaMyatAnAM tadetannAcakSIta, kiMviziSTamityAha - bhUtAdhikaraNaM padamiti bhUtAni - ekendriyAdIni saMghaTTanAdinA'dhikriyante'sminniti, tatazca tadaprItiparihArArthamityevaM brUyAt - anadhikAro'tra tapasvinAmiti // 385 // annaTThe pagaDaM layaNaM, bhaijja sayaNAsaNaM / uccArabhUmisaMpannaM, itthI suvivajjiyaM // 386 // kiMca annadvaMti, anyArthaM prakRtaM na sAdhunimittameva nivartitaM, layanaM sthAnaM vasatirUpaM bhajet-seveta, zayanAsanamityanyArthaM prakRtaM saMstArakapIThakAdi sevetetyarthaH, etadeva vizeSyate - uccArabhUmisampannaMuccAraprazravaNAdibhUmiyuktaM, tadrahite asakRttadarthaM nirgamanAdidoSAttathA strIpazuvivarjitamiti, ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAt strIpazupaNDakavivarjitaM rUpA (stryA) dyAlokanAdirahitamiti // 386 // taditthaMbhUtaM layanaM sevamAnasya dharmakathAvidhimAha vivittA ya bhave sijjA, nArINaM na lave kahaM / gihisaMthavaM na kujjA, kujjA sAhUhiM saMthavaM // 387 // vivittA yatti, viviktA ca tadanyasAdhubhirvivarjitA, cazabdAttathAvidhabhujaGgaprAyaikapuruSasaMyuktA bhavecchayyA - vasatyAdi tato zrIdazavaikAlikam / 153
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ nArINAM-strINAM na kathayetkathAM, zaGkAdidoSaprasaGgAdaucityaM vijJAya puruSANAM tu kathayet, aviviktAyAM nArINAmapIti, tathA gRhisaMstavaMgRhiparicayaM na kuryAttatsnehAdi-doSasambhavAt, kuryAtsAdhubhiH saha saMstavaM-paricayaM, kalyANamitrayogena kuzalapakSavRddhibhAvata iti // 387 // kathaMcidgRhisaMstavabhAve'pi strIsaMstavo na kartavya evetyatra kAraNamAha jahA kukkuDapoassa, niccaM kulalao bhayaM / evaM khu baMbhayArissa, itthIviggahao bhayaM // 388 // jahatti, yathA kurkuTapotasya-kurkuTazizonityaM-sarvakAlaM kulalato mArjArAdbhayaM evaM brahmacAriNaH sAdhoH strIvigrahAt-strIzarIrAd bhayaM, vigrahagrahaNaM mRtavigrahAdapi bhayakhyApanArthamiti // 388 // yatazcaivamataHcittabhittiM na nijjhAe, nAriM vA sualaMkiaM / bhakkharaMpiva daTThaNaM, dihi~ paDisamAhare // 389 // cittabhirtiti, citrabhiti-citragatAM striyaM na nirIkSeta-na pazyet, nArI vA sacetanAmeva svalakRtAM, upalakSaNametada-nalaGkRtAM ca na nirIkSeta, kathaMciddarzanayoge'pi bhAskaramivAdityamiva dRSTvA dRSTi pratisamAharet-drAgeva nivartayediti // 389 // kiM bahunA ? hatthapAyapaDicchinnaM, kaNNanAsavigappiaM / avi vAsasayaM nAriM, baMbhacArI vivajjae // 390 // hatthatti, hastapAdapraticchinnAM-praticchinnahastapAdAM karNanAsAvikRtAmiti-vikRtakarNanAsAmapi varSazatikAM nArI, evaM vRddhAmapi kimaGga punastaruNI ?, tAM tu sutarAmeva, brahmacArI-cAritradhano mahAdhana 154 zrIdazavaikAlikam /
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ iva taskarAnvivarjayediti // 390 // vibhUsA itthisaMsaggo, paNIaM rasabhoaNaM / narassa'ttagavesissa, visaM tAlauDaM jahA // 391 // apica-vibhUseti, vibhUSA-vastrAdirADhA, strIsaMsarga:-yena kenacitprakAreNa strIsambandhaH, praNItarasabhojanaM-galatsneharasAbhyavahAraH, etatsarvameva vibhUSAdi narasyAtmagaveSiNaH-AtmahitAnveSaNaparasya viSaM / tAlapuTaM yathA-tAlamAtravyApattikaraviSakalpamahitamiti // 391 // aMgapaccaMgasaMThANaM, cArullaviapehi / itthINaM taM na nijjhAe, kAmarAgavivaDDhaNaM // 392 // kiMca-aMgapaccaMgeti, aGgapratyaGgasaMsthAnamiti, aGgAniziraHprabhRtIni pratyaGgAni-nayanAdIni eteSAM saMsthAnaM-vinyAsavizeSaM, tathA cAru-zobhanaM lapitaprekSitaM-lapitaM-jalpitaM prekSitaM-nirIkSitaM strINAM sambandhi, tadaGgapratyaGgasaMsthAnAdi na nirIkSeta-na pazyet, kuta ityAhakAmarAgavivardhanamiti, etaddhi nirIkSyamANaM mohadoSAnmaithunAbhilASaM vardhayati, ata evAsya prAk strINAM nirIkSaNapratiSedhAt gatArthatAyAmapi prAdhAnyakhyApanArtho bhedenopanyAsa iti // 392 // visaesu maNunnesu, pemaM nAbhinivesae / aNiccaM tesiM vinAya, pariNAmaM puggalANa u // 393 // kiMca-visaesutti, viSayeSu-zabdAdiSu, manojJeSu-indriyAnukUleSu, premaM-rAgaM nAbhinivezayet-na kuryAt, evamamanojJeSu dveSaM, Aha-uktamevedaM prAk "kannasokkhehItyAdau" (gA.360) kimarthaM punarupanyAsa iti ?, ucyate-kAraNavizeSAbhidhAnena vizeSopalambhArthamiti, Aha ca-anityamevapariNAmAnityatayA teSAM-pudgalAnAM, tuzabdAt zabdAdiviSayasambandhinAmitiyogaH, vijJAya-avetya jinavacanAnusAreNa, kimityAha-pariNAma zrIdazavaikAlikam / 155
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryAyAntarApattilakSaNaM, te hi manojJA api kSaNAdamanojJatayA pariNamanti, amanojJA api manojJatayeti, tucchaM rAgadveSayornimittamiti // 393 // poggalANaM parINAmaM, tesiM naccA jahA tahA / viNIataNho vihare, sIIbhUeNa appaNA // 394 // etadapi spaSTayannAha-poggalANaM ti, pudgalAnAM - zabdAdi-viSayAntargatAnAM pariNAmamuktalakSaNaM teSAM jJAtvA - vijJAya yathA manojJetararUpatayA bhavanti tathA jJAtvA vinItatRSNaH - apetAbhilASaH zabdAdiSu vihareta, zItIbhUtena - krodhAdyagnyupagamAt prazAntenAtmaneti // 394 // jAi saddhAi nikkhato, pariAyANamuttamaM / tameva aNupAlijjA, guNe AyariasaMmae // 395 // kiMca - jAitti, yayA zraddhayA - pradhAnaguNasvIkaraNarupayA niSkrAnto'viratijambAlAt, paryAyasthAnaM pravrajyArUpaM uttamaM pradhAnaM prApta ityarthaH, tAmeva zraddhAmapratipatitayA pravardhamAnAmanupAlayedyanena, kvetyAha-guNeSumUlaguNAdilakSaNeSu AcAryasaMmateSu - tIrthaMkarAdibahumateSu, anye tu zraddhAvizeSaNamityetadvayAcakSate, tAmeva zraddhAmanupAlayeduNeSu, kiMbhUtAM - AcAryasammatAM, na tu svAgrahakalaGkitAmiti // 395 // AcArapraNidhiphalamAha tavaM cimaM saMjamajogayaM ca, 156 sajjhAyajogaM ca sayA aTThie / sUre va seNAi samattamAuhe, alamappaNo hoi alaM paresi // 396 // tavaM cimaMti, tapazcedamanazanAdirUpaM sAdhu lokapratItaM saMyamayogaM - ca pRthivyAdiviSayaM saMyamavyApAraM ca svAdhyAyAdiyogaM ca - vAcanAdivyApAraM sadA sarvakAlamadhiSThAtA - tapaH prabhRtInAM kartetyarthaH iha zrIdazavaikAlikam /
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca tapo'bhidhAnAttadgrahaNe'pi svAdhyAyayogasya prAdhAnyakhyApanArthaM bhedenA'bhidhAnamiti / sa evaMbhUtaH zUra iva-vikrAntabhaTa iva senayAcaturaGgarUpayA indriyakaSAyAdisenayA niruddhaH san samAptAyudhaHsaMpUrNatapaHprabhRtikhaDgAdyAyudhaH, alaM-atyarthamAtmano bhavati, saMrakSaNAyai alaM ca pareSAM nivA(rAka)raNAyeti // 396 // etadeva spaSTayannAhasajjhAyasajjhANarayassa tAiNo, apAvabhAvassa tave rayassa / visujjhaI jaMsi malaM purekaDaM, samIriaM ruppamalaM va joiNA // 397 // sajjhAyati, svAdhyAya eva saddhyAnaM svAdhyAyasaddhyAnaM tatra ratasya-Asaktasya trAtuH-svaparobhayatrANazIlasya apApabhAvasyalabdhyAdyapekSArahitatayA zuddhacitasya tapasi-anazanAdau yathAzaktyA, ratasya vizuddhyate apaiti, yadasya sAdhormalaM-karmamalaM purAkRtaM-janmAntaropAttaM, dRSTAntamAha-samIritaM-preritaM, rUpya-malamiva jyotiSA-agnineti // 397 // se tArise dukkhasahe jiiMdie, sueNa jutte amame akiMcaNe / virAyaI kammaghaNaMmi avagae, kasiNabbhapuDAvagame va caMdimi // 398 // ttibemi // ii AyArapaNihiNAmajjhayaNaM aTThamaM samattaM 8 // tatazca-se tArisetti, sa tAdRza anantaroditaguNayuktaH sAdhurmuHkhasahaH-parISahajetA, jitendriyaH-parAjitazrotrendriyAdiH, zrutena yuktovidyAvAnityarthaH, amamaH-sarvatra mamatvarahitaH, akiJcano-dravyabhAvakiJcanarahitaH, virAjate-zobhate, karmaghane-jJAnAvaraNIyAdikarmameghe apagate zrIdazavaikAlikam / 157
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ sati, nidarzanamAha- kRtsnAbhrapuTApagame iva candramA iti yathA kRtsne abhrapuTe kRSNe vA apagate sati candramA virAjate zaradi, tadvadasAvapagatakarmmaghanaH samAsAditakevalAloko virAjate // 398 // bravImIti pUrvavat // ityAcArapraNidhyAkhyamaSTamamadhyayanaM samAptam // Dan Dan Dan atha vinayasamAdhinAma navamaM adhyayanam / vyAkhyAtamAcArapraNidhyadhyayanam / adhunA vinayasamAdhyA - khyamArabhyate-asya cAyamabhisambandhaH- ihAnantarAdhyayane niravadyaM vaca AcAre praNihitasya bhavatIti, tatra yatnavatA bhavitavyamityetaduktaM, iha tvAcArapraNihito yathocitavinayasaMpanna eva bhavatItyetaducyate / uktaM ca-"AyArapaNihANaMmi, se sammaM vaTTaI buhe / NANAINaM viNIe je, mukkhaTThA nivvigicchae // 1 // " ityanena sambandhenAyAtamidamadhyayanamiti thaMbhA va kohA va mayappamAyA, gurussagAse viNayaM na sikkhe ( tii ) so ceva u tassa abhUibhAvo, phalaM va kIassa vahAya hoi // 399 // thaMbhA vetyAdi, stambhAdvA mAnAdvA jAtyAdinimittAt krodhAdvAakSAntilakSaNAt, mAyApramAdAditi, mAyAto - nikRtirUpAyAH pramAdAtnidrAdeH sakAzAt kimityAha - guroH sakAze - AcAryAdeH samIpe vinayamAsevanAzikSAdibhedabhinnaM na zikSate nopAdatte, tatra stambhAt kathamahaM jAtyAdimAn jAtyAdihInasakAze zikSAmIti, evaM krodhAtkvacidvitathakaraNacodito roSAdveti mAyAtaH 'zUlaM me bAdhata' ityAdivyAjena, pramAdAt prakrAntocitamanavabuddhyamAno nidrAdivyAsaGgena, stambhAdikramopanyAzrIdazavaikAlikam / 158
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazcetthamevAmISAM vinayavighnahetutAmAzritya prAdhAnyakhyApanArthaH, tadevaM stambhAdibhyo guroH sakAze vinayaM na zikSate, anye tu paThanti-guroH sakAze vinaye na tiSThati-vinaye na vartate, vinayaM nAsevata ityarthaH / iha ca sa eva tu staMbhAdivinayazikSAvighnahetustasya jaDamateH, abhUtibhAva iti-abhUterbhAvo'bhUtibhAvaH, asaMpadbhAva ityarthaH, kimityAha-vadhAya bhavati-guNalakSaNabhAvaprANavinAzAya bhavati, dRSTAntamAha-phalamiva kIcakasya-kIcako-vaMzastasya yathA phalaM vadhAya bhavati, sati tasmiMstasya vinAzAttadvaditi // 399 // je Avi maMditti gurUM viittA, Dahare ime appasuatti naccA / hIlaMti micchaM paDivajjamANA, karaMti AsAyaNa te gurUNaM // 400 // kiMca-je yAvitti, ye cApi kecana dravyasAdhavo'gambhIrAH, kimityAha-manda iti gurUM viditvA-kSayopazama-vaicitryAt tantrayuktyAlocanA'samarthaH satprajJAvikala iti svamAcAryaM jJAtvA / tathA kAraNAntarasthApitamaprAptavayasaM Daharo'yaM-aprAptavayAH khalvayaM, tathA alpazruta ityanadhItAgama iti vijJAya, kimityAha-hIlayanti-sUyayA asUyayA vA khisayanti, sUyayA atiprajJaH tvaM vayovRddho bahuzruta iti, asUyayA tu mandaprajJastvamityAdyabhidadhati, mithyAtvaM pratipadyamAnA iti, guruna hIlanIya iti tattvamanyathA'vagacchataH kurvantyAzAtanAM-laghutApAdanarUpAM te-dravya-sAdhavaH gurUNAM-AcAryANAM, tatsthApanAyA abahumAnena, ekaguhyazAtanAyAM sarveSAmAzAtaneti bahuvacanaM, athavA kurvantyAzAtanAM svasamyagdarzanAdi-bhAvApahAsarupAM te guruNAM sambandhinI, tannimittatvAditi // 400 // zrIdazavaikAlikam / 159
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ ato na kAryA hIlanetyAha- -- . . payaIi maMdAvi havaMti ege, DaharAvi a je suabuddhovaveA / AyAramaMto guNasuTThiappA, je hIliA sihiriva bhAsa kujjA // 401 // pagaIe tti, prakRtyA-svabhAvena karmavaicitryAt mandA apisadbuddhirahitA api bhavantyeke-kecana vayovRddhA api, tathA DaharA api ca-apariNatA api ca vayasA anye amandA bhavantIti vAkyazeSaH, kiMviziSTA ityAha-ye zrutabuddhayupapetAstadA satprajJAvantaH, zrutena buddhibhAvena vA bhAvinI vRttimAzritya alpazrutA iti, sarvathA AcAravantaH-jJAnAdyAcArasamanvitAH guNasusthitAtmAnaH-guNeSusaMgrahopagrahAdiSu suSThu-bhAvasAraM sthita AtmA yeSAM te tathAvidhAH, na hIlanIyAH, ye hIlitAH-khisitAH zikhIva-agririvendhanasaGghAtaM bhasmasAtkuryuH-jJAnAdiguNa-saGghAtamapanayeyuriti // 401 // vizeSeNa DaharahIlanAdoSamAhaje Avi nAgaM DaharaMti naccA, AsAyae se ahiAya hoi / evAyariaMpi hu hIlayaMto, niacchaI jAipahaM khu maMdo // 402 // je yAvitti, yazcApi kazcidajJo nAgaMsarpa, Dahara iti-bAla iti, jJAtvA-vijJAya AzAtayati-kaliJcAdinA kadarthayati sa-kadaryamAno nAgaH se-tasya kadarthakasya-ahitAya bhavati, bhakSaNena prANanAzanAt, eSa dRSTAnto'yamarthopanayaH-evamAcAryamapi kAraNato'pariNatameva sthApitaM hIlayan nirgacchati jAtipanthAnaM-dvIndriyAdijAtimArga mandaH-ajJaH, saMsAre 160 zrIdazavaikAlikam /
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ paribhramatIti // 402 // atraiva dRSTAntadAAntikayormahadantaramityetadAhaAsIviso vAvi paraM suruTTho, kiM jIvanAsAu paraM nu kujjA ? / AyariapAyA puNa appasannA, abohiAsAyaNa natthi mukkho // 403 // AsItti, AzIviSazcApi-sarpo'pi paraM suruSTaH san-sukruddhaH san kiM jIvitanAzAtmRtyoH paraM nu kuryAt ? na kiJcidapItyarthaH, AcAryapAdAH punaraprasannA hIlanayA anugrahe'pravRttAH, kiM kurvantItyAhaabodhi-nimittahetutvena mithyAtvasaMhati, tadAzAtanayA mithyAtvabandhAt, yatazcaivamatazcAzAtanayA gurornAsti mokSaH, abodhisantAnasambandhenAnantasaMsArikatvAditi // 40 // jo pAvagaM jaliamavakkamijjA, AsIvisaM vAvi hu kovijjaa| jo vA visaM khAyai jIviaTThI, esovamA''sAyaNayA gurUNaM // 404 // kiMca-jo pAvagatti, yaH pAvakaM-agriM jvalitaM santaM apakrAmetavaSTabhya tiSThati, AzIviSaM vApi hi-bhujaGgamaM vApi hi kopayetroSaM grAhayet, yo vA viSaM khAdati jIvitArthI-jIvitukAmaH eSopamA-apAyaprAptiM prati etadupamAnaM, AzAtanayA kRtayA gurUNAM sambandhinyA, tadvadapAyo bhavatIti // 404 // atra vizeSamAhasiyA hu se pAvaya no DahijjA, ___ AsIviso vA kuvio na bhakkhe / zrIdazavaikAlikam / 161
