Book Title: Vinaychandra kruti Kusumanjali
Author(s): Bhanvarlal Nahta
Publisher: Sadul Rajasthani Research Institute Bikaner
Catalog link: https://jainqq.org/explore/003819/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandra-kRti-kusumAMjali meva para . pAila rAja 2122 yAnI . risarca ratay prakAzaka sAdala rAjasthAnI risarca insTITyUTa biikaaner| Jain Educationa intematon S amirary to Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjasthAna-bhAratI prakAzana naM. vinayacandra-kRti-kusumAMjali - - - -- sampAdaka bha~varalAla nAhaTA aa pazas * jJAna . Sakal sAila rAja * sAla Hiri NATURBE risarca 3 sthAnI . . bIkAna prakAzaka sAdala rAjasthAnI risarca-insTITyUTa biikaaner| prathamAvRtti 1000] vi0 saM0 2018 [ mUlya 4) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakasAdula rAjasthAnI risarca-insTITyUTa biikaaner| mudrakasurAnA prinTiGga varksa 402, apara citapura roDa, kalakattA-7 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya zrI sAdula rAjasthAnI risarca-insTITyUTa bIkAnera kI sthApanA san 1944 meM bIkAnera rAjya ke tatkAlIna pradhAna maMtrI zrI ke0 ema0 paNikkara mahodaya kI preraNA se, sAhityAnurAgI bIkAnera-nareza svargIya mahArAjA zrI sAdUlasiMhajI bahAdura dvArA saMskRta, hindI evaM vizeSataH rAjasthAnI sAhitya kI sevA tathA rAjasthAnI bhASA ke sarvAGgINa vikAsa ke liye kI gaI thii| bhAratavarSa ke suprasiddha vidvAnoM evaM bhASAzAstriyoM kA sahayoga prApta karane kA saubhAgya hameM prAraMbha se hI milatA rahA hai| saMsthA dvArA vigata 16 varSoM se bIkAnera meM vibhinna sAhityika pravRttiyAM calAI jA rahI haiM, jinameM se nimna pramukha haiM1. vizAla rAjasthAnI-hindI zabdakoza isa saMbaMdha meM vibhinna srotoM se saMsthA lagabhaga do lAkha se adhika zabdoM kA saMkalana kara cukI hai / isakA sampAdana Adhunika kozoM ke DhaMga para, laMbe samaya se prAraMbha kara diyA gayA hai aura aba taka lagabhaga tIsa hajAra zabda sampAdita ho cuke haiN| koza meM zabda, vyAkaraNa, vyutpatti, usake artha, aura udAharaNa Adi aneka mahatvapUrNa sUcanAeM dI gaI haiN| yaha eka atyaMta vizAla yojanA hai, jisakI saMtoSajanaka kriyAnviti ke liye pracura dravya aura zrama kI AvazyakatA hai / AzA hai rAjasthAna sarakAra kI ora se, prArthita dravya sAhAyya upalabdha hote hI nikaTa bhaviSya meM isakA prakAzana prAraMbha karanA saMbhava ho sakegA / 2. vizAla rAjasthAnI muhAvarA koza ___rAjasthAnI bhASA apane vizAla zabda bhaMDAra ke sAtha muhAvaroM se bhI samRddha hai / anumAnataH pacAsa hajAra se bhI adhika muhAvare dainika prayoga meM lAye jAte haiN| hamane lagabhaga dasa hajAra muhAvaroM kA, hindI meM artha aura rAjasthAnI meM udAharaNoM sahita prayoga dekara saMpAdana karavA liyA hai aura zIghra hI ise prakAzita karane kA prabaMdha kiyA jA rahA hai| yaha bhI pracura dravya aura zrama-sAdhya kArya hai| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 2 ]. yadi hama yaha vizAla saMgraha sAhitya-jagata ko de sake to yaha saMsthA ke liye hI nahIM kintu rAjasthAnI aura hindI jagata ke lie bhI eka gaurava kI bAta hogI / 3. AdhunikarAjasthAnIkAzana racanaoM kAMpra isake antargata nimnalikhita pustakeM prakAzita ho cukI haiM1. kaLAyaNa, Rtu kAvya / le0 zrI nAnUrAma saMskartA 2. Abhai paTakI, prathama sAmAjika upanyAsa / le0 zrI zrIlAla joshii| 3 barasa gAMTha, maulika kahAnI saMgraha / le0 zrI muralIdhara vyAsa / . 'rAjasthAna-bhAratI' meM bhI Adhunika rAjasthAnI racanAoM kA eka alaga stambha hai, jisameM bhI rAjasthAnI kavitAyeM, kahAniyAM aura rekhAcitra Adi chapate rahate haiN| 4 'rAjasthAna-bhAratI' kA prakAzana . isa vikhyAta zodhapatrikA kA prakAzana saMsthA ke liye gaurava kI vastu hai| gata 14 varSoM se prakAzita isa patrikA kI vidvAnoM ne mukta kaMTha se prazaMsA kI hai / bahuta cAhate hue bhI dravyAbhAva, presa kI evaM anya kaThinAiyoM ke kAraNa, traimAsika rUpa se isakA prakAzana sambhava nahIM ho sakA hai| isakA bhAga 5 aGka 3-4 'DA. luiji pino taissitorI vizeSAMka' bahuta hI mahatvapUrNa evaM upayogI sAmagrI se paripUrNa hai / yaha aGka eka videzI vidvAna kI rAjasthAnI sAhitya-sevA kA eka bahumUlya sacitra koza hai| patrikA kA agalA 7vAM bhAga zIghra hI prakAzita hone jA rahA haiM / isakA aGka 1-2 rAjasthAnI ke sarvazreSTha mahAkavi pRthvIrAja rAThor3a kA sacitra aura vRhat vizeSAMka hai / apane DhaMga kA yaha eka hI prayala hai / patrikA kI upayogitA aura mahatva ke sambandha meM itanA hI kahanA paryApta hogA ki isake parivartana meM bhArata evaM videzoM se lagabhaga 80 patra-patrikAeM hameM prApta hotI haiN| bhArata ke atirikta pAzcAtya dezoM meM bhI isakI mAMga hai va isake grAhaka haiN| zodhakartAoM ke liye 'rAjasthAna bhAratI' anivAryata: saMgrahaNIya zodhapatrikA hai / isameM rAjasthAnI bhASA, sAhitya, purAtatva, itihAsa, kalA Adi para lekhoM ke atirikta saMsthA ke tIna viziSTa sadasya DA0 dazaratha zarmA, zrInarottamadAsa svAmI aura zrI agaracanda nAhaTA kI vRhat lekha sUcI bhI prakAzita kI gaI hai| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 3 ] 5. rAjasthAnI sAhitya ke prAcIna aura mahatvapUrNa granthoM kA anusaMdhAna, sampAdana evaM prakAzana hamArI sAhitya-nidhi ko prAcIna, mahatvapUrNa aura zreSTha sAhityika kRtiyoM ko surakSita rakhane evaM sarvasulabha karAne ke liye susampAdita evaM zuddha rUpa meM mudrita karavA kara ucita mUlya meM vitarita karane kI hamArI eka vizAla yojanA hai| saMskRta, hiMdI aura rAjasthAnI ke mahatvapUrNa graMthoM kA anusaMdhAna aura prakAzana saMsthA ke sadasyoM kI ora se niraMtara hotA rahA hai jisakA saMkSipta vivaraNa nIce diyA jA rahA hai6. pRthvIrAja rAso ___ pRthvIrAja rAso ke kaI saMskaraNa prakAza meM lAye gaye haiM aura unameM se laghutama saMskaraNa kA sampAdana karavA kara usakA kucha aMza 'rAjasthAna bhAratI' meM prakAzita kiyA gayA hai / rAso ke vividha saMskaraNa aura usake aitihAsika mahatva para kaI lekha rAjasthAna-bhAratI meM prakAzita hue haiN| 7. rAjasthAna ke ajJAta kavi jAna (nyAmatakhAM) kI 75 racanAoM kI khoja kI gii| jisakI sarvaprathama jAnakArI 'rAjasthAna-bhAratI' ke prathama aMka meM prakAzita huI haiM / usakA mahatvapUrNa aitihAsika kAvya 'kyAmarAsA' to prakAzita bhI karavAyA jA cukA hai| 8. rAjasthAna ke jaina saMskRta sAhitya kA paricaya nAmaka eka nibaMdha rAjasthAna bhAratI meM prakAzita kiyA jA cukA hai| 6. mAravAr3a kSetra ke 500 lokagItoM kA saMgraha kiyA jA cukA hai| bIkAnera evaM jaisalamera kSetra ke saikar3oM lokagIta, ghUmara ke lokagIta, bAla lokagIta, loriyAM aura lagabhaga 700 loka kathAe~ saMgrahIta kI gaI haiN| rAjasthAnI kahAvatoM ke do bhAga prakAzita kiye jA cuke haiM / jINamAtA ke gIta, pAbUjI ke pavAr3e aura rAjA bharatharI Adi loka kAvya sarvaprathama 'rAjasthAna-bhAratI' meM prakAzita kie gae haiN| 10 bIkAnera rAjya ke aura jaisalamera ke aprakAzita abhilekhoM kA vizAla saMgraha 'bIkAnera jaina lekha saMgraha' nAmaka vRhat pustaka ke rUpa meM prakAzita ho cukA hai| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 4 ] 11. jasavaMta udyota, muMhatA naiNasI rI khyAta aura anokhI Ana jaise mahatvapUrNa aitihAsika graMthoM kA sampAdana evaM prakAzana ho cukA hai / 12. jodhapura ke mahArAjA mAnasiMhajI ke saciva kavibara udayacaMda bhaMDArI kI 40 racanAoM kA anusaMdhAna kiyA gayA hai aura mahArAjA mAnasiMhajI kI kAvya-sAdhanA ke saMbaMdha meM bhI sabase prathama 'rAjasthAna-bhAratI' meM lekha prakAzita huA hai / 13. jaisalamera ke aprakAzita 100 zilAlekhoM aura 'bhaTTi vaMza prazasti' Adi aneka aprApya aura aprakAzita graMtha khoja-yAtrA karake prApta kiye gaye haiM / 14. bIkAnera ke mastayogI kavi jJAnasArajI ke graMthoM kA anusaMdhAna kiyA gayA aura jJAnasAra graMthAvalI ke nAma se eka graMtha bhI prakAzita ho cukA hai / isI prakAra rAjasthAna ke mahAna vidvAna mahopAdhyAya samayasundara kI 563 laghu racanAoM kA saMgraha prakAzita kiyA gayA hai| . 