________________
વેદનાધ્યાય-અધ્યાય ૨૫ મે
૩૧૫
સ્ત્રોતમi સ્મૃતિ પાસે કૌતિ વાપરે છે | જાય છે, ઊલટીઓ થાય છે, પેટને આફરો થાય છે. હોવાને તથ્થવ સ્થાન્નિgનયુનત્તાધિમ્ રૂટ અને આંતરડાંમાં ગુડ-ગુડ અવાજ થાય છે. તે
બાળકને પીનસ થયેલ હોય ત્યારે તે ઉપરથી તેના કોઠામાં રહેલા દેશે જાણવા અને વારંવાર ધાવણ ધાવતાં ધાવતાં મોઢેથી રડવા ઉપરથી તેના દેષોને સર્વ સ્થાને રહેલા
જાણવા. ૩૯ શ્વાસ લે છે. તેના નાકનાં બન્ને છિદ્રો ગળે છે. તેનું લલાટ ચારે બાજુથી તપ્યા
બાળકના ચહેરેગનાં લક્ષણે કરે છે. બધાયે તેને તે વારંવાર અડક્યા | ગવાતુ ત્રિત ધાત્રી સુવિની મોનિની . કરે છે. તેને છીક તથા ઉધરસ આવ્યા કરે | gયમસંગે સુતં સ્વયં ક્ષર પ્રવર્તતે II ૦ / છે. તે જ પ્રમાણે બાળકના ઉઘાત કફથી |
बालोवि(ऽप)स्मरते चास्याः सहसाऽङ्कात् पतत्यपि છાતી જકડાઈ જવી. રોગમાં પણ એ જ
| असजनेन संसर्ग याति संभोजनं तथा ॥४१॥ લક્ષણો થાય છે અને વધુમાં તે બાળક મૃતનgaramમિઃ પુરાણિtiમિઃ | છાતીથી કણસ્યા કરે છે. ૩૭,૩૮
अमङ्गलानि घोराणि पश्यत्याचरतेऽपि च ॥४२॥
सेवते विपरीतानि मृत्युं चोदयते शिशोः । બાળકને થતા જતુ-દંશનાં લક્ષણો
सुते शिशौ निलीयन्ते पक्षिणो दारुणोदयाः॥४३ स्वस्थवृत्तपरो बालो न शेते तु यदा निशि। बिडालो लङ्घयत्येनं परधूमं च जिघ्रति । . रक्तबिन्दुचिताङ्गश्च विद्यात्तं जन्तुकादितम् ॥३९॥ परावतारणबलिं प्रेक्षते लङ्घयत्यपि ॥४४॥
બાળક સ્વસ્થવૃત્ત પરાયણ અર્થાત્ તદ્દન | दुर्गन्धदेह वक्रत्वं नासिकाग्रे मलोद्भवः । નીરોગી હોય, છતાં રાત્રે જ્યારે ઊંઘ| Hદરામારવાનાં માતાપુત્રનવાન્ ! કપ / નહિ અને તેનાં અંગે લાલ રંગનાં | મસ્મારતુવાનધરોસેવનમ્ | બિંદુથી છવાઈ જાય ત્યારે તેને જતુઓના |
रोदित्यकस्मात्त्रसति छायाशीलविपर्ययः ॥ ४६॥ દંશથી પીડાયેલો જાણ. ૩૯
अल्पाशितोऽतिविण्मूत्रस्त्वविण्मूत्रो विपर्यये ।
भविष्यतां निमित्तानि ग्रहाणां वेदनाश्च ताः ॥४७॥ વિવરણ : સને પણ આ સંબંધે શારી
न यः शिरोधारयति क्षिपन्न्यङ्गानि दुर्बलः । ન: ૧૦મા અધ્યાયમાં ટૂંકમાં કહ્યું છે કે,
श्वासाध्मानपरीताभ्यामन्तवच्चोपलक्ष्यते ॥४८॥ 'अङ्ग प्रत्यङ्गदेशे तु रुजा यत्रास्य जायते। मुहुर्मुहुः |
विनोद्यमानो वहुधा विनोदं नाभिनन्दति । स्पृशति तं स्पृश्यमाने च रोदिति || निमीलिताक्षो मूर्धस्थे शिरोरोग न धारयेत् ॥ बत्तिस्थे मूत्रसंघाते रुजा
तृटप्रमीलकनिद्रातः कूजत्यपि कपोतवत् ॥४९॥ तृष्यति मूर्च्छति । विष्मूत्रसङ्गवैवर्ण्यध्मिानान्त्र
જે સમયે બાળકનું લાલન-પાલન કર1: દો હોવાનું વિજ્ઞાનીદા સર્વાં નારી ધાત્રી સુખી તથા સર્વ ભાગીને ભોગવી રોૌઃ'-જ્યારે બાળકના અંગોમાં તથા પ્રત્યંગમાં
રહી હોય છતાં વારંવાર ખરાબ સ્વમો ઉપાંગોમાં પીડા ઉત્પન્ન થાય છે, ત્યારે તે બાળક જુએ અને તેના સ્તનમાંથી આપોઆપ વારંવાર તે તે અંગ-ઉપાંગને સ્પર્શ કરે છે. ધાવણ વહેવા માંડે; તેમ જ તે પોતાને અને માથામાં પીડા થતી હોય ત્યારે આખો | ધાવતા બાળકને ભૂલી જાય અથવા તેના મીંચીને રડ્યા કરે છે. અને મા સ્થિર રાખી ખેાળામાંથી એકાએક બાળક પડી પણ શકતો નથી. વળી તે બાળકના મૂત્રાશયમાં મૂત્રનો જાય; તેમ જ એ ધાવમાતા કઈ દુર્જન સમુદાય રોકાઈ રહ્યો હોય ત્યારે તેને પીડા થાય સાથે સંસર્ગ પામે અને તે દુર્જન સાથે છે, તસ લાગ્યા કરે છે અને બેભાન થઈ | ભોજન કરવા લાગે; તે ઉપરાંત જેનાં સંતાજાય છે. વળી જયારે તે બાળકનાં વિકા તથા નો મરી ગયાં હોય તેવી સ્ત્રીઓ સાથે અથવા મૂત્ર અટકી જાય ત્યારે તેના શરીરનો રંગ બદલાઈ જેઓએ પોતાનાં વ્રત ખંડિત કર્યા હોય