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ siyA visaM hAlahalaM na mAre, - - na yAvi mukkho guruhIlaNAe // 405 // siyA hutti, syAt-kadAcinmantrAdipratibandhAd asau pAvakaHagnirna dahet-na bhasmasAtkuryAt, AzIviSo vAbhujaGgovA kupito vA na bhakSayet-na khAdayet, tathA syAt-kadAcinmantrAdipratibandhAdeva viSaM hAlAhalaM-atiraudraM na mArayet-na prANAMstyAjayet, evametat kadAcidbhavati, na cApi mokSo guruhIlanayA-gurorAzAtanayA kRtayA bhavatIti // 405 // jo pavvayaM sirasA bhettumicche, suttaM va sIhaM paDibohaijjA / jo vA dae sattiagge pahAraM, . esovamA''sAyaNayA gurUNaM // 406 // jo pavvayaMti, yaH parvataM zirasA-uttamAGgena bhettumicchet, suptaM vA siMhaM giriguhAyAM vA pratibodhayet, yo vA dadAti zaktyagre praharaNavizeSAgre prahAraM hastena, eSopamA''zAtanayA gurUNAmiti pUrvavaditi // 406 // atra vizeSamAhasiyA hu sIseNa giripi bhiMde, siyA hu sIho kuvio na bhakkhe / siyA na bhiMdejja va sattiaggaM, na yAvi mukkho gurUhIlaNAe // 407 // siyA hu tti, syAt-kadAcitkazcidvAsudevAdiH prabhAvAtizayAtzirasA uttamAGgena girimapi-parvatamapi bhindyAt, syAnmantrAdisAmarthyAtsiMhaH kupito na bhakSayet, syAddevatAnugrahAderna bhindyAdvA zaktayagre prahAre datte'pi, evametatkadAcidbhavati, na cApi mokSo 162 zrIdazavaikAlikam /
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ guruhIlanayA - gurorAzAtanayA bhavatIti // 407|| evaM pAvakAdyAzAtanA alpA gurvAzAtanA mahatItyatizayapradarza nArthamAha AyariyapAyA puNa appasannA, abohiAsAyaNa natthi mukkho / tamhA aNAbAhasuhAbhikaMkhI, gurUppasAyAbhimuho ramijjA // 408 // Ayariatti-AcAryapAdAH punaraprasannA ityAdi pUrvArddhaM pUrvavat / yasmAdevaM tasmAdanAbAdhasukhAbhikAGkSI - mokSasukhAbhilASI sAdhurguruprasAdAbhimukhaH- AcAryAdiprasAde udyuktaH san rameta-varteteti // 408 // kena prakAreNetyAha jahA''hiaggI jalaNaM namase, nANA huImaMtapayAbhisittaM evAyariyaM uvaciijjA, anaMtanANovagao vi saMto // 409 // jahA''hiaggitti-yathA''hitAgni- kRtA'vasathAdirbrAhmaNo jvalanaM - agni namasyati, kiMviziSTamityAha - nAnAhutimantrapadAbhiSiktamAhutayo - ghRtaprakSepAdilakSaNA mantrapadAni - agnaye svAhA ityevamAdIni tairabhiSiktaM - dIkSAsaMskRtamityarthaH evaM agnimivA''cAryamupatiSThet-vinayena seveta, kiMviziSTa ityAha- anantajJAnopagato'pItianantaM svaparaparyAyApekSayA vastu jJAyate yena tadanantajJAnaM tadupagato'pi san, kimaGga punaranya iti // 409 // zrIdazavaikAlikam / 163
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ etadeva spaSTayatijassaMtie dhammapayAiM sikkhe, tassaMtie veNaiaM pauchu / sakkArae sirasA paJjalIo, kAyaggirA bho maNasA a niccaM // 410 // jassatti, yasyAntike-yasya samIpe dharma-padAni-dharmaphalAni siddhAntapadAni zikSeta-AdadyAt tasyAntike-tatsamIpe, kimityAhavainayikaM prayuJjIta-vinaya eva vainayikaM tatkuryA-ditibhAvaH, kathamityAhasatkArayedabhyutthAnAdinA pUrvoktena yuktaH zirasA-uttamAGgena prAJjali:prodgatAJjali:- san kAyena-dehena girA-vAcA mastakena vande ityAdirUpayA bho iti ziSyAmantraNaM manasA ca-bhAvapratibandharUpeNa nityaM-sadaiva satkArayet na tu sUtragrahaNakAla eva, kuzalAnubandha-vyavacchedaprasaGgAditi // 410 // evaM ca manasi kuryAdityAhalajjA dayA saMjama baMbhaceraM, . kallANabhAgissa visohiThANaM / je me gurU sayayamaNusAsayaMti, te'haM gurU sayayaM pUjayAmi // 411 // lajjA dayetti, lajjA-apavAdabhayarUpA dayA-anukampA saMyama:pRthivyAdijIvaviSayaH, brahmacarya-vizuddhatapo'nuSThAnaM, etallajjAdi vipakSavyAvRttyA kuzalapakSapravartakatvena kalyANabhAgino-mokSabhAgino jIvasya vizodhisthAnaM-karmamalApanayanasthAnaM vartate, anena ye mAM gurava-AcAryAH satataM-anavarataM, anuzAsayanti-kalyANayogyatAM nayanti, tAnahamevaMbhUtAn gurUn satataM pUjayAmi, na tebhyo'nyaH pUjArha iti // 411 // 164 zrIdazavaikAlikam /
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ itazcaite pUjyA ityAha jahA nisaMte tavaNaccimAlI, pabhAsaI kevala bhArahaM tu / evAyario suyasIlabuddhie, virAyaI suramajjhe va iMdo // 412 // / jahatti, yathA nizAnte rAtryavasAne divasa ityarthaH, tapannarcirmAlI - sUrya: prabhAsayati - udyotayati kevalaM sampUrNa bhArataMbharatakSetraM tuzabdAdanyacca krameNa, evamarcirmAlIvAcAryaH zrutenaAgamena, zIlena-paradrohaviratirUpeNa buddhayA ca - svAbhAvikyA yuktaH san prakAzayati jIvAdibhAvAniti / evaM ca vartamAnaH susAdhubhiH parivRtto virAjate suramadhya iva - sAmAnikAdimadhyagata iva indra iti // 412 // jahA sasI komuijogajutto, nakkhattatArAgaNaparivuDappA | khe sohaI vimale abbhamukke, evaM gaNI sohai bhikkhumajjhe // 413 // jahatti, yathA zazI - candraH, kaumudIyogayuktaH - kArtikapaurNimAsyAmudita ityarthaH sa eva vizeSyate - nakSatratArAgaNaparivRtAtmAnakSatrAdibhiryukta iti bhAvaH, khe-AkAze zobhate, kiMviziSTe khe ?, vimale abhramukte - abhramuktamevAtyantaM vimalaM bhavatIti khyApanArthametat, evaM candra iva gaNI-AcArya:, zobhate bhikSumadhye - sAdhumadhye, ato'yaM mahattvAtpUjya iti // 413 // mahAgarA AyariyA mahesI, samAhijogesuyasIlabuddhie / saMpAviukAme aNuttarAI, ArAhae tosai dhammakAmI // 414 // kiMca- mahAgarA Ayarietti, mahAkarA jJAnAdibhAvaratnApekSayA AcAryA mahaiSiNo - mokSaiSiNaH, kathaM mahaiSiNa ityAha-samAdhiyogazrutazIla buddhibhiH samAdhiyogaiH- dhyAnavizeSaiH zrutena dvAdazAGgAbhyAsena zIlena - paradrohaviratirUpeNa buddhayA ca autpattikyAdirUpayA, anye tu vyAcakSate-samAdhiyogazrutazIlabuddhInAM mahAkarA iti / tAnevaMbhUtAnAcAryAn zrIdazavaikAlikam / 165
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMprAptukAmo'nuttarANi jJAnAdInyArAdhayedvinayakaraNena, na sakRdeva, api tu toSayet-asakRtkaraNena toSaM grAhayet dharmakAmo-nirjarArthI, na tu jJAnAdiphalApekSayeti // 414 // succANa mehAvI subhAsiyAI, sussUsae Ayariya'ppamatto / ArAhaittANa guNe aNege, se pAvaI siddhimaNuttaraM // 415 // tti bemi // ii viNayasamAhIe paDhamo uddeso samatto 9-1 // soccANaMti, zrutvA medhAvI subhASitAni-gurAdhanaphalAbhidhAyIni, kimityAha-sUzrUSayetsadA''cAryAnapramatto-nidrAdivirahitastadAjJAM kurvItetyarthaH, ya evaM gurusuzrUSAparaH sa ArAdhya guNAnanekAn jJAnAdIn prApnoti siddhimanuttarAM, muktimityarthaH, anantaraM sukulAdiparamparayA vA // 415 // bravImIti pUrvavat // __ iti vinayasamAdhAvuktaH prathama uddezakaH 9-1 || vinayAdhikAravAneva dvitIya ucyate, tatredamAdisUtraMmUlAu khaMdhappabhavo dumassa, khaMdhAu pacchA samurviti sAhA / sAhappasAhA viruhaMti pattA, tao si puSpaM ca phalaM raso ya // 416 // mUlAu iti, mUlAdAdiprabandhAt skandhaprabhavaH-sthuDotpAdaH, kasyetyAha-drumasya-vRkSasya, tataH-skandhAtsakAzAt pazcAt-tadanu samupayAntiAtmAnaM prApnuvantyutpadyanta ityarthaH kAstA ityAha-zAkhAstadbhujAkalpAH, tathA zAkhAbhyaH-uktalakSaNAbhyaH prazAkhAstadaMzabhUtA virohanti-jAyante, 166 zrIdazavaikAlikam /
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA tAbhyo'pi patrANi parNAni virohanti / tatastadanantaraM se-tasya drumasya puSpaM phalaM ca rasazca phalagata evaite krameNa bhavantIti // 416 // evaM dRSTAntamabhidhAya dAntikayojanAmAha - T evaM dhammassa viNao, mUlaM paramo se mukkho / jeNa kitti suyaM sigghaM, nIsesaM cAbhigaccha // 417 // evaMti, evaM drumamUlavat, dharmasya - paramakalpavRkSasya vinayo mUlaMAdiprabandharUpaM parama ityugro rasaH se-tasya phalarasavanmokSaH, skandhAdi - kalpAni tu devalokagamanasukulAgamanAdIni, ato vinayaH kartavyaH, kiM-viziSTa ityAha-yenavinayena kIrtiM - sarvatra zubhapravAdarUpAM, tathA zrutaM - aGgapraviSTAdi zlAghyaM-prazaMsAspadIbhUtaM niHzeSaM - saMpUrNaM cAdhigacchatiprApnotIti // 417 // avinayavato doSamAha je ya caNDe mie thaddhe, duvvAI niyaDI saDhe / vujjhai se aviNIappA, kaTThe soyagayaM jahA // 418 // je yatti, yazca caNDo - roSaNa: mRga: ajJo hitamapyukto ruSyati, tathA stabdho-jAtyAdi-madonmatto durvAdI apriyavaktA nikRtimAn - mAyopetaH, zaThaH-saMyamayogeSvAnAdRtaH, etebhyo doSebhyo vinayaM na karoti ya uhyate asau pApaH saMsArastrotasA avinItAtmA-sakalakalyANaikanibandhanavinayarahitaH kimivetyAha- kASThaM strotogataM nadyAdivahanIpatitaM yathA tadvaditi // 418 // , viNayaMpi jo uvAeNaM, coio kuppaI naro / divvaM so sirimijjatiM, daMDeNa paDisehae // 419 // kiM ca viNayaMpIti, vinayamuktalakSaNaM ya upAyenApi - ekAntamRdubhaNanAdilakSaNenApi apizabdasya vyavahitaH sambandha:, codita uktaH, zrIdazavaikAlikam / 167
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ kupyati - ruSyati naraH / atra nidarzanamAha - divyAM - amAnuSIM, asau- naraH zriyaM - lakSmIM AgacchantIM - Atmano bhavantIM daNDena - kASThamayena pratiSedhayati - nivArayati / etaduktaM bhavati - vinayaH saMpado nimittaM, tatra skhalitaM yadi kazciccodayati sa guNaH tatrApi roSakaraNena vastutaH saMpado niSedhaH / udAharaNaM cAtra dazArAdayaH kurUpAgata zrIprArthanApraNayabhaGgakAriNastadrahitAstadabhaGgakArI ca tadyuktaH kRSNa iti // 419 // avinayadoSopadarzanArthamevAha taheva aviNIyappA, uvavajjhA hayA gayA / dIsaMti duhamehaMtA, AbhiogamuvaTThiyA // 420 // tahevatti, tathaiveti- tathaivaite avinItAtmAnovinayarahitA anAtmajJAH, upavAhyAnAM - rAjAdivallabhAnAmete karmakarA ityaupavAhyAH, hayAH - azvAH, gajAH- hastinaH, upalakSaNametanmahiSakAdInAmiti / ete kimityAha - dRzyante - upalabhyante, eva mandurAdau avinayadoSeNobhaya-lokavartinA yavasAdivoDhAraH, duHkhaM saMklezalakSaNaM edhamAnA- anekArthatvAdanubhavanta AbhiyogyaM - karmmakarabhAvaM upasthitAH - prAptA iti // 420 // 168 eteSveva vinayaguNamAha taheva suviNIyappA, uvavajjhA hayA gayA / dIsaMti suhamehaMtA, iDDi pattA mahAyasA // 421 // tahevatti, tathaiva ete suvinItAtmAno - vinayavanta AtmajJA aupavAhyA-rAjAdInAM hayA gajA iti pUrvavat / ete kimityAhadRzyante - upalabhyante, eva sukhaM- AhlAdalakSaNaM, edhamAnA- anubhavantaH Rddhi prAptA iti viziSTa bhUSaNA''layabhojanAdibhAvataH prAptarddhayo mahAyazaso - vikhyAtasadguNA iti // 421 // zrIdazavaikAlikam /
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ etadeva vinayAvinayaphalaM manuSyAnadhikRtyAhataheva aviNIyappA, logaMmi naranArio / dIsaMti duhamehaMtA, chAyA vigaliteMdiyA // 422 // tahevatti, tathaiva tiryaJca iva avinItAtmAna iti pUrvavat / loke'smin manuSyaloke, naranArya iti prakaTArtha dRzyante duHkhamedhamAnA iti pUrvavat, chArA (tA: ) - kasaghAtavraNAGkita - zarIrAH, vigalitendriyA:apanItanAsikAdIndriyAH pAradArikAdaya iti // 422 // daMDasatthaparijjuNNA, asabbhavayaNehi ya / kaluNAvivannacchaMdA, khuppivAsAiparigayA // 423 // tathA daMDatti, daNDA - vetradaNDAdayaH zastrANi khaDgAdIni tAbhyAM parijIrNAH samantato durbalabhAvamApAditAH, tathA asabhyavacanaizcakharakarkazAdibhiH parijIrNAH, ta evaMbhUtAH santaH satAM karuNAhetutvAt karuNA-dInA vyApannAcchandasaH-parAyattatayA apetasvAbhiprAyAH, kSudhAbubhukSayA pipAsayA - tRSA parigatA - vyAptA annAdinirodhastokadAnAbhyAmiti / evaM iha loke prAgavinayopAttakarmAnubhAvata evaMbhUtAH paraloke tu kuzalApravRtteH duHkhitatarA vijJAyanta iti // 423 // vinayaphalamAha taheva suviNIyappA, logaMsi naranArio / dIsaMti suhamehaMtA, iDDi pattA mahAyasA // 424 // tahevatti, tathaiva vinItatiryaMca iva suvinItAtmAno loke'sminnaranArya iti pUrvavat / dRzyante sukhamedhamAnAH Rddhi prAptA mahAyazasa iti pUrvavat, navaraM svArAdhitanRpagurujanA ubhayalokasAphalyakAriNa eta iti // 424 // zrIdazavaikAlikam / 169
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ etadeva vinayAvinayaphalaM devAnadhikRtyAhataheva aviNIyappA, devA jakkhA ya gujjhagA / dIsaMti duhamehaMtA, AbhiogamuvaTThiyA // 425 // tahevatti, tathaiva yathA naranAryaH avinItAtmAno bhavAntare'kRtavinayA devA-vaimAnikA jyotiSkA yakSAzca-vyantarAzca guhyakAbhavanavAsinaH, ta ete dRzyante AgamabhAvacakSuSA duHkhamedhamAnAHparAjJAkaraNapaddhidarzanAdinA, AbhiyogyamupasthitAH-abhiyogaAjJApradAnalakSaNo'syAstIti abhiyogI tadbhAva AbhiyogyaM, karmakarabhAvamityarthaH, upasthitAH-prAptA iti // 425 / / vinayaphalamAhataheva suviNIyappA, devA jakkhA ya gujjhagA / dIsaMti suhamehaMtA, iDhei pattA mahAyasA // 426 // tahevatti, tathaiveti pUrvavat, suvinItAtmAnojanmAntarakRtavinayA niraticAradharmArAdhakA ityarthaH, devA yakSAzca guhyakA iti pUrvavadeva, dRzyante sukhamedhamAnA arhatkalyANakAdiSu Rddhi prAptA iti devAdhipAdiprAptaddhayo mahAyazaso-vikhyAtasadguNA iti // 426 // evaM nArakApohena vyavahArato yeSu sukhaduHkhasaMbhavasteSu vinayAvinayaphalamuktaM, adhunA vizeSato lokottaravinayaphalamAha je AyariyauvajjhAyANaM, sussUsAvayaNaMkarA / tesiM sikkhA pavaTuMti, jalasittA iva pAyavA // 427 // je Ayariyatti, ye AcAryopAdhyAyayo:-pratItayoH zuzrUSAvacanakarA:-pUjApradhAnavacanakaraNazIlAsteSAM puNyabhAjAM zikSAgrahaNAsevanAlakSaNA bhAvArtharUpAH pravardhante-vRddhimupayAnti, dRSTAntamAhajalasiktA iva pAdapAvRkSA iti // 427 // zrIdazavaikAlikam / 170