15. isake atirikta saMsthA dvArA-- __(1) DA0 luiji pino taissitorI, samayasundara, pRthvIrAja, aura lokamAnya tilaka Adi sAhitya-sevivoM ke nirvANa divasa aura jayantiyAM manAI jAtI haiN| ... (2) sAptAhika sAhityika goSThiyoM kA Ayojana bahuta samaya se kiyA jA rahA hai, isameM anekoM mahatvapUrNa nibaMdha, lekha, kavitAe~ aura kahAniyAM Adi par3hI jAtI haiM, jisase aneka vidha navIna sAhitya kA nirmANa hotA rahatA hai / vicAra vimarza ke liye goSThiyoM tathA bhASaNamAlAnoM Adi kA bhI samaya-samaya para prAyojana kiyA jAtA rahA hai| 16. bAhara se khyAtiprApta vidvAnoM ko bulAkara unake bhASaNa karavAne kA Ayojana bhI kiyA jAtA hai / DA. vAsudevazaraNa agravAla, DA0 kailAzanAtha kATajU, rAya zrI kRSNadAsa, DA0 jI0 rAmacandran, DA0 satyaprakAza, DA0 DablU0 elena, DA0 sunItikumAra cATuA, DA0 tiberipro-tiberI Adi aneka antarrASTrIya khyAti prApta vidvAnoM ke isa kAryakrama ke antargata bhASaNa ho cuke haiN| gata do varSoM se mahAkavi pRthvIrAja rAThaur3a Asana kI sthApanA kI gaI hai| donoM varSoM ke pAsana-adhivezanoM ke abhibhASaka kramazaH rAjasthAnI bhASA ke prakANDa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 5 ] vidvAn zrI manohara zarmA ema0 e0, bisAU aura paM0 zrIlAlajI mizra ema0 e0, hUMDaloda, the| isa prakAra saMsthA apane 16 varSoM ke jIvana-kAla meM, saMskRta. hindI aura rAjasthAnI sAhitya kI niraMtara sevA karatI rahI hai| Arthika saMkaTa se grasta isa saMsthA ke liye yaha saMbhava nahIM ho sakA ki yaha apane kAryakrama ko niyamita rUpa se pUrA kara sakatI, phira bhI yadA kadA lar3akhar3A kara girate par3ate isake kAryakartAoM ne 'rAjasthAna-bhAratI' kA sampAdana evaM prakAzana jArI rakhA aura yaha prayAsa kiyA ki nAnA prakAra kI bAdhAoM ke bAvajUda bhI sAhitya sevA kA kArya niraMtara calatA rahe / yaha ThIka hai ki saMsthA ke pAsa apanA nijI bhavana nahIM hai, na acchA saMdarbha pustakAlaya hai, aura na kArya ko sucAru rUpa se sampAdita karane ke samucita sAdhana hI haiM; parantu sAdhanoM ke abhAva meM bhI saMsthA ke kAryakartAoM ne sAhitya kI jo mauna aura ekAnta sAdhanA kI hai vaha prakAza meM Ane para saMsthA ke gaurava ko nizcaya hI bar3hA sakane vAlI hogI / rAjasthAnI-sAhitya-bhaMDAra atyanta vizAla hai| aba taka isakA atyalpa 'aMza hI prakAza meM AyA hai| prAcIna bhAratIya vAGamaya ke alabhya evaM anargha ratnoM ko prakAzita karake vidvajjanoM aura sAhityikoM ke samakSa prastuta karanA evaM unheM sugamatA se prApta karAnA saMsthA kA lakSya rahA hai| hama apanI isa lakSya pUrti kI ora dhIre-dhIre kintu dRDhatA ke sAtha agrasara ho rahe haiN| yadyapi aba taka patrikA tathA katipaya pustakoM ke atirikta anveSaNa dvArA prApta anya mahatvapUrNa sAmagrI kA prakAzana karA denA mI abhISTa thA, parantu arthAbhAva ke kAraNa aisA kiyA jAnA saMbhava nahIM ho skaa| harSa kI bAta hai ki bhArata sarakAra ke vaijJAnika saMzodha evaM sAMskRtika kAryakrama maMtrAlaya (Ministry of scientific Research and Cultural Affairs) ne apanI Adhunika bhAratIya bhASAoM ke vikAsa kI yojanA ke aMtargata hamAre kAryakrama ko svIkRta kara prakAzana ke liye ru0 15000) isa mada meM rAjasthAna sarakAra ko driye tathA rAjasthAna sarakAra dvArA utanI hI rAzi apanI ora se milAkara kula 90 30000) tIsa hajAra kI sahAyatA, rAjasthAnI sAhitya ke sampAdana-prakAzana Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hetu isa saMsthA ko isa vittIya varSa meM pradAna kI gaI hai; jisase isa varSa nimnokta 31 pustakoM kA prakAzana kiyA jA rahA hai / 1. rAjasthAnI vyAkaraNa zrI narottamadAsa svAmI 2. rAjasthAnI gadya kA vikAsa (zodha prabaMdha) : DA0 zivasvarUpa zarmA acala . 3. acaladAsa khIcI rI vacanikA zrI narottamadAsa svAmI 4. hamIrAya - zrI bhaMvaralAla nAhaTA 5. padminI caritra caupaI6. dalapata vilAsa zrI rAvata sArasvata 7. DiMgala gIta " " " . 8. paMvAra vaMza darpaNa DA0 dazaratha zarmA 6. pRthvIrAja rAThor3a graMthAvalI zrI narottamadAsa svAmI aura . zrI badrIprasAda sAkariyA 10. harirasa zrI badrIprasAda sAkariyA 11. pIradAna lAlasa graMthAvalI zrI agaracanda nAhaTA 12. mahAdeva pArvatI veli zrI rAvata sArasvata 13. sItArAma caupaI zrI agaracanda nAhaTA 14. jaina rAsAdi saMgraha zrI agaracanda nAhaTA aura DA0 harivallabha bhAyAraNI 15. sadayavatsa vIra prabandha pro0 maMjulAla majUmadAra 16. jinarAjasUri kRtikusumAMjali zrI bhaMvaralAla nAhaTA 17. vinayacanda kRtikusumAMjali18. kavivara dharmavaddhana graMthAvalI zrI agaracanda nAhaTA 16. rAjasthAna rA dUhA--- zrI narottamadAsa svAmI 20. vIra rasa rA dUhA-- " , " 21. rAjasthAna ke nIti dohA zrI mohanalAla purohita 22. rAjasthAna vrata kathAeM " " " 23. rAjasthAnI prema kathAeM " " " 24. caMdAyana-- zrI rAvata sArasvata Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 bhaDDalI zrI agaracanda nAhaTA mAvinaya sAgara 26. jinaharSa graMthAvalI zrI agaracanda nAhaTA 27. rAjasthAnI hastalikhita graMthoM kA vivaraNa " ... " 28. dampati vinoda 26. hIyAlI-rAjasthAna kA buddhivardhaka sAhitya 30. samayasundara rAsatraya / zrI bhavaralAla nAhaTA 31. durasA ADhA graMthAvalI . zrI badarIprasAda sAkariyA ___ jaisalamera aitihAsika sAdhana saMgraha (saMpA0 DA0 dazaratha zarmA), IzaradAsa graMthAvalI (saMpA0 badarIprasAda sAkariyA), rAmarAso (pro0 govardana zarmA ), rAjasthAnI jaina sAhitya (le0 zrI agaracanda nAhaTA), nAgadamaNa (saMpA0 badarIprasAda sAkariyA), muhAvarA koza (muralIdhara vyAsa) Adi graMthoM kA saMpAdana ho cukA hai parantu aryAbhAva ke kAraNa inakA prakAzana isa varSa nahIM ho rahA hai / hama AzA karate haiM ki kArya kI mahattA evaM gurutA ko lakSya meM rakhate hue agale varSa isase bhI adhika sahAyatA hameM avazya prApta ho sakegI jisase uparokta saMpAdita tathA anya mahatvapUrNa graMthoM kA prakAzana sambhava ho skegaa| isa sahAyatA ke liye hama bhArata sarakAra ke zikSAvikAsa sacivAlaya ke prAbhArI haiM, jinhoMne kRpA karake hamArI yojanA ko svIkRta kiyA aura grAnTa-inaeDa kI rakama maMjUra kii| rAjasthAna ke mukhya mantrI mAnanIya mohanalAlajI sukhAr3iyA, jo saubhAgya se zikSA mantrI bhI haiM aura jo sAhitya kI pragati evaM punaruddhAra ke liye pUrNa saceSTa haiM, kA bhI isa sahAyatA ke prApta karAne meM pUrA-pUrA yogadAna rahA hai| ataH / hama unake prati apanI kRtajJatA sAdara pragaTa karate haiN| rAjasthAna ke prAthamika aura mAdhyamika zikSAdhyakSa mahodaya zrI jagannAthasiMhajI mehatA kA bhI hama AbhAra pragaTa karate haiM, jinhoMne apanI ora se pUrI-pUrI dilacaspI * lekara hamArA utsAhavardhana kiyA, jisase hama isa vRhad kArya ko sampanna karane meM / samartha ho sake / saMsthA unakI sadaiva RNI rhegii| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ = J itane thor3e samaya meM itane mahatvapUrNa granthoM kA saMpAdana karake saMsthA ke prakAzana - kArya meM jo sarAhanIya sahayoga diyA hai, isake liye hama sabhI grantha sampAdakoM va lekhakoM ke atyaMta AbhArI haiM / anUpa saMskRta lAibrerI aura abhaya jaina granthAlaya bIkAnera, sva0 pUrNacandra nAhara saMgrahAlaya kalakattA, jaina bhavana saMgraha kalakattA, mahAvIra tIrthakSetra anusaMdhAna samiti jayapura, oriyaMTala insTITyUTa bar3odA, bhAMDArakara risarca insTITyUTa pUnA, kharataragaccha vRhad jJAna bhaMDAra bIkAnera, motIcaMda khajAvI graMthAlaya bIkAnera, kharatara AcArya jJAna bhaNDAra bIkAnera, eziyATika sosAiTI baMbaI, AtmArAma jaina jJAnabhaMDAra baDodA, muni puNyavijayajI muni ramarika vijayajI, zrI sItArAma lAlasa, zrI ravizaMkara derAzrI, paM0 haradattajI goviMda vyAsa jaisalamera Adi aneka saMsthAtroM aura vyaktiyoM se hastalikhita pratiyAM prApta hone se hI uparokta granthoM kA saMpAdana saMbhava ho sakA hai / ataeva hama ina sabake prati AbhAra pradarzana karanA apanA parama karttavya samajhate haiM / " aise prAcIna granthoM kA sampAdana zramasAdhya hai evaM paryApta samaya kI apekSA rakhatA hai / hamane alpa samaya meM hI itane grantha prakAzita karane kA prayatna kiyA isaliye truTiyoM kA raha jAnA svAbhAvika hai / gacchataH skhalanaMkvapi bhavayyeva pramAhataH, "hasanti durjanAstatra samAdadhati sAdhavaH / AzA hai vidvadvRnda hamAre ina prakAzanoM kA avalokana karake sAhitya kA rasAsvAdana kareMge aura apane sujhAvoM dvArA hameM lAbhAnvita kareMge jisase hama apane prayAsa ko saphala mAnakara kRtArtha ho sakeMge aura punaH mAM bhAratI ke caraNa kamaloM meM vinamratApUrvaka apanI puSpAMjali samarpita karane ke hetu punaH upasthita hone kA sAhasa baTora sakeMge / bIkAnera, mArgazIrSa zuklA 15 saM0 2017 disambara 3, 1660. Jain Educationa International nivedaka lAlacanda koThArI pradhAna-maMtrI sAdUla rAjasthAnI insTITyUTa bIkAnera For Personal and Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavivara vinayacandra aura unakA sAhitya saMsAra meM do taraha ke prANI janma lete haiM / kucha janmajAta pratibhAsampanna hote haiM aura kucha parizramapUrvaka pratibhA kA vikAsa karate haiN| sAhityakAroM meM bhI hama ubhaya prakAra ke vyakti pAte haiM / kaI kaviyoM kI kavitA meM svAbhAvika pravAha hotA hai, zabdAvalI apane Apa unakI