________________
ક્ષીત્પત્તિ અધ્યાય ૧૯ મે
૨૫૫ ગણ જણાવ્યો છે, તેને ચરકે સૂત્રસ્થાનના ૪ થા | મળે છે; આ અધ્યાયમાં ધાવણુના દોષ સંબંધે, અધ્યાયના ૨૫ મા સૂત્રમાં આમ ગણેલ છે: “નવ- | ધાવણની વૃદ્ધિ માટે તથા દુષ્ટ ધાવણના સંશોધન વર્ષમી મે મહામે જોી લીરાજોરી કુષ- | માટેના અનેક ઉપાયે કહેવામાં આવેલ છે. તેમાં વર્ષો નીવતી મધુમિતિ ટ્રમાનિ જીવનીયાનિ મર્યાન્તિ- | પ્રથમ બાલગ્રહના આવેશના કારણે દુષ્ટ થયેલ ધાવણજીવક, ઋષભક, મેદા, મહામેદા, કાકેલી, ક્ષીરકાકેલી, 1 | નાં લક્ષણે કહેવાની અહીંથી શરૂઆત કરી છે.૧,ર મુગપણ, માલપણું, જીવન્તી-મીઠી ખરખોડી અને દુષ્ટ બનીને જુદા જુદા રસયુક્ત બનેલ જેઠીમધ-આ દશ દ્રવ્યો જીવનીય ગણમાં ગણાય છે. - ધાવણથી થતા વિકારો : આમાંનાં પહેલાં આઠ “અષ્ટવર્ગ નાં કહેવાય છે | વઘુવિમૂત્રતા સ્ત્રાવ મૂત્રવિત્ર અને તે લગભગ અલભ્ય હોય છે તેથી તે આઠનાં | તૈટવ ઘટી તથા કૃતવ માધના || રૂ I પ્રતિનિધિ તરીકે અનુક્રમે વિદારીકંદ, શતાવરી | ચાવી ધૂમવ શુ ર્વાવિત તથા અશ્વગંધા-આસંધ લેવાય છે; કારણ કે | રસ્મત્ત સંશોધનપત્ત નિવં ધાત્રી ઘર કા “રામથgવતુ થતોડગતિદુર્તમઃ” આ અષ્ટવર્ગનાં ,
માતાનું ધાવણ દુષ્ટ બની વધુ પ્રમાણ દ્રવ્યોને સમુદાય રાજાઓને-ધનિકોને મળવો પણ
માં મધુર બની ગયું હોય તો (તે ધાવણ અત્યંત દુર્લભ છે.” ૩૬-૩૦
ધાવવાથી) બાળકને વધુ પ્રમાણમાં ઝાડો | ઇતિ શ્રી કાશ્યપ સંહિતા સૂત્રસ્થાન ૧૮ મો
અને પેશાબ થવા માંડે છે અને દુષ્ટ થયેલું (૧) લહાધ્યાય સમાપ્ત
માતાનું ધાવણ જે કષાય-તૂરા રસવાળું - ક્ષીત્પત્તિ અધ્યાય ૧૯ મે બન્યું હોય તે તે ધાવવાથી બાળકને મૂત્ર
અને વિઝાની કબજિયાત થાય છે, તેલના દૂષિત થયેલ માતાના દૂધનાં લક્ષણે
જેવા રંગવાળું હોય તે બાળક બળવાન બને છે અને સમાન રસવાળું હોય તેમ જ
ઘીના જેવા રંગવાળું હોય તે બાળક મહા..............શિની યુતિ
ધનવાન થાય છે. અને ધુમાડાના જેવા स्कन्दषष्ठीग्रही ज्ञेयौ ध्यापन्ने सान्निपातिके।
રંગવાળું થઈ જાય તે એ ધાવણ ધાવનાર પૂતના સ્વાદુદુ પા સંસ્કૃોષના ૨,૨
બાળક યશસ્વી થાય છે અને સંપૂર્ણ રીતે ' માતાનું ધાવણ જે તીખું અને કડવું
શુદ્ધ હોય તો એ ધાવણ ધાવનાર બાળક જણાય તે શકુની” નામના બાલગ્રહથી
સવ ગુણેથી યુક્ત થાય છે. ૩ તેને દૂષિત થયેલું સમજવું. માતાનું |
એ કારણે બાળકને ધવડાવનારી ધાવ ખરાબ થયેલું ધાવણ સાન્નિપાતિક ત્રણે હમેશાં સંશોધન ઔષધોનું સેવન કરતી દેષનાં લક્ષણવાળું જણાય તો તેમાં હોય તો (બાળકને ધવડાવવાના કામમાં)
દ” નામના બાલગ્રહને તેમ જ પછી ગ્રહને તે ઉત્તમ ગણાય છે. કારણ તરીકે સમજવા. પરંતુ માતાનું | વિવરણ : અર્થાત બાળકનું સ્વારશ્ય, તેને ધાવણ જે મીઠાશયુક્ત તીખું થયેલું જણાય | ધવડાવનાર ધાવ કે તેની માતાના શુદ્ધ ધાવણ તે તેમાં પૂતના નામના બાલગ્રહને કારણ પર આધાર રાખે છે, માટે તે ધાવ કે માતાનું તરીકે જાણો. એ સિવાયના બાકીના બીજા | ધાવણ શુદ્ધ રહે તે માટે તેને વમન-વિરેચન આદિ દે કે રસાસ્વાદે માતાના ધાવણમાં જે | સંશોધન આપવાં જરૂરી છે. ૩,૪ જણાય તો એ સંસણ અથવા મિશ્ર બાલ- [, ધાવણ શુદ્ધ કરવાનાં સાધને ગ્રહના વળગાડના કારણે થયેલા જાણાવા. ૧૨| જાપાર્વલિત વધ્યમો તું વિવરણ: આ અધ્યાય શરૂઆતથી ખડિત | શારીલિનોર વિચલિત
••• •
• • •
•••