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ etacca manasyAdhAya vinayaH kArya ityAhaappaNaTThA paraTThA vA, sippA neuNiyANi ya / gihiNo uvabhogaTThA, ihalogassa kAraNA // 428 // appaNahatti, AtmArtha-AtmanimittaM, anena me jIvikA bhaviSyatItyevaM, parArtha vA-paranimittaM vA putramahametadgrAhayiSyAmItyevaM, zilpAni-kumbhakArakriyAdIni naipuNyAni ca-AlekhyAdikalAlakSaNAni gRhiNa:-asaMyatAH, upabhogArtha-annapAnAdibhogAya, zikSanta iti vAkyazeSaH, ihalokasya kAraNaM-ihalokanimittamiti // 428 // jeNa bandhaM vahaM ghoraM, pariyAvaM ca dAruNaM / sikkhamANA niyacchaMti, juttA te laliiMdiyA // 429 // je NaM ti, yena-zilpAdinA zikSyamANena bandhaM-nigaDAdibhiH vadhaM-kaSAdibhirghoraM-raudra paritApaM ca, dAruNaM-etajjanitamaniSTaM nirbhartsanAdivacanajanitaM ca zikSamANA guroH sakAzAt niyacchanti-prApnuvanti, yuktA iti-niyuktAH zilpAdigrahaNe te lalitendriyA-garbhezvarA rAjaputrAdaya iti // 429 // tevi taM guruM pUyaMti, tassa sippassa kAraNA / sakkAreMti namasaMti, tuTThA niddesavattiNo // 430 // te'vi tamiti, te'pi itvaraM zilpAdi zikSamANAstaM guruM bandhAdikArakamapi pUjayanti sAmAnyato madhuravacanAbhinandanena tasya zilpasyetvarasya kAraNAt, tannimittatvAditi bhAvaH, tathA satkArayanti vastrAdinA, namasyanti aJjaligrahaNAdinA / tuSTA ityamuta idamavApyata iti hRSTA nirdezavartina:-AjJAkAriNa iti // 430 // ___yadi tAvadete'pi taM guruM pUjayanti ata: zrIdazavaikAlikam /
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiM puNo je suyaggAhI, aNaMtahiyakAmae / AyariyA jaM vae bhikkhU, tamhA taM nAivatta // 431 // kiM puNanti, kiM punaH yaH sAdhuH zrutagrAhI paramapuruSapraNItAgamagrahaNAbhilASI anantahitakAmuko mokSaM yaH kAmayata ityabhiprAyastena tu sutarAM guravaH pUjanIyA iti, yatazcaivamAcAryA yadvadanti kimapi tathA'nekaprakAraM bhikSuH sAdhuH tasmAttadAcAryavacanaM nAtivartayet yuktatvAtsarvameva sampAdayediti // 431 // vinayopAyamAha nIyaM sejjaM gaIM ThANaM, nIyaM ca AsaNANi ya / nIyaM ca pAe vaMdejjA, nIyaM kujjA ya aMjaliM // 432 // nIyaMti, nIcAM zayyAM saMstArakalakSaNAmAcAryazayyAyAH sakAzAt kuryAditiyogaH, evaM nIcAM gatimAcAryagatestatpRSThato nAtidUreNa nAtidrutaM yAyAdityarthaH, evaM nIcaM sthAnamAcAryasthAnAdyatrAcArya Aste tasmAnnIcatare sthAne sthAtavyamitibhAvaH / tathA nIcAni - laghutarANi kadAcitkAraNajAte AsanAni-pIThakAni tasminnupaviSTe tadanujJAtaH seveta, nAnyathA, tathA nIcaM ca-samyagavanatottamAGgaH san pAdAvAcAryasatkau vandeta, nAvajJayA tathA kvacitpraznAdau nIcaM namrakAyaM kuryAcca sampAdayeccAJjaliM na tu sthANuvatstabdha eveti // 432 // , evaM kAyavinayamabhidhAya vAgvinayamAha saMghaTTaittA kAeNaM, tahA uvahiNAmavi / khameha avarAhaM me, vaejja na puNotti ya // 433 // saMgha - iti, saMghaTTaya - spRSTvA kAyena dehena kathaJcittathAvidhapradezopaviSTamAcAryaM tathopadhinApi kalpAdinA kathaJcitsaMghaTTya mithyAduSkRtapurassaramabhivandya kSamasva-sahasvA'parAdhaM - doSaM me mandabhAgyasyaivaM vadet zrIdazavaikAlikam / 172 -
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ brUyAnna punariti na cAhamenaM bhUyaH kariSyAmIti // 433 || etacca sarvaM buddhimAn svayameva karoti, tadanyastu kathamityAhaduggao vA paoeNaM, coio vahaI rahaM / evaM dubuddhi kiccANaM, vutto vutto pakuvvaI // 434 // duggaoviti, durgauriva - galibalIvardavat pratodena - ArAdaNDalakSaNena codito- viddhaH sanvahati - nayati kvApi rathaM pratItaM, evaM duggauriva durbuddhiH - ahitAvahabuddhiH ziSyaH kRtyAnAM AcAryAdInAM kRtyAni vA tadabhirucitakAryANi ukta uktaH punaH punarabhihita ityarthaH, prakaroti-niSpAdayati prayuGkte ceti // 434 // evaM ca kRtAnyapyamUni na zobhanAnyata AhakAlaM chaMdovayAraM ca paDilehittA Na heuhiM / teNa teNa uvAeNaM, taM taM saMpaDivAyae // 435 // kAlaMti, kAlaMzaradAdi - lakSaNaM chandastadicchArUpaM upacAraMArAdhanAprakAraM, cazabdAddezAdiparigrahaH, etatpratyupekSya - jJAtvA hetubhi:yathAnurUpaiH kAraNaiH kimityAha - tena tenopAyena - gRhasthAvarjjanAdinA tattatpittaharAdirUpamazanAdi sampratipAdayet, yathA kAle'pi zaradAdau pittaharAdibhojanaM pravAtanivAtAdirUpA zayyA icchAnulomaM vA yadyasya hitaM rocate ca ArAdhanAprakAro'nulomaM bhASaNaM granthAbhyAsavaiyAvRttyakaraNAdi deze anUpadezAdyucitaM niSThIvanAdibhirhetubhiH zleSmAdyAdhikyaM vijJAya taducitaM sampAdayediti // 435 // vivattI aviNIyassa, saMpattI viNIyassa ya / jasseyaM duhao nAyaM, sikkhaM se abhigaccha // 436 // kiMca - vivattitti, vipattiravinItasya jJAnAdiguNAnAM saMprAptivinItasya ca jJAnAdiguNAnAmeva, yasyaitat - jJAnAdiprAptyaprAptidvayaM ubhayatazrIdazavaikAlikam / 173
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ ubhayAbhyAM vinayAvinayAbhyAM sakAzAdbhavatItyevaM jJAtaM-upAdeyaM caitaditi bhavati zikSA-grahaNAsevanArUpAmasAvitthaMbhUto'bhigacchati-prApnoti, bhAvata upAdeyaparijJAnAditi // 436 // etadeva dRDhayannavinIta-phalamAha- .. je yAvi caMDe maiiDDigArave, pisuNe nare sAhasahINapesaNe / adiTThadhamme viNae akovie, asaMvibhAgI na hu tassa mokkho // 437 // je yAvitti, yazcApi caNDaH pravrajito'pi yo roSaNaH matiRddhigaurava iti Rddhigauravamatigaurave abhiniviSTaH pizuna:pRSThimAMsakhAdako naro-naravyaJjano na bhAvanaraH sAhasikaH-akRtyakaraNaparaH 'hInapreSaNo-hInagurvAjJAparaH adRSTadhA -sampaganupalabdhazrutAdidharmA vinaye'kovido-vinayaviSaye'paNDitaH asaMvibhAgI-yatra kvacana lAbhe na saMvibhAgavAn, ya itthaMbhUto'dhamo naiva tasya mokSaH, samyagdRSTezcAritravata itthaMvidhasaMklezAbhAvAditi // 437 // vinayaphalAbhidhAnopasaMharannAhaniddesavattI puNa je gurUNaM, suyatthadhammA viNayammi koviyaa| tarittu te ohamiNaM duruttaraM, khavittu kammaM gaimuttamaM gaya ||438||ttibemi|| viNayasamAhIe bIo uddesao samatto 9-2 // 1. jaM ca pesagaM ___ AyariehiM diNNaM taM desakAlAdIhiM hINaM karei / 174 zrIdazavaikAlikam /
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Niddesavattitti, nirdezavartina:-AjJAvartinaH punarye gurUNAM-AcAryAdInAM zrutArthadharmA iti prAkRtazailyA zrutadharmArthA gItArthA ityarthaH vinaye kartavye kovidA-vipazcitaH, ya itthaMbhUtAstItvA' te mahAsattvA oghamenaMpratyakSopalabhyamAnaM saMsArasamudraM duruttAraM tIdveva tIrkhA, caramabhavaM kevalitvaM ca prApyetibhAvaH, tataH kSapayitvA karma niravazeSaM bhavopagrAhisaMjJitaM gatimuttamAM siddhayAkhyAM gatAH-prAptAH // 438 / / iti bravImIti pUrvavat / vinayasamAdhI vyAkhyAto dvitIya uddezaka: 9-2 // // sAmprataM tRtIya Arabhyate, iha ca vinItaH pUjya ityupadarzayannAhaAyariyaM aggimivAhiyaggI, sussUsamANo paDijAgarijjA / AloiyaM iMgiyameva naccA, jo chaMdamArAhayaI sa pujjo // 439 // Ayarietti, AcArya-sUtrArthapradaM tatsthAnIyaM vA'nyaM jyeSThArya, kimityAha-agnimiva-tejaskAyamiva AhitAgni-brAhmaNaH suzrUSayansamyak sevamAnaH pratijAgRyAttattatkRtyasampAdanenopacaret / AhayathA''hitAgnirityAdinA prAgidamuktameva, satyaM, kiM tu tadAcAryamevAGgIkRtya idaM tu ratnAdhikamapyadhikRtyocyate, vakSyati ca-"rAyaNiesu viNayami" tyAdi, pratijAgaraNopAyamAha-avalokitaM-nirIkSitaM iGgitameva ca-anyathAvRttilakSaNaM jJAtvA-vijJAyAcAIyaM yaH-sAdhuH chanda:-abhiprAyamArAdhayati / yathA zIte patati prAvaraNAvalokane tadAnayane, iGgite vA niSThIvanAdilakSaNe zuNThyAdyAnayanena sa pUjyaH sa itthaMbhUtaH sAdhuH pUjArhaH-kalyANabhAgiti // 439 // prakrAntAdhikAra evAha-- zrIdazavaikAlikam / 175
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ AyAramaTThA viNayaM pauchu, sussUsamANo parigijjha vakkaM / jahovai8 abhikaMkhamANo, guruM tu nAsAyayaI sa pujjo // 440 // AyAretti, AcArArtha-jJAnAdyAcAranimittaM vinayamuktalakSaNaM prayuGkte -karoti yaH suzrUSan-zrotumicchan, kimayaM vakSyatItyevaM, tadanu tenokte sati parigRhya vAkyamAcArTIyaM, tatazca yathopadiSTaM-yathoktamevAbhikAGkSan, mAyArahitaH zraddhayA kartumicchan san vinayaM prayuGkte, ato'nyathAkaraNena guruM viti, AcAryameva nAzAtayati-na hIlayati yaH sa pUjya iti // 440 // rAyaNiesu viNayaM pauJje, DaharAvi ya je pariyAyajiTThA / nIyattaNe vai saccavAI, uvAyavaM vakkakare sa pujjo // 441 // kiMca-rAiNietti, ratnAdhikeSu-jJAnAdibhAvaratnAbhyadhikeSu vinayaMyathocitaM prayukte karoti, tathA DaharA api ca ye vayaH zrutAbhyAM paryAyajyeSThAzcira-pravrajitAsteSu vinayaM prayuGkte, evaM nIcatve guNAdhikAn prati nIcabhAve vartate, satyavAdI-aviruddhavaktA tathA avapAtavAnvandanazIlo nikaTavartI vA evaM ca yo vAkyakaro-gurunirdezakaraNazIlaH sa pUjya iti // 441 // annAyauMchaM caraI visuddha, javaNaTThayA samuyANaM ca niccaM / aladdhayaM no paridevaijjA, laddhaM na vikatthaI sa pujjo // 442 // 176 zrIdazavaikAlikam /
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiMca-aNNAyatti, ajJAtoJchaM-paricayAkaraNenAjJAtaH san bhAvoJchaM gRhasthoddharitAdi caratyaTitvA''nItaM bhuGkte, na tu jJAtastadbahumatamiti, etadapi vizuddhaM-udgamAdidoSarahitaM, na tadviparItaM, etadapi yApanArthasaMyamabharodvAhidehapAlanAya, nAnyathA samudAnaM ca-ucitabhikSAlabdhaM canityaM-sarvakAlaM na tUJchamapyekatraiva bahulabdhaM kadAcitkaM vA, evaMbhUtamapi vibhAgataH, alabdhvA-anAsAdya na paridevayet-na khedaM yAyAt, tathA mandabhAgyo'haM azobhano vA ayaM deza ityevaM vibhAgatazca labdhvA prApyocitaM na vikatthate-na zlAghAM karoti sapuNyo'haM zobhano vA ayaM deza ityevaM sa pUjya iti // 442 // saMthArasejjAsaNabhattapANe, appicchayA ailAbhe'vi saMte / jo evamappANabhitosaijjA, saMtosapAhannarae sa pujjo // 443 // kiMca saMthAreti, saMstArakazayyAsanabhaktapAnAni pratItAnyeteSvalpecchatA-amUrcchayA paribhogaH, atiriktapariharaNaM cAtilAbhe'pi sati saMstArakAdInAM gRhasthebhyaH sakAzAt, ya evamAtmAnamabhitoSayati yena vA tena vA yApayati santoSa-prAdhAnyarataH-santoSa eva prAdhAnyabhAve rata:-saktaH sa pUjya iti // 443 // indriyasamAdhidvAreNa pUjyatAmAhasakkA saheuM AsAi kaMTayA, aomayA ucchahayA nareNaM / aNAsae jo u sahijja kaMTae, vaImae kaNNasare sa pujjo // 444 // sakkitti, zakyAH soDhumAzayetIdaM me bhaviSyatIti pratyAzayA zrIdazavaikAlikam / 177
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke ityAha-kaNTakA ayomayA-lohAtmakA utsahatA nareNaarthodyaminetyarthaH, tathA ca kurvanti kecidayomayakaNTakA''staraNazayanamapyarthalipsavaH, na tu vAkkaNTakAH zakyA iti, evaM vyavasthite anAzayA-phalA'pratyAzayA nirIhaH san yastu saheta kaNTakAn vAGmayAn-kharAdivAgAtmakAn karNasarAn-karNagAminaH sa pUjya iti // 444 // etadeva spaSTayatimuhuttadukkhA u havaMti kaMTayA, __ aomayA te'vi tao suuddharA / vAyAduruttANi duruddharANi, verANubaMdhINi mahabbhayANi // 445 // muhatteti, muhUrtaduHkhA-alpakAladuHkhA bhavanti kaNTakA ayomayAH, vedhakAla eva prAyo duHkhabhAvAt, te'pi tataH kAyAtsUddharAH-sukhenaivoddhiyante vraNaparikarma ca kriyate, vAgduruktAni punarduruddharANi-duHkhenaivojriyante manolakSyavedhanAt, vairAnubandhInitathAzravaNapradveSAdineha paratra ca vairamanubadhnanti, ata eva mahAbhayAni, kugatipAtAdibhayahetutvAditi // 445 / / samAvayaMtA vayaNAbhighAyA, kaNNaMgayA dummaNiyaM jaNaMti / dhammotti kiccA paramaggasUre, jiiMdie jo sahaI sa pujjo // 446 // kiM ca-samAvayaMte'ti samApatanta-ekIbhAvenAbhimukhaM patantaH, ka ityAha-vacanAbhighAtA:-kharAdivacanaprahArAH karNagatAH santaH prAyo'nAdibhavAbhyAsAddaurmanasya-duSTamanobhAvaM janayanti prANinAM, evaMbhUtAn vacanAbhi 178 zrIdazavaikAlikam /
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghAtAn dharma itikRtvA sAmAyikapariNAmApanno, na tvazaktyAdinA, paramAgrazUraH-dAnasaMgrAmazUrApekSayA pradhAnaH zUraH jitendriyaH san yaH sahate na tu tairvikAraM upadarzayati sa pUjya iti // 446 / / avaNNavAyaM ca parammuhassa, paccakkhao paDiNIyaM ca bhAsaM / ohAriNiM appiyakAriNiM ca, bhAsaM na bhAsejja sayA sa pujjo // 447 // tathA avaNNati, avarNavAdaM-azlAghAvAdaM ca parAGmukhasya pRSThata ityarthaH, pratyakSatazca-pratyakSasya ca pratyanIkAM apakAriNI caurastvamityAdirUpAM bhASAM tathA avadhAriNI-azobhana evAyamityAdirUpAM, aprItikAriNIM ca-zrotutanivedanAdirUpAM bhASAM-vAcaM na bhASeta sadA yaH kadAcidapi naiva brUyAtsa pUjya iti // 447 // alolue akkuhae amAI, ___ apisuNe yAvi adINavittI / no bhAvae no'viya bhAviyappA, akouhalle ya sayA sa pujjo // 448 // tathA-aloluetti, alolupaH-AhArAdiSu alubdhaH, akuhakaHindrajAlAdikuhakarahitaH, amAyI-kauTilyazUnyaH, apizunazcApi-na chedabhedakartA adInavRttiH-AhArAdyalAbhe'pi zuddhavRttioM bhAvayedakuzalabhAvanayA paraM, yathA-amukapurato bhavatA'haM varNanIyaH, nApi ca bhAvitAtmA svayamanyapurataH svaguNavarNanAparaH akautukazca sadA naTanartakAdiSu yaH sa pUjya iti // 448 // guNehi sAhU aguNehi sAhU, ___geNhAhi sAhU guNa muMca'sAhU / zrIdazavaikAlikam / 179