kavitA meM ratnoM kI bhA~ti Akara jaTita ho jAtI hai jo pAThakoM ko mugdha kara letI hai| kaI kaviyoM kI racanAe zabdoM ko kaThinatA se baTora kara saMcaya kI huI pratIta hotI hai| sukavi vinayacandra prathama zreNI ke pratibhAsampanna kavi the, jinakI upalabdha racanAoM kA saMgraha prastuta grantha meM prakAzita kiyA jA rahA hai / battIsa varSa pUrva rAjasthAna ke mahAkavi samayasundara kI racanAoM kA anusaMdhAna karate hue bIkAnera ke zrI mahAvIra jaina maNDala meM saM0 1804 kA likhA huA eka guTakA prApta huA jisameM samayasundarajI kI aneka phuTakara racanAoM ke sAthasAtha unakI paramparA ke kucha kaviyoM kI bhI racanAe~ milI / sukavi vinayacandra maho0 samayasundarajI kI paramparA meM hI the aura usa guTake ke likhanevAle bhI usI paramparA ke the ataH vinayacandra kI bhI 4 racanAe~ isa prati meM prApta huI jinameM se nemirAjula bArahamAsA aura rAjimatIrahanemi sajhAya nAmaka utkRSTa racanAoM ne hameM isa kavi ke prati vizeSa AkRSTa kiyA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 2 ] unako rAjimatI rahanemi sajhAya ko san 1626 tA0 13 jana meM AgarA se prakAzita honevAle zvetAmbara jaina varSa 4 aMka 25 meM prakAzita kiyA gayA usake bAda kharatara gaccha ke vRhad jJAnabhaNDAra kA avalokana karate hue mahimAbhakti bhaNDAra ke baM0 naM0 37 meM vinayacandrajI kI cauvIsI, bIsI, sajjhAyAdi kI 31 patroM kI saMgrahaprati prApta huI aura jaina gurjara kavio dUsarA bhAga san 1631 meM prakAzita huA usameM Apake racita uttamakumAra caritrarAsa, dhyAnAmRtarAsa, mayaNarehA rAsa, 11 aMga sajjhAya, zatrujaya tIrthayAtrA stavana kA ullekha prakAzita huA thaa| hamane Apako prApta samasta racanAoM kI sUcI dete hue kavivara vinayacandra nAmaka lekha prakAzita kiyA jisameM nemirAjula bArahamAsA bhI diyA thaa| kavi kI racanAoM kI saMgraha prati se tabhI hamane presa kApI taiyAra kara rakha dI thI jise prakAzita karane kA suyoga aba prApta huA hai| guru paramparA kharataragaccha kI suvihita paramparA meM mugala samrATa akabara pratibodhaka yugapradhAna zrI jina candrasUri prasiddha aura prabhAvaka AcArya hue haiN| unake prathama ziSya sakalacandra gaNi ke ziSya aSTalakSo karttA mahopAdhyAya samayasundarajI kI vidvad paramparA meM kavivara vinayacandra hue haiM / kavivara svayaM uttamakumAra caritracauraI meM apanI guru paramparA kA paricaya dete hue likhate haiM ki mahopAdhyAya samayasundarajo bhArI prakANDa vidvAna the jaise Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 3 ] jJAnapayodhi prabodhavA re, abhinava sasihara prAya ; su0 kumudacandra upamA vahai re, samayasundara kavirAya ; 8 su0 tatpara zAstra samarthivA re, sAra aneka vicAra ; su0 vali kaliMdikA kamalanI re, ullAsana dinakAra ; 6 su0 inake ziSya vidyAnidhi vAcaka meghavijaya hue| jinake ziSya harSakuzala bhI acche vidvAna the jinhoMne viharamAna bIsI kA racanA karane ke atirikta mahopAdhyAya samayasundarajo ko grantharacanA meM bhI sahAyya kiyA thA / inake ziSya u0 harSanidhAna hue jinakI caraNapAdukAeM saM0 1767 miti ASAr3ha sudi 8 ke dina ziSya vA0 harSasAgara dvArA pratiSThita bIkAnera rela dAdAjI meM virAjamAna hai| harSanidhAnajI ke lie kavivara ne likhA hai ki ye adhyAtma-yogI the, yataH 'parama adhyAtama dhAravA re jo yogendra samAna / ' inake tIna ziSya the, prathama vA0 harSasAgara dvArA saM0 1726 kA0 kR06 ko likhita puNyasAra catuSpadI ( seThiyA lAibrarI, bIkAnera ) prApta hai| inakI caraNapAdukAe~ bhI saM0 1784 vai0 su0 8 soma ke dina pratiSThita bIkAnera ke rela dAdAjI meM hai / inake nayaNasI va pratApasI nAmaka do ziSya the / harSanidhAnajI ke dvitIya ziSya jJAnatilaka va tIsare puNyatilaka the ye tInoM sAhityAdi graMthoM ke vidvAna the| jJAnatilaka racita 3-4 stotra va phuTakara saMgraha kA guTakA vinayasAgarajI ke saMgraha meM hai / kavivara vinayacandra inhIM jJAnatilakajI ke ziSya the| saM0 1766 mitI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8 ] vaMzAkha sudI 14 ko bIkAnera meM sAdhvI harSamAlA ke lie pratilipi kI huI ekAdazAMga svAdhyAya kI prazasti isI grantha ke pR0 68 meM prakAzita hai| harSanidhAnajI ke tRtIya ziSya puNyatilaka the jinake ziSya mahopAdhyAya puNyacandra hue| inake ziSya puNyavilAsajI ne apane ziSya puNyazIla ke Agraha se saM0 1780 meM mAnatuMga mAnavatI rAsa ( DhAla 50 gAthA 1442 ) lUNakaraNasara meM nirmANa kiyA jisakI do pratiyAM lAlabhavana, jayapura meM hai / puNyavilAsajI ke dUsare ziSya mAnacandra the / nandIpatrAnusAra inakI dIkSA saM0 1774 ko pattana meM huI thI isameM paM0 mAnA paM0 puNyazIla likhA hai ataH puNyazIla aura mAnA eka hI vyakti pratIta hote haiM / saM0 1804 vAlA uparyukta guTakA inhIM mAnacandra dvArA likhA huA hai jisameM kavivara samayasundarajI kI kRtiyA~ aura vinayacandrajI kI cAra kRtiyA~ likhI huI hai| prazasti isa prakAra hai : -- 'samvat 1804 varSe miti mAha badi 1 tithau jaMgama yugapradhAna pUjya bhaTTAraka zrImacchI jinacandrasUrI zvarANAM ziSya mukhya paMDitottama pravara sakalacandrajI gaNi ziSya mahopAdhyAya zrI 5 | zrI samayasundarajI gaNi / ziSya meghavijayajI gaNi / vAcakottama vara harSakuzalajI gaNi / pAThakottama harSanidhAnajI ziSya dakSa puNya tilakajI gaNi / mahopAdhyAya zrI 1 - dekho bIkAnera jaina lekha saMgraha lekhAMka 2080 / 2 - dekho bIkAnera jaina lekha saMgraha lekhAMka 2053 / ---- Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 zrI puNyacandrajI gaNi tatziSya paMDitottamapravara zrI puNya vilAsajI gnni| tadaMtevAsI paMDita mAnacandra likhitaM // zrI maroTa madhye // suzrAvaka puNyaprabhAvaka muMhatA dulIcandajI tatputra jaitasIjI tatputra sukhAnanda paThana hetve| AcaMdrAkoM yAvat cirNnndtu| janma--- ____ kavivara kA janma kaba aura kisa prAnta meM huA yaha jAnane ke lie abhI taka koI pramANa upalabdha nahIM huA hai para gujarAta meM raha kara hindI racanA va rAjasthAnI zabda-prayoga dekhate hue pratIta hotA hai ki inakA janma rAjasthAna meM ho huA hogaa| Apane apanI racanAoM meM jina rAjasthAnI loka gItoM kI desiyAM prayukta kI haiM, yaha bhI hamArI dhAraNA ko puSTa karane vAlI haiN| Apake hRdaya ke udgAra, bhakti Adi dekhate yaha nizcita hai ki Apane jaina kula meM janma liyA thaa| ApakI prathama racanA uttamakumAra caritra caupAI saM0 1752 meM pATaNa meM huI hai usa samaya ApakA jJAna aura yogyatA dekhate kama se kama 25 varSa kI avasthA honI cAhie to anumAna kiyA jA sakatA hai ki ApakA janma lagabhaga 1725 se 1730 ke bIca meM huA hogaa| dIkSA dokSAkAla jAnane ke lie saba se sugama sAdhana zrIpUjyoM ke daphtara aura naMdo anukrama sUcI hai| usake abhAva meM hameM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anumAna ke AdhAra para ho calanA hogaa| ataH Apane lagabhaga 15 varSa kI Ayu meM dIkSA lI ho to saM0 1740-45 ke bIca meM dIkSAkAla honA caahie| vidyAdhyayana dIkSA lene ke anantara Apane vidyAdhyayana prArambha kiyaa| ApakI guru paramparA meM sAhitya, jainAgama aura bhASAzAstra ke prakANDa vidvAna hote Aye haiN| tyAga vairAgyapUrNa zramaNa saMskRti kA mukhya AdhAra AcArazAstra aura adhyAtma thaa| Apane apane gItArtha guruoM kI nizrA meM raha kara pUrNa manoyoga pUrvaka vidyAdhyayana kiyA jo ki ApakI kRtiyoM se bhalI bhAMti pramANita hai| inakI bhASA kRtiyoM meM saMskRta zabdoM kA prAdhAnya hai isase vidita hotA hai ki saMskRta bhASA evaM kAvya granthAdi kA Apane sucAru rUpa se adhyayana kiyA thaa| vihAra aura racanAe~___ ApakA vihAra kahA~-kahA~ huA yaha jAnane ke lie hamAre pAsa ApakI kRtiyoM ke sivA koI sAdhana nahIM hai| ApakI saMvatollekha vAlI prathama bar3I racanA uttamakumAra caritra caupaI hai jo saM0 1752 mitI phAguna sudi 5 guruvAra ke dina pATaNa meM viracita hai| isase jJAta hotA hai ki Apa apane gurujanoM ke sAtha rAjasthAna se tatkAlIna AcArya zrI jinacaMdrasUrijI ke Adeza se gujarAta padhAra gaye the| ina zrI jinacaMdrasari jI kI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 7 ] gahu~lI isI grantha ke pR0 84 meM prakAzita hai jisameM Apane AcArya zrI jinadharmasUri ke paTTa para zrIjinacaMdrasUri ke pATa virAjane kA ullekha kiyA hai| yaha paTTa mahotsava bIkAnera ke lUNakaraNasara meM huA thA ataH isake bAda AcArya zrI ne Apake guru mahArAja ko gujarAta meM vicarane kA Adeza diyA pratIta hotA hai| isa laghu racanA meM apane ko kavi ne muni vinaya caMdra likhA hai isake bAda Apane laghu kRtiyAM avazya hI banAI hogI kyoMki uttamakumAra caritra meM Apane apane ko kaI jagaha 'kavi' vizeSaNa se sambodhita kiyA