________________
૪૧૮
કાશ્યપ સંહિતા-શારીરસ્થાન પણ, જે વિશેષ પૌષ્ટિક આહારનું સેવન તં વાતાર્મમવારે વિશ્વ વાતપુevમદ્ધિકરવામાં આવે અને તેથી આરોગ્ય કે તાનાં; દિલીપેડનિ અંર રચવ વા; નીરોગીપણું જે હોય તો તેથી પણ એ તોડનિ તિવારને બ્રિ િર વ યુપુરુષવીર્ય તથા સ્ત્રી આર્તવ પૂર્ણ થઈને - ર્મવતિ, રીના નાતે મતગણ્વઋતુરાદું ગર્ભની ઉત્પત્તિ કરવા સમર્થ થઈ શકે છે, | ગ્રાહ્મનિમ્, ઇશાર્દૂ ક્ષત્રિયાળ, શાર્દ એમ વિદ્વાનોનો મત છે. ૪
वैश्यानां, नवरात्रमितरासाम् । ऋतुर्बीजकालम- વિવરણ: સુકૃતમાં કહ્યું છે કે, પુરુષની | સત ફૂલ્યાંદુર્વાસા મત મકાનમાં દુઃ ૨૨ વર્ષની અને સ્ત્રીની ૧૬ વર્ષની ઉંમર થાય | અઢિi દીન દુર્વચિરમતમનમધાત્યારે તેઓ પરસ્પર મિથુનક્રિયા કરવાની યોગ્યતા | શિવ મતિ પI ધરાવે છે; જોકે એટલી ઉંમર પહેલાં પણ પુરુષમાં રજસ્વલા સ્ત્રીને પહેલા દિવસે જે ગર્ભ તથા સ્ત્રીમાં વીર્ય તથા આર્તવની ઉપસ્થિતિ થઈ રહે, તેને વૈદ્યો વાતગર્ભ કહે છે; એ ગર્ભ ચૂકી જ હોય છે, પરંતુ તે કાળે તે વીર્યમાં તથા વૃક્ષોના વાતપુષ્પની પેઠે નિષ્ફળ નીવડે છે; આર્તવમાં પૂર્ણતા પ્રાપ્ત થયેલી હેતી નથી. એપરંતુ તે જ રજસ્વલા સ્ત્રીને જે બીજા અભિપ્રાય સુશ્રુતે શારીરસ્થાનના ૪૦ મા અધ્યાય- દિવસે ગર્ભ રહે છે, તે એ ગર્ભ સવી કે માં આમ જણાવ્યું છે કે-૩નાવવામપ્રાતઃ
થવી પડે છે. પણ તે જ રજસ્વલા સ્ત્રીને पञ्चविंशतिम् । यद्याधत्ते पुमान् गर्भ कुक्षिस्थः स
જે ત્રીજા દિવસે ગર્ભ રહે તો તે ગર્ભ विपद्यते ।। जातो वा न चिरञ्जीवेजीवेद्वा दुर्वलेन्द्रियः ।। સોળ વર્ષથી ઓછી ઉંમરવાળી સ્ત્રીમાં પચીસ !
સૂતિકા ગૃહમાં જન્મીને તરત જ મરી જાય
છે અથવા તે લાંબા આયુષવાળે થતો નથી. વર્ષની ઉંમરે નહિ પહોંચેલો પુરુષ જે ગર્ભાધાન
અને એાછાં અંગવાળો જમે છે; માટે કરે તે એ ગર્ભ સ્ત્રીની કુક્ષિમાં જ (અપૂર્ણ
| ૨જસ્વલા થયા પછી ચોથા દિવસથી માંડી અવસ્થામાં રહી) નાશ પામે છે; કદાય એ
બાર દિવસ સુધી બ્રાહ્મણ સ્ત્રીઓનો (કારો) ગર્ભ જન્મ પામે તો લાંબો કાળ જીવતો
(ગર્ભધારણ નથી અથવા એવો તે ગર્ભ જમીને જે જીવે તે
5 ) ઋતુકાળ ગણાય
છે; અને ક્ષત્રિય જાતિની સ્ત્રીઓને રજદુર્બળ ઇદ્રિવાળો જ રહે છે. એટલે અહીં આમ જણાવવા માગે છે કે-૧૬ થી ૨૦ વર્ષની
| સ્વલા થયા પછી ચોથા દિવસથી માંડી ઉંમરવાળી સ્ત્રી સંતાનની ઉત્પત્તિ માટે ગ્ય
'! ૧૧ દિવસ સુધી (ગર્ભધારણ યોગ્ય) ગણાય છે, પરંતુ એથી ઓછી ઉંમરવાળી સ્ત્રીમાં ઋતુકાળ ગણાય છે, પરંતુ વૈશ્ય જાતિની સંતાને જે ઉત્પન્ન થાય તે એ કાચું રહી ભાગ્યે
સ્ત્રીઓને રજસ્વલા થયા પછી ચોથા દિવસજ જીવે છે; એ જ પ્રમાણે પુરુષ પણ ૨૦ થી
થી માંડી દશ દિવસ સુધી (ગર્ભધારણ માંડી ૩૦ અને ૩૫ વર્ષની ઉંમર થઈને ચાગ્ય) ઋતુકાળ ગણાય છે; પણ તે સિવાય સંતાન ઉત્પન્ન કરવા યોગ્ય ગણાય છે; તે પછીની શુદ્ર જાતિ વગેરે હલકા વર્ણની સ્ત્રીઓનો ઉંમરમાં તે પુરુષની સંતાન ઉત્પન્ન કરવાની શક્તિ રજસ્વલા થયા પછી ચેથા દિવસથી માંડી પ્રતિદિન ઘટતી જાય છે; એ સામાન્ય નિયમ | નવ દિવસો સુધીનો (ગર્ભધારણ ચોગ્ય) જણાવવામાં આવ્યો છે; એના અપવાદ તરીકે ! ઋતુકાળ ગણાય છે. એ ઉપર દર્શાવેલ વાજીકરણ ઔષધ આદિના સેવનથી ઘણી મોટી ઋતુકાળ બીજવપન ચોગ્ય હોઈને ગર્ભઉંમરમાં પણ પુરુષ સંતાન ઉત્પન્ન કરવાની યોગ્યતા ધારણની યોગ્યતાની જરૂરિયાત ધરાવે છે ધરાવી શકે છે. ૪
એમ મહર્ષિએ કહે છે, પરંતુ તે તે અયોગ્ય-ચોગ્યકાળે રહેલા ગર્ભ સંબંધ | દર્શાવેલ ઋતુકાળ વીત્યા પછી કાળ તે રહ્યથાત નિ જર્મ આપતી ગર્ભધારણને અયોગ્ય હઈ તે કાળે રહેલા