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ viyANIyA appagamappaeNaM, -- . - jo rAgadosehiM samo sa pujjo // 449 // kiMca-guNehitti, guNairanantaroditai-vinayAdibhiryuktaH sAdhurbhavati, tathA aguNairuktaguNaviparItairasAdhuH, evaM sati "gRhANa sAdhuguNAn muJcAsAdhuguNAMzce"ti zobhana upadezaH evamadhikRtya prAkRtazailyA vijJApayati-vividhaM jJApayatyA''tmAnamAtmanA yastathA rAgadveSayoH samo na rAgavAnna dveSavAnniti sa pUjya iti // 449 / / taheva DaharaM ca mahallagaM vA, itthIM pumaM pavvaiyaM gihiM vA / no hIlae no'vi ya khisaejjA, thaMbhaM ca kohaM ca cae sa pujjo // 450 // kiMca-taheveti, tathaiveti pUrvavat DaharaM vA mahallakaM vA, vAzabdAnmadhyamaM vA, striyaM pumAMsamupalakSaNatvAnnapuMsakaM vA pravrajitaM gRhiNaM vA, vAzabdAttadanyatIrthikaM vA, na hIlayati, nApi khisayati, tatra sUyayA asUyayA vA, sakRduSTAbhidhAnaM hIlanaM, tadevAsakRt khisanamiti, hIlanakhisanayozca nimittabhUtaM stambhaM ca mAnaM ca krodhaM ca roSaM ca tyajati yaH sa pUjyaH, nidAnatyAgena tatvataH kAryatyAgAditi // 450 // je mANiyA sayayaM mANayaMti, jatteNa kannaM ca nivesayaMti / te mANae mANarihe tavassI, jiiMdie saccarae sa pujjo // 451 // je mANietti, ye mAnitA abhyutthAnAdisatkAraiH satataM-anavarataM ziSyAn mAnayanti zrutopadezaM prati codanAdibhiH, tathA yatnena kanyAmiva 180 zrIdazavaikAlikam /
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivezayanti, yathA "mAtApitarau kanyAM guNairvayasA ca saMvardhya yogyabhartari sthApayanti" evamAcAryAH ziSyaM sUtrArthavedinaM dRSTvA mahatyAcAryapade'pi sthApayanti, tAnevaMbhUtAn gurUnmAnayati, yo'bhyutthAnAdinA mAnArhAnmAnayogyAn tapasvI san, jitendriyaH satyarata iti prAdhAnyakhyApanArthaM vizeSaNadvayaM, sa pUjya iti // 451 // tesiM gurUNaM guNasAgarANaM, ___ soccANa mehAvi subhAsiyAiM / care muNI paMcarae tigutto, caukkasAyAvagae sa pujjo // 452 // tathA-tesiM gurUNaMti, teSAM gurUNAmanantaroditAnAM guNasAgarANAMguNasamudrANAM sambandhIni zrutvA medhAvI subhASitAni-paralokopakArakANi carati-Acarati muniH-sAdhuH paJcarata:-paJcamahAvratasaktaH triguptomanoguptyAdimAn catuSkaSAyApagata ityapagatakrodhAdikaSAyo yaH sa pUjya iti // 452 // prastutaphalAbhidhAnenopasaMharannAhagurumiha sayayaM paDiyariya muNI, jiNava( ma )yaniuNe abhigamakusale / dhuNiya rayamalaM purekaDaM, ___ bhAsuramaulaM gaI vai // 453 // tti bemi // viNayasamAhIe taio uddeso samatto 9-3 // gurunti, gurumAcAryAdirUpamihamanuSyaloke satataM-anavarataM paricarya-vidhinA''rAdhya muniH-sAdhuH, kiMviziSTo munirityAhajinavacana( mata )nipuNa:-Agame pravINaH, abhigamakuzalo-lokaprAghUrNakAdipratipattidakSaH, sa evaMbhUto vidhUya rajomalaM purAkRtaM kSapayi zrIdazavaikAlikam / 181
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvA'STaprakAraM karmeti bhAvaH, kimityAha-bhAsvarAM jJAnatejomayatvAdatulAMananyasadRzIM gati-siddhirUpAM vrajatIti-gacchati, tadA janmAntareNa vA sukulapratyAgamanapratyayotpAdAdinA prakAreNa // 453 // bravImIti pUrvavat // iti vinayasamAdhAvuktastRtIya uddezakaH 9-3 // ' ' atha caturtha ucyate, tatra sAmAnyoktavinayavizeSopadarzanArthamidamAha suyaM me AusaM ! teNaM bhagavayA evamakkhAyaM-iha khalu therehi bhagavaMtehiM, cattAri viNaya-samAhiTThANA pannattA / kayare khalu te therehiM bhagavaMtehiM cattAri viNayasamAhiTThANA pannattA ?, ime khalu te therehiM bhagavaMtehiM cattAri viNayasamAhiTThANA pannattA, taMjahAviNayasamAhI, suyasamAhI, tavasamAhI, AyArasamAhI / sU0 16 / suyaM me iti, zrutaM mayA AyuSman ! tena bhagavatA evamAkhyAtamityetad yathA SaDjIvanikAyAM (pR. 19) tathaiva dRSTavyaM, iha khalviti, iha-kSetre pravacane vA, khaluzabdo vizeSaNArthaH, na kevalamiha, kiM tvanyatrApyanyatIrthakRtpravacaneSvapi, sthaviraiHgaNadharairbhagavadbhiH-paramaizvaryAdiyuktaizcatvAri vinayasamAdhisthAnAnivinayasamAdhibhedarUpANi prajJaptAni-prarUpitAni, bhagavataH sakAze zrutvA granthata uparacitAnItyarthaH, katarANi khalu tAnItyAdinA praznaH, amUni khalu tAnItyAdinA nirvacanaM, tadyathetyudAharaNopanyAsArtha:-vinayasamAdhiH 1 zrutasamAdhiH 2 tapaHsamAdhiH 3 AcArasamAdhiH 4 tatra samAdhAnaM samAdhiH-paramArthata Atmano hitaM sukhaM svAsthyaM, vinaye vinayAdvA samAdhiH vinayasamAdhiH, evaM zeSeSvapi zabdArtho bhAvanIyaH / 16 / etadeva zlokena saMgRhNAti zrIdazavaikAlikam / 182
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ viNae sue ya tave, AyAre niccapaMDiyA / abhirAmayaMti appANaM, je bhavaMti jiiMdiyA // 454 // viNae ityAdi, vinaye-yathoktalakSaNe zrute-aGgAdau tapasibAhyAdau AcAre ca-mUlaguNAdau, cazabdasya vyavahita upanyAsaH, nityaMsarvakAlaM paNDitAH-samyakparamArthavedinaH, kiM kurvantItyAhaabhiramayantyane-kArthatvAdAbhimukhyena vinayAdiSu yuJjate AtmAnaM-jIvaM, kimiti ?, asyopAdeyatvAt, ka evaM kurvvantItyAha-ye bhavanti jitendriyAH-jitacakSurAdibhAvazatravaH, ta eva paramArthataH paNDitA iti pradarzanArthameta-diti // 454 // vinayasamAdhimabhidhitsurAha cauvvihA khalu viNayasamAhI havai, taMjahA-aNusAsijjaMto sussUsai 1, sammaM saMpaDivajjai 2, veyamArAhai 3, na ya bhavai attasaMpaggahie 4, cautthaM payaM bhavai / sU0 17 / ___cauvvihetyAdi, caturvidhaH khalu vinaya-samAdhirbhavati, tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH, aNusAsijjaMto ityAdi, anuzAsyamAnastatra tatra codyamAnaH zuzrUSati-tadanuzAsanamarthitayA zrotu-micchati 1, icchApravRttitaH tat samyaksampratipadyate, samyag-aviparIta-manuzAsanatattvaM yathAviSayamavabudhyate 2, sa caivaM viziSTapratipattereva veda-mArAdhayati, vedyate aneneti vedaH-zrutajJAnaM tadyathoktAnuSThAnaparatayA saphalIkaroti 3, ata eva vizuddhapravRtterna ca bhavatyAtmasaMpragRhItaH-AtmA eva samyak prakarSaNa gRhIto yenAhaM vinItaH susAdhurityevamAdinA sa tathA, anAtmotkarSapradhAnatvAdvinayAdeH, na caivaMbhUto bhavatIti abhiprAyaH, caturtha padaM bhavatItyetadeva sUtrakramaprAmANyAduttarottaraguNApekSayA caturthamiti 4 // 17 // zrIdazavaikAlikam / 183
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavai ya ettha silogopehei hiyANusAsaNaM, sussUsaI taM ca puNo ahiTThae / na ya mANamaeNa majjaI, viNayasamAhI AyayaTThie // 455 // bhavati cAtra zlokaH, atreti vinayasamAdhau zlokaH-chandovizeSaH, sa cAyaM-peheitti-prArthayate hitAnuzAsanaM-icchati ihalokaparalokopakAriNamAcAryAdibhya upadezaM, zuzrUSatItyanekArthatvAt yathAviSayamavabudhyate, taccAvabuddhaM satpunaradhitiSThati-yathAvatkaroti, na ca kurvannapi mAnamadena-mAnagarveNa mAdyati-madaM yAti, vinayasamAdhau-vinayasamAdhiviSaye AyatArthikaH-mokSArthIti // 455 // ukto vinayasamAdhiH, zrutasamAdhimAha cauvvihA khalu suyasamAhI bhavai, taMjahA-suyaM me bhavissaitti ajjhAiyavvaM bhavai 1, egaggacitto bhavissAmitti ajjhAiyavvayaM bhavai 2, appANaM ThAvaissAmitti ajjhAiyavvayaM bhavai 3, Thio paraM ThAvaissAmitti ajjhAiyavvayaM bhavai 4 cautthaM payaM bhavai / sU0 18 / cauvvihA ityAdi, caturvidhaH khalu zrutasamAdhirbhavati, tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH / zrutaM me AcArAdi dvAdazAGgaM bhaviSyatItyanayA buddhayA adhyetavyaM bhavati, na gauravAdyAlambanena 1, tathA adhyayanaM kurvannekAgracitto bhaviSyAmi na ca viplutacitta ityadhyetavyaM bhavati anena cAlambanena 2, tathA'dhyayanaM kurvan viditadharmatattva AtmAnaM sthApayiSyAmi zuddhadharma ityane na cAlambanenA'dhyetavyaM bhavati 3, tathA adhyayanaphalAt sthitaH svayaM dharme paraM vineyaM sthApayiSyAmi tatraivetyadhyetavyaM bhavatyanena cAlambanenAdhyetavyaM 4 caturthaM padaM bhavati / 18 / zrIdazavaikAlikam / 184
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavai ya ettha silogonANamegaggacitto ya, Thio a ThAvaI paraM / suyANi ya ahijjittA, rayo suyasamAhie // 456 // bhavati cAtra zloka iti pUrvavat, sa cAyaM nANamiti, jJAnamityadhyayanaparasya jJAnaM bhavatyekAgracittazca tatparatayA ekAgrAlambanazca bhavati, sthita iti vivekAddharmasthito bhavati, sthApayati paramiti svayaM dharmasthitatvAdanyamapi sthApayati, zrutAni ca nAnAprakArANyadhIte, adhItya ca rataH-sakto bhavati, zrutasamAdhAviti // 456 // uktaH zrutasamAdhiH, tapaHsamAdhimAha cauvvihA khalu tavasamAhI bhavai, taMjahA-no ihalogaTThayAe tavamahiDhejjA 1, no paralogaTThayAe tavamahidvejjA 2, no kittivaNNasadasilogaTThayAe tavamahiDhejjA 3, nannattha nijjaraThThayAe tavamahiDhejjA 4, cautthaM payaM bhavai / sU0 19 / / ___ cauvvihA ityAdi, caturvidhaH khalu tapaHsamAdhirbhavati, tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH, nehalokArtha-mihalokanimittaM labdhyAdivAJchayA tapaH-anazanAdirUpamadhitiSThet-kuryAt dharmilavat 1, tathA na paralokArtha-janmAntarabhoganimittaM tapo'dhitiSThed brahmadattavat 2, evaM na kIrti-varNa-zabda-zlAghArthamiti, sarvadigvyApI sAdhuvAdaH kIrtiH, ekadigvyApI varNo, ardhadigvyApI zabdaH, tatsthAna eva zlAghA, naitadarthaM tapo'dhitiSThet 3, api tu nAnyatra nirjarArthamiti, na karmanirjarAmekAM vihAya tapo'dhitiSThet, akAmaH san yathA karmaniraiva phalaM bhavati tathAdhitiSThedityarthaH 4, caturthaM padaM bhavati / 19 / bhavai ya ettha silogo zrIdazavaikAlikam / 185
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivihaguNatavorae ya niccaM, bhavai nirAsae nijjarahie / tavasA dhuNai purANapAvagaM, jutto sayA tavasamAhie // 457 // bhavati cAtra zloka iti pUrvavat, sa cAyaM-vivihetyAdi, vividhaguNataporato hi nityamanazanAdyapekSayA'nekaguNaM yattapastadrata eva sadA bhavati, nirAzo-niSpratyAza ihalokAdiSu, nirjarArthikaHkarmanirjarArthI, sa evaMbhUtaH tapasA vizuddhena dhunoti-apanayati purANapApaM-cirantanaM karma, navaM ca na badhnAtyevaM yuktaH sadA tapaHsamAdhAviti // 457 // uktaH tapa:samAdhiH, AcArasamAdhimAha cauvvihA khalu AyArasamAhI bhavai, taMjahA-no ihalogaTThayAe AyAramahiDhejjA 1, no paralogaTThayAe AyAramahiDhejjA 2, no kittivaNNasaddasilogaTThayAe AyAramahiDhejjA 3, nannattha ArahaMtehiM heUhiM AyAramahiDejjA 4, cautthaM payaM bhavai / sU0 20 / cauvvihA ityAdi, caturvidhaH khalvAcArasamAdhirbhavati, tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH, nehalokArthamityAdyAcArAbhidhAnabhedena pUrvavat, yAvannAnyatrArhatairarhatsambandhibhi-hetubhiranAzravatvAdibhiH AcAraMmUlaguNottaraguNamayamadhitiSThet, nirIhaH san yathA mokSa eva bhavatIti caturthaM padaM bhavati / 20 / bhavai ya ettha silogojiNavayaNarae atitiNe, paDipunnAyayamAyayaTThie / AyArasamAhisaMvuDe, bhavai ya daMte bhAvasaMdhae // 458 // bhavati cAtra zloka iti pUrvavat, sa cAyaM-jiNavayaNarae ityAdi, jinavacanarataH-Agame saktaH, atintina:-na sakRtkiJciduktaH sannasUyayA bhUyo bhUyo vaktA, pratipUrNaH sUtrAdinA, AyatamAyAtArthikaH zrIdazavaikAlikam / 186
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ atyantaM mokSArthI AcArasamAdhisaMvRta ityAcAre yaH samAdhistena sthagitA zravadvAraH san bhavati ca dAnta - indriyano indriyadamAbhyAM bhAvasandhako - bhAvo - mokSa - statsandhaka Atmano mokSAsannakArIti / 458 // sarvvasamAdhiphalamAha abhigama cauro samAhio, suvisuddho susamAhiyappao / viulahiyaM suhAvahaM puNo, kuvvai aso payakhemamappaNo // 459 // abhigameti, abhigamya - vijJAyAsevya ca caturaH samAdhInanantaroditAn, suvizuddho manovAkkAyaiH susamAhitAtmA saptadazavidhe saMyame, sa evaMbhUto dharmarAjyamAsAdya vipulahitasukhAvahaM punariti vipulaM - vistIrNaM hitaM tadAtve AyatyAM ca pathyaM sukhamAvahati-prApayati yattat tathAvidhaM karotyasau sAdhuH padaM sthAnaM, kSemaM - zivaM, Atmana eva, na tvanyasyeti anenaikAntakSaNabhaGgavyavacchedamAheti // 459 // " etadeva spaSTayati jAi (jarA) maraNAo muccaI, itthaMthaM ca caei savvaso / siddhe vA bhavai sAsae, deve vA apparae mahaDDie // 460 // tti bemi // 9-4 // viNayasamAhINAmajjhayaNaM samattaM 9 // jAi iti, jAtijarAmaraNAt janmajarAmaraNAtsaMsArAnmucyate, asau susAdhuritthaMsthaM ceti idaMprakAramApannamitthaM itthaM tiSThatItItthaMsthaMnArakAdivyapadezabIjaM varNasaMsthAnAdi tacca caei - tyajati sarvazaH- sarvaiH prakArairapunargrahaNatayA evaM siddho vA karmmakSayAt siddho bhavati, zAzvato'punarAgAmI sAvazeSakarmA devo vA'lparataH - pAmA - parigatakaNDUyanakalparatarahito mahaddhikaH - anuttaravaimAnikAdiH || 460 || bravImIti zrIdazavaikAlikam / 187
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvavat // iti vinayasamAdhau caturtha uddezakaH // iti zrIsumatisAdhuviracitAvacUrau navamaM vinayasamAdhinAmamadhyayanaM samAptam 9 // Dan Dan Dan atha sabhikSunAma dazamaM adhyayanam / vyAkhyAtaM vinayasamAdhyadhyayanam // adhunA sabhikSvAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH ihAnantarAdhyayane AcArapraNihito yathocitavinaya saMpanno bhavatItyetaduktaM, iha tveteSveva navasvadhyayanArtheSu yo vyavasthitaH sa samyagbhikSurityetaducyate, ityanenAbhisambandhenAyAtamidamadhyayanamiti / taccedaM nikkhammamANAi ya buddhavayaNe, - niccaM cittasamAhio havejjA / itthINa vasaM na yAvi gacche, vaMtaM no paDiyAya je sa bhikkhU // 461 // kiMca-nikkhammeti, niSkramya - dravyabhAvagRhAt, pravrajyAM gRhItvetyarthaH AjJayA tIrthakaragaNadharopadezena yogyatAyAM satyAM niSkramya kimityAhabuddhavacane - avagatatattvatIrthakaragaNadharavacane nityaM sarvakAlaM cittasamAhitazcittenAtiprasanno bhavet, pravacana evAbhiyukta iti garbhaH / vyatirekata: samAdhAnopAyamAha - strINAM sarvAsAmasatkAryanibandhanabhUtAnAM vazaMtatparatantratA(tadAyattatA)rUpaM na cApi gacchet, tadvazago hi niyamato vAntaM pratyApibati, ato buddhavacanaMcittasamAdhAnataH sarvathA strIvazatyAgAt, anenaivopAyena, anyopAyAsambhavAt, vAntaM parityaktaM sadviSayajambAlaM na pratyApibati-na manAgapyAbhogato'nAbhogatazca tatsevate yaH sa bhikSurbhAvabhikSuriti // 461|| 188 zrIdazavaikAlikam /