hai| pATaNa meM rahate Apane bAr3I pArzva sta0 va nAraMgapura pArzva stavanAdi kI racanA kii| isake bAda saM0 1755 kA cAturmAsa Apane rAjanagara kiyA aura vijayAdazamI ke dina viharamAna vIsI racakara pUrNa kii| dUsarA cAturmAsa bhI Apane rAjanagara meM hI bitAyA thA sthUlibhadra bArahamAsA gA0 13 kI racanA rAjanagara meM huI / saM0 1755 bhA0 10 10 ko rAjanagara ( ahamadAbAda ) meM 11 aMga sajhAyoM kI racanA evaM vijayAdazamI ke dina caubIsI kI racanA pUrNa kii| isa cAturmAsa ke pazcAt Apane AcArya zrI jinacandrasUrijI evaM apane dAdA guru zrI. harSanidhAna pAThaka va guru jJAnatilakAdi gurujanoM ke sAtha saparivAra mitI poSavadI 10 ke dina zatrujaya mahAtIrtha kI yAtrA kI jisakA ullekha Apane isI grantha ke pR0 50 meM prakAzita zatrujaya yAtrA sta0 gA0 21 meM kiyA hai eka aura gA0 13 kA stavana pR0 55 meM prakAzita hai| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [C] isake atirikta saMkhezvara pArzvanAtha sta0 gA0 11 kA pR0 64 meM chapA hai para Apane yaha yAtrA kaba kI isakA koI ullekha nahIM / isake pazcAt Apane kaba kahA~ cAturmAsa kiye isakA koI patA nahIM calatA aba taka jo racanAe~ milI haiM ve saM0 1752 se 1755 taka kI haiN| isake pazcAt kI koI saMvatollekha vAlI racanA nahIM milane se ThIka ThIka patA nahIM lagatA ki Apa kaba taka vidyamAna rahe para dIkSAnaMdi patra meM Apake ziSya vinayamaMdira kI dIkSA saM0 1766 jyeSTha vadi 5 ko bIkAnera meM huI thI likhA hai usa samaya taka Apa avazya hI vidyamAna the / ina varSoM para kisI jJAna pAsa rahI kahIM vizeSa prakAza meM Apane graMtha racanA avazya hI kI hogI / bhaMDAra yA unakI paramparA ke kisI vidvAna ke mila jAya to ApakI racanAoM va jIvanI para par3a sakatA hai| tIna varSa jaise alpakAla kI vidita hotA hai ki Apa ucca koTi ke kavi the bahutasI racanAoM kA nirmANa kiyA hogA / prakAzita pradhAna racanAe~ isa prakAra hai| racanAoM se / evaM aura bhI isa grantha meM 1 - uttamakumAra caritra caupaI 2 - viharamAna bIsI stavana 3 - 11 aMga sajjhAya sa0 12 Jain Educationa International -: DhAla 42 gAthA 848 saM0 1752 phA0 su0 5 gu0 pATaNa sta0 20 kalaza 1 saM0 1754 vijayAdazamI rAjanagara saM0 1755 bhA0 badI 10 rAjanagara For Personal and Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8 ] 4-caturviMzatikA sta0 24 kalaza 1 saM0 1755 vijayAdazamI, rAjanagara 5-zatrujaya yAtrA sta0 gAthA 21 saM0 1755 pauSa badI 10 yAtrA 6-phuTakara stavana, sajjhAya, bArahamAsA, gIta Adi 25 kRtiyA~ inake atirikta jaina gujera kavio bhAga 2 pRSTha 523 meM :1-dhyAnAmRta raas| 2-mayaNarehA caupaaii| evaM jaina gUrjara kavio bhAga 3 pR0 1374 meM 3-rohA kathA caupaI kA ullekha kiyA hai| zrI desAI ne prathama do racanAoMkA na to racanAkAla va Adi anta diyA hai aura na prAptisthAna hI diyA hai| vinayacandra nAma ke kaI kavi ho gae haiM ataH ve racanA inhIM kavivara kI haiM yA aura kisI vinayacandra kI, nahIM kahA jA sktaa| phira bhI mayaNarehA caupAI va rohA kathA cau0 kI pratiyA~ hamAre ( zrI abhaya jaina granthAlaya, bIkAnera) saMgraha meM hai unameM se mayaNarehA caupAI kA racanA kAla saM0 1870 evaM racanAsthAna jayapura hai usake racayitA vinayacandra sthAnakavAsI anopacanda ke ziSya haiN| rohA kathA caupAI meM vinayacandra ke guru kA nAma racanAkAla nahIM pAyA jAtA, para yaha kRti bhI sthAnakavAsI vinayacandra kI hI lagatI haiM / ataH tIna meM se do to hamAre kavivara vinayacandra se sau, savAsau varSa pazcAt honevAle sthAnakavAsI vinayacandra kI racanAe~ siddha ho jAtI hai kevala dhyAnAmRtarAsa hI anizcita avasthA meM rahatA hai sambhava hai vaha hamAre kavi vinayacandra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 10 ] kI racanA ho para usakI prati kahA~ para hai isakA nirdeza nahIM hone se hama use prApta nahIM kara sake / uttamakumAra rAsa kI bhI pratiyAM adhika nahIM miltii| do-tIna pratiyoM kI hI sUcanA milI jinameM se 1 tilakavijaya bhaMDAra mahuA 2 cunnIjI bhaMDAra, kAzI kA ullekha jaina gUrjara kaviyoM meM kiyA gayA thaa| cunnI jI bhaMDAra kI kucha pratiyA~ AgarA va kucha pratiyA~ rAmaghATa jaina mandira ke bhaMDAra banArasa meM ba~Ta gii| hamane banArasa hIrAcandra sUrijI ko patra likhA para vahAM kI sUcI meM mahArAjakumAra cau0 kA nAma hone se ve patA nahIM lagA sake anta meM hameM svayaM vahA~ jAnA par3A aura kaThinatA se patA lagAkara prati prApta kii| prati kA upayoga karane kA suyoga zrI hIrAcandrasUrijI mahArAja kI kRpA se hI prApta ho sakA isalie unake hama vizeSa AbhArI haiN| isakI eka prati dehalA ke upAzraya, ahamadAbAda sthita ratnavijaya bhaMDAra meM hone kA ullekha jaina gUjara kavio ke dUsare bhAga meM haiM jise prApta karane ke lie patra vyavahAra kiyA para saphalatA nahIM milii| yaha caupAI eka hI prati ke AdhAra se sampAdana kI gaI ataH kaI jagaha pATha truTita raha gayA hai| ____ cauvIsI, bIsI, 11 aMga sajjhAya Adi racanAoM kI eka prati patra 31 kI mahimAbhakti jJAnabhaMDAra meM milI thI tadanantara AcArya zAkhA bhaNDAra se 2 saMgraha pratiyA~ va do phuTakara patra prApta hue jinameM se prathama prati 27 patroM kI kavi ke guru zrI jJAnatilaka dvArA likhita haiM isameM vIsI, caubIsI, 11 aMga Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 11 ] sajhAya va anya phuTakara racanAe~ haiM jisakI prazasti isI pustaka pR0 68 meM dI gaI hai| dUsarI prati 7 patroM kI hai, jisameM 11 aMga sakAya, durgati-nivAraNa saphAya va pArzvanAtha stavana hai jisakI lekhana prazasti isa prakAra hai : " saMvat 1767 rA phAguna sudi 10 zanivAre zrI jaisalamera durge likhitamasti zrAvikA mUlI bAI paThanArtha ||zrIrastu || " eka phuTakara patra meM nayavimala racita zatruMjaya ke 2 stavanoM ke bAda vinayacandra racita saMbhavanAtha stavana hai / yaha patra puNyacaMdra ne suzrAvikA puNyaprabhAvikA tatvArtha guNa bhAvikA jhammA vAcanArtha likhA hai / anya phuTakara patra meM kuguru svAdhyAya gA0 31 kI hai vaha kavi ke svayaM likhita patra vidita hotA hai kyoMki isameM Upara va kinAre meM pAThavRddhi va pAThAntara bhI likhe hu haiM, sambhavataH yaha racanA kA kharar3A yA prathamAdarza hogaa| aura eka phuTakara patra meM gaur3I parzva stavana aura sUraprabha stavana muni haricaMdra ke zrAvikA AsAM paThanArtha likhita prApta hai / kuguru sajhAya hamArA anumAna hai ki yadi kavi ke svayaM likhita hai to unake hastAkSara bahuta sundara the aura usakI pratikRti isa graMtha bhI dI jA rahI hai| ziSya parivAra ----- kavi vinayacaMdra ke kitane ziSya the aura unakI paramparA kaba taka calI ? sAdhanAbhAva meM yaha batalAnA asambhava hai para jJAnasAgara kRta caubIsI patra 7 kI prazasti se mAlUma hotA hai ki Apake eka ziSya vinayamandira aura unake ziSya khusyAlacaMdra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 12 ] the| naMdi anukrama patra ke anusAra ina vinayamaMdira kA pUrvanAma amIcaMda thA aura saM0 1766 mitI jyeSTha badi 5 ko bIkAnera meM dIkSA huI thii| isa prazasti meM se vidita hotA hai ki kavivara ke guru vAcanAcArya evaM kavi svayaM saM0 1772 se pUrva gaNi pada vibhUSita ho cuke the| yahA~ uparyukta prazasti kI nakala dI jA rahI hai : "saMvat 1772 varSe mitI jyeSTha sudI 1 ravivAre zrI rAjanagare vA0 jJAnatilaka gaNi ziSya vinayacandragaNi ziSya vinayamaMdira ziSya ciraM khusyAlacaMda likhitaM // sAdhvI kIrtimAlA ziSyaNI harSamAlA paThanArtha / / zrIrastuH / / zubhaM bhvtuH||" bhakti va kAvya pratibhA kavivara kA hRdaya jinezvara bhagavAna ke bhakti rasa se ota prota thaa| caubIsI, vIsI evaM stavanAdi meM Apane bar3e hI mArmika udgAra pragaTa kiye haiN| Apane apanI kRtiyoM meM kahIM sarala bhakti, kahIM utprekSAe~ aura vakroktipUrNa upAlaMbha dete hue vibhinna rasoM kI bhAva dhArA pravAhita kI hai / bhASA prauDha aura saTaMka zabdayojanA, phabatI huI upamAe~ pAThakoM ke mana ko sahaja hI AkRSTa karane meM samartha hai| yahA~ kucha thor3e se avataraNa pAThakoM ke rasAsvAdanArtha uddhata kiye jAte haiN| "nayaNe nayaNa milAyane re, jina mukha rahIyai joya - tau hI tRpti nahIM pAmiyai re, manasA bivaNI hoya" [ RSabhadeva sta0] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 13 ] jima gopI mana govinda re lAla, gaurI mana zaMkara vasai vali jema kumudinI caMda re lAla zAMtinAtha sta0] neha akRtrima maMi kiyau re, kade na vihar3ai teha dina dina adhikau ulaTai re, jima ASAr3hI meha [ kuMthunAtha sta0] zrI munisuvrata svAmI ke stavana meM prabhu ko upAlambha dete hue kavi kahatA hai ki huM rAgI piNa tuM achai jI, nIrAgI niradhAra / mAvai nahIM ika myAna