________________
૪૩૨
કાશ્યપ સંહિતા-શારીરસ્થાન
તીકણ હોય, તો એ સગર્ભા સ્ત્રી જલદી | ગયો હોવા પ્રવૃત્તિ વિદ્યાર્થીને ધાતા પ્રસવે છે; પરંતુ વિલંબિત અથવા લાંબા | Fર્મ તવસ્થા હિતધા વિરોષતઃ પુરૂ કાળ સુધી ચાલેલી પ્રસવની વેદનાઓથી [ પરંતુ ભગવાન કશ્યપ આમ કહે છે તો એ ગભ તે સગર્ભા સ્ત્રીને ખૂબ હેરાન | કે, તે સર્વ–મુસલ આદિથી ખાંડવું, ખૂબ કરે છે. ૩૦
આળસ મરડવું અને વારંવાર ખૂબ ચાલવું-તે પ્રસવની વેદનાઓ વિશેષ હોય તો
બધાંને પ્રસવકાળે સ્ત્રીએ અવશ્ય ત્યાગ કરવાના ઉપચાર
કરવો જોઈએ; કારણ કે પ્રસવકાળે તેવી. ત્રિવ@ામવથાણાં થાયામ કુતસ્ત્રાવિમ્ | | ક્રિયાઓ કરવાથી તે સ્ત્રીનું શરીર ઊલટું जृम्भाचङ्क्रमणाद्यं च भिषजो ब्रुवते हितम् ॥३१
વધુ પીડાય છે તેમ જ ત્રણે દોષો અતિશય. એ પ્રસવ વેદનાઓ ખૂબ વધી હોય
વધુ કોપે છે, શરીરની બધી ધાતુઓ વિશેષ અથવા લાંબા કાળ સુધી ચાલુ રહી હોય |
ચલિત થઈ જાય છે; એ જ કારણે એ તો તે અવસ્થામાં વૈદ્ય મુસળ-સાંબેલાં |
અવસ્થાવાળી ગર્ભિણ સ્ત્રોને વિશેષે કરી વગેરેથી કરવાનો વ્યાયામ-શારીરશ્રમ
કાળજીથી અવશ્ય સાચવવી જોઈએ-તે જાંભા-આળસ મરડ્યા કરવું અને વધુ
વખતે તેનું ખૂબ ધ્યાન રાખવું. ૩૨,૩૩ પ્રમાણમાં વારંવાર ચાલ્યા કરવું વગેરે
પ્રસવકાળ એ સ્ત્રી માટે અતિ ભયંકર છે હિતકારી કહે છે. ૩૧ વિવરણ : અર્થાત ઉપર દર્શાવેલી તે તે
= 2 | હવે તમાર્થ હિ મિથા ઘર ત્રા ક્રિયાઓ કરવાથી લાંબા કાળ સુધી ચાલુ રહેલી | શ્રાવક્ષેત્રે વિરોષે વિક્રમ સંશ્રાઃ | ક પ્રસવવેદનાઓ બંધ થાય છે અને જલદી પ્રસવ પારો માટે પાર પર ફુદ રિતિઃ | થાય છે. આ સંબંધે ચરકે પણ શારીરના ૮ મા | દવા કુણ શ્રિયસ્તસ્થા રૂચે ત્રણે મિથઃ રૂ. અધ્યાયમાં આમ કહ્યું છે કે સા રેઢાવીfમ | પ્રસવના સમયે સગર્ભા સ્ત્રી વધુ પ્રમાસંકિયાના ન કરાતાનાં ગ્રંથાત ૩ત્તિg માર્ચ- ] ણમાં સુકુમાર અથવા કોમળ વધુ થાય છે, मन्यतरत् गृहणीष्वानेनैतदुलूखलं घान्यपूर्ण मृहुमुहुर- |
તેમ જ શરીર ભીનાશ અને ચીકાશવાળું fમન્નદિ, મુદ્રવજ્ઞમ, ચમઢ વાન્તરોત્તર, લાગે છે. તેમ જ પ્રસવના એ સ્ત્રાવના સમયે રત્યેવમુહિરાન્ચે પ્રસવ માટે તૈયાર થયેલી એ વિશેષે કરી–વધુ પ્રમાણમાં વિષાદ-બેદ તથા સગર્ભા સ્ત્રી (લાંબી) પ્રસવની વેદનાઓથી જે | ભય થાય એ જ કારણે પ્રસવકાળે પ્રસવ અતિશય પીડાતી હોય અને જલદી પ્રસવને ન | માટે તત્પર થયેલી તે સ્ત્રીના દુઃખને કરી શકતી હોય, તે પ્રસવ કરાવનારીએ તે સ્ત્રીને જોઈને સ્ત્રીઓ, પરસ્પર આમ કહે છે કે, આમ કહેવું કે–ઊઠ, ઊભી થા, મુસલ કે બીજું | આ સ્ત્રીના એક પગ યમના ઘેર અને કંઈ શ્રમ કરવાનું સાધન ગ્રહણ કર અને તેના | બીજો પગ અહીં રહ્યો છે–એટલે કે, આમાંથી વડે ધાન્યથી ભરેલા આ ખાંડણિયામાં વારંવાર | આ સ્ત્રી ભાગ્યે બચે તેમ છે. ૩૪,૩૫ પ્રહાર કર-ખૂબ ખાંડ; તેમ જ વારંવાર આળસ
અર્થાત પ્રસવકાળે સ્ત્રીને વ્યાયામ મડ-બગાસાં ખા; તેમ જ વચ્ચે વારંવાર ખૂબ
આદિ હિતકર ન થાય ચાલ્યા કરે, એવો તે સ્ત્રીને કેટલાક વૈદ્યો વગેરે ઉપદેશ કરે છે. ૩૧
तस्यास्त्वस्यामवस्थायां व्यायामो न प्रशस्यते । (કશ્યપમતે) પ્રસવકાળે સ્ત્રીએ
व्यायामः सेव्यमानो हि गर्भिणीमाशु नाशयेत् ॥३६ ' અવશ્ય ત્યજવા જેવું
अतिचङ्क्रमणेनापि हन्याद्गर्भमुपस्थितम् । वर्जनीयं तु तत् सर्वं भगवानाह कश्यपः। अत्ययं प्राप्नुयाद्धोरं देहान्तकरणं महत् ॥ ३७॥ નાથ હિ સારી મુપમૃતે રૂા. એ અવસ્થામાં એટલે પ્રસવકાળની વેદના