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ puDhaviM na khaNe na khaNAvae, . sIodagaM na pie na piyAvae / agaNisatthaM jahA sunisiyaM, taM na jale na jalAvae je sa bhikkhU // 462 // tathA puDhavIti, pRthvIM-sacetanAdirUpAM na khanati svayaM, na khAnayati paraiH, "ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNami"ti khanantamapyanyaM nAnujAnAtIti, evaM sarvatra veditavyaM, zItodakaM-sacitaM pAnIyaM na pibati svayaM, na pAyayati parAn, agniH SaDjIvaghAtakaH, kiMvadityAha-zastraMkhaDgAdi yathA sunizitamujjvAlitaM tadvat, taM na jvAlayati svayaM, na jvAlayati paraiH, ya itthaMbhUtaH sa bhikSuriti / Aha-SaDjIvanikAyAdiSu sarvAdhyayaneSvayamartho'bhihitaH kimarthaM punarukta iti ?, ucyate, taduktArthAnuSThAnapara eva bhikSuriti jJApanArthaM, tatazca na doSa iti // 462 // ___ anileNa na vIe na vIyAvae, hariyANi na chide na chiMdAvae / bIyANi sayA vivajjayaMto, saccittaM nAhArae je sa bhikkhU // 463 // tathA anileti-anilenAnilahetunA celakarNAdinA na vIjayatyA''tmAdi svayaM, na vIjayati paraiH, haritAni-zaSpAdIni na chinatti svayaM na chedayati paraiH, bIjAni-haritaphalarUpANi vrIhyAdIni sadAsarvakAlaM vivarjayet saMghaTTanAdikriyayA, sacitaM nAhArayati yaH kadAcit apyapuSTAlambanaH sa bhikSuriti // 463 / / auddezikAdiparihAreNa trasasthAvaraparihAramAhavahaNaM tasathAvarANa hoi, puDhavItaNakaTThanissiyANaM / zrIdazavaikAlikam / 189
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamhA uddesiaM na bhuMje, -- . . no'vi pae na payAvae je sa bhikkhU // 464 // vahaNamiti, vadhanaM-hananaM trasasthAvarANAM-dvIndriyAdipRthivyAdInAM bhavati kRtauddezike, kiMvi-ziSTAnAM ?-pRthivItRNakASThanizritAnAM tathAsamArambhAt, yasmAdevaM tasmAdauddezikaM kRtAdi, anyacca sAvadyaM na bhuGkte , na kevalaM etat kintu nApi pacati svayaM, na pAcayatyanyaiH, na pacantamanujAnAti yaH sa bhikSuriti // 464|| roia nAyaputtavayaNe, appa(tta )same mannejja chappi kAe / paMca ya phAse mahavvayAI, paMcAsavasaMvare je sa bhikkhU // 465 // roitti, rocayitvA-vidhigrahaNabhAvanAbhyAM priyaM kRtvA, kiM tadityAha-jJAtaputravacanaM bhagavanmahAvIravacanaM AtmasamAn-AtmatulyAnmanyate SaDapi kAyAn-pRthivyAdIn, paJca ceti cazabdo'pizabdArthaH paJcApi spRzati-sevate mahAvratAni, paJcAzravasaMvRtazca dravyato'pi paJcendriyasaMvRtazca yaH sa bhikSuriti // 465 // / cattAri vame sayA kasAe, dhuvajogI ya havejja buddhavayaNe / ahaNe nijjAyarUvarayaNe, gihijogaM parivajjae je sa bhikkhU // 466 // kiMca-cattAriti, caturaH krodhAdIn vamati tatpratipakSAbhyAsena sadA-sarvakAlaM kaSAyAn, dhruvayogI cocitanityayogavAMzca bhavati, buddhavacana iti tRtIyArthe saptamI, tIrthakaravacanena karaNabhUtena, dhruvayogI bhavati, yathAgamameveti bhAvaH, adhanazcatuSpadAdirahito nirjAtarUparajato zrIdazavaikAlikam /
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirgatasuvarNarUpya iti bhAvaH, gRhiyogaM - mUrcchayA gRhasthasambandhaM parivarjjayati sarvvaiH prakAraiH parityajati yaH sa bhikSuriti // 466 // sammaddiTThI sayA sayA amUDhe, asthi hu nANe tave saMjame ya / tavasA dhuNai purANapAvagaM, maNavayakAyasusaMvuDe je sa bhikkhU // 467 // tathA-sammaddiTThIti, samyagdRSTiH- bhAvasamyagdarzanI yaH sadA'mUDhaHaviplutaH sannevaM manyate astyeva jJAnaM heyopAdeyaviSayamatIndriyeSvapi, tapazca bAhyAbhyantarakarmmamalApanayanajalakalpaM saMyamazca navakarmmAnupAdAnarUpaH, itthaM ca dRDhabhAvastapasA dhunoti purANaM pApaM bhAvasAratayA pravRttyA, manovAkkAyasusaMvRtaH-tisRbhirguptibhirgupto yaH sa bhikSuriti // 467 // taheva asaNaM pANagaM vA, labhittA / hohI aTTho sue pare vA, taM na nihe na nihAvara je sa bhikkhU // 468 // kiM ca-taheva asaNaMti, tathaiveti pUrvarSividhAnenA'zanaM pAnaM ca prAguktasvarUpaM tathA vividhamanekaprakAraM khAdyaM svAdyaM ca prAguktasvarUpameva labdhvA prApya, kimityAha - bhaviSyatyarthaH- prayojanamanena zvaH parazvo veti tad-azanAdi na nidhatte-na sthApayati svayaM, tathA na nidhApayatina sthApayatyanyai, sthApayantamanyaM nAnujAnAti yaH sarvathA saMnidhiparityAgavAn sa bhikSuriti // 468 // vivihaM khAimasAimaM taheva asaNaM pANagaM vA, vivihaM khAimasAimaM labhitA / chaMdiya sAhammiANa bhuJje, bhuccA sajjhAyarae je sa bhikkhU // 469 // zrIdazavaikAlikam / 191
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiMca-tahevatti, tathaivA'zanaM pAnaM ca vividhaM khAdyaM svAdyaM ca labbveti pUrvavat, labdhvA kimityAha-chanditvA-nimantrya samAnadhArmikAn-sAdhUn bhuGkte , svAtmatulyatvAdvAtsalyasiddhaH, tathA bhuktvA svAdhyAyaratazca yaH cazabdo vizeSAnuSThAnaparazca yaH sa bhikSuriti // 469 // bhikSulakSaNAdhikAra evAhana ya vuggahiyaM kahaM kahejjA, na ya kuppe nihuiMdie pasaMte / saMjame dhuvaM jogeNa jutte, uvasaMte aviheDae je sa bhikkhU // 470 // na ye tti, na ca vaigrahikI-kalahapratibaddhAM kathAM kathayati, sadvAdakathAdiSvapi na ca kupyati parasyApi tu nibhRtendriyo'nuddhatendriyaH prazAnto-rAgAdirahita evAste, tathA saMyame-pUrvokte dhruvaM-sarvakAlaM yogena-kAyavAGmanaHkarmalakSaNena yuktaH-yogayuktaH, pratibhedamaucityena pravRtteH, tathopazAnto'nAkulaH kAyacApalAdi-rahitaH, aviheThakaH na kvaciducite'nAdaravAn, krodhAdInAM vizleSaka ityanye, ya itthaMbhUtaH sa bhikSuriti // 470 // jo sahai hu gAmakaNTae, akkosapahAratajjaNAo ya / bhayabheravasadasappahAse, samasuhadukkhasahe ya je sa bhikkhU // 471 // kiMca-jo sahaitti, yaH khalu mahAtmA sahate samyaggrAmakaNTakAn grAmA-indriyANi tadduHkhahetavaH kaNTakAstAn, svarUpata evAha-AkrozAn prahArAn tarjanAMzceti, tatrAkrozA yakArAdibhiH, prahArAH kazAdibhiH, tarjanA asUyAdibhiH, tathA bhairavabhayA-atyantaraudrabhayajanakAH zabdAH zrIdazavaikAlikam / 192
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ saprahAsA yasmin sthAna iti gamyate, tattathA tasmin, vaitAlAdikRtAtanAdATTahAsa ityarthaH, atropasargeSu satsu samasukhaduHkhasahazca-yo'calitasAmAyikabhAvaH sa bhikSuriti // 471 // etadeva spaSTayatipaDimaM paDivajjiyA masANe, no bhIyae bhayabheravAiM dissa / vivihaguNatavorae ya niccaM, na sarIraM cAbhikae je sa bhikkhU // 472 // paDimaMti, pratimAM-mAsAdirUpAM pratipadya-savidhimaGgIkRtya smazAne-pitRvane, na bibheti-na bhayaM yAti, bhairavabhayAni dRSTvAraudrabhayahetUnupalabhya vaitAlikAdirUpazabdAdi, vividhaguNataporatazca nityaMmUlaguNAdyanazanAdisaktazca sarvakAlaM, na zarIramabhikAGkSate niHspRhatayA vArtamAnikaM bhAvi ca, ya itthaMbhUtaH sa bhikSuriti // 472 / / asaI vosaThThacatadehe, akkuDhe va hae lUsie vA / puDhavisame muNI havejjA, aniyANe akouhalle je sa bhikkhU // 473 // asaiMti, na sakRdasakRtsarvadaivetyarthaH, kimityAha-vyutsRSTatyaktadehaH-vyutsRSTo bhAvapratibandhAbhAvena, tyakto-vibhUSAkaraNena, deha:zarIraM yena sa tathAvidhaH, AkruSTo vA ja(ya)kArAdinA, hato vA daNDAdinA, lUSito vA khaDgAdinA, bhakSito vA zRgAlAdinA, pRthivIsamaH-sarvaMsaho munirbhavati, na ca rAgAdinA pIDayate, tathA'nidAno-bhAviphalAzaMsArahitaH, akutUhalazca naTAdiSu, ya evaMbhUtaH sa bhikSuriti // 473 // zrIdazavaikAlikam /
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSusvarUpAbhidhAnAdhikAra evAha- ... abhibhUya kAyeNa parIsahAiM, samuddhare jAipahAo appayaM / viittu jAImaraNaM mahabbhayaM, tave rae sAmaNie je sa bhikkhU // 474 // abhUiyatti, abhibhUya-parAjitya, kAyena-zarIreNApi, na bhikSusiddhAntanItyA manovAgbhyAmeva, kAyenAnabhi-bhave tattvatastadanabhibhavAt, parISahAn-kSudAdIn, samuddhArayatyuttArayati, jAtipathAt-saMsAramArgAdAtmAnaM kathamityAha-viditvA-vijJAya, jAti-maraNaM-saMsAramUlaM mahAbhayaM-mahAbhayakAraNaM, tave-tapasi rataH-saktaH, kiMbhUtaH ? ityAhazrAmaNye-zramaNAnAM sambandhini, zuddha iti bhAvaH, ya evaMbhUtaH sa bhikSuriti // 474 // hatthasaMjae pAyasaMjae, vAyasaMjae saMjaiMdie / ajjhapparae susamAhiappA, suttatthaM ca viyANai je sa bhikkhU // 475 // hatthatti, hastasaMyataH pAdasaMyata iti, kAraNaM vinA kUrmavallIna Aste, kAraNe ca samyaggacchati, tathA vAksaMyataH-akuzalavAgnirodhAt kuzalavAgudIraNena saMyatendriyo-nivRttaviSayaprasaraH adhyAtmarataHprazastadhyAnAsaktaH, susamAhitAtmA dhyAnApAdakaguNeSu, tathA sUtrArthaM ca yathAvasthitaM vidhigrahaNazuddhaM vijAnAti yaH samyagyathAviSayaM sa bhikSu-riti // 475 // uvahimmi amucchie agiddhe, annAyauJchaM pulanippulAe / 194 zrIdazavaikAlikam /
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ kayavikkayasannihio virae, savvasaMgAvagae ya je sa bhikkhU // 476 // tathA uvahiMmitti, upadhau-vastrAdilakSaNe amUcchitaH-tadviSayamohatyAgena agRddhaH-pratibandhAbhAvena, ajJAtoJchaM carati bhAvaparizuddhaM, stokaM stokamityarthaH pulAkaniSpulAkaH-saMyamAsAratApAdakadoSarahitaH, krayavikrayasaMnidhibhyo-virataH-dravyabhAvabhedabhinna-krayavikrayaparyuSitasthApanebhyo nivRttaH, sarvasaGgApagatazca yo'pagatadravyabhAvasaGgazca yaH, sa bhikSu-riti // 476 // alola bhikkhU na rasesu gijjhe, uJchaM care jIviya nAbhikare / iDDiM ca sakkAraNapUyaNaM ca, cae ThiyappA aNihe je sa bhikkhU // 477 // kiMca-aloleti, alolo nAma nAprAptaprArthanAparo bhikSuH-sAdhuna raseSu gRddhaH, prApteSvapi apratibaddha iti bhAvaH, uJchaM carati bhAvoJchameveti pUrvavat / navaraM tatropadhimAzrityoktamiha tvAhAramityapaunaruktyaM / tathA jIvitaM nAbhikAGkSate asaMyamajIvitaM, tathA RddhiM caamarSoSadhyAdirUpAM, satkAraM-vastrAdibhiH, pUjanaM ca-stavAdinA tyajati naitadarthaM eva yatate, sthitAtmA jJAnAdiSu, anibha ityamAyo yaH sa bhikSuriti // 477 // na paraM vaijjAsi ayaM kusIle, jeNa'nna kuppejja na taM vaejjA / jANiya patteyaM puNNapAvaM, attANaM na samukkase je sa bhikkhU // 478 // tathA na paramiti, na paraM svapakSavineyavyatiriktaM vadati-ayaM zrIdazavaikAlikam / 195
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuzIlastadaprItyAdidoSaprasaGgAt, svapakSavineyaM tu zikSAgrahaNabuddhayA vadatyapi, sarvathA yenAnyaH kazcitkupyati na tadbravIti doSasadbhAve'pi, kimityata Aha-jJAtvA pratyekaM puNyapApaM, nAnyasambandhi anyasya bhavati agnidAhavedanAvat, evaM satsvapi guNeSu nAtmAnaM samutkarSati-na svaguNaigarvamAyAti yaH sa bhikSuriti // 478 // madapratiSedhArthamAhana jAimatte na ya rUvamatte, na lAbhamatte na sueNa matte / mayANi savvANi vivajjaittA, dhammajjhANarae je sa bhikkhU // 479 // na jAimatteti, na jAtimatto yathA'haM brAhmaNaH kSatriyo vA, na cApi rUpamatto yathA'haM rUpavAn, AdeyaH, na lAbhamatto yathA'haM lAbhavAn, na zrutamatto yathA'haM paNDitaH anena kulamadAdi-parigrahaH, ata evAha-madAn sarvAnapi kulAdiviSayAnvivayaM-parityajya dharmadhyAnarato-yo yathAgamaM tatra saktaH sa bhikSuriti // 479 / / paveyae ajjapayaM mahAmuNI, dhamme Thio ThAvayaI paraM pi / nikkhamma vajjejja kusIlaliGga, na yAvi hAsakuhae je sa bhikkhU // 480 // kiMca-paveyae ityAdi,. pravedayati-kathayatyA''ryapadaM-zuddhadharmapadaM paropakArAya mahAmuni:-zIlavAn jJAtA evaMbhUta eva vastuto nAnyaH, kimityetadevamityAha-dharme sthitaH sthApayati paramapi-zrotAraM, tatrAdeyabhAvapravRtteH, tathA niSkramya varjayati kuzIlaliMga-ArambhAdi kuzIlaceSTitaM, tathA na cApi hAsyakuhako-na hAsyakArikuhakayukto yaH sa 196 zrIdazavaikAlikam /
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSuriti // 480 // bhikSubhAvaphalamAhataM dehavAsaM asuI asAsayaM, sayA cae niccahiyaTThiyappA / chiMdittu jAImaraNassa baMdhaNaM, uvei bhikkhU apuNAgamaM gaI // 481 // tibemi // sabhikkhuajjhayaNaM dasamaM samattaM 10 // taM deheti, taM dehavAsamityevaM pratyakSopalabhyamAnaM cArakarUpaM zarIrAvAsamazuciM zukrazoNitodbhavatvAdinA, azAzvataM pratikSaNa-pariNatyA sadA tyajati mamatvAnubandhaparityAgena, ka ityAha-nityahite-mokSasAdhane samyagdarzanAdau sthitAtmA-atyantasusthitaH, sa caivaMbhUtazchitvA jAtimaraNasya saMsArasya bandhanaM-kAraNa-mupaiti-sAmIpyena gacchati bhikSuH-yatirapunarAgamAM nityAM janmAdirahitAmityarthaH, gatimiti-siddhigatim // 481 // bravImIti pUrvavat // iti vyAkhyAtaM sabhikSvadhyayanam 10 // Wan Wan atha rativAkyAnAma prathamAcUlA / adhunaughatacUDe Arabhyete, anayozcAyamabhisambandha ihAnantarAdhyayane bhikSuguNayukta eva bhikSuruktaH, sa caivaMbhUto'pi kadAcitkarmaparatantratvAt karmaNazca balavattvAt sIdet, atastatsthirIkaraNaM kartavyamiti, tadarthAdhikAra eva cUDAdvayamabhidhIyate, taccedaM__iha khalu bho ! pavvaieNaM uppannadukkheNaM saMjame araisamAvannacitteNaM ohANuppehiNA aNohAieNaM ceva hayarassigayaM zrIdazavaikAlikam / 197
