________________
શરીર-વિચયશારીર-અધ્યાય ૪ થો
૪૦૭
હૃદયમાંથી તેનું યકૃત-કલેજું એટલે લીવર | આઠમે ગર્ભાશય રહેલો હોય છે. ગર્ભમાં પિતાના ઉત્પન્ન થાય છે. પછી તે યકૃતમાંથી તેની વિરૂ૫ અંશમાંથી વીર્ય, મજજા તથા અસ્થિપ્લીહા–બાળ ઉત્પન્ન થાય છે. અને પછી | હાડકો ઉરુપન્ન થાય છે અને માતાના આર્તવરૂપ તે બરોળમાંથી ફેફસું ઉત્પન્ન થાય છે. એ અંશમાંથી ગર્ભનું માંસ તથા રધિર ઉત્પન્ન થાય ફેફસું જરાયુ-એળથી પાસ વીંટાયેલું
છે. કેટલાક આચાર્યો અહીં આવી માન્યતા ધરાવે થાય છે ત્યારે તે ગર્ભાશય કહેવાય છે.
છે કે, લેકના દેહમાં છ ઠશો રહેલા છે. ૫–૧૦ વળી તે ફેફસામાં અન્નપાનના આશ્રયભૂત
અહીં આ અધ્યાય વચ્ચેથી ખંડિત હેય એવા આમાશય તથા પકવાશય રહેલા છે;
એમ જણાય છે, એ કારણે અહીં તે ખંડિત તેમ જ ગુદા રહેલી છે. પછી તેમાંથી
અંશના વિષયોનું પૂર્ણ જ્ઞાન કરવું કઠિન છે તેથી બસ્તિ-મૂત્રાશય ઉત્પન્ન થાય છે. તે
આટલાથી જ સંતોષ માનવો પડે છે. બસ્તિ-મૂત્રાશય પરિશ્ચંદ એટલે મૂવરૂપ |
ઇતિ શ્રીકાશ્યપ સંહિતામાં ગર્ભાવક્રાંતિસાવથી ભરાય છે. તે બસ્તિની નીચે
શારીર-અધ્યાય ૩ જે સમાપ્ત ધમનીનાં મોઢાના જેવી આકૃતિવાળા બે | શરીર-વિચયશારીરઃ અધ્યાય ૪ થી સ્ત્રોતો રહેલા છે. માણસેના કોઠામાં વિષ્ટા, મૂત્ર કૃમિ, પક્વ, આમ, કફ તથા પિત્તના •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• આશયે અલગ અલગ રહ્યા છે અને સ્ત્રીના કોઠામાં ગર્ભાશય એ આઠમો છે. મનુષ્ય
(द्वात्रिंशत्तु मता दन्तास्तावन्त्यू) खलिकानि च । ગર્ભમાં પિતાથી વીર્ય, મજજા તથા અસ્થિ- | siળપાવાપુરાર્થનg ધુવંતર્નg I? હાડકાં ઉત્પન્ન થાય છે અને માતાથી માંસ | વાપરવા વિંરાતિ વિર્તિત તથા રુધિર ઉત્પન્ન થાય છે. કેટલાક
पाणिपादशलाकानामधिष्ठानचतुष्टयम् ॥२॥ આચાર્યો દેહને છ કેશવાળો કહે છે. પ-૧૦
द्वे पायोरस्थिनी कूर्चाश्चत्वारःपादयोः स्मृताः। વિવરણ: ગર્ભના રુધિરમાંથી તેનું હદય બને | ટાવે દસ્તમા વરવાદુનિg I રૂ . છે. પછી તે હૃદયમાંથી પ્લીહા–અરળ તથા બરોળ- નાની સંથાલે રવિવાર્થીનિ વોરા માંથી ફેફર ઉત્પન્ન થાય છે. એ બધાં અંગો | જૂનો કે ૪ થતે જ્ઞાનુ િ ક ા એકબીજા સાથે સંબંધવાળાં છે. તેમની નીચે | પ્રાવસાવેલHટાવ ઝવેવ રાક્ષ જરાય-ળથી વીંટાયેલ અને કુંડલિનીકમાં છે વાદુન છે કે શ્રોતિન્દ્ર તથા II રહેલ એક મોટું સ્ત્રોત છે, તેને ગર્ભાશય કહે છે. | ઇ નટુ મધ્યે શ્રવા ઘરાિ . સુશ્રુત કહે છે કે સ્ત્રીનાં તુ વસ્તિપાશ્વાતા કામા હૃતિ-'
| भार्गवाऽस्थीनि पृष्ठयानि चत्वारिंशच्च पञ्च च ॥६ સ્ત્રીઓની બસ્તિ-મૂત્રાશયની પાસે ગર્ભાશય રહેલ
चतुर्दशास्थीन्युरसि हन्वस्थ्येकं तु निर्दिशेत् । હોય છે; તેમ જ એ ફફફસની નીચેના ભાગમાં
शिरसस्तु कपालानि चत्वार्याहुर्मनीषिणः ॥७॥ આમાશય, પકવાશય તેમ જ અન્નપાનને આશ્રય
चतुर्विशतिः पार्श्वे च तावन्ति स्थालकानि च । તથા ગુદા રહેલ છે. તેની સમીપે બસ્તિ-મૂત્રા
चतुर्विशतिरेवाहुः स्थालकार्बुदकानि च ॥८॥ શય જે રહેલ છે તે મૂત્રના સ્ત્રાવથી પૂર્ણ- !
| द्वौ शङ्खौ परिसंख्यातौ द्वे हनुमूलबन्धने । ભરેલ હોય છે. તેની નીચે ધમની નાડીના મોટાં | ટટરિનાણaI"
પદાથે વિનિર્વિશે જેવી આકતિવાળાં છે. સોતમ રહેતાં હોય છે | ફુટ્યસ્થિસંથાલામાતૃદ્ધિદાનિમિત્તi૨૦ મનુષ્યોના કેડામાં મળ, મૂત્ર, કૃમિ-કરમિયાં પકવ, મનુષ્યને ૩૨ દાંત હોય છે; તેટલાં જ આમ, કફ તથા પિત્તનાં આશ્રયો કે સ્થાને અલગ | (૩૨) દાંતનાં પેઢાં હોય છે. હાથ, પગ અલગ રહેલાં હોય છે. અને સ્ત્રીઓના કોઠામાં ! અને આંગળીઓનાં હાડકાં ૬૦ હોય છે;
