________________
૩૨૮
કાશ્યપ સંહિતા-સૂત્રસ્થાન હોય એવી પીડા. ગુદભ્રંશ-વાયુના પ્રકોપથી તે. કષાયાસ્યતા-વાયુને લીધે મોટું તૂરું ગુદા પિતાના સ્થાનથી ખસી પડે છે. રહ્યા કરે. આસ્થશેષ-વાયુના કારણે મોટું ગુદાતિ-ગુદામાં વાયુના પ્રકોપથી જે પીંડા | સૂકાયા કરે. ઘાણનાશ-વાયુના પ્રકોપથી જેમાં થાય છે. વૃષણાક્ષેપ-વાયુના પ્રકોપથી વૃષણો ધ્રાણેન્દ્રિયની ગંધગ્રહણશક્તિ નાશ પામે છે. ખેંચાઈને ઊંચે ચઢી જાય પણ નીચે ન | રશાજ્ઞતા-વાયુના પ્રકોપથી જીભને રસનું ઊતરે. શેફસ્તંભ-વાયુના પ્રકોપથી પુરુષની | જ્ઞાન ન થાય તે રોગ. બાધિર્ય–વાયુના જનનેંદ્રિય સજજડ થઈ ઝકડાઈ જાય, | પ્રકોપથી થતું બહેરાપણું. ઉચ્ચ શ્રવણ-વાયુના શોણિભેદ–કેડની પાછળના ભાગમાં વાયુના | પ્રકોપથી કણેન્દ્રિયને ધીમા શબ્દો કે અવાજે કારણે થતા તેડ. વંક્ષણનાહ-સાંધાનું | પણ ઘણું મોટા સંભળાય તે રેગ. કર્ણ ઝલાઈ જવું. વિદ્ગદ કે વિગ્રહ-ઝાડાની ફૂલ-વાયુના પ્રકોપથી જ કાનમાં થતું શૂળ. કબજિયાત. ઉદાવત–વાયુ પ્રકોપ પામી અશબ્દિતા-એટલે કે વાયુના પ્રકોપથી કોઈ ઊંચે ઘૂમરીઓ લે તે વાતરોગ. કુજતા- | પણ શબ્દ કે અવાજ થયો ન હોય છતાં વાયુથી થતું કુબડાપણું. વામન-વાયુના તે થયો હોય એવું સંભળાય. વર્ભસંકોચકારણે માણસ ઠીંગણો રહે. ત્રિકગ્રહ-વાયુના | વાયુના પ્રકોપથી આંખની પાંપણે બરાબર પ્રકોપથી કેડની પાછળ તે નામને સાંધે ઉઘડે નહિ કે બિલકુલ બંધ જ ન થાય. ઝલાઈ જાય છે. પૃષ્ઠગ્રહ-વાયુના કારણે પીઠ | વિષ્ટભ-વાયુના પ્રકોપથી શરીરના અવયવો ઝલાઈ જાય છે. પાન્ધશૂલ-વાયુના કારણે જકડાઈ જાય, તિમિર-વાયુના પ્રકોપથી પડખામાં થતું શૂળ. ઉદરાવેષ-વાયુના | આંખે અંધારાં આવે તે નેત્રપટલ રોગ. પ્રકોપથી પેટમાં જાણે ઘૂમરી પડતી હોય અક્ષિશુલ-જેમાં વાયુના પ્રકોપથી નેત્રમાં તેવી પીડાવાળો રોગ. હૃદદ્રવ-વાયુના પ્રક૫- જાણે ફૂલ ભેંકાતાં હોય એવી પીડા થાય; થી હૃદય જાણે ફરકતું હોય એવી પીડા | અક્ષિબુદાસ-જેમાં વાયુના પ્રકોપથી આંખો થાય. હમેહ-વાયુના કારણે હૃદયમાં થતી ઊંચે ચઢી જાય. ભ્રચુદાસ-વાયુના પ્રકોપથી મૂંઝવણ. વક્ષસ્તાદ-વાયુના પ્રકોપથી છાતીના માણસની ભમ્મર ઊંચી ચઢી જાય. શંખફેફસામાં સયો ભેંકાતી હોય એવી જેમાં ભેદ-વાયુના પ્રકોપને લીધે માથાંનાં બે પાડા થાય તે રોગ. વક્ષેઘર્ષ–વાયુના | લમણાં જાણે ચિરાઈ જતાં એવી પીડા થાય. પ્રકોપથી છાતીમાં જાણે કંઈ ઘસાતું હોય | શિરોજા-વાયુના કારણે માથામાં થતી પીડા. એવી પીડા થાય. વક્ષઉપરોધક-વાયુના કેશભૂમિકુટન-વાયુના પ્રકોપથી વાળની પ્રકોપથી છાતીમાં કંઈ રોકાતું હોય એવી જગ્યા ચિરાઈ જાય તે રોગ. દણ્ડકાક્ષેપકપીડા થાય છે. ગ્રીવાસ્તભ-વાયુના દબાણથી, જેમાં શરીર ખેંચાઈને લાકડી જેવું સજ્જડ ડોક સજજડ થઈ જાય છે. બાહશેષ- | થઈ જાય. અર્દિત-જેમાં મોઢાનો કોઈ પણ વાયુને લીધે બન્ને હાથે સૂકાઈ જાય તે ભાગ વાંકો થઈ જાય તે-મોઢાનો લકવો. રોગ. કંઠેદવંસવાયુના પ્રકોપથી ગળું એકાંગક-જેમાં શરીરનું અમુક અંગ વાયુથી બેસી જાય તે રોગ. હનુગ્રહ-વાયુના કારણે ઝલાઈ જાય તે-શરીરના એક અંગનો લકવો. હડપચી ઝલાઈ જાય તે; દન્તચાલ-વાયુના પક્ષવધ-જેમાં શરીરના એક પડખામાં કે પ્રકોપથી બધા દાંત હાલવા માંડે છે. એw. શરીરની એક બાજુમાં વાયુનો પ્રકોપ થઈ ભેદ-વાયુને લીધે હોઠ ચિરાઈ જાય. મૂક્તા- લકવો થઈ જાય તે એકબાજુના લકવાનો વાયુના પ્રકોપથી થતું મૂંગાપણું. વાગ્રહ- રોગ. શ્રમ-વાયુના કારણે જણા થાક, વાયુના પ્રકોપથી બોલતાં અટકી જવાય | ભ્રમ-વાયુના પ્રકોપથી માણસને ચક્કર આવે