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ kusapoyapaDAgAbhUAI imAiM aTThArasa ThANAI sammaM saMpaDilehiavvAiM bhavaMti, taMjahA-haMbho ! dussamAe duppajIvI 1, lahusagA ittariA gihINaM kAmabhogA 2, bhujjo a sAibahulA maNussA 3, ime a me dukkhe na cirakAlovaTThAI bhavissaI 4, omajaNapurakkAre 5, vaMtassa ya paDiAyaNaM 6, aharagaivAsovasaMpayA 7, dullahe khalu bho ! gihINaM dhamme gihavAsamajhe vasaMtANaM 8, AyaMke se vahAya hoi 9, saMkappe se vahAya hoi 10, sovakkese gihavAse, niruvakkese pariAe 11, baMdhe gihavAse mukkhe pariAe 12, sAvajje gihavAse, aNavajje pariAe 13, bahusAhAraNA gihINaM kAmabhogA 14, patteaM punnapAvaM 15, aNicce khalu bho ! maNussANaM jIvie kusaggajalabiMducaMcale 16, bahuM ca khalu bho ! pAvaM kammaM pagaDaM 17, pAvANaM ca khalu bho ! kaDANaM kammANaM puTviM duccinnANaM duppaDikaMtANaM veittA mukkho, natthi aveittA, tavasA vA jhosaittA 18 / aTThArasamaM payaM bhavai / sU0 21 / bhavai a ittha silogo___iha khalu bho pavveti, iha khalu bho pravrajitena iheti jinapravacane, khaluzabdo'vadhAraNe, sa ca bhinnakrama iti darzayiSyAmaH, bho ityAmantraNe, pravrajitena-sAdhunA, kiMviziSTenetyAha-utpannaduHkhena-saJjAtazItAdizArIrastrIniSadyAdimAnasaduHkhena saMyame-vyAvarNitasvarUpe aratisamApannacittenodvegagatAbhiprAyeNa saMyamaniviNNabhAvenetyarthaH, sa eva vizeSyate-avadhAvanotprekSiNA-avadhAvanaM-apasaraNaM saMyamAdut-prAbalyena prekSituM zIlaM yasya sa tathAvidhastena, utpravrajitukAmeneti bhAvaH, anavadhAvitenaiva-anutpravrajitenaivAmUni vakSyamANalakSaNAnyaSTAdaza sthAnAni samyag-bhAvasAraM supratyupekSitavyAni-suSThvAlocanIyAni bhavantIti yogaH, avadhAvitasya tu pratyupekSaNaM prAyo'narthakamiti, tAnyeva vizeSyantehayarazmi-gajAGkuza-potapatAkAbhUtAni-azvakhali-nagajAGkaza198 zrIdazavaikAlikam /
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ bohitthasitapaTatulyAni, etaduktaM bhavati-yathA hayAdInAmunmArgapravRttikAmAnAM razmyAdayo niyamanahetavaH tathA etAnyapi saMyamAdunmArgapravRttikAmAnAM bhavyasattvAnAmiti, yatazcaivamataH samyak pratyupekSitavyAni bhavanti, khaluzabdo'vadhAraNe, yogAt samyageva saMpratyupekSitavyAni evetyarthaH / / tadyathetyAdi-tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH, haMbho ! duHSamAyAM duSprajIvina iti, haMbhoziSyAmantraNe, duSSamAyAM-adhamakAlAkhyAyAM kAladoSAdeva duHkhena-kRccheNa prakarSeNodArabhogApekSayA jIvituM zIlA duSprajIvinaH, prANina iti gamyate, narendrAdInAM api anekaduHkhaprayogadarzanAt, udArabhogarahitena ca viDambanAprAyeNa kugatihetunA kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti prathamaM sthAnam 1 / ___ tathA laghava itvarA gRhiNAM kAmabhogAH, duSSamAyAmiti varttate, santo'pi laghavaH-tucchAH prakRtyaiva tuSamuSTivadasArAH itvarA-alpakAlAH gRhiNAM-gRhasthAnAM kAmabhogAH-madanakAmapradhAnAH zabdAdayo viSayA vipAkakaTavazca, na devAnAmiva viparItAH, ataH kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti dvitIyaM sthAnam 2 / ___ tathA bhUyazca svAtibahulA manuSyAH duSSamAyAmiti varttate eva, punazca svAtibahulA mAyApracurA manuSyA iti prANino, na kadAcit vizrambhahetavo'mI, tadrahitAnAM ca kIdRk sukhaM ?, tathA tadvandhahetutvena dAruNataro bandha iti kiM gRhAzrameNeti, saMpratyupekSitavyamiti tRtIyaM sthAnam 3 ! pAThAntaraM vA tathA-bhUyazca sAtabahulA manuSyAH, bhukteSvapi kAmabhogeSu punarapi sukhAbhilASiNa eva manuSyAH, ataH kiM kAmabhogaiH ? iti saMpratyupekSitavyamiti tRtIyaM sthAnam 3 / tathA idaM ca me duHkhaM na cirakAlopasthAyi bhaviSyati, idaM cAnubhUyamAnaM mama zrAmaNyamanupAlayato duHkhaM zArIramAnasaM karmaphalaM zrIdazavaikAlikam / 199
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ parISahajanitaM na cirakAlamupasthAtuM zIlaM bhaviSyati, zrAmaNyapAlanena parISahanirAkRteH karmani raNAt, saMyamarAjyaprApteH, itarathA mahAnarakAdau viparyayaH, ataH kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti caturthaM sthAnam 4 / tathA omajaNapuraskAramiti nyUnajanapUjA, pravrajito hi dharmaprabhAvAdrAjA'mAtyAdibhirabhyutthAnA''sanA'JjalipragrahAdibhiH pUjyate, utpravrajitena tu nyUnajanasyA'pi svavyasanaguptaye'bhyutthAnAdi kAryaM, adhArmikarAjaviSaye ca veSTiprayoktuH kharakarmaNo niyamata evedamadharmaphalaM, ataH kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti paJcamaM sthAnaM, evaM sarvatra kriyA yojanIyA 5 / tathA vAntasya pratyApAnaM bhuktojjhitaparibhoga ityarthaH, ayaM ca zvazRgAlAdikSudrasattvAcaritaH satAM nindyo vyAdhiduHkha-janakaH, vAntAzca bhogAH pravrajyAGgIkaraNena, etatpratyApAnamapyevaMbhUtameva cintanIyamiti SaSThaM sthAnam 6 / tathA adhogatiH-narakatiryaggatistasyAM vasanaM adhogativAsaH, etannimittabhUtaM karma gRhyate, tasyopasaMpat-sAmIpyenAGgIkaraNaM yadetadutpravrajanaM, evaM cintanIyamiti saptamaM sthAnam 7 / tathA durlabhaH khalu bho ! gRhiNAM dharma iti pramAdabahulatvAd durlabha eva, bho ! ityAmantraNe gRhasthAnAM paramanirvRttijanako dharmaH, kiMviziSTAnAmityAha-gRhavAsamadhye vasatAmityatra gRhazabdena pAzakalpAH putrakalatrAdayo gRhyante, tanmadhye vasatAmanAdibhavAbhyAsAdakAraNaM snehabandhanaM, etaccintanIyamityaSTamaM sthAnam 8 / tathA AtaGkastasya vadhAya bhavati, AtaGkaH-sadyoghAtI vizUcikAdirogaH se-tasya gRhiNo dharmabandhurahitasya vadhAya-vinAzAya bhavati, 200 zrIdazavaikAlikam /
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA vadhazcAnekavadhahetuH, evaM cintanIyamiti navamaM sthAnam 9 / tathA saMkalpaH tasya vadhAya bhavati, saMkalpaH-iSTAniSTaprayogasaMprayogaprAptijo mAnasa AtaGkastasya gRhiNaH, tathA ceSTAyogAt mithyAvikalpAbhyAsena grahAdiprAptervadhAya bhavati ityetaccintanIyamiti dazamaM sthAnam 10 / tathA sopaklezo gRhavAsa iti sahopaklezaiH sopaklezo gRhivAsogRhAzramaH, upaklezA:-kRSipAzupAlyavANijyAdyanuSThAnAnugatAH paNDitajanagarhitAH zItoSNazramAdayaH, ghRtalavaNacintAdayazcetyevaM cintanIyamityekAdazaM sthAnaM 11 / tathA nirupaklezaH paryAya iti, ebhirevopaklezai rahitaH pravrajyAparyAyaH, anAraMbhI kucintAparivajjitaH zlAghanIyo viduSAmityevaM cintanIyamiti dvAdazaM sthAnaM 12 / [11] ___tathA bandho gRhavAsaH sadA taddhatvanuSThAnAt, kozakArakITakavat ityetaccintanIyaM iti trayodazaM sthAnaM 13 / tathA mokSaH paryAyo'navarataM karmanigaDavigamAnmuktavadityevaM cinta-nIyamiti caturdazaM sthAnaM 14 / [12] ata eva sAvadho gRhavAsa iti sAvadyaH-sapApaH prANAtipAtamRSAvAdAdipravRtterityetaJcintanIyamiti paJca-dazaM sthAnam 15 / evamanavadyaH paryAya ityapApa ityarthaH, ahiMsAdi-pAlanAtmakatvAdetaccintanIyamiti SoDazaM sthAnam 16 / [13] tathA bahusA-dhAraNA gRhiNAM kAmabhogA iti, bahusAdhAraNA:caurarAjakulAdisAmAnyA gRhiNAM-gRhasthAnAM kAmabhogAH pUrvavat, etaccintanIyamiti saptadazaM sthAnam 17 / [14] tathA pratyekaM puNyapApamiti, mAtApitRkalatrAdinimitta-mapyanuSThitaM puNyapApaM pratyekaM pratyekaM-pRthak pRthak yenAnuSThitaM tasya katurevaitaditi zrIdazavaikAlikam / 201
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArthaH / evamaSTAdazaM sthAnam 18 / [15] etadantargato vRddhAbhiprAyeNa zeSagranthaH samasto'traiva, anye tu vyAcakSate-sopaklezo gRhivAsa ityAdiSu SaTsu sthAneSu sapratipakSeSu sthAnatrayaM gRhyate, evaM ca bahusAdhAraNA gRhiNAM kAmabhogA iti caturdazaM sthAnaM, pratyekaM puNyapApamiti paJcadazamaM sthAnaM / zeSANyabhidhIyante tathA'nityaM khalvityanityameva niyamato bho ! ityAmantraNe manuSyANAM puMsAM jIvitamAyuH, etadeva vizeSyate - kuzAgrajalabinducaJcalaM sopakrama - tvAdanekopadrava - viSaya - tvAdatyantAsAraM tadalaM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti SoDazaM sthAnaM 16 / tathA bahuM ca khalu bhoH ! pApaM karmma prakRtaM bahu ca cazabdAt kliSTaM ca khaluzabdo'vadhAraNe, baddhaM ca pApakarmma cAritra - mohanIyAdi, prakRtaM-nirvartitaM mayeti gamyate, zrAmaNyaprAptAvapyevaM kSudrabuddhi-pravRtteH, nahi prabhUtakliSTakarmmarahitAnAmevamakuzalA buddhirbhavati, ato na kiJcigRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti saptadazaM sthAnaM 17 / " " pAvANaM cetyAdi, pApAnAM ca - apuNyarUpANAM cazabdAtpuNyarUpANAM ca, khalu bhoH ! kRtAnAM karmmaNAM, khaluzabdaH kAritAnumatavizeSaNArthaH, bho iti ziSyA''mantraNe, kRtAnAM - manovAkkAyayogairoghato nirvatitAnAM karmaNAM - jJAnAvaraNIyAdyasAtAvedanIyAdInAM prAk pUrvamanyajanmasu duzcaritAnAM pramAda - kaSAyajaduzcaritajanitAni duzcaritAni kAraNe kAryopacArAt, duzcaritahetUni vA duzcaritAni, kArye kAraNopacArAt, evaM duSparAkrAntAnAM-mithyAdarzanAviratijaduSparAkrAntajanitAni duSparAkrAntAni, hetau phalopacArAt, duSparAkrAntahetUni vA duSparAkrAntAni, phale hetUpacArAt, iha ca duzcaritAni madyapAnAzlIlAnRtabhASaNAdIni, duSparAkrAntAni tu vadhabandhanAdIni, tadamISAM evaMbhUtAnAM karmaNAM vedayitvA'nubhUya, phalamiti zrIdazavaikAlikam / 202 -
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAkyazeSaH, kiM ?, mokSo bhavati-pradhAnapuruSArtho bhavati, nAstyavedayitvA-na bhavati ananubhUya, anena sakarmakamokSavyavacchedamAha-iSyate ca svalpakarmopetAnAM kaizcitsahakArinirodhatastatphalAdAnavAdibhistat, tadapi nAstyavedayitvA mokSaH, tathArUpatvAt karmaNaH, svaphalAdAne karmatvAyogAt, tapasA vA kSapayitvA-anazanaprAyazcitAdinA vA viziSTakSAyopazamikazubhabhAvarUpeNa tapasA pralayaM nItvA, iha ca vedanamudayaprAptasya vyAdherivAnArabdhopakramasya kramazaH, anyAnibandhanapariklezena, tapaHkSapaNaM tu samyagupakrameNAnudIrNodIraNadoSakSapaNavad, anyanimittamupakrameNApariklezamityatastapo'nuSThAnameva zreya iti, na kiJcidgRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamityaSTAdazaM padaM bhavati-aSTAdazaM sthAnaM bhavati 18 / 21 / bhavati cAtra zlokaH, atreti aSTAdazasthAnArthavyatikare, uktAnuktArthasaMgrahapara ityarthaH, zloka iti ca jAtiparo nirdezaH, tatazca zlokajAtiranekabhedA bhavatIti prabhUtazloko-panyAse'pi na virodha: jayA ya cayaI dhammaM, aNajjo bhogakAraNA / se tattha mucchie bAle, AyaiM nAvabujjhai // 482 // .. jayA yeti-yadA caivamaSTAdazasu vyAvarttanakAraNeSu satsvapi jahAti-tyajati dharmaM-cAritralakSaNaM, anArya ityanArya ivAnAryomlecchaceSTitaH, kimarthamityAha-bhogakAraNAt-zabdAdibhoganimittaM sadharmatyAgI, tatra-teSu bhogeSu mUcchito gRddho bAlo'jJaH, AyatiAgAmikAlaM nAvabudhyate-na samyagavagacchatIti // 482 // etadeva darzayatijayA ohAvio hoi, iMdo vA paDio chamaM / savvadhammaparibbhaTTho, sa pacchA paritappai // 483 // jayA utti, yadA'vadhAvito'pasRto bhavati saMyamasukhavibhUteH, zrIdazavaikAlikam / 203
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpravrajita ityarthaH, indro veti-devarAja iva patitaH mAM-kSmAM gataH, svavibhavabhraMzena bhUmau patita itibhAvaH, kSamA-bhUmiH, sarvadharmaparibhraSTa:sarvadharmebhya:-kSAntyAdibhyaH Asevitebhyo'pi yAvatpratijJamananupAlanAt laukikebhyo'pi vA gauravAdibhyaH paribhraSTaH-sarvatazcyutaH, sa patito bhUtvA pazcAnmanAg mohAvasAne paritapyate, kimidamakAryaM mayAnuSThitamityanutApaM karotIti // 483 // jayA a vaMdimo hoi, pacchA hoi avaMdimo / devayA va cuA ThANA, sa pacchA paritappai // 484 // jayA yeti, yadA ca vandyo bhavati zramaNaparyAyastho narendrAdInAM pazcAdbhavati unniSkrAntaH sanna'vandyaH tadA devatA iva kAcidindravarjA sthAnacyutA satI sa pazcAtparitapyate iti etatpUrvavadeveti // 484 // jayA a pUimo hoi, pacchA hoi apUimo / rAyA va rajjapabbhaTTho, sa pacchA paritappai // 485 // jayA veti, yadA ca pUjyo bhavati vastrapAtrAdibhiH zrAmaNyasAmarthyAllokAnAM pazcAdbhavatyutpravrajito'pUjyo lokAnAmeva tadA rAjeva rAjyapadabhraSTo mahato bhogAdviyuktaH (vipramuktaH) sa pazcAtparitapyata eveti pUrvavadeveti // 485 // jayA a mANimo hoi, pacchA hoi amANimo / siTThi vva kabbaDe chUDho, sa pacchA paritappai // 486 // tathA jayA yeti, yadA ca mAnyo bhavati abhyutthAnAjJAkaraNAdinA mAnanIyaH zIlaprabhAveNa pazcAdbhavatyamAnyastatparityAgena, tadA zreSThIva karbaTe-mahAkSudrasanniveze kSipto'mAtyaH satparitapyata, iti, etatsamAnaM pUrveNeti // 486 // 204 zrIdazavaikAlikam /
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ jayA a therao hoi, samaikkaMtajuvvaNo / macchuvva galaM gilittA, sa pacchA paritappai // 487 // jayA yeti, yadA ca sthaviro bhavati sa tyaktasaMyamo vayaHpariNAmena, etadvizeSapradarzanAyAha-samatikrAntayauvanaH, ekAntasthavira itibhAvaH, tadA vipAkakaTukatvAdbhogAnAM matsya iva galaM-baDizaM gilitvA'bhigRhya tathAvidhakarmalohakaNTakaviddhaH san sa pazcAtparitapyata ityetadapi samAnaM pUrveNeti // 487 // etadeva spaSTayatijayA a kukuDuMbassa, kutattIhiM vihammai / hatthI va baMdhaNe baddho, sa pacchA paritappai // 488 // jayA ya kukuDuMbassetyAdi, kukuTumbasya-kutsitakuTumbasya kutaptibhiH-kutsitacintAbhirAtmanaH saMtApakAriNIbhi-vihanyateviSayabhogAn prati vighAtaM nIyate tadA sa muktasaMyamaH san paritapyate pazcAt, ka iva ?-yathA hastI kukuTumbabandhanabaddhaH paritapyate // 488 // etadeva spaSTayatiputtadAraparIkinno, mohasaMtANasaMtao / paMkosanno jahA nAgo, sa pacchA paritappai // 489 // putradAreti, putradAraparikIrNo-viSayasevanAtputrakalatrAdibhiH sarvato vikSipto mohasantAnasantato-darzanAdimohanIyakarmapravAheNa vyAptaH, ka iva-paGkAvasanno yathA nAga:-kardamAvamagno vanagaja iva sa pazcAtparitapyate-hA ! hA ! kiM mayedaM asamaJjasamanuSThitamiti // 489 // kazcit sacetano nara evaM ca paritapyata ityAhaajja AhaM gaNI hu~to, bhAviappA bahussuo / jai'haM ramaMto pariAe, sAmanne jiNadesie // 490 // zrIdazavaikAlikam / 205