maiMjI, tIkhI doi taravAra / / jANapaNau maI jANiyau jI, jinavara tAharau Aja / taka Upara Avyau hatojI, te navi rAkhI lAja // je lobhI tujha sarikhAjI, vaMchita nApai re anta / mujha sarikhA je lAlacIjI, lIdhA viNa na rahaMta / / xxxx nemajI ho mugati ramaNi mohyA tumhe ho rAji, piNa tiNa mAM nahiM svaad| nemajI ho teha anaMte bhogavI ho rAji, chor3au chokaravAda / [neminAtha gIta pR0 60] kavivara ne upamAoM evaM lokoktiyoM ko apanI kRtiyoM meM khacita karake unheM hRdayagrAhI banA diyA hai| yahA~ thor3e se avataraNa prastuta kiye jAte haiM :"sAkara mAM kAMkara nikasai te sAkara nau nahiM doSa" [vimalanAtha stavana Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 14 ] vAlhA lAgau ho nahiM upadeza, chAMTa ghar3ai jima cIgaTai vAlhA tetau, ho nyAya ajesa, karma ari kaho kima kaTai [dharmanAtha sta0] hAM re lAla nija phala taruvara navi bhakhai, saravara na piyai jala jema re lAla para upagArai thAya te, tuM piNa jinajI hui tema re lAla zAMtinAtha sta0] "koila AMbA guNa lahai re, piNa syu jANe kAga mUrakha pazu jANe nahIM re, selar3I kar3ava miThAsa" [kuMthunAtha sta0] "je khala naI gula sarikhA jANai, te syuM navalo neha pichANai" (mallinAtha sta0 ) "deva avara mIThA mukhe, hRdaya kuTila asamAna jANi payomukha saMgrahyA, te viSakumbha samAna" (naminAtha sta0) 'tarU bhAvai tau chai ikatAI, piNa aMba nIMba adhikAI re paMkhI jAtai ekaja huA, piNa kAga koila te juA re' . (sUraprabha stavana) mahira binA sAhiba kisau ho, lahira binA syau vAya re sanehI sahira binA syau rAjavI ho, ima kali mAMhi kahAva re sanehI (saMkhezvara pArzva sta0 pR0 65) eka hAthai re tAlI navi par3ai re' (svAbhAvika pArzva sta0 pR074) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 25 ] 'jima sau tima pacAsa ' 'sau bAte ika bAta' ( bAr3I pArzva stavana pR0 71) jina pratimA svarUpa nirUpaNa svAdhyAya ( pR0 100) meM vAyasa dugdha prakSAlana, mudgazelika ghanavarSaNa, UparabhUmi bIjavapana badhira pramANa kathana, zvAna -puccha, jima kAMjIyaka dUdha, nadIkinoravRkSa Adi upamAe~ dI gaI haiN| svayaM jinezvara bhagavAna kI avidyamAnatA meM mumukSuoM ke lie jina pratimA eka puSTAlaMbana hai / kavivara jina pratimA ko jina sadRza upakArI mAnate the aura use Amanya karanevAloM kA prakharatA ke sAtha nirAkaraNa karane ke hetu isa 36 gAthA kI svAdhyAya kA nirmANa huA hai / dhyAna ke lie jina pratimA kI upayogitA batAte hue kavivara nimnokta bhAva vyakta karate haiM : - 'jina pratimA nizcayapaNa, sarasa sudhArasa reli ciMtAmaNi surataru samI, athavA mohanaveli 6 neha binA sI prItar3I; kaMTha binA sthau gAna lUNa binA sI rasavatI, pratimA biNa syau dhyAna 7 tIrthaMkara piNa ko nahIM, nahi ko atizayadhAra jina pratimA nau iNa arai, eka parama AdhAra hai' kavivara vinayacandra jaina zAstroM ke prauDha vidvAna the / unhoMne gyAraha aMga sajjhAyoM meM pratyeka aMga --Agama kA rahasya bar3I hI ojasvI vANI meM zraddhA-bhaktipUrvaka vyakta kiyA hai| ina sajjhAyoM ko gAne se jinavANIke prati AsthA pragAr3ha ho jAtI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 16 ] hai aura vAcaka ApakI zruta zraddhA ke prati pada-pada para zraddhAvanata ho jAtA hai / gyAraha aMgoM kA paricaya prApta karane ke lie to ye sajjhAyeM bar3I hI upayogI haiN| antima sajhAya meM kavi likhatA hai ki'pasarI aMga igyAra nI sahelI he, mujha mana maMDapa veli ki / sAMcU neha rasai karI sahelI he, anubhava rasa nI reli ki / / 2 / / hejadharI je sabhilai sahelI he, kuNa bUDhA kuNa bAla ki / tau te phala lahai phUTarA sahelI he, svAdaI atihi rasAla ki // 3 // ___ kavivara ne prakRti-saundarya ko bhI jisa sarasatA se varNana kiyA hai vaha apane DhaMga kA anUThA hai-'zrIrahanemi rAjImati svAdhyAya tathA zrI sthUlibhadra bArahamAsA' meM chaH RtuoM kA varNana prakRti kI saundarya suSamA tathA jana-mana meM uThatA huA ullAsa nava rasoM ke pravAha kA kavi ne jisa sajIvatA se vaNana kiyA hai usakA rasAsvAdana karAne ke lie kucha padya yahA~ uddhRta karate haiM : rahenami rAjimatI svAdhyAya varSA--- saji buMdasArI, harSakArI bhUmi nArI heta / bharalAya nijhara jharata jharajhara sajala jalada aseta // ghana ghaTA garjita chaTA tarjita bhaye jarjita geha / Taba Tabaki Tabakata jhabaki jhabakata bicibici bIjaki reha // 2 // 'haga zyAma bAdara dekhi dAdura raTata rasa bhari raina / vana-mora bolai piccha Dolai dvirada kholai puni naina // 3 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] madana ke mAte raMga rAte rasika loka apAra / baiThi kai gokha manaI jokhaI gAvata megha-malhAra / / 5 // paMca raMga copeM adhika opaI indra-dhanuSa sadhIra / baka zreNi sohai citta mohai sara sarita ke tIra // tahIM karana krIr3A mukhai bIr3A cAbatI triya jAta / kesarI sArI mUla bhArI pahiri kai harSa na mAta // 6 // zrI sthUlibhadra bArahamAsa zRMgAra ASAr3ha ASADhai AzA phalI, kozA karai siNagAro jii| Avau thUlibhadra vAlahA, priyur3A karUM manohAro jI / / manohAra sAra zRMgAra-rasamAM, anubhavI thayA taravarA / velar3I vanitA lya3 AliMgana,bhUmi bhAminI jldhraa|| hAsya zrAvaNa zrAvaNa hAsya rasaI karI, vilasau pratima premai jii| yogI! bhogInai ghare, AvaNa lAgA kemai jI // tau kema Avai mana suhAvai, vasI pramadA protddii| ema hAsI cita vimAsI, joau jagati kisI jddii| karUNA varSA jharaharai pAvasa megha varasai, nayaNa tima mukha AMsuA~ / tima malina rUpI bAhya dIsau, tima malina aMtara huA // 2 // bhAdau kAdau maci rAu, kaliNa kalyA bahu loko jii| dekhI karUNA Upajai, candrakAntA jima koko jii|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 / koka pari vihU boka karato, viraha kalaNai hu~ klii| kADhiyai tihA~ thI bAMha jhAlI, karUNA rasanai attklii|| akulAya dharaNi taruNi taraNI, kiraNa thI, zoSata dharai / upapati parai ghana kanta alagu, karI ghana vedana kareM / / tima tumheM paNi viraha tApai, tApavau chau atighaNuM / cAMdaNI zItala jhAla pAvaka, paraI kahi ketau bhaNu // vIrarasa-kArtika kAtI kautuka sAMbharai, vIra karai saMgrAmo jii| vikaTa kaTaka cAlA ghaNu tima kAmI nija dhaamojii|| nija dhAma kAmI kAminI be, lar3ai bedhaka vayaNa suN| raNatUra neura khaDga veNI, dhanuSa-rUpI nayaNa suN|| bhayAnaka magasira bhayAnaka rasai bhediya, magisira mAsa sanUro jii| mAMga sirahi gorI dharai, vara aruNi mAM sindUro jI / / sindUra pUrai harSa jorai, madana jhAla anala jisI / tihAM par3ai kAmI nara pataMgA, dharI raMgA dhsmsii| adbhuta hemanta va mAgha mAgha nidAgha parai dahai, e adbhuta rasa dekhuM jii| zItala paNi jar3atA ghaNu, prItama paratikha pekhu jii|| - phAlguna sahaja bhAva sugandha tailaI, picarakI sama jala rasaI / guNa rAga raMga gulAla ur3ai, karuNa sasabohI vasai // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 16 ] parabhAga raMga mRdaMga gUMjaI, satva tAla vizAla e / samakita taMtrI taMta jhaNakara, sumati sumanasa mAla e // caita ( vasanta ) caitra vicitra tha rahI, aMbataNI vanarAyojI / thu zAkhA aMkurita thai, soha vasantai pAyo jI // pAI vasaMta soha jiNapari, priyAgamanaiM padaminI / siNagAra bina piNa mudita hovai, prema pulakita aMginI || Age cala kara kavi vaizAkha aura jyeSTha mahInA kA bhI sundara varNana kiyA hai / isI prakAra isa grantha ke pR0 61 meM prakAzita nemi rAjimatI bArahamAsa meM bhI prakRti aura bArahamAsa kA sundara varNana kiyA hai pAThakoM ko svayaM par3hakara racanAoM kA rasAsvAdana karanA cAhie / rAsa sneha nivAraNe sthUlabhadra sajhAya meM kahA hai ki :'neha thI naraka nivAsa, neha prabala chai pAsa neha deha vinAza, neha prabala dukha vAlhAnai vaulAvatAM re, pIr3ai prema nI jhAla atest phATai ati ghaNu re, nAMkhara viraha uchAla latA bhu~I bhAraNI va re hA~, aMga tapas aMgAra A~khar3iye AMsU jharai re hAM jimapAvasa jaladhAra mata kiNahI su lAgajyo re, pApI eha saneha dhUkha na dhuMoM nIsarai re hAM, balai suraMgI deha' kavivara vinayacandra kI samasta racanAoM meM vistRta racanA uttamakumAra caritra hai jisameM sadAcAra ko poSaNa karane vAlA uttamakumAra kA uddAta caritra hai, jisakA sAra yaha diyA jA rahA hai| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamakumAra rAsa sAra prArambha meM eka saMskRta zloka dvArA vinAyaka ko namaskAra kiyA gayA hai jo prati lekhaka dvArA likhA huA hai| rAsa ke prArambha meM 13 dohoM meM OMkAra, sarasvatI aura dAdA zrI jinakuzalasUrijI ko namaskAra kara supAtradAna ke adhikAra meM uttamakumAra caritra racanA prastAva rakhate hue kavi zrotAoM se bAtacIta aura kumati kleza tyAga karane kA nirdeza