________________
કાશ્યપ સંહિતા-કલ્પસ્થાન
લસણને પ્રયોગ ચાલુ કરવું હોય, તે | પ્રયોગ કરવા ઇચ્છતા માણસે, શુદ્ધ શરીરથી પહેલાં એ પ્રયોગ કરવાની ઈચ્છાવાળાને જે | યુક્ત અને પવિત્ર થઈ એકાંતમાં બેસી દેવાનું, વિરેચન ન કરાવાય (અને વિરેચન વિના જ બ્રાહ્મણોનું તથા અગ્નિનું પૂજન કરવું, પછી લસણનો પ્રયોગ ચાલુ કરી દેવાય ) તે એ લસણમાંથી (યોગ્ય માત્રામાં) રસ કાઢીને વસ્ત્રથી માણસને ખસ-ખૂજલીને રોગ, વિસ્ફોટક, ગાળી લઈ શુભ ગ્રહ-નક્ષત્રથી યુક્ત દિવસે તે ચેળ, બહેરાશ, જડતા અને સુપ્રતા એટલે | રસ એક કુડવ–સોળ તોલા કે અર્ધા કુડવ–આઠ કે અંગોમાં તે તે કામ કરવાની શૂન્યતાનું તેલ કે વધુમાં વધુ દોઢ કુડવ–ચોવીસ તોલા એ ઉપદ્ર અવશ્ય પીડા કરે છે. ૮૩
પ્રમાણમાં પીવો. એકંદર તેની માત્રા કઈ
નક્કી નથી; દોષનું બળ તથા રોગ તરફ ધ્યાન લસણના પ્રયોગ પહેલાંનું કેમળ વિરેચન આપીને તે રસ પી. એમ પ્રયોગ કરનાર માણસ तस्मान्मृदुविरेकः स्यात्रिवृत्रिफलया घृतम्। ।
લસણને રસ પીતો હોય ત્યારે, બીજા તેની વિધ્યાત રોurઢવામનુ વોળો પિવે ૮૪ બરદાસ કરનારા લેકેએ તેને પંખાથી ઉત્તમ
એ કારણે (લસણનો પ્રયોગ કર્યા પવન ઢોળ્યા કરો અને તેનાં અંગને ધીમે ધીમે પહેલાં) નસોતર અને ત્રિફળાથી યુક્ત સ્પર્શ કરે; કારણ કે તે રસ પીતી વેળા જે ઘીને (લગાર) ગરમ કરી તેમાં લવણ મૂછ આવે તે ચંદનયુક્ત શીતળ પાણીથી તેને મિશ્ર કરી તે મૃદુ વિરેચન સેવવું જોઈએ | સ્પર્શ પણ કરો એટલે તેના મસ્તક ઉપર શીતળ અને તેની ઉપર ગરમ પાણી પીવું | જળનું સિંચન પણ કરવું. લસણને તે રસમાં ત્રીજા જોઈએ. ૮૪
ભાગે મદિરા મિશ્ર કરી હોય તે તેને પ્રથમ એક લસણને પ્રયોગ કરનારે ખાસ ત્યજવા જેવું કેગળે પી; કારણ કે પ્રથમ ગળાની નીચે गुरुदेवाग्निपूजाश्च भक्षयन् वर्जयेद्बुधः।
ઉતારવાના કારણે એક મુદત એટલે બે ઘડી स्नात्वा सुगन्धिहृद्यात्मा पूजयेद् गुरुदेवताः ॥८५
થંભી જઈને તે પછી બાકીને તે બધાય રસ લસણ ખાવા તૈયાર થયેલા સમજુ
પી જવો' એમ તે લસણને પ્રયોગ એક માણસે ગુરુની, દેવેની તથા અગ્નિની પૂજા મહિના સુધી સેવવા માટે લખ્યું છે, છતાં જરૂર ત્યજવી જોઈએ; તેમ જ સ્નાન કરી પ્રમાણે ઓછામાં ઓછા સમય સુધી કે તેથી શરીરે સુગંધયુક્ત થઈને હદયને ગમે તેવા વધારે સમય સુધી પણ તે લસણને રસ દેખાતા એ લસણનો પ્રયોગ કરનાર માણસે સેવી શકાય છે. આ સંબંધે એક આયુર્વેદ ગુરુનું તથા દેવતાઓનું પૂજન કરવું. ૮૫ ગ્રંથમાં આમ લખ્યું છે કે-“માસ: રોડu રસદ
વિવરણ: “નાવનીતક” નામના આયુર્વેદીય નિવેવનાથ સ્વજીન્દમણુપાિન્તિ વિવિસાતું ગ્રંથમાં સંપૂર્ણ “લશુનકલ્પ' આમ લખ્યો છે–
લસણના રસનું કે કચ્છનું સેવન કરવા માટે વૈદ્ય મથ શુદ્ધતન સુવિદ્વિવિડ મુવિઝા પ્રતિકૂચ પાવરું એક મહિનાનો સમય સંપૂર્ણ કહે છે. છતાં જો ઢનાર વરસે વાત્તત પઢિ સુમઘર્લયુ || Bીની પોતાની ઇરછાનમાર પણ તેનો પ્રયોગ कुडवं कुडवादथापि चार्ध कुडवं सार्धमतोऽपि वाति
કરવા ઉપદેશ કરે છે, જેમ કે કેટલાક વૈદ્ય શાસ્ત્રमात्रम् । नियता न हि काचिदत्र मात्रा प्रपिबेद्दोषबलामयानि દવા | સતારુણ્વન્તવ્યનાનિદૈ : શિવાજો પ્રમાણપૂર્વક આમ પણ કહે છે કે લસણના સમfમણૂરોનઃ | મા મૂછ વિતડવિ વા રિ પ્રયોગ વિષે છ મહિના સુધી અન્નવિધિની સાથે છૂરોત્તતઃ રીતન: સત્તનૈઃ || સુરાવૃતીવવિજી- તે લસણને પ્રયોગ કરવા જણાવે છે, અથવા તTogષ પ ણ પૂર્વ સ્ત્રીસિવિધાનદેતો એક જ ૫ખવાડિયું તેને પ્રવેગ કરાય છે, પણ હિથવા મુહૂર્ત પિલ્લરોષમ ! તે પછી લસણને તે ઘણે છે પ્રયોગ કર્યો ગણાય છે.” ૮૫
