Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra

Author(s): Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri
Publisher: Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay

Page 964

વિસપચિકિત્સિત-અધ્યાય ૧૪મો
- પિત્તજ વિસર્પની શાતિ માટે
બીજે પિચુમંદાદિકવાથ કિરાતાદિકવાથ
पिचुमन्दं पटोलं च दावी कटुकरोहिणीम् । कैरातं मधुकं लोधं चन्दनं सबिभीतकम् । । त्रायमाणां सयष्टीकां पिबेद् बैसर्पशान्तये ॥४३॥ पद्मोत्पलं नागपुष्पं नागरं सदुरालभम् ।
પિચુમંદ-લીંબડો, પરવર, દારુહળદર, નિચ્છ ત મધુના પંથે વૈજ્ઞાનિત રૂ| કડ, ત્રાયમાણ તથા જેઠીમધ-એટલાંને પણ
- કરિયાતુ, જેઠીમધ, લોધર, ચંદન, | કવાથ, પિત્તજ વિસર્ષની શાંતિ માટે પી. બહેડા, ધળું કમળ, નીલકમલ, નાગકેસર,
પિત્તજ વિસપને મટાડનાર બે સુંઠ અને ધમાસે–એટલાનો કવાથ બનાવી
પટલાદિકવાથે તે શીતળ થાય ત્યારે તેમાં મધ નાખી જે |
| पटोलनिम्बमुस्तानां चन्दनोशीरयोरपि । પીવાય, તો પિત્તજ વિસર્ષની શાંતિ થાય છે. ' | मुस्तकामलकोशीरसारिवाणामथापि वा ॥४४॥ પિત્તજ વિસપને મટાડનાર
दद्यात् कषाय पानेन पित्तवैसर्पशान्तये । પટેલાદિ કવાથ
पटोलमुस्तामलकश्मृतं वा सघृतं पिबेत् ॥४५॥ पटोलं चन्दनं मूर्वां गुडूची कटुरोहिणीम् । પરવર, લીંબડો, મોથ, ચંદન, ઉશીરમુસ્તાં ઘાટાં થછા પૂર્વશન પર કા | વાળે, માથ, આમળાં, ઉશીર વાળો (ડબલ)
પટેલ-પરવળ, ચંદન-રતાં જળી, મેર- | સારિવા–ઉપલસરી–એટલાંને કવાથ બનાવી વેલ, ગળો, કડુ, નાગરમોથ, કાળીપાટ અને | (વે) પિત્તના વિસર્ષની શાંતિ માટે રોગીજેઠીમધ–એટલાંને સમાનભાગે લઈ અધકચરાં ! ને પીવા આપો; અથવા પરવળ, મથ કરીને ઉપર જણાવેલ વિધિથી કવાથ કર | અને આમળાંનો કવાથ પણ ઘી નાખી અને તે પીવે. (તેથી પણ પિત્તજ વિસર્ષ | (પિત્તજ વિસર્ષમાં) પી. ૪૪,૪૫ મટે છે.) ૪૦
પિત્તજ વિસપમાં હિતકર પ્રદેહ કે લેપ પિત્તજ વિસપને મટાડનાર વ્યાધિઘાતક | Tદુત્વપુર્વ શિવ નાણામ્ આદિ કવાથી
पद्मोत्पलानां किञ्जल्कं प्रदेहः सघृतो हितः ॥४॥ व्याधिघातो हरिद्रे द्वे कटुजं कटुरोहिणीम् । ઉંબરાની છાલ, જેઠીમધ, ઘઉંલા, નાગમુહૂર્વ મધુ ચવ રજૂર્વ રેતિ તર વિરાછા, કેસર, કમળના તથા નીલકમળના કેસરા
વ્યાધિઘાતક અથવા વ્યાધિઘાત-ગરમાળ, એટલાંને સમાન ભાગે લઈ પીસી નાખી તેમાં બેય હળદર-હળદર તથા દારુહળદર, કુટજ- | ઘી મિશ્ર કરી તેનો પ્રદેહ કે લેપ લગાડાય, ઈન્દ્રજવ, કડુ, ગળો, જેઠીમધ અને ચંદન- ] તે પિત્તજ વિસર્ષમાં હિતકર થાય છે. ૪૬ રતાંજલી-એટલાને સમાન ભાગે લઈ અધ. | પિત્તજ વિસઈનાશન અશ્વસ્થાદિ કચરાં કરી તેઓને કવાથ બનાવી પીવો. | અશ્વથાર૪ક્ષવટવેતરના (તેથી પણ પિત્તજ વિસર્પ મટે છે.) ૪૧ | ભિઃ સુપિ : શાતધૌતવૃતાન્તુ પાછા પિત્તજ વિસપને મટાડનાર
પીપળો, ઉંબરો, પીપળ, વડ, નેતર પિચુમંદાદિકવાથ
અને જાંબૂ–એટલાંની લીલી છાલ સમાન વિવુમરૂં પદોરું રાર્થી ટુમ્િ ! | ભાગે લાવી સારી રીતે પીસી નાખી તેમાં મુહૂર્વ મધુ ચૈવ રજૂર્વ રેતિ ત વિવેત્ જરા | સો વાર જોયેલું ઘી મિશ્ર કરી તેને લેપ
પિચુમંદ-લીમડો, પરવર, દારુહળદર, લગાવ્યો હોય તો પિત્તના વિસ૫ને તે કડુ, ગળો, જેઠીમધ અને ચંદન-રતાંજલી મટાડે છે. ૪૭ એટલાંને ક્વાથ-પિત્તજ વિસર્ષમાં પી.૪૨ | વિવરણ: ઘીને ટાઢા પાણી વડે સો વાર