kara caritra kA prArambha karatA hai| kAzI deza sthita vArANasI nagarI kA varNana karate hue kavi likhatA hai ki usa alakApurI ke samakakSa nagarI meM U~cI aTTAlikAe~, cAroM ora durga, caurAsI cauhaTe aura daNDa-kalaza yukta jinAlaya haiM jina para dhvajAe~ phaharAtI haiN| isa nagarI ke puruSa deva aura striyA~ apsarA tulya haiN| jala se labAlaba bhare hue sarovaroM meM haMsa Adi pakSI kallola karate hai, phala phUloM se lade hue vRkSa bArahoM mAsa hare bhare rahate haiM, TahUkA karatI huI koyala evaM anya pakSI gaNa nirbhIka nivAsa karate haiN| isa nagarI kA rAjA makaradhvaja zUravIra aura dayAlu thaa| rAjA kA vAstavika guNa kSamA hI hai, yaha batalAne ke lie kavi ne nimnokta dohA uddhata kiyA hai : "udai aTakkai bhUpa nahIM, pahirasyAM nAMhI rUpa / khUda khamai so rAjavI, nirakha sahai so rUpa // " Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 21 ] - rAjA kI rANI lakSmIvatI pativratA aura causaTha kalAoM meM pravINa dharmiSThA sundarI thii| sAMsArika sukha upabhoga karate hue rAnI ke garbha meM zubha svapna sUcita putra Akara avatIrNa huaa| garbhakAla pUrNa hone para rAnI ne sundara putra ko janma dekara isa dRSTAnta ko caritArtha kara diyA ki dIpaka se dIpaka prakaTa hotA hai| rAjA ne bar3e utsAha se putra janmotsava kiyA ghara ghara meM toraNa lagAye gae, dAna diyA gyaa| dasoTana karane ke bAda uttama lakSaNa vAle putra kA nAma uttamakumAra rakhA gyaa| uttamakumAra candrakalA kI bhAMti dhAya mAtAoM dvArA pAlita poSita hokara kramazaH ATha varSa kA huaa| rAjA ne use pAThazAlA meM par3hane ke lie bhejaa| thor3e dinoM meM vaha sAre chAtroM se Age bar3ha kara samasta kalA kauzala meM niSNAta ho gyaa| kumAra bar3A sadAcArI thA, vaha satyavAdI, notivAna aura dayAlu thaa| vaha corI, paradArAgamana Adi sabhI durvyasanoM se virata, dhIra, vIra, gambhIra dIna dukhiyoM kA upakArI hone ke sAtha-sAtha apane iSTa-mitroM ke sAtha khela kUda meM masta rahatA thaa| eka dina rAta meM soye hue kumAra ke mana meM vicAra AyA ki maiM aba taruNa ho gyaa| isa avasthA meM hAtha para hAtha dhara ghara meM baiThe rahanA kAyara kA kAma hai| kahA bhI hai ki guNa bhamatAM guNavaMta nai, baiThAM avaguNa joya vanitA nai phirivau burau, jo sukulINI hoya / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 22 ataH mujhe pitA dvArA upArjita lakSmI kA upabhoga na kara bhramaNa ke hetu nikala par3anA cAhiye / vaha dezATana kI umaMga meM svajanoM kI cintA chor3akara hAtha meM talavAra lekara apane bhAgya parIkSA ke hetu pravAsa meM nikala par3A / vaha kitane hI jaMgala, pahAr3a aura nadiyoM ko pAra karatA huA kautukavaza dhUpa aura lU kI garmI meM sukha-dukha sahana karatA huA Age bar3hatA hI gyaa| use kahIM to bhayAnaka aTavI milatI to kahIM hare bhare vRkSa aura laharAte hue sundara sarovara jahA~ kamaloM kI saurabha mastiSka ko tAjA banA detI / anukrama se aneka grAma nagaroM ko ullaMghana karatA huA uttamakumAra mevAr3a deza kI rAjadhAnI cittaur3a jA pahu~cA / yahA~ kA rAjA mahAsena prabala pratApI aura samRddhizAlI hone ke sAtha sAtha dharmAtmA bhI thA / saba prakAra se sukhI hone para bhI rAjA santAna sukha se vaMchita thA / daiva kI gati vicitra hai, kavi kahatA hai ki " sukhiyA dekhi sakai nahIM, doSI daiva akajja saMpati to suta nahIM, iNa pari kareM nilaja ika avanIpati sutabinA, vali vaisyAM meM vAsa nadI kinAre rUkhar3A, jada tada hoi viNAsa " rAjA ne santAnotpatti ke lie paryApta upAya kiye para vaha asaphala rhaa| eka dina vaha vana meM ghUmane ke lie saparivAra mantrI Adi ko sAtha lekara nikalA / rAjA nIle ghor3e para ArUr3ha thA, usane guNa lakSaNa sampanna ghor3e kI bAra-bAra gati Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 63 ] bhaMga hote dekha kara maMtrI se pUchA-isa ghor3e kI kizora vaya meM yaha dazA kyoM ? rAjA ke bAra bAra pUchane para bhI maMtrI Adi koi bhI jaba usakI jijJAsA kA samucita uttara na de sakA to rAjA ko kaSTa hote dekha uttamakumAra ne Akara kahA-prabho! maiM paradezI hUM, para apanI mati ke anusAra batalAtA hUM ki isane bhaiMsa kA dUdha bahuta piyA hai, vaha vAyukAraka hotA hai isI se isakI gati meM caMcalatA nahIM hai / rAjA ne kahA-vatsa! tuma bar3e jJAnI ho, tumane kaise jAnA ? vastutaH yaha azva bAlyakAla meM mAtRvihIna ho gayA taba isakA UparI dUdha se hI pAlana poSaNa huA thaa| uttamakumAra ke azvaparIkSA-jJAna se prabhAvita hokara rAjA ne kahA-beTA ! itane dina maiM niHsantAna thA aba tuma bhAgyavaza A mile to yaha saba rAja pATa sambhAlo, lakSaNoM se tuma rAjakumAra hI lagate ho| ataH niHsaMkoca rAjya bhAra grahaNa kro| maiM jJAnI guru ke pAsa dIkSita hokara Atma-sAdhana kruuNgaa| uttamakumAra ne kahA-abhI to maiM pravAsa meM hU~, lauTate samaya Apake caraNoM meM upasthita houuNgaa| uttamakumAra cittaur3a se akelA cala par3A aura kucha dinoM meM maruccha ( bharauMca ) jA phuNcaa| darzanIya sthAnoM kA avalokana karate hue vaha munisuvrata bhagavAna ke mandira meM pahu~cA aura pUjA stuti dvArA apanA janma saphala kiyaa| phira sarovara ke taTa para jAkara baiThA to panihArina logoM se sunA ki kuberadatta vyavahArI pAMcasau pravahaNa bhara ke Aja hI samudra yAtrArtha ravAne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 24 ] ho rahA hai| kautukI uttamakumAra bhI sAMyAtrika kI anumati lekara pravahaNa para ArUr3ha ho gyaa| zubha muhUrta meM pravahaNa cala par3e, kucha dinoM meM pIne kA pAnI samApta ho jAne se jala-saMgraha karane ke lie zUnya dvIpa meM jahAja roke ge| saba loga jaba pAnI kI khoja meM utare to bhramaraketu nAmaka rAkSasa apane sATha hajAra sAthiyoM ke sAtha Akara logoM ko pakar3a kara taMga karane lgaa| sAhasI uttamakumAra turanta dvIpa meM utara AyA aura lalakAra kara akelA hI rAkSasa senA ke sAtha yuddha karane lgaa| usane jisa vIratA ke sAtha yuddha kiyA, bhramaraketu kAyaratApUrvaka bhaga gayA aura usakI senA titira-bitira ho gii| rAkSasa ko jItakara usane samudra taTa para jAkara dekhA to sAre jahAja ravAnA ho cuke the| kumAra ne socA-'loga kitane svArthI aura kRtaghna hote haiM ? dUsare hI kSaNa mana meM vicAra AyA ki vicAre bhayAkula hokara bhaga gae, isameM unakA koI doSa nahIM, mere pUrva janma ke pApoM kA udaya hai / isake bAda usane eka vRkSa para dhvajA bAMdha dI jisase kisI yAtrI-jahAja ko dUra se usakI upasthiti mAlUma ho jaay| vaha bhagavAna ke bhajana karatA huA phalAhAra se apanA nirvAha karane lgaa| __eka dina dvIpa kI adhiSThAtR devI ne kumAra ke saundarya para mugdha hokara usase bahuta hI anunaya pUrvaka prema yAcanA kii| kumAra ne kahA-mAtA tuma devI ho! maiM paranArI sahodara hU~ ! mere se tumhArA kisI bhI prakAra kArya siddha nahIM hogaa| ataH Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 25 ] naraka pariNAmI anucita adhyavasAyoM ko tyAga do! devI ne AjJA na mAnane para use talavAra dvArA mAra DAlane kI dhamakI dii| parantu kumAra ko apane nizcaya para aTala dekhakara saMtuSTa citta se devI ne kumAra ke zIla guNa kI stavanA karate hue bAraha koTi ratna vRSTi kii| isake bAda samudra meM jAte hue jahAja dekhakara kumAra ne jahAja rokane ke lie pukaaraa| lahakatI huI dhvajA ke saMketa se samudradatta jahAjoM ko kinAre lagAkara kumAra se milA aura sArA vRtAnta jJAtakara use apane jahAja meM baiThA liyaa| kucha dina meM jala samApta ho jAne se vyAkula hokara sabhI yAtriyoM ne zAstrajJa niryAmaka se jala prApti kA upAya puuchaa| usane kahA-thor3e samaya meM vela utarane para sphaTika ratnamaya parvata pragaTa hogA jisa para susvAdu jala kA kuMA hai| para vahA~ bhramaraketu nAmaka ati krUra aura mAMsabhojI rAkSasa rahatA hai| samudradevatA ke samakSa usane pratijJA kara rakhI hai ki pravahaNa para ArUr3ha yAtrI ko vaha nahIM maaregaa| isa prakAra bAteM cala rahI thI ki itane meM parvata pragaTa ho gyaa| sAmane ku~A~ dIkhane para bhI bhaya ke vazIbhUta hokara koI nIce nahIM utarA / kumAra ne sabako sAhasa bandhAkara jala lAne ke lie prerita kiyA aura saba kI surakSA kA uttaradAyitva apane para le liyaa| logoM ne rassI bAMdha kara jalapAtroM ko kue meM DAlA para ku~A jala se bharA huA hone para bhI kisI ko eka bUnda pAnI nahIM milaa| jaba rAkSasa ke bhaya se koI kue meM utarakara jalodghATana ke lie prastuta nahIM huA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 26 ] to lokopakAra ke hetu kumAra svayaM rajju ke sahAre kuMe meM praviSTa ho gyaa| usane dekhA ki sone kI jAlI se samUcA jala AcchAdita hai to tAroM ko idhara-udhara