________________
૯૩૪.
કાશ્યપ સંહિતા-ખિલસ્થાન
ને ધવરાવનારી ધાવને સનેહ વડે માલિસથી | ચર્મદલ ઉપર માલિસ કરવું; એ પ્રમાણે અહીં યુક્ત કરવી; તેમ જ બાફથી પણ યુક્ત કરવી; વાતજ ચર્મદલ રોગની ચિકિત્સા કહી છે. ૧૫ તે પછી તે ધાત્રીને ગળીના ચૂર્ણથી યુક્ત ઘી પાવું | પિત્તજ ચમદલની ચિકિત્સા જોઈએ; અથવા નરોતરના ચૂર્ણને ઘીથી યુક્ત | મા વિદ્યામ તથા-ધાત્રી સ્નેહાકરી ચટાડવું તે પછી એ ધાત્રીને યોગ્ય ભોજન | પપન્નાં વમવિશ્વનોપમેન, નિદ્રાકમથી યુક્ત કરવી એટલે કે હલકું ભજન | પિપૂછીશન વાન gિuઢવાણુ વી યૂષની સાથે જમાડવું અથવા દાડમના રોનિર્દાર્થ, મૃત્યુ સામમિત્રદાણા તથા સિંઘવથી યુક્ત કરેલા યૂષ સાથે ઋદ્ધામધંથોન વા તમારવધ૧૮Haકોમળ ભાત એ ધાત્રીએ જમ; ઉપરાંત પાસિંગુન વા ક્ષતિ યથાવરું વીફ વાયુરહિત પ્રદેશમાં તે ધાત્રીએ શયન, આસન સંત લાવવા વૃતાકૃતવિધાન વા કરવા તત્પર રહેવું. વળી તે ધાત્રીએ વધુ રિમર્યમપુરાજીતપસ્ય કૃતિ કી શારીરશ્રમ ન કરે; અજીર્ણ-અપચો ન ખુરશીત રામપુષ્ટિણિતં પાચં વાત થવા દેવો અને મિથુનકર્મ ન સેવવું; વળી | સ્તન્યશોધનાર્થ, થાકારવામૃતામધૂમૃદ્ધતે ધાત્રીના ધાવણની શુદ્ધિ થાય તે માટે | #ાનાં વાથે નાયુતં ઐતિ | guોutીવવધે વિદારીગંધા, એરંડમુળ, માટી ભારી. | સાવરણીવન તનાવ, મધુરાક્ષગણી, ગોખરુ, સાટોડી અને પ્રશ્ચિપણી– | અવનરણાનતુ યુતર પ્રવે, યમપુનાનો સમેર–એટલાંનો કવાથ કરી પાવઃ | વનર વા, મધુવનમદ્રમુક્તામસિEઅથવા લઘુ-બૃહત્-બેય પંચમૂલ કે દશમૂલ
| रसाञ्जनकल्कोवा, रसाञ्जनसारिवामधुकचन्दनोનો કવાથ કરી તે ધાત્રીને પાવે; તેમ જ રાસ્ત્ર,
शीरकल्को वा, ककुभोदुम्बराश्वत्थवटनलमूलસુગંધા-પ્રુક્કા કે કાળીજીરી તથા ગંધ
| शालूकवजुलकल्को वा घृतयुतः, बिशमृणाल
पद्मकमञ्जिष्ठापद्मरसाञ्जनकल्को वेति । मधुकનાકુલીને લેપ બેય સ્તન પર કરે; અથવા | અજગંધા, અવગુજ-મરાજી કે બાવચી |
मधुपर्णीवेडवेतसशतावरीनलमूलकदलीकुशकाમોટી ભરીંગણી એટલાંને લેપ; અથવા સુવા,
शपद्मोत्पलेक्षुविदारीवटोदुम्बरत्वग्जम्बूकुम्भीका જેઠીમધ, અજગંધા, ગાંભારીફલ, મોટી
मधुरा चेत्येतानि जलाढके पक्त्वा चतुर्भागा
वशेषे घृतप्रस्थं पाचयेत् कषायद्विगुणक्षीरेण રીંગણી, બલા-ખપાટ, પીલું અને ગળાને
सगर्भः स्यान्मञ्जिष्ठावितूर्णकपयस्याधातक्युशीरકલક; અથવા નાગરમોથ, તજ તથા અગુરુને
चन्दनक्षीरकाकोलीप्रपौण्डरीकक्षीरशुक्लातालीसકક; અથવા જૂનું ઘી તથા તલનો કલ્ક;
मृद्वीकेति सुपिष्टं विध्यादेतेन सिद्धेनाभ्यज्य ચર્મદલ ઉપર લગાડ; અથવા મોટી
ततोऽवचूर्णयेल्लोध्रमधुकदारुहरिद्रामलकीत्वक्पસોપારી, ખાખરો, પાંડલ તથા રાસ્નાના
| त्रचूर्णेनतेनेत्येवम् , अस्माज्ज्वरदाहरागपाकवणाકવાથનું સિંચન; અથવા સહેવાય તેવા | જોશળક્નીતિ પિત્તવર્મવિઝિલિતગરમ દૂધનું સિંચન ચર્મદલ ઉપર કરવું
મુત્તમમ્ II દ્દા અથવા દેવદાર, રાસ્ના, મોરપક્ષીની મજા
હવે અહીંથી પિત્તજ ચર્મદલ રંગની એટલાંના કલ્કથી પકવેલા તેલનું અથવા
ચિકિત્સા અમે કહીએ છીએ, તે આ પ્રમાણે બિવફલ, દેવદાર, આંબાનાં પાન અને છે–પ્રથમ તો ધાત્રી–ધાવમાતાને નેહથી લવલીફલના કકથી પકવેલા તેલથી અથવા સ્નિગ્ધ કરવી અને તે પછી વમન તથા બેય બલા-ખપાટ, બીલીનાં મૂળ, દેવદાર તથા | વિરેચનરૂપ ચિકિત્સા વડે ચિકિત્સા કરવી આંબાની ગેટલી એટલાંથી પકવેલા તેલથી | જેમ કે લીંબડાને કવાથ અને પીપરને
