________________
કાશ્યપ સંહિતા-ખિલસ્થાન ગેળ સાથે આદુ કે સૂંઠનું ચૂર્ણ અથવા | યથાર્શ્વ ક્ષીમાં વા છોત્તરી ગળના સમાન ભાગે હરડેનું ચૂર્ણ અથવા | અથવા સોજો મટાડવા ગોમૂત્ર, ભેંસનું સુંઠ, હરડે તથા ગળો-એ ત્રણેનું ચૂર્ણ | મૂત્ર કે ઊંટનું મૂત્ર જે કંઈ મળી આવે, સમાનભાગે હમેશાં સેવવું. ૩૨
તેને દૂધમાં મિશ્ર કરી (કાયમ) પીવું. ૩૭ સોજાની વધુ ચિકિત્સા
હરકેઈ સેજે આ પ્રયોગથી પણ મટે पिप्पलीवर्धमानं वा, पिप्पल्यो मधुकेन वा। सर्पिः पुनर्नवाक्वाथे कल्कैरेभिर्विपाचयेत् ॥ ३८॥ સેવામથાઇટીકામથ ય | રૂરૂ II | થોપમુસ્તા............... િાિ पिबेत्त्रयाणामेतेषां क्वाथं च सपुनर्नवम् । सर्वेषामेव शोथानां प्रयोगोऽयं विधीयते ॥ ३९ ॥
અથવા સોજાના રોગીએ કાયમ સવારમાં - સાટોડીના કવાથમાં ષ–સૂંઠ, મરી વર્ધમાન પિપ્પલીનો પ્રયોગ કે જેઠીમધની | અને પીપર તથા મોથ વગેરેને કલક નાખી સાથે પીપરનું સેવન કરવું અથવા દેવદાર, ઘી પકવવું એ ઘીનો પ્રાગ દરરોજ હરડે તથા સૂંઠનું ચૂર્ણ કે કલક પણ કાયમ | (પીવામાં તથા લગાડવામાં) હરકેઈ સોજાના સેવવો જોઈએ; અથવા એ ત્રણેનો ક્વાથ | રોગમાં કરી શકાય છે. ૩૮.૩૯ સાટોડીથી યુક્ત કરી પીવો. ૩૩
આ પ્રયોગથી પણ શેથને રોગી સુખી થાય શાથનો રેગી આ પ્રયોગથી પણ સુખી થાય | અઘોટિ ત્રિદ્રતા દિલીપ महौषधं चित्रकं वा पिप्पल्यो देवदारु वा ॥३४॥ त्रिफलाया रसेनैतत पीत्वा चणे सुखी भवेत॥४० तक्रण पयसा वाऽथ से
- ત્રિફલાના કવાથના રસની સાથે લોહઅથવા સૂંઠ, ચિત્રક, પીપર તથા દેવ | ચૂર્ણમંડૂર કે લોહભસ્મ, ત્રિકટુક-સુંઠ, મરી દારના ચૂર્ણનું છાશની સાથે કાયમ સેવન | અને પીપર, નરોતર, તથા કડુનું ચૂર્ણ કરનાર સેજાનો રેગી સુખી થાય છે. ૩૪ | મિશ્ર કરી પીવાથી પણ સોજાને રોગી વિત્રામૂન્નિશમત્રોવૈ ઋતં પથારૂપી | સુખી થાય છે. ૪૦ મધું વાહ વ પથરા પિતા | દૂધ સાથે આ ચૂર્ણને પણ પ્રયોગ કરી
અથવા ચિત્રા-કવન્તી કે નેપાળાનાં ! સોજાના રોગથી છુટાય મૂળનું ચૂર્ણ, ચિત્રકનું ચૂર્ણ, શ્યામા-કાળા | ત્રિટ ત્રિવૃત રત્તી વિજ્ઞપિuસ્ટી નસોતરનું ચૂર્ણ અથવા ત્રિોષ–સૂંઠ, મરી | ત્રિોવં તેળિો રાહ ત્રિવેતિ ચૂર્ણન કર અને પીપરનું ચૂર્ણ નાખી ઉકાળેલું દૂધ | સોન્નત દ્વિગુi રેગ્યસ્થ મુક્ત (કાયમ સવારે) પીવું; અથવા સૂંઠ કે દેવ- | ત્રિફલા, નસેતર, નેપાળ, વાવડિંગ, દારનો કક દૂધ સાથે (સવારમાં) પીવો. ૩૫ | ગજપીપર, ત્રિષ–સૂંઠ, મરી અને પીપર,
સે હોય તો તેને ઉપાય | કડુ, દેવદાર, તથા ચિત્રક-એટલાંને સમાન ધર્વદુર્ત ત્રિવં મામૂ× ૨ ઘમમ્ રૂદ્ ભાગે લઈ તેઓનું ચૂર્ણ કરવું અને પછી તેમાં ક્ષીરસિદ્ધ પિતાશ્ય થાયથુર્માના | બેગણું લેહચૂર્ણ—મંડૂર કે લેહભ મેળવી
જે માણસને સોજે મોટો થયો હોય તેનું દૂધની સાથે સેવન કરીને માણસ તો તેણે એરંડાનું મૂળ, ત્રિષ–સૂંઠ, મરી સેજાના રોગથી છૂટી જાય છે. ૪૧ અને પીપરનું ચૂર્ણ અને પાંચમું કાળાં | સેજાને મટાડનાર ત્રિવેષાદિ ચૂર્ણયોગ નસોતરનું ચૂર્ણ દૂધમાં ઉકાળીને પીવું. ૩૬ [ ત્રિોત્રિપુરતાવિરચિત્ર મા જરા
હરકેઈ સેજો મટાડનાર ખાસ ઉપાય | વૈતે સુકૃત મા નવાથી સસ્તથા I गोमूत्रं महिषीमूत्रमुष्टमूत्रमथो पिवेत् ॥ ३७॥ । तचूर्ण मधुना लीद्वा भुञ्जीत यवषष्टिकम् ॥४३॥