karake jala nikAlanA sugama kara diyaa| usane logoM ko jala bharane ke lie kahA to saba loga kumAra ke sadguNoM kI prazaMsA karate hue jala bharane lge| kumAra apane paropakArI kRtya ke lie Atma-santoSa anubhava karane lgaa| ___kumAra ne kue meM kaMcanamaya sopAna-paMkti dekhI, vaha kautukavaza usI mArga se Age bar3hA aura eka bhavya prAsAda ke pAsa jA pahu~cA jisake AMgana meM ratna jar3e hue the usakI prathama bhUmi svarNamaNDita thI dUsarI bhUmi meM maNimANika aura tIsarI meM motI camaka rahe the isI prakAra samRddhipUrNa vaha satamaMjilA makAna thaa| jaba kumAra tIsarI bhUmi meM pahuMcA to usane eka vRddhA ko baiThe dekhA / vRddhA ne kumAra ko dekhate hI kahA-are mUrkha ! tuma yahA~ bhramaraketu rAkSasa ke ghara akAla mauta marane ke lie kyoM Aye ho ? kumAra ne rAkSasa ko apane se parAjita batAte hue vRddhA se paricaya va prAsAda kA rahasya pUchA, to usane kahA-yahA~ se rAkSasadvIpa nikaTa hI hai aura vahA~ laMkApati bhramaraketu rAjya karatA hai| use apanI putrI 'madAlasA' atyanta priya hai jo advitIya sundarI aura guNavatI hai| eka dina bhramaraketu ne apanI putrI ke vivAha ke sambandha meM naimittika se pUchA to usane kahA-isakA pati vaha rAjakumAra hogA jo tIna khaNDa kA adhipati hogaa| naimittika Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kI bAta se bhramaraketu yaha jJAtakara cintita huA ki devakumara ke yogya merI putrI ko mAnava kyoM byAhegA ? usane tatkAla isa surakSita kUpadvAra vAle prAsAda meM kumArI madAlasA ko mere saMrakSaNa meM rakha diyA tAki usase koI bhI manuSya byAha na kara ske| __ bhramaraketu ne abhI phira dUsare jyotiSI se madAlasA ke byAha ke sambandha meM prazna kiyA to usane bhI uparyukta bAta khii| jaba pratIti ke lie rAkSasendra ne use pUchA to vaha kahane lagAsAMyAtrika jana ko mArane ke lie jAne para dvIpa meM usa akele ne tumheM jItA hai| yaha sunakara bhramaraketu sadalabala use mArane kI pratijJA kara yahA~ se gayA hai para Aja eka mahInA ho gayA, koI khabara nahIM milI ? vRddhA se uparyukta vRtAnta sunakara kumAra socane lagA-vaha lAkha pratijJA kare, merA kucha bhI nahIM bigAr3a sakatA, maiM use parAjita karake AyA hUM, mere sAmane usakI kyA visAta hai| itane hI meM madAlasA vahA~ A phuNcii| ve donoM paraspara eka dUsare ke saundarya ko dekhate hI mugdha ho ge| madAlasA ne Upara jAkara vRddhA ko apane pAsa turanta bulAyA aura pUchA ki tumhAre pAsa zubhalakSaNa vAlA puruSa kauna khar3A thA ? vRddhA ne jaba donoM kA paraspara prema jAnA to unakA gandharva vivAha karA diyA aura maNiratnAdi vividha vastue~ dete hue vRddhA ne unheM AzIrvAda diyaa| madAlasA ke sAtha uttamakumAra ne ghUma-phirakara bAga-bagIce, jalAzaya Adi dekhe va sukhapUrvaka rahane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 28 ] lgaa| madAlasA bhI jaina dharmaparAyaNa aura suzIla thii| kavi ne madAlasA ke apratima saundarya kA varNana 12vIM DhAla meM kiyA hai ( dekho pR0 135 ) dharmiSTA nArI ke varNana meM kavi ne nimna kavitta kahA hai :nArI miragAnayana, raMgarekhA, rasa rAtI; vade sukomala vayaNa mahA bhara yauvanamAtI / sArada vacana svarUpa, sakala siNagAre sohai, apachara jema anUpa mulaki mAnava mana mohai / kalola keli bahu vidha karai, bhUriguNe pUraNa bharI, candra kahai jiNadharama viNa kAmiNI te kiNa kaamrii| kavi vinayacandra ne yahAM prathama prakAza ko 14 DhAloM meM pUrNa karate likhA hai ki apane jJAnavRddhi ke hetu maiMne yaha prathama abhyAsa kiyA hai| ___ siddha pada kA smaraNa aura Atmatatva ke vicArapUrvaka kavi dvitIya prakAza prArambha karatA hai| uttamakumAra ne bairI ke sthAna meM adhika rahanA anucita jAna kara madAlasA se videza gamanArtha sIkha maaNgii| usane kahA-priyatama! maiM to chAyA kI bhAMti tumhAre sAtha rahUMgI aura yahA~ mere rahane kA koI prayojanabhI to nahIM hai| kumArI ne apane pA~ca ratna aura vRddhA ko sAtha liye aura ekamata se tInoM kUpa meM A gae / samudradatta ke AdamI usa samaya jala nikAla rahe the to rassI ke sahAre tInoM vyakti bAhara nikala aaye| logoM ne kumAra ke mukha se sArA vRtAnta jJAta kara Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 26 ] bar3I prasannatA vyakta kI aura saba loga pravahaNArUr3ha hokara ravAnA ho ge| ____ kucha dina bAda phira jahAjoM kA pAnI samApta ho gyaa| jala ke binA logoM ko dukhI dekhakara madAlasA ne logoM kA upakAra karane ke lie patise prArthanA kI / uttamakumAra ne kahAjala binA sabake oSTa sUkha rahe haiM, kyA upAya kiyA jAya ? yadi tuma kucha kara sako to sabakA duHkha dUra ho| madAlasA ne apane AbhUSaNAM kA karaNDiyA kholakara usameM se pAMca ratna nikalavAye aura unake guNa batalAte hue kahA-priyatama ! ye pAMca ratna devAdhiSThita haiM, inase svarNathAla, pyAlA, carI Adi bhare hue bhojana, maNi ratnAdi ke AbhUSaNa, zayanAsana, mUMga gehU~ Adi dhAnya tathA agni ratna se miSTAnna susvAdu vyaMjana prApta hote haiM / gagana-ratna se vastra, vAta-ratna se anukUla vAyu evaM nIraratna ko AkAza meM rakhakara pUjA karane se bAMchita jala vRSTi hotI hai| kumAra apanI dharmAtmA patnI ke guNoM se prasanna ho nIra-ratna ko stambhapara bA~dha kara bar3e samArohase pUjA kI jisase meghavRSTi huI aura logoM ne apane samasta jalapAtra bhara lie| phira mArga meM dhanadhAnya kI AvazyakatA par3ane para kumAra ne dUsare ratnoM ke prabhAva se vividha upakAra kiye| saba loga apane upakArI uttamakumAra kA bar3A Adara karane lge| samudradatta ne jaba se madAlasA ko dekhA, vaha usa para mugdha hokara use prApta karane ke lie nAnA prakAra ke ghAta socane lgaa| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 30 ] : samudradatta ne uttamakumAra ke prati bar3I AtmIyatA prakaTa kI aura usake sAtha itanI ghaniSThatA paidA kara lI ki donoM kA adhikAMza samaya eka sAtha hI vyatIta hotA thaa| madAlasA ne catAvanI dete hue kahA-priyatama ! yaha seTha Upara se madhurabhASI para antara meM bar3A kaluSita aura kapaTI hai| Apa isakA tanika bhI vizvAsa na kareM, kahIM yaha dhokhA de degaa| yataH mora madhura svara kari nai bole, raMga-suraMgo hoi| pUMcha sahita viSadhara ne khAyai, iNa dRSTAnte joi / yaha mujhe haraNa karane ke lie tumhAre se prema dikhAtA hai hai kyoMki 'dADha gale sahunI gula dIThAM, tehavo nAri zarIra' ataH Apa sAvadhAna rheN| kAle mastaka kA mAnava bar3A kapaTI hotA hai kavi ne madAlasA ke mukha se eka rAjakumAra kA dRSTAnta kahalAyA hai jo azvArUDha hokara vana meM gyaa| vanadeva ne bAnara kA rUpa karake rAjakumAra ko vRkSa para Azraya diyA aura rAtrimeM siMha ke upasthita hone para jaba usase rAjakumAra ko mAMgA to usane nahIM diyA para jaba bAnara rAjakumAra ke goda meM so gayA to siMha kI mAMga para apane azva kI rakSA ke badale bAnara ko vRkSa se nIce pheMka diyaa| kavi ne itanI kathA likhakara Age kA cAra zlokoM Adi kA kathA prasaMga vyAkhyAtA ko maukhika vivecana karane kI sUcanA dI hai| madAlasA ne kahA priyatama ! sAvadhAna raheM tAki bhaviSya meM pazcAtApa na ho| saujanyamUrti uttamakumAra ne kahA-seTha dharmAtmA hai ! candra se agni kaise Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [31] nikala sakatI hai ? kaha kara patnI ke vacanoM para dhyAna nahIM diyA / eka dina samudra meM jala kAntimaya parvata Adi kautuka dikhAne ke bahAne avasara pAkara samudradatta ne kumAra ko samudra meM girA diyaa| use samudra meM girate hI eka bar3e maccha ne nigala 'liyA aura gahare jala meM calA gyaa| phira samudra - taraMgoM ke sAtha kumAra ke puNya se vaha maccha samudra taTa jA pahu~cA jise dhIvara ne jAla meM pakar3a liyA / jaba maccha kA udara cIrA gayA to uttamakumAra binA kisI kaSTa se usameM se nikala gayA / dhIvara logoM ne kumAra ko apanA svAmI sthApana kara diyA aura vaha unakI vastI meM phalAhAra dvArA apanA jIvana nirvAha karane lagA | idhara uttamakumAra ko samudra meM girAkara seTha kapaTa - vilApa karane lgaa| jaba madAlasA ne kolAhala meM kumAra ke samudrapatana kA sunA to vaha samudradatta ke isa akRtya ko jJAta kara nAnA vilApa karate hue apanA dhairya kho baiThI / vRddhA ne use AtmaghAta mahApApa batalAte hue haMsa haMsI kA dRSTAnta dekara zAnta kiyA / nirlajja samudradatta madAlasA ko sAntvanA dene ke bahAne AyA aura usakI prazaMsA karate hue bhAvI prabala batA kara anta meM use apanI gRhiNI bana jAne kI prArthanA kI / madAlasA ne zIla rakSA ke hetu chala kA Azraya lekara use kahA ki kucha dina Thahariye, mere pati ko dasa dina ho jAne dIjiye phira kisI nagara meM jAkara rAjA ke samakSa