________________
લેહાધ્યાય
૨૫૩
मरेतसाम् । शस्तं स्त्रीणां च वन्ध्यानां धन्यमायुर्बल- નાશ કરનાર થાય છે. વળી તે જ પ્રમાણે અહીં પ્રમ, મચ્છીપા રક્ષામં સર્વગ્રહનારાનમ્ | T-! દર્શાવેલ બાહ્મીધૃતને પાઠ પણ ત્યાં ચરકના
ન સર્ષિ શ્રેષ્ઠ પુંસવનેપુર |-ઈન્દ્રવરણાં, ત્રિફલા- | ચિકિસિતસ્થાનના ૧૦મા અધ્યાયમાં આ પ્રમાણે હરડે, બહેડાં અને આમળાં, કૌન્તીરેણુકા નામનું લખેલ છે. “ત્રાહ્મીરસવવાછરંવપુળીમિવ રn ગન્ધદ્રવ્ય, દેવદાર, ચણકબાબ મેટો સમર, પુરા પૃતમુદ્રિામ્યપમાનિત્-બ્રાહ્મીને રસ, તગર, હળદર અને દારુ હળદર-બન્ને સચિવા વજ, કઠ તથા શંખાવળીને કટક મિશ્ર કરી એટલે કાળી ધોળી બેવ ઉપલસરી, ઘઉંલા, નીલ- પકવેલું જૂનું ઘી ઉન્માદને, અલક્ષ્મીને, અપસ્મારને કમલ, એલચી, મજીઠ, નેપાળાનું મૂળ, દાડમદાણું, તથા પાપોને દૂર કરે છે. ૨૭,૨૮ નાગકેસર, તાલીસપત્ર, મેટી ભરીગણ, માલતી- મેધા, આયુષ તથા બલને વધારનાર જાઈનું નવું–તાજું પુષ્પ, વાવડિંગ, નાને સમે
સમંગાદિલ , કઠ, ચંદન-રતાંજળી અને પદ્મકાઇ એટલાં | સમન્ના ત્રિnel રાહી ? ઘવિત્રતા (ર) દ્રવ્યોને એક એક તોલા પ્રમાણમાં લઈ | મધુ પિરિતિ પ્રાર્થે મેધાયુર્થવૃદ્ધ ર૧ તેમને કલ્ક તૈયાર કરી વૈદ્ય એક પ્રસ્થ-૬૪ તોલા સમંગા-મજીઠ, ત્રિફલા-હરડે, બહેડાં. ગાયના ઘીમાં તે કલક તથા ઘીથી ચારગણું પાણી અને આમળાં, બ્રાહ્મી તથા બે બલા-ખપાટમિશ્ર કરી તે ઘીને બરાબર સારી રીતે પકવવું. | બલા તથા અતિબલા અને ચિત્રક-એટલાને પ્રવાહી બળી જતાં તૈયાર થયેલું એ “કલ્યાણક” | સમાન ભાગે લઈ બારીક ચૂર્ણ કરી મધ નામનું શ્રેષ્ઠ ઘી અપસ્માર-વાઈના રોગમાં, જવરમાં, તથા ઘી સાથે (ગ્ય માત્રામાં) જે ચાટવાઉધરસમાં, શેષ કે શરીરના સૂકાવામાં, મન્દાગ્નિમાં, માં આવે તો મેધા’ નામની બુદ્ધિની ક્ષયમાં, વાતરક્તમાં, પ્રતિશ્યાય-સળેખમમાં, તરયા | ધારણાશક્તિ, આયુષ તથા બલને તે કે ચોથિયા તાવમાં, ઊલટીમાં, અશ સ રોગમાં,
વધારે છે. ૨૯ મૂત્રકૃચ્છ રોગમાં, વિસર્ષથી પીડાતા લોકોને !
ઉત્તમ મેધાજનન કુણાદિ વ્રતચૂળમા, પાંડુરોગમાં, ઉન્માદ-ગાંડપણમાં, વિષવિકાર | યુ$ ઘટા કૌષિણિBટા વવા, મા, મેહરોગમાં, ભૂતના વળગાડયુક્ત ચિત્તમાં, ર ક્ત ઘઉં પાકનનમુત્તમમ્ રૂ ગગદ-અસ્પષ્ટ વાણીવાળાઓ અને વીર્યહીન
કઠ, વડના અંકુર, ગૌરી-પીળા સરસવ, પુરુષોને ફાયદો કરે છે; તેમ જ વાંઝણી સ્ત્રીઓને
ન | પીપર, ત્રિફળા, વજ તથા સૈધવ–એટલાં ગર્ભપ્રદ થઈને ઉત્તમ ફાયદો કરે છે. ધન મેળવવા |
| સમાન ભાગે લઈ તેમને કક કરી તે પ્રેરણું આપે છે, આયુષ તથા બલ આપે છે;
કલ્કથી ચારગણું ઘી અને ઘીથી ચારગણું અલમીને, પાપનો તથા રાક્ષસનો નાશ કરે છે. સર્વ પ્રહે કે વળગાડોને વિનાશ કરે છે
પાણી એકત્ર કરી તે ઘી પકવવું. આ ઘી.
ઉત્તમ “મેધા” નામની ધારણાશક્તિને અને પુંસવન એટલે પુરુષ સંતતિ ઉતપન્ન કરવામાં
ઉત્પન્ન કરે છે. ૩૦ ફાયદો કરે છે. “આ ઘીની માત્રા એક તેલ યોગ્ય |
ભૂતબાધા આદિથી રક્ષા કરનાર અભય વ્રત ગણાય છે. વળી અહીં દર્શાવેલ બીજું “પંચગવ્યધૃત” પણ ચરકના ચિકિસિતસ્થાનમાં અપસ્માર !
ब्राह्मी सिद्धार्थकाः कुष्ठं सैन्धवं सारिवा वचा। ચિકિસિત નામના ૧૦મા અધ્યાયમાં આમ કહ્યું
पिप्पल्यश्चेति तैः सिद्धं घृतं नाम्नाऽभयं स्मृतम् ॥ છે કે, “નોરાકથક્ષી મૂત્રઃ સમર્થતમૂ |
न पिशाचा न रक्षांसि न यक्षा न च मातरः। પિસ્મારામ ચરનારાનમ I-ગાયના છાણને રસ, |
प्रबाधन्ते कुमारं तं यःप्राश्नीयादिदं घृतम् ॥३२॥ ગાયનું ખાટું દહીં, ગાયનું દૂધ તથા ગાયનું મૂવ ! બ્રાહ્મી, સરસવ, કઠ, સિંધવ, સારિવાએટલાંને સમાન ભાગે લઈ તેમાં પકવેલું ગાયનું ઘી | ઉપલસરી, વજ અને પીપર–એટલાંને સમાન જે પીધું હોય તે તે અપસ્માર, કમળે તથા વરને | ભાગે લઈ તેમને કલ્ક બનાવી, તે કલકથી
