________________
૫૭૦
કાશ્યપ સંહિતા-ચિકિત્સિતસ્થાન ...................ઘરે વળે તૃતીયશવંતુર્થા | શતાવરી આદિનાં તૈલ પણ બલાતેલ नारीणां दुष्प्रजातानां योनिशूले श्रमेषु च ॥२८॥
પ્રમાણે બનાવાય नानातिसारज्वरयोः कफरोगेषु सर्वशः।
| शतावर्या बर्याश्च गुडूच्या मधुकस्य च । नाजीणेशमूच्र्छासु न च्छर्यां च प्रयोजयेत ॥२९ पुननेवाया द्राक्षायाः पीलोः सहचरस्य च ॥३१ એ બલા તેલને પ્રયોગ હાથપગના |
वृषस्य नागवीर्याया अनन्ताशतपुष्पयोः।
स्वनामपाकतैलानामेष एव (विधिः स्मृतः)॥३२ રેગો, કોઠાનો રોગ, હાડકાં, મજજા તથા
શતાવરીનું, બોરડીનું, ગળાનું, જેઠીશિરાઓમાં પ્રાપ્ત થયેલા રેગ, બહિ.
મધનું, સાડીનું, દ્રાક્ષનું, પીલુનું, કાંટારાયામ તથા અંતરાયામ-વાતરોગ, હનુ
સેરિયાનું, અરડૂસાનું, નાગવીર્યાનું, અનંતાસ્તંભ કે હડપચીનું જકડાવું, શિરોભ્રમ
ઉપલસરીનું તથા શતપુષ્પી–સૂવાનું તેલ માથાનું ભમવું, એકપક્ષવધ-પક્ષઘાત, શેષ
પણ એ જ-બલાતેલની વિધિ પ્રમાણે પકવાય રોગ-ક્ષય, મ્લાનક અથવા શરીર ચિમળાઈ
એમ જાણવું. ૩૧,૩૨ જવાનો રેગ, અર્દિત નામને મોઢાનો |
કાંટસેરિયાના તેલની બનાવટમાં વિશેષતા લક, ગુલ્મોગ, બહેરાશ, કંપગ,
.......ઢ સહati અપસ્માર-વાઈને રેગ, ઉન્માદ–ગાંડપણ,
दद्यान्निर्मथ्य सततमेतदत्र विशेषणम् ॥ ३३॥ કટપૂતના” નામને ગ્રહના વળગાડને રોગ, |
કાંટાસેરિયાનું તેલ પણ એ જ ઉપર્યુક્ત કાનનું શૂળ, માથાનું શૂળ, બદને રેગ, માત- | વિધિથી જોકે પકવાય છે પણ તેની બનાવટમાં કુંડલ વાતકુંડલિકા નામને વાતગ, એંશી |
આટલો તફાવત છે કે તેમાં કાંટાસેરિયાને વાયુના રોગો તેમ જ વીસ યોનિના દોષોને, | ક્યારે પાણીમાં ખૂબ મથી નાખ્યા પછી વીર્યના દેને અને બધી જાતના ગ્રહો કે વળ | તેને તેલમાં નાખ જેઈએ. ૩૩ ગાડને પણ મટાડે છે તેમ જ વધરાવળમાં, | અરડૂસાના તેલની બનાવટમાં વિશેષ જીર્ણજવરમાં, તૃતીયક-તરિયા તાવમાં, આથુ. | નાંઢા વિધિઃ સ gવ પરિતિઃ
ક–ચાથિયા તાવમાં, કષ્ટપ્રજાતા સ્ત્રીઓ કે | બાપે મધુમાંરહ્ય રાત્રિશત્પત્તિ રૂક જેઓની કસુવાવડ વગેરેરૂપે દુષ્ટ પ્રસવ | અરડૂસાનું તેલ બનાવવું હોય ત્યારે થયેલા હોય તેમાં, એનિના શૂલમાં, શ્રમમાં, | પણ તેની વિધિ ઉપર્યુક્ત બલાતલના જેવી અનેક પ્રકારના અતિસાર-ઝાડાના રોગમાં, | જ કહી છે, પરંતુ તેને પકવવાના કવાથમાં વરોમાં તથા બધાયે કફના રોગોમાં આ | મધ તથા માંસ મળી ૧૨૦ તોલા નાખવાં ખલા તૈલને પ્રયોગ કરે; પરંતુ અજી | જોઈએ. ૩૪ ઈમાં, કૃશતારૂપ રોગમાં, મૂછમાં તથા | કઠનું તેલ બનાવવામાં વિશેષતા ઊલટીના રોગમાં આ બલાતૈલનો પ્રાગ
कपित्थतैलस्य विधिः स एव परिकीर्तितः। ન કર. ૨૪-૨૮
| વિથાન 1 gliાં તુ સાત ..રકા
કઠફલનું તેલ બનાવવું હોય ત્યારે રાસ્નાતૈલ અને તેનો ઉપયોગ
પણ ઉપર્યુકત બલાતેલની વિધિ કહી છે, एतेनैव विधानेन रास्नातैलं विपाचयेत्।
પરંતુ કેફળ પાકાં અને ૪૦૦ તોલા निहन्ति रोगान् भूयिष्ठं य एते परिकीर्तिताः॥३० |
પ્રમાણમાં લઈ તેઓને કવાથ કરી તેમાં ઉપર્યુકત બલાતેલની વિધિ પ્રમાણે જ ! તેલ પકવવું. ૩૫ વૈદ્ય “રાનાલ પકવવું; અને તે તેલનો |
શતપુષ્પાતૈલમાં વિશેષતા ઉપયોગ પણ ઉપર જે જે રે કહ્યા છે, | તપુષ્પ તૈમપિ તદવ ક્ષિત્તિતમા તે સર્વને લગભગ નાશ કરે છે. ર૯ | શ્રેષ્ઠ વાવસ્થારાસૈાદરતુમ્ II રૂા.