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajjatti, adya tAvadahaM-adya-asmin divase'hamityAtmanirdeze, gaNI syAM-AcAryo bhaveyaM, bhAvitAtmA-prazastaAgama(yoga) bhAvanAbhiH, bahuzruta-ubhayalokahitabahvAgamayuktaH, yadi kiM syAdityAha-yadi ahamaramiSyaM-ratimakariSyaM, paryAye-pravrajyArUpe, so'nekabheda ityAhazrAmaNye-zramaNAnAM sambandhini, so'pi zAkyAdibhedabhinna ityAhajinadezite-nirgranthasambandhinIti // 490 // avadhAnotprekSiNaH sthirIkaraNArthamAhadevalogasamANo a, pariAo mahesiNaM / rayANaM arayANaM ca, mahAnarayasAriso // 491 // devalokasamANoti, devalokasamAnastu-devalokasadRza eva paryAyaH-pravrajyArUpo maharSINAM-susAdhUnAM, ratAnAM-saktAnAM, paryAya eveti gamyate, etaduktaM bhavati, yathA devaloke devAH prekSaNakAdivyApRtA adInamanasaH tiSThantyevaM susAdhavo'pi, tato'dhika bhAvataH pratyupekSaNAdikriyAyAM vyApRtAH, upAdeyavizeSatvAtpratyupekSaNAderiti devalokasamAna eva paryAyo maharSINAM ratAnAmiti / aratAnAM ca-bhAvataH sAmAcAryasaktAnAM ca, cazabdAt viSayAbhilASiNAM ca bhagavalligaviDambakAnAM kSudrasattvAnAM mahAnarakasadRzo-rauravAditulyastatkAraNatvAnmAnasaduHkhAtirekAt tathA viDambanAcceti // 491 // etadupasaMhAreNaiva nigamayannAhaamarovamaM jANia sukkhamuttamaM, rayANa pariAi tahA'rayANaM / niraovamaM jANia dukkhamuttamaM, ramijja tamhA pariAi paMDie // 492 // amara tti, amaropamaM uktanyAyA-ddevasadRzaM jJAtvA-vijJAya zrIdazavaikAlikam / 206
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ saukhyamuttamaM-pradhAnaM prazamasaukhyaM, keSAmityAha-ratAnAM paryAye-saktAnAM samyakpratyupekSaNAdikriyAvyaGgaye zrAmaNye, tathA aratAnAM paryAya eva, kimityAha-narakopamaM-narakatulyaM jJAtvA duHkha-muttamaM-pradhAnaM, uktanyAyAt, yasmAdevaM ratAratavipAkastasmAdrametA''sakti kuryAt, kvetyAha-paryAye uktasvarUpe paMDitaH-zAstrArthajJa iti // 492 / / paryAyacyutasyaihikaM doSamAhadhammAu bhaTTha sirio aveyaM, ... jannaggivijjhAamiva'ppate / hIlaMti NaM duvihiaM kusIlA, dADhuDDiaM ghoravisaM va nAgaM // 493 // dhammAu iti, dharmAt zramaNadharmAd bhraSTaM-cyutaM, zriyo'petaMtapolakSyA apagataM, yajJAgnimagniSTomAdyanalaM vidhyAtamiva yAgAvasAne'lpatejasaM, alpazabdo'bhAve, tejaHzUnyaM bhasmakalpamityarthaH, hIlayantikadarthayanti patitastvamiti paMktyapasAraNAdinA, ena-unniSkrAntaM durvihitamunniSkramaNAdeva duSTAnuSThAyinaM kuzIlAstatsaMyogo(saGgo)-citA lokAH, sa eva vizeSyate-dADhuDDiaMti, prAkRtazailyAduddhRtadaMSTraM-utkhAtadaMSTra ghoraviSamiva-raudraviSamiva nAgaM-sarpa, yajJAgnisopamAnaM lokanItyA pradhAnabhAvAdapradhAnabhAvakhyApanArthamiti // 493 // evamasya bhraSTazIlasyaughata aihikaM doSamabhidhAyaihikAmuSmikamAhaiheva'dhammo ayaso akittI, dunnAmadhijjaM ca pihujjaNaMmi / cuassa dhammAu ahammaseviNo, saMbhinnavitassa ya hiTThao gaI // 494 // ihevatti, ihaiva-ihaloka evA'dharma iti, ayamadharmaH phalena zrIdazavaikAlikam / 207
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzayatiyadutA'yazaH-aparAkramakRtaM nyUnatvaM, tathA'kIrtiradAnapuNyaphalapravAdarUpA, tathA durnAmadheyaM caM-purANaH patita iti kutsitanAmadheyaM ca bhavati, kvetyAha-pRthagjane-sAmAnyaloke'pi, AstAM viziSTaloke, kasyetyAhacyutasya-dharmAdutpravrajitasyetibhAvaH, tathA'dharmasevina:kalatrAdinimittaM SaTkAyopamardakAriNaH, tathA saMbhinnavRttasya cAkhaNDanIyakhaNDitacAritrasya ca kliSTakarmabandhAd adhastAdgatiH-narakeSu avapAta(dhUpapAta) iti // 494 // asyaiva vizeSA'pAyamAhabhuMjittu bhogAiM pasajjhaceasA, tahAvihaM kaTu asaMjamaM bahuM / gaiM ca gacche aNabhijjhiaM duhaM, bohI a se no sulahA puNo puNo // 495 // bhuMjittu tti, sa-utpravrajito bhuktvA bhogAn-zabdAdIn prasahyacetasA-dharmanirapekSatayA prakaTena cittena tathAvidhaM ajJocitaphalaM kRtvA'bhinirvA'saMyamaM kRSyAdyArambharUpaM bahuM-asantoSAtprabhUtaM sa itthaMbhUto mRtaH san gatiM ca gacchatyanabhidhyAtAM-abhidhyAtA-iSTA na tAmaniSTAmityarthaH kAcitsukhA'pyevaMbhUtA bhavatyata Aha-duHkhAM-prakRtyaivAsundarAM duHkhajananI, bodhizcAsya jinadharmaprAptizcAsyonniSkrAntasya na sulabhA punaH punaH-prabhUteSvapi janmasu durlabhaiva, pravacanavirAdhakatvAditi // 495 // yasmAdevaM tasmAdutpannaduHkho'pyetadanucintya notpravrajedityAhaimassa tA neraiassa jaMtuNo, duhovaNIassa kilesavattiNo / 208 zrIdazavaikAlikam /
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ paliovamaM jhijjhai sAgarovamaM, kimaMga puNa majjha imaM maNoduhaM ? // 496 // imasseti, asya tAvadityAtmanirdeze, nArakasya jantoH narakamanuprAptasyetyarthaH, duHkhopanItasya sAmIpyena prAptadu:khasya klezavRtterekAntaklezaceSTitasya sato naraka eva palyopamaM kSIyate sAgaropamaM ca yathAkarmmapratyayaM, kimaGga punarmamedaM saMyamAratiniSpannaM manoduHkhaM tathAvidhaklezadhRti- (doSa) rahitaM ? etat kSIyata eva etaccintanena notpravrajitavyamiti // 496 // vizeSeNaitadevAha / " na me ciraM dukkhamiNaM bhavissai, asAsayA bhogapivAsa jaMtuNo / na ce sarIreNa imeNa'vissai, avissaI jIviapajjaveNa me // 497 // na metti, na mama ciraM - prabhUtakAlaM duHkhamidaM - saMyamAratilakSaNaM bhaviSyati, kimityAha - azAzvatI- prAyo yauvanakAlAvasthAyinI bhogapipAsA - viSayatRSNA, janto:- prANinaH, azAzvatItva eva kAraNAntaramAha-na ceccharIreNAnenApayAsyati-na yadi zarIreNAnenaM karaNabhUtena vRddhasyApi sato'payAsyati, tathApi kimAkulatvaM ?, yatopayAsyati jIvitaparyayeNa jIvitasya vyapagamena maraNenaivaM nizcitaH syAditi // 497 // - asyaiva phalamAha jassevamappA u havijja nicchio, caijja dehaM na hu dhammasAsaNaM / zrIdazavaikAlikam / 209
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ taM tArisaM no pailaMti iMdiA, jassevatti, yasyeti-sAdhorevamuktena prakAreNA''tmA tutuzabdasyaivakArArthatvAdAtmaiva bhavennizcito dRDha: ya: sa tyajeddehaM kvacidvighna upasthite, na tu dharmazAsanaM na punardharmAjJAmiti, taM ca tAdRzaM dharme nizcitaM na pracAlayanti - saMyamasthAnAnna prakampayanti indriyANi - cakSurAdIni / nidarzanamAha - upapAtavAtA iva saMpatatpavanA iva sudarzanaM giriM meruM etaduktaM bhavati yathA meruM vAtA na cAlayanti, tathA tamapIndriyANIti // 498 // , upasaMharannAha icceva saMpassi buddhimaM naro, 210 uviMti (ta) vAyA va sudaMsaNaM giriM // 498 // AyaM uvAyaM vivihaM viANiA / kAeNa vAyA adu mANaseNaM, tiguttigutto jiNavayaNamahiTThijjAsi // 499 // ttibemi // // raivakkA paDhamA cUlA samattA 1 // iccevatti, ityevamadhyayanoktaM duSprayogajIvitvAdi saMprekSyA''dita Arabhya yathA yaddRSTvA buddhimAnnaraH samyagbuddhyupeta AyamupAyaM vividhaM vijJAya Aya:- samyagjJAnAderupAyastatsAdhanaprakAra : kAlavinayAdirvividho'nekaprakArastaM jJAtvA, kimityAha - kAyena vAcA'thavA manasAtribhirapi karaNairyathApravRtaiH, triguptiguptaH san jinavacanamarhadupadezamadhitiSThet yathAzaktyA taduktaikakriyApAlanaparo bhUyAd bhAvAyasiddhau tattvato muktisiddheH // 499 // bravImIti pUrvavat // samAptaM rativAkyAdhyayanamiti cUlA 1 // Dan Dan Dan , zrIdazavaikAlikam /
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha viviktacaryA nAma dvitIyA cUlA | vyAkhyAtaM prathamacUDAdhyayanam adhunA dvitIyamArabhyate, asyaughataH sambandhaH pratipAdita eva vizeSatastvanantarAdhyayane sIdataH sthirIkaraNamuktaM, iha tu viviktacaryocyata ityayamabhisambandhaH cUliaM tu pavakkhAmi, suaM kevalibhAsiaM / jaM suNittu supuNNANaM, dhamme uppajjae maI // 500 // cUliyaMti, cUDAM- prAgvyAvaNitazabdArthAM tuzabdavizeSitAM bhAvacUDAM, pravakSyAmIti-prakarSeNAvasaraprAptAbhidhAnalakSaNena kathayAmi, zrutaM kevalibhASitamiti, iyaM hi cUDA zrutaM zrutajJAnaM vartate, kAraNe kAryopacArAd, etacca kevalibhASitaM - anantarameva kevalinA prarUpitamiti saphalaM vizeSaNaM, evaM ca vRddhavAdaH- "kayAcidAryayA'sahiSNuH kUragaDukaprAyaH saMyatazcAturmAsikAdau upavAsaM kAritaH, sa tadArAdhanayA mRta eva, RSighAtikA'hamityudvignA'sau tIrthakaraM pRcchAmIti guNAvarjita-devatayA nItA zrIsImandharasvAmipAdAntike, paripRSTo bhagavAn, aduSTacittA'ghAtiketyabhighAya bhagavatemAM cUDAM grAhiteti," idameva vizeSyate - yAM zrutvA - AkarNya sapuNyAnAM - kuzalAnubandhipuNyayuktAnAM prANinAM dharme - acintya - cintAmaNikalpe cAritradharme utpadyate matiH- saMjAyate bhAvataH zraddhA, anena cAritraM cAritrabIjaM copajAyata ityetaduktaM bhavati // 500 // etaddhi pratijJAsUtraM, iha cAdhyayane caryAguNA abhidheyAstatpravRttau mUlapAdabhUtamidamAha aNusoapaTThiabahujaNaMmi, paDisoaladdhalakkheNaM / paDisoameva appA, dAyavvo houkAmeNaM // 501 // aNusoetti, anuzrotaH prasthite nadIpUrapravAhapatitakASThavad viSayakumArgadravyakriyAnukUlyena pravRtte bahujane tathAvidhA'bhyAsAt zrIdazavaikAlikam / - 211
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhUtaloke tathAprasthAnenodadhigAmini, kimityAha-pratizrotolabdhalakSyeNadravyatastasyAmeva nadyAM kathaJciddevatAniyogAt pratIpazrotaHprAptalakSyeNa, bhAvatastu viSayAdivaiparItyAtkathaJcidavAptasaMyamalakSyeNa pratizrota eva durapAkaraNIyamapyapAkRtya viSayAdi saMyamalakSyA'bhimukhamevA''tmA-jIvo dAtavyaH-pravartayitavyo bhavitukAmena-saMsArasamudraparihAreNa muktatayA bhavitukAmena sAdhunA, na kSudrajanAcaritAnyudAharaNIkRtyA-'sanmArgapravaNaM ceto'pi kartavyamapitvA''gamaikapravaNenaiva bhavitavyamiti / uktaM ca-"nimittamAsAdya yadeva kiJcana, svadharmamArga visRjanti bAlizAH / tapa:zrutajJAnadhanAstu sAdhavo, na yAnti kRcchre parame'pi vikriyAm // 1 // tathA-kapAlamAdAya vipannavAsasA, varaM dviSadvezmasamRddhirIkSitA / vihAya lajjAM na tu dharmavaizase, surendrasArthe'pi samAhitaM manaH // 2 // tathA-pApaM samAcarati vItaghRNo jaghanyaH, prApyA''padaM saghRNa eva vimadhyabuddhiH / prANA'tyaye'pi na tu sAdhujanaH svavRttaM, velAM samudra iva lavayituM samarthaH // 3 // " ityalaM prasaMgeneti // 501 // adhikRtameva spaSTayannAhaaNusoasuho loo, paDisoo Asavo suvihiANaM / aNusoo saMsAro, paDisoo tassa uttAro // 502 // __ aNusoetti, anuzrotaHsukho lokaH udakanimnA'bhisarpaNavat pravRtyA'nukUlaviSayAdisukho lokaH, karmagurutvAt, pratizrota eva tasmAdviparIta AzravaH-indriyavijayAdirUpaH paramArthapezalaH kAyavAGmanovyApAraH, Azramo vA-vratagrahaNAdirUpaH suvihitAnAM-sAdhUnAM, ubhayaloke phalamAha-anuzrotaH saMsAraH zabdAdiviSayAnukUlyaM saMsAra eva, kAraNe kAryopacArAd, yathA "viSaM mRtyuH, dadhi trapuSI pratyakSo jvaraH," pratizrota uktalakSaNaH, tasyeti paJcamyarthe SaSThI "supAM supo bhavantIti" vacanAt, tasmAtsaMsArAduttAraH uttaraNamuttAro, hetau phalopacArAt, yathA- "AyughRtaM, 212 zrIdazavaikAlikam /
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ tandulAnvarSati parjanya" iti // 502 // tamhA AyAraparakkameNaM, saMvarasamAhibahuleNaM / cariA guNA a niyamA, a huMti sAhUNa daTThavvA // 503 // tamhetti, yasmAdetadevamanantaroditaM tasmAdAcAraparAkrameNetyA''cArejJAnAdau parAkramaH -pravRttibalaM yasya sa tathAvidha iti, gamakatvAdbahuvrIhiH, tenaivaMbhUtena sAdhunA saMvarasamAdhibahuleneti - saMvare - indriyAdiviSaye samAdhiH - anAkulatvaM bahulaM - prabhUtaM yasya sa tathAvidha iti, samAsaH pUrvavat, tenaivaMvidhena satA'pratipAtAya vizuddhaye ca kimityAha-caryA - bhikSubhAvasAdhanI bAhyA'niyatavAsAdirUpA guNAzca-mUlottaraguNarUpAH, niyamAzca-uttaraguNAnAmeva piNDavizuddhayAdInAM svakAlAsevananiyogA bhavanti, sAdhUnAM draSTavyA iti ete caryA''dayaH sAdhUnAM dRSTavyA bhavanti, samyagjJAnA'' sevanaprarUpaNArUpeNeti // 503|| anieavAso samuANacariA, annAyauJchaM pairikkayA a / appovahI kalahavivajjaNA ya, vihAracariA isiNaM pasatthA // 504 // caryAmAha - anieeti, aniyatavAso mAsakalpAdinA aniketavAso vA-agRhe-udyAnAdau vAsa:, tathA samudAnacaryA - anekatra yAcitabhikSAcaraNaM, ajJAtoJchaM- vizuddhopakaraNagrahaNaviSayaM, pairikkayA ya-vijanaikAntasevitA ca, alpopadhitvaM - anulbaNayuktastokopadhisevitvaM, kalahavivarjanA catathA tadvAsijanabhaNDanavivarjanA, vivarjanaM vivarjanA zravaNakathAdinApi varjanamityarthaH / vihAracaryA - viharaNasthitiH, viharaNamaryAdA, iyamevaMbhUtA RSINAM - sAdhUnAM prazastA-vyAkSepAbhAvAdAjJApAlanena bhAvacaraNasAdhanAtpavitreti // 504|| vihAracaryA RSINAM prazastetyuktaM tadvizeSopadarzanAyAhazrIdazavaikAlikam / > 213
