________________
૯૫૮
કાશ્યપ સંહિતા-ખિલસ્થાન
બાર, શિરિવારિકા-ચાંગેરી-ખારી, નાગ- સૌવર્ચલ-સંચળ, વજ, હિંગ, ચૂષણદંતી–જાડાં મૂળિયાંવાળો નેપાળ, બિલ- સૂંઠ, મરી અને પીપર, હરડે તથા ઇંદ્રજવફલ તથા પાંચ લવણે–સંધવ, સંચળ, એટલાંને સમાન ભાગે લઈ તેનું ચૂર્ણ દરિયાઈ લૂણ, બિડલવણ તથા ઉભિજ (પાણી સાથે) લેવાથી ક્ષણવારમાં શૂલ લવણ-એટલાં દ્રવ્યોને સમાન ભાગે લઈ રોગના બળનો તે નાશ કરે છે. ૨૯ બુદ્ધિમાન વધે તેઓનું ચૂર્ણ બનાવી તેમાં શલ તથા ગેળે મટાડનાર ક્ષારયોગ બિરાંનો રસ મેળવી ગોળીઓ બનાવી રહ્યાનું કૃતસંયુક્શાન કરતુસેન્ડવિત્રાનું રૂ૦ લેવી, પછી મહાગુણવાળી તે ગોળીઓને વવ વૈદ્યતઃ કૃ દ દ્વિપ ગુલમરોગ, ઉદાવત રોગ તથા ફૂલોગ | પ્રવીણવતા તં ક્ષારં માત્ર વિવેત્ / રૂા. માં સહેવાય તેવા ગરમ પાણીની સાથે, | તાલુટોવર્ણયુ રમૂશુક્ષ્મજ્ઞાપમ્ | મધ સાથે કે કાંજીની ખટાઈની સાથે પીવી; સાથવો, સંધવ, ચિત્રક તથા વજ-એ તેમજ મૂત્રકૃચ્છમાં, હૃદયના રોગમાં, ગુદભ્રંશ પ્રત્યેકને એક એક પલ–ચાર ચાર તોલા રેગમાં, મેદ્ર-પુરુષના લિંગરોગમાં તથા લઈ ચૂર્ણરૂપે એકત્ર કરી વધે લોઢાની કડાઈ બસ્તિ-મૂત્રાશયના રોગમાં પણ ઉપર તે ! માં નાખી ચૂલા પર મૂકી નીચે અગ્નિ પ્રજવગોળીઓને ઉપર દર્શાવેલ અનુપાન સાથે | લિત કરી બાળવા માંડવાં; તે જ્યારે પ્રદીપ્ત સેવી શકાય છે. ૨૩-૨૬
થાય એટલે કે ભડકે બળી જાય ત્યારે તેને શલ તથા આપને મટાડનાર બિડ
અગ્નિ પરથી નીચે ઉતારી લઈ તે ક્ષારરૂપ આદિ ચૂર્ણયોગ
ભસ્મને રેગ્ય પ્રમાણમાં લઈ ચોખાના ધણ વિહિન શિવ મરિવું તથા II ૨૭ll | સાથે પીવાથી તે ફૂલ તથા ગુલ્મ-ગળાના मातुलुङ्गरसैर्युक्तं शूलाटोपहरं पिबेत् ।
રોગની પીડાનો નાશ કરે છે. ૩૦,૩૧ બિડ-લવણ, દાડમ, હિંગ, સિંધવ
લગને મટાડનાર એરંડતેલ કે તથા કાળાં મરી સમાન ભાગે લઈ ચૂર્ણ
ક્ષારનો પ્રયોગ કરી તે ચૂર્ણને બિરાંના રસની સાથે જે પીએ, તેના ફૂલોગને તથા આટોપ–પેટના
पञ्चमूलयवक्वाथयुक्तमेरण्डजं पिबेत् ॥३२॥ ગડગડાટને તે મટાડે છે. ૨૭
એ જ પ્રમાણે એરંડિયું તેલ અથવા | નિત્ય સેવવા યોગ્ય ઉત્તમ પથ્થગ
એરંડભૂલને ક્ષાર પંચમૂલ તથા જવના एतानि ध्योषपृथ्वीकाचव्यचित्रकसैन्धवैः ॥२४॥
કવાથ સાથે જે માણસ પીએ, તેને પણ साजाजिपिप्पलीमूलयुतैर्वा पथ्यमुत्तमम् ।
શૂલરેગ તથા ગુલમરેગ મટે છે. ૩૨ ઉપર દર્શાવેલ પ્રયોગમાં વ્યોષ–ત્રિકટુ- | શુલ તથા બરોળ રોગને મટાડનાર તલના સુંઠ, મરી અને પીપર, પૃથ્વીકા-જીરું કે
તેલને પ્રયોગ મોટી એલચી, ચવક, ચિત્રક, સિંધવ, કાળી તૈઈ વાધ્યામિ ણે ટ્રાક્ષવાથયુતં તથા છરી તથા પીપરીમૂલ-ગંઠોડાને સમાન सशर्करं पित्तशूले पित्तगुल्मे प्लिहेषु च ॥ ३३॥ ભાગે લઈ ચૂર્ણ કરી તે મેળવી તેને પ્રયોગ વાયુપ્રધાન ભૂલોગમાં દ્રાક્ષના ક્વાથ ઉત્તમ પથ્ય બને છે. ૨૮
સાથે તલનું તેલ પીવું; પિત્તપ્રધાન ભૂલ બળવાન શલને ક્ષણવારમાં મટાડનાર રેગમાં સાકરના ચૂર્ણ સાથે તલનું તેલ સૌવચલાદિ ચૅગ
પીવું અને પિત્તપ્રધાન ગુલમરોગમાં તથા सौवर्चलवचाहिङ्गुत्र्यूषणं सहरीतकम् ॥ २९॥ બળના રોગમાં પણ સાકરના ચૂર્ણથી सुरेशयवसंयुक्तं हन्ति शूलबलं क्षणात् | યુક્ત તલનું તે પીવું. ૩૩
