Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra

Author(s): Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri
Publisher: Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay

Page 995

૯૫૪
કાશ્યપ સંહિતા-ખિલસ્થાન
પાશ થવા વાર નુકૂવી સેવપુegવન્| તેઓને કલક કે કવાથ બનાવી તેમાં તલનું અર્દિત્સા શ્રેણી હિંન્ના Ur Fધા પુનર્નવા / ૧૨ તેલ પકવવું, તેનું માલિસ કરવાથી હરકેઈ
થરથા ૪ વયથા ૪ વો દિલા ના સેજાને તે નાશ કરે છે. ૯૪-૯૬ અઢઘુવં તો પૂi pપુત્રીજું નામ્ / ૨ થરેગના ઉપદ્ર અને ચિકિત્સાને शिमूर्गोधापदी भार्गी तर्कारी शुष्कमूलकम् ।
ઉપસંહાર एतैः सिद्धं यथालाभं तैलमभ्यञ्जनैस्त्रिभिः ॥९३ क्रियैषा दोषजस्योक्ताऽऽगन्तोसर्पवत् क्रिया। निहन्त्युदीर्णश्वय) जन्तोर्वातकफोत्तरम् ।
| अग्निसादो ज्वरस्तृष्णा कार्यारुचितमोभ्रमाः॥९७ બૃહત્ પંચમૂલ-બીલી, અરડૂસે, શ્વાસન્નતિના વૈશ્ચિરિસ્થા ૩પવા Il૨૮ ગાંભારી, પાડલ અને અરણી–એ પાંચનાં ઉપર જણાવેલી શોથની ચિકિત્સા મૂળિયાં, વરુણક-વાયવરણો, સરલ-ચીડ,
દેષજ શોથની કહી છે; પરંતુ જે આગંતુ દેવદાર, હસ્તિકર્ણપલાશ” નામનો એક જાતનો !
શોથ-બાહા કારણોથી ઉત્પન્ન થાય છે, તેની ખાખરો અને પાણીમાં થતા “નિચુલ’ ચિકિત્સા તો રતવાની જે ચિકિત્સા પહેલાં નામના નેતરનાં ફૂલ, ખાખરો, “કાકલા”
કહી છે, તે જ સમજવી જોઈએ. અગ્નિસાદનામનું એક સાઠીધાન્ય, કાળું નસેતર, જઠરના અગ્નિની મંદતા, જવરવધુ પડતી ગળ, લવિંગ, અહિંસા-કંટકપાલી, શ્રેયસી
તરશ, કુશપણું, અરુચિ, તમ–આંખથી. હરડે, જટામાંસી, સરગવો, સાટોડી, આમળાં,
અંધારાં દેખાય, ભ્રમ-ચકરીને રોગ, શ્વાસ, વયસ્થા-હરડે, ચરક નામનું સુગંધી દ્રવ્ય
ત્રણ અને અતિસાર–વધુ પડતા ઝાડાભટેલર, જટામાંસી, ભેાંય આમળી, અલંબુષ- એટલા શોથરોગના ઉપદ્રવ કહ્યા છે અને ભૂકદંબ, એરંડમૂલ, કુંવાડિયે, સુંઠ, સર તેની ચિકિત્સા ?
તેઓની ચિકિત્સા તેઓની પોતપોતાની જે ગવા, ગોધાપદી-હંસપદી, ભારગી, અરણ કહી છે, તે જ કરવી. ૯૭,૯૮ અને સૂકા મૂળા-આમાંથી જેટલાં મળે તેટલાં | દ્રવ્યોને એકત્ર ખાંડી-કઢી તેઓને કવાથ તિ માદ્ મવાનું થg || સત્ર કરી તેમાં પકવેલ તલની તેલના માલિસ
એમ ભગવાન કશ્યપે જ ખરેખર કરવાથી ત્રિદોષજ કે વાતકફપ્રધાન-હજ કહ્યું હતું. સેજાનો નાશ થાય છે. ૯૦-૯૩
ઇતિ શ્રીકાશ્યપ સંહિતામાં ખિલસ્થાન વિષે “શ્વયથ
ચિકિસિત” એ નામનો અધ્યાય ૧૭ મે સમાપ્ત હરકેઈ સેજાને મટાડનાર હરિદ્રાદિ તેલ ભે જેિ સિEા થી મધુવનમ્ કા શલચિકિત્સા : અધ્યાય ૧૮ મો पिप्पल्यो बालकं चैव पीतद्रुः पद्मकं तथा।।
अथातः शूलचिकित्सितं व्याख्यास्यामः ॥१॥ मांस्युशीरं सतगरमेलाऽगरु कुटन्नटम् ॥९५॥ श्रावेष्टकं सर्जरसं मूकुष्ठप्रियङ्गवः ।
इति ह स्माह भगवान् कश्यपः ॥२॥ gૌતૈ& વિપરામરોળના નH Iઉદા. હવે અહીંથી “શૂલની ચિકિત્સા'નું
બેય હળદર, મજીઠ, જેઠીમધ, ચંદન- અમે વ્યાખ્યાન કરીશું, એમ ખરેખર ભગરતાં જળી, પીપર, સુગંધી વાળો, પીતç– | વાન કશ્યપે કહ્યું હતું. ૧,૨ સરલકાષ્ટ-ચીડ, પદ્મકાઇ, જટામાંસી, ઉશીર- શલરોગનું નિદાન તથા સંપ્રાપ્તિ વાળ, તગર, એલચી, અગર, નાગરમોથ, क्षोभात्रासाध्ययनातिप्रसङ्गात् , શ્રીવેણક-સરલનિર્યાસ-ગંધ બિરોજા, સર્જ. भुत्काले चात्यम्भसः पानदोषात् । રસ-રાળ, મોરવેલ, કઠ અને પ્રિયંગુ- वेगानां वा निग्रहाद्यानयाना-, ઘઉંલા-એટલાં દ્રવ્યોને સમાન ભાગે લઈ | दामाद् भ्रंशाद्रूक्षधान्याशनाद्वा ।।३।।