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ AinnaomANavivajjaNA a, . -. osannadiTThAhaDabhattapANe / saMsahakappeNa carijja bhikkhU, tajjAyasaMsaTTha jaI jaijjA // 505 // AiNNetti-AkIrNamavamAnavivajanA ca vihAracaryA RSINAM prazasteti, tatrA''kIrNa-rAjakulasaMkhaDyAdi, avamAnaM-svapakSaparapakSaprAbhUtyajaM lokAbahumAnAdi, asya vivarjanaM, AkIrNe hastapAdAdilUSaNadoSAda, avamAne alAbhAdhAkarmAdidoSAditi, tathotsannadRSTAhRtaMprAya upalabdhamupanItaM, utsannazabdaH prAyo vRttau vartate, yathA "devA ussannaM sAyaM veyaNaM veyaMti", kimityAha bhaktapAnaM-odanAranAlAdi, idaM cotsannadRSTAhRtaM, yatropayogaH zuddhayati, trigRhAntarAdArata ityarthaH, "bhikkhaggAhI egattha kuNai, bIo a dosu uvajogamiti" vacanAd, ityevambhUtamutsannaM dRSTAhRtaM bhaktapAnamRSINAM prazastamiti yogaH, tathA saMsRSTa-kalpena-hastamAtrakAdisaMsRSTavidhinA caredbhikSuriti upadezaH, anyathA puraHkarmAdidoSAt, saMsRSTameva vizinaSTi-tajjAta saMsRSTa ityAmagorasAdisamAnajAtIyasaMsRSTe hastamAtrakAdau yatiryateta-yatnaM kuryAd, atajjAtasaMsRSTe saMsarjanAdidoSAditi, anenASTabhaGgasUcanaM, tadyathA- "saMsaDhe hatthe saMsaDhe matte sAvasese davve" ityAdi, atra prathamo bhaGgaH zreyAn, zeSAzca cintyA ityAdi / / 505 / / upadezAdhikAra evedamAhaamajjamaMsAsi amaccharIA, abhikkhaNaM nivvigaiM gayA a / abhikkhaNaM kAussaggakArI, sajjhAyajoge payao havijjA // 506 // amajjeti, amadyamAMsAzI bhavediti yogaH, amadyapaH amAMsAzI 214 zrIdazavaikAlikam /
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca syAdete ca madyamAMse lokAgamapratIte eva, tatazca yatkecanAbhidadhatiAranAlAdiSvapi saMdhAnAd odanAdyapi prANyaGgatvAttyAjyamiti, tadasat, amISAM madyamAMsatvAyogAt, loka-zAstrayoraprasiddhatvAt, saMdhAnaprANyaGgatvatulyatvacodanA tvasAdhvI, ati-prasaGgadoSAt, dravatvastrItvatulyatayA mUtrapAnamAtRgamanAdiprasaGgAt ityalaM prasaGgena / akSaragamanikAmAtraprakramAt, tathA amatsarI ca-na parasaMpaveSI ca syAt, tathA abhIkSNaM-punaH punaH puSTakAraNAbhAve nirvikRtikazca-nirgatavikRtiparibhogazca bhaved, anena paribhogocitavikRtInAmapya-kAraNe pratiSedhamAha / tathA'bhIkSNaM gamanAgamanAdiSu, vikRtiparibhoge'pi cAnye / kimityAha-kAyotsargakArI bhaved IryApathapratikramaNamakRtvA na kiJcidanyatkuryAt, tadazuddhatApatteritibhAvaH / tathA svAdhyAyayoge-vAcanAdyupacAravyApAra AcAmlAdau prayato'tizayayatnavAnbhavettathaiva tasya saphalatvAt, viparyaye unmAdAdidoSaprasaGgAditi // 506 / / Na paDinnavijjA sayaNAsaNAI, ... sijjaM nisijjaM taha bhattapANaM / . gAme kule vA nagare va dese, mamattabhAvaM na kahipi kujjA // 507 // kiMca-na paDiNNavejjatti, na pratijJApayenmAsAdikalpaparisamAptau gacchan bhUyo'pyAgatasya mamaivaitAni dAtavyAnIti na pratijJAM kArayed gRhasthaM, kimAzrityetyAha-zayanAsane zayyAM niSadyAM tathA bhaktapAnamiti, tatra zayanaM-saMstArakAdi, AsanaM-pIThakAdi, zayyA-vasatiH, niSadyAsvAdhyAyAdibhUmiH, tathA-tena prakAreNa tatkAlAvasthAnocitena bhaktapAnaMkhaNDakhAdyakadrAkSApAnakAdi na pratijJApayet, mamatvadoSAt, sarvatra etanniSedhamAha-grAme-zAligrAmAdau, kule vA-zrAvakakulAdau, nagare-sAketAdau, deze vA-madhyadezAdau mamatvabhAvaM mamedamiti, snehamohaM na kvacidupazrIdazavaikAlikam / 215
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ karaNAdiSvapi kuryAt tanmUlatvAd duHkhAdInAmiti // 507 // upadezAdhikAra evAha gihiNo veAvaDiaM na kujjA, abhivAyaNavaMdaNapUaNaM vA / asaMkiliTTehiM samaM vasijjA, muNI carittassa jao na hANI // 508 // gihiNotti, gRhiNo- gRhasthasya vaiyAvRttyaM - gRhibhAvopakArAya tatkarmasvA''tmano vyAvRttabhAvaM na kuryAt, svaparobhayAzreyaHsamAyojanadoSAt, tathA'bhivAdanaM-vAGnamaskArarUpaM, vandanaM- kAyapraNAmalakSaNaM, pUjanaM cavastrAdibhiH samabhyarcanaM vA, gRhiNo na kuryAduktadoSaprasaGgAdeva, tathaitaddoSaparihArAyaiva asaMkliSTaiH-gRhivaiyAvRtyAdikaraNasaMklezarahitaiH sAdhubhiH samaM vasenmunizcAritrasya mUlaguNAdilakSaNasya yato- yebhyaH sAdhubhyaH sakAzAnna hAni:, saMvAsatastadakRtyAnumodanAdinetyanAgataviSayaM cedaM sUtraM, praNayanakAle saMkliSTasAdhvabhAvAditi // 508 // "asaMkliSTaiH samaM vasedi" tyuktamatra vizeSamAha Na yA labhejjA niuNaM sahAyaM, 216 guNAhiaM vA guNao samaM vA / ikko'vi pAvAI vivajjayaMto, viharijja kAmesu asajjamANo // 509 // Na yeti, kAladoSAnna yadi labheta-na yadi kathaJcitprApnuyAnnipuNaMsaMyamAnuSThAnakuzalaM sahAyaM - paralokasAdhanadvitIyaM, kiMviziSTamityAhaguNAdhikaM vA - jJAnAdiguNotkaTaM vA, guNataH samaM vA - tRtIyArthe paJcamI guNaistulyaM vA, vAzabdAddhInamapi jAtyakAJcanakalpaM vinItaM vA, tataH kimityAha - eko'pi saMhananAdiyuktaH pApAni - pApakAraNAnyasadanuSThAnAni zrIdazavaikAlikam /
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivajayan-vividhaManekaiH prakAraiH sUtroktaiH pariharanvihareducitavihAreNa kAmeSvicchAkAmAdiSvasajyamAnaH-saGgamagacchan, eko'pi viharet, na tu pArzvasthAdi-pApamitrasaGgaM kuryAt, tasya duSTatvAt / tathA cAnyairapyuktaM - "varaM vihartuM saha pannagarbhavecchaThAtmabhirvA ripubhiH sahoSitum / adharmayuktaizcapalaira-paNDitairna pApamitraiH saha vartituM kSamam // 1 // ihaiva hanyurbhujagA hi roSitAH, dhRtAsayazchidramavekSya cA'rayaH / asatpravRttena janena saMgataH, paratra caiveha ca hanyate janaH // 2 // " tathA-"paralokaviruddhAni, kurvANaM dUratastyajet / AtmAnaM yo'bhisaMdhatte, so'nyasmai syAtkathaM hitaH? // 3 // " tathA-"brahmahatyA surApAnaM, steyaM gurvaSanAgamaH / mahAnti pAtakAnyAhurebhizca saha saMgamam // 4 // ityAdi // 509 // vihArakAlamAnamAhasaMvaccharaM vAvi paraM pamANaM, bIaM ca vAsaM na tahiM vasijjA / suttassa maggeNa carijja bhikkhU, suttassa attho jaha ANavei // 510 // saMvaccharaM ti, saMvatsaraM vA'pyatra saMvatsarazabdena varSAsu cAturmAsiko jyeSThAvagraha ucyate, tamapi, apizabdAt mAsamapi, paraM pramANaMvarSARtubaddhayorutkRSTamekatra nivAsakAlamAnametat, dvitIyaM ca varSa cazabdasya vyavahita upanyAsaH, dvitIyaM varSaM ca varSAsu cazabdAnmAsaM ca Rtubaddhe na tatra kSetre vaset, yatraiko varSAkalpo mAsakalpazca kRtaH, api tu saGgadoSAd dvitIyaM tRtIyaM ca parihatya varSAdikAlaM tatastatra vasedityarthaH, sarvathA, kiM bahunA ?, sarvatraiva sUtrasya mArgeNa caredbhikSurA''gamA''dezena varteteti bhAvaH, tatrApi naughata eva yathAzrutagrAhI syAt, api tu sUtrasyArthaH-pUrvAparAvirodhitantrayuktighaTitaH pAramArthikotsargApavAdagarbho zrIdazavaikAlikam / 217
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ yathA''jJApayati-niyuGkte tathA varteta, nAnyathA, yathehApavAdato nityavAse'pi vasatAveva pratimAsAdi sAdhUnAM saMstArakagocarAdiparivartena, nAnyathA, zuddhApavAdAyogAt, ityevaM vandanapratikramaNAdiSvapi tadarthaM pratyupekSaNena anuSThAnena varteta, na tu tathAvidhalokaheryA taM parityajet, tadAzAtanAprasaGgAditi // 510 // .. evaM ca viviktacaryAvato'sIdanaguNopAyamAhajo puvvarattAvararattakAle, saMpehae appagamappageNaM / kiM me kaDaM kiM ca me kiccasesaM ?, kiM sakkaNijjaM na samAyarAmi ? // 511 // jotti, yaH sAdhuH pUrvarAtrApararAtrakAle, rAtrau prathamacaramayoH prAyorityarthaH, saMprekSate sUtropayoganItyA''tmAnaM karmabhUtaM Atmanaiva karaNabhUtena, kathamityAha-kiM me kRtamiti, chAndasatvAtRtIyArthe SaSThI, kiM mayA kRtaM ? zaktyanurUpaM tapazcaraNAdiyogasya, kiM ca mama kRtyazeSaMkartavyazeSaM ucitaM ?, kiM zakyaM-vayo'vasthAnurUpaM vaiyAvRtyAdi na samAcarAmi-na karomi, tadakaraNe hi tatkAlaM nAzayati // 511 // tathAkiM me paro pAsai ? kiM ca appA ?, kiM vA'haM khaliaM na vivajjayAmi ? / . icceva sammaM aNupAsamANo, aNAgayaM no paDibaMdha kujjA // 512 // kiM metti, kiM mama (skhalitaM) paraH-svapakSaparapakSalakSaNaH pazyati, kiMvA''tmA kvacinmanAk saMvegApannaH ?, kiM vA'haM oghata eva skhalitaM na vivarjayAmItyevaM samyaganupazyannanenaiva prakAreNa skhalitaM 218 zrIdazavaikAlikam /
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAtvA samyagA''gamoktena vidhinA bhUyaH pazyet anAgataM na pratibandhaM kuryAt-AgAmikAlaviSayaM nA'saMyamapratibandhaM karoti // 512 // kathamityAhajattheva pAse kai duppauttaM, kAraNa vAyA adu mANaseNaM / tattheva dhIro paDisAharijjA, Ainnao khippamiva kkhalINaM // 513 // jattheveti, yatraiva pazyatyuktavatparAtmadarzanadvAreNa kvacitsaMyamasthAnAvasare dharmopadhipratyupekSaNAdau duSprayuktaM-durvyavasthitamAtmAnamiti gamyate, kene-tyAha-kAyena vAcA atha mAnasena-mana eva mAnasaM, karaNatrayeNetyarthaH, tatraiva-tasminneva saMyamasthAnAvasare dhIro-buddhimAn pratisaMharet-pratisaMharati ya AtmAnaM, samyagvidhi pratipadyata ityarthaH, nidarzanamAha-AkIrNo javAdibhirguNairjAtyo'zva iti gamyate, asAdhAraNavizeSaNAt, taccedaM-kSipramiva-zIghrameva khalinaM-kavikamiva, yathA jAtyo'zvo niyamitagamananimittaM zIghraM khalinaM pratipadyate, evaM yo duSprayogaparityAgena khalinakalpaM samyagvidhi, etAvatA'zena dRSTAnta iti // 513 // yaH pUrvarAtretyAdyadhikAropasaMhArAyAhajasserisA joga jiiMdiassa, dhiImao sappurisassa niccaM / tamAhu loe paDibuddhajIvI, so jIaI saMjamajIvieNaM // 514 // jasserisatti, yasya sAdhorIdRzAH svahitAloka(ca)napravRttirUpA yogA-manovAkkAyavyApArA jitendriyasya-vazIkRtasparzanAdIndriyakalApasya zrIdazavaikAlikam / 219
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhRtimataH-saMyame sadhRtikasya satpuruSasya-pramAdajayAt mahApuruSasya nityaMsarvakAlaM sAmAyikapratipatterA''rabhyA''maraNAntaM tmaa''huloke pratibuddhajIvinaM tamevaMbhUtaM sAdhumAhuHabhidaghati vidvAMso loke-prANisaMghAte pratibuddhajIvinaM-pramAdanidrArahitajIvitazIlaM, sa evaMguNayuktaH san jIvati saMyamajIvitena-kuzalA'bhisaMdhibhAvAt sarvathA saMyamapradhAnena jIviteneti // 51 // zAstramupasaMharannAha-upadezasarvatattvamAhaappA khalu sayayaM rakkhiavvo, savidiehiM susamAhiehiM / arakkhio jAipahaM uvei, surakkhio savvaduhANa muccai ||515||ttibemi ii vivittacariyA cUDA samattA 2 // // ii dasaveyAliyaM suttaM samattaM // __ appeti, AtmA khalviti-khaluzabdo vizeSaNArthaH, zaktau satyAM paro'pi, satataM-sarvakAlaM rakSitavyaH-pAlanIyaH pAralaukikApAyebhyaH, kathamityupAyamAha-sarvendriyaiH-sparzanAdibhiH susamAhitena-nivRttaviSayavyApAreNetyarthaH, arakSaNarakSaNayoH phalamAha-arakSitaH san jAtipanthAnaMjanmamArga saMsAramupaiti-sAmIpyena gacchati / surakSitaH punaryathAgamamapramAdena sarvaduHkhebhyaH-zArIramAnasebhyo vimucyate-vividhaM-anekaiH prakAraiH apunargrahaNaparamasvAsthyApAdanalakSaNairmucyate vimucyate // 515 // iti bravImIti pUrvavat // iti viviktacaryAnAmnI dvitIyacUlA samAptA 2 // || samApteyaM dazavaikAlikasya laghuTIkA || 2 . 0 zrIdazavaikAlikam /
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazastiH mahAttarAyA yAkinyA, dharmaputreNa cintitA / AcAryaharibhadreNa, TIkeyaM ziSyabodhinI // 1 // mayA // 3 // dazavaikAlike TIkAM vidhAya yat puNyamarjitaM tena / mAtsaryaduHkhavirahAd guNAnurAgI bhavatu lokaH // 2 // ( laghuTIkApraNetRRNAM prazastiH- ) dazakAlikAnuyogAt, sUtravyAkhyA pRthakkRtA / haribhadrAcAryakRtAnmohmadbhaktyA'thavA zrImadbodhakaziSyeNa, zrImatsumatisUriNA / vidvadbhistatra nodvego, mayi kAryo manAgapi // 4 // yasmAd vyAkhyAkramaH proktaH sUriNA bhadrabAhunA / Avazyakasya niryuktau vyAkhyAkramavipazcitA // 5 // sUtrArthaH prathamo jJeyo, niryuktimizritaH tataH / sarvairvyAkhyAkramairyukto, bhaNitavyastRtIyakaH // 6 // tadayaM yayA / pramAdakAryavikSepacetasAM kriyayA avabodhArthaM, sAdhUnAM tu pRthakkRtaH // 7 // labdhvA mAnuSyakaM janma, jJAtvA sarvvavidAM matam / pramAdamohasaMmUDhA, vaikalpyaM ye nayanti hi // 8 // janmamRtyujarAvyAdhirogazokAdyupadrute / saMsArasAgare raudre, te bhramanti viDambitA: // 9 // ye punarjJAnasamyaktvacAritravihitAdarAH / bhavAmbudhi samullaGghya, te yAnti padamavyayam // 10 // ye bhavyAn pratibodhya jainavacanaiH syAdvAdasaMbhUSitai zrIdazavaikAlikam / 221
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirvANAzritacetaso vidadhire sa ( tsAdhumArgazritA) n / sAdhUnAM vidhinA ca sUripadavImAropayAJcakrire, te zrImajjinadevasUricaraNA rakSantu saGgha sadA // 11 // samAptA zrIdazavaikAlikaTIketi // graMthAgraM 3500, maMgalamastulekhakapAThakayoH / saMvat 1662 varSe vaizAkha vadi 4 bhaume likhitaM / zubhaM bhavatu // pratyantare mUlaM dayA dAnamukhAzcatasraH zAkhA:, prazAkhA niyamavratAni / puSpANi saMpatprakarAH, phalaM tu mokSo bhaved dharmasuradrumasya // 11 // iti dazavaikAlikalaghuTIkA samAptA // cha // zubhaM bhavatu // maMgalamastu // zrIgurubhyo namaH // paramagurubhyo namaH // maMgalamastu // saMvat 1516 varSe mAgha vadi 1 gurau adye hi zrIghoghAvelAkUle mahArAjAdhirAjapAtasAhazrIkutabadInamahimdarAjye vyApArI tanniyuktaH saM0 somadattapaMcakulapratipattau // zrImaddharmabhRtAM variSTatapasAM pU0satyavizAlaprabhRtInAM mahAtmanAM teSAmadhyayanArthaM pustakamidamalikhApayat dyumnena svArthaM tathA paropakArAya // ( zrIgaNezAya // zrIvakratuThAya // ) zubhaM bhavatu // zrI ANaMdavimalasUrigurubhyo namaH paM0vIravimalagaNi / iti bhagavacchyyaMbhavazrutakevaliniryUDhaM zrImatsumatisAdhusUriNA bhavavirahAGkitabRhaTTIkoddhRtavRttyupetaM zrIdazavaikAlikaM samAptam / Shi Shi 222 zrIdazavaikAlikam /
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ doc Gra thI i.TI ja padAvalI kao . ' prinTIMga: jaya Gi DEDIdhAmo: 98rapa0 ra4ra4