ApakA kathana svIkAra kara Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 32 ] luuNgii| seTha bhI madAlasA ke ina vacanoM se saMtuSTa ho gyaa| vRddhA ne madAlasA ke cAturya kI prazaMsA kii| seTha ke jahAja jaba ulTe mArga calane lage to madAlasA ne pavana-ratna kI pUjA kI jisase anukUla vAyu dvArA jahAja moTapallI velAkula ke taTa para A lge| yahA~ kA rAjA naravarma bar3A dharmAtmA aura nyAyapriya thaa| madAlasA ko lekara seTha rAjasabhA meM pahu~cA aura rAjA ko bheMTa puraSkAra se prasanna karake nivedana karane lagA-rAjan ! mujhe yaha mahilA candradvIpa meM milI hai, isakA pati samudra meM gira kara mara mayA yaha pavitra hai aura ApakI AjJA se merI gRhiNI bnegii| madAlasA ne kahA-mUrkha ! kyoM mithyA aMTa saMTa bakatA hai, agara rAjA nyAya kare to tumhAre dA~ta tor3a de| usane phira rAjA ko sambodhana kara kahA-mahArAja ! isa pApI ne mere pati ko samudra meM girA diyA hai, maiMne apanI zIla rakSA ke hetu ise bhulA kara Apake sAmane upasthita kiyA hai aba Apa jaise mahApuruSa anyAya nahIM kareMge kyoMki vaisA hone se meru parvata kampAyamAna ho jAya evaM pRthvI pAtAla ko calI jAya / ataH duSTa ko yathocita zikSA deN| rAjA ne kruddha hokara samudradatta ke pAMcasau jahAja jabta kara liye aura madAlasA se kahA-beTI ! tuma merI putrI trilocanA ke pAsa usakI bahina kI taraha ArAma se rho| cintA chor3akara dAna puNya karatI rho| yadi kisI taTa para tumhArA pati pahu~cegA to usakA anusaMdhAna karavAyA jaaygaa| madAlasA ko rAjA ne dharmaputrI karake maanaa| vaha paMca ratnoM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 33 ] ke prabhAva se dAna puNya karatI huI satI striyocita niyamoM kA pAlana karatI huI kAla nirgamana karane lgii| usane snAna, zRMgArAdi kA tyAga kara diyA aura pratidina nIrasa AhAra kA ekAzanA karake bhUmi zayana svIkAra kara liyaa| vaha puruSa mAtra kI ora najara uThAkara bhI nahIM dekhatI evaM nirantara navakAra mantra kA smaraNa kiyA karatI thii| eka dina dhIvara logoM ke sAtha uttamakumAra bhI moTapallI AyA aura nagarI kA avalokana karatA huA jahA~ rAjA naravarmA apanI putrI ke lie prAsAda banavA rahA thA, vahA~ Akara dekhane lgaa| kumAra vAstuzAstra meM niSNAta thA, usane sthAna-sthAna para sUtradhAroM se vAstu-doSa sudhArane ke lie nirAbhimAnatA se ucita parAmarza diye jisase prasanna hokara sUtradhAroM ne kumAra ko apane pAsa rakha liyaa| kumAra ke sAnnidhya se thor3e dinoM meM vaha sundara prAsAda bana kara taiyAra ho gyaa| eka bAra rAjA naravarmA prAsAda nirIkSaNArtha Aye, ve uttamakumAra ko uccAsana para baiThe dekhakara socane lage ki yaha rUpa aura guNa se rAjakumAra mAlUma hotA hai| unhoMne kumAra se paricaya pUchA to usane kahA-rAjan ! maiM paradezI hUM aura Apake nagara meM nivAsa karatA huuN| rAjA mahala dekhakara calA gayA / vasaMta Rtu thI vana-vATikA kI zobhA avarNanIya thI, kavi ne DhAla 13vIM meM vasanta Rtu kA acchA varNana kiyA hai| rAjakumArI bhI krIr3A ke hetu bagIce meM AI, use sA~pa Dasa gyaa| sarvatra hAhAkAra chA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 34 ] gyaa| kumArI ke viSa vyApta zarIra ko rAjamahala meM lAkara viSApahAra ke hetu gArur3ika logoM ko bulAyA gyaa| unake lAkha upAya karane para bhI jaba kumArI nirviSa nahIM huI to rAjA ne rAjakumArI kA viSa utArane vAle ko arddharAjya va kumArI se pANigrahaNa kara dene kI udghoSaNA karavA dii| uttamakumAra ne paTaha sparza kiyA aura usane mantra vidyA ke bala se rAjakumArI trilocanA ko saceta kara diyaa| rAjA ne apane vacanAnusAra zubha mUhurta meM uttamakumAra ke sAtha trilocanA kA pANigrahaNa karA diyaa| hastamilApa chur3Ane ke samaya rAjA ne use arddha rAjya de diyaa| uttamakumAra apanI priyA ke sAtha navanirmita prAsAda meM rahane lagA / yahA~ dUsarA adhikAra samApta ho jAtA hai| - tIsare adhikAra ke prArambha meM kavi bhagavAna mahAvIra ko namaskAra kara zrotAoM ko Age kA sambandha sunane kA nirdeza karatA hai| madAlasA ne dAsI se kahA- priyatama kA abataka koI patA nahIM lagA ataH ve samudra meM DUba gae mAlUma hote haiM / maiM aba kisa AzA se jIvita rahUM ? maiMne itane dina AMbila tapazcaryA kI, jinAlaya evaM svarNa, ratnamaya pratimAeM banavAI, trikAla pUjA kii| sAdhu va svadharmiyoM ko dAna puNya Adi dharmArAdhana karate hue pratIkSA kI para aba to pAMcoM ratna trilocanA bahina ko sambhalA kara saMyama-mArga svIkAra kara lenA hI mere liye zreyaskara hai / vRddhA ne kahA-jisa paradezI ne trilocanA se vyAha kiyA hai, sAre nagara meM usakI prazaMsA sunAI detI hai, merI AtmA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSI detI hai ki vaha avazya tumhArA pati hI hogaa| yadi AjJA do to jAkara pratIti kara AUM ? vaha madAlasA kI AjJA lekara trilocanA ke ghara gaI aura trilocanA ke bhAgya kI prazaMsA karate hue usake priyatama ko dekhane kI icchA prakaTa kii| trilocanA ne kahA mere prANAdhAra mahala meM soye hue haiM, jAkara dekha aao| vRddhA ne uttamakumAra ko palaMga para soye hue dekhA aura madAlasA se Akara kahA-mujhe to tumhAre pati jaisA hI lagatA hai| yaha sunakara madAlasA ke hRdaya meM prema jagA aura usase milane ko utsuka huii| phira dUsare hI kSaNa binA pratIti kiye parapuruSa ke prati AkRSTa honevAle pApI mana ko dhikkArA / idhara uttamakumAra ne vRddhA ko dekha kara jAte hue dekhA to trilocanA se pUchA ki abhI mahala meM kauna AI thI, mujhe patA nahIM lgaa| trilocanA ne kahA-mere se bhI saundarya va guNoM meM utkRSTa eka paradezina yahA~ AI hai jise maiMne bahina karake mAnA hai vaha ekAnta meM rahakara dharma dhyAna karatI hai paropakAriNI to vaha advitIya hai usake pAsa dikhatA to kucha nahIM para na jAne usake pAsa kyA siddhi hai dAna puNya meM apAra dhanarAzi vyaya kara rahI hai| pati ke viyoga meM usane zarIra ekadama sukhAkara kRza kara liyA hai| yaha vRddhA jo Apako dekha gaI usI kI sakhI hai| kumAra ne jaba yaha vRtAnta sunA to use apanI priyatamA madAlasA kA khyAla AyA aura usase milane ko utsuka huaa| phira dUsare hI kSaNa socA--use na jAne pApI samudradatta ne kahA~ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 36 ] lejAkara kisa vipatti meM DAlA hogaa| vyartha hI parastrI para moha utpanna hone kA pazcAtApa karatA huA madhyAnhakAla maiM jinapUjA ke hetu kusuma, candana Adi lekara jinAlaya meM gyaa| bahuta vilamba ho jAne para bhI jaba kumAra vApasa nahIM lauTA to trilocanA ne cintita hokara dAsI ko bhejaa| khabara milI ki use na to kisI ne jAte dekhA aura na Ate hii| trilocanA pati-viyoga se dukhI hokara vilApa karane lgii| sarvatra khoja karAI gaI para kumAra kA koI patA nahIM lgaa| __ isI nagarI meM mahezvaradatta nAmaka vaNika rahatA thA jisake 56 koTi svarNa-mudrAeM nidhAna meM, 56 koTi udhAra meM, evaM 56 koTi mudrAeM vyApAra meM thii| usake 500 jahAja, 500 gokula, 500 hAthI, 500 ghor3e, 500 pAlakI, 500 koThe, 500 subhaTa va pAMca lAkha sevaka the| usake koI uttarAdhikArI putra nahIM thA, sahasrakalA nAmaka eka mAtra guNavatI kanyA thI jisake lie yogya vara prApta hone para pANigrahaNa karavA ke svayaM dIkSita hone kI seTha mahezvaradatta kI cira-kAmanA thii| usane apanI 64 kalA nidhAna putrI ko taruNa vaya prApta ho jAne para bhI jaba yogya vara na milA to eka naimittika se apane bhAvI jAmAtA ke viSaya meM prazna kiyaa| naimittika ne kahA-jo vyakti rAja sabhA meM trilocanA ke pati aura madAlasA kA pUrA vRttAnta kahegA, vahI tumhArI putrI kA vara hogA aura Aja se eka mahIne bAda vaha milegaa| vahI akhaNDa pratApI sAre rAjya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 37 ] kA adhipati hogA! jyotiSI ke vivAha lagna dene para seTha ne svajana sambandhiyoM ko nimantrita kara vivAhamaNDapa kI racanA kI evaM nAnA prakAra kI vivAha sAmagrI kA saMcaya bar3e jora-sora se karanA prArambha kara diyaa| nagara meM vara ke binA vyAha maMDane kI bar3I bhArI carcA cala rahI thii| rAjA ne jaba yaha bAta sunI to usane seTha mahezvaradatta kI vairAgya-bhAvanA kI bar3I prazaMsA kI aura vaha bhI trilocanA ke pati kI khojakara use rAjapATa dekara dIkSA lene kA prabala manoratha karane lgaa| rAjA ne sarvatra udghoSaNA karavA dI ki jo trilocanA ke pati va madAlasA kA vRttAnta prakAzita karegA use rAjyAdhipati banAne ke sAtha-sAtha mAhezvaradatta kI putrI sahasrakalA ke sAtha vivAha karA diyA jaaygaa| eka mAsa bItane para eka zuka ne Akara paTaha sparza kiyA aura mAnava bhASA meM bolakara kahA mujhe rAjasabhA meM le jAo maiM rAjA ke jamAtA aura madAlasA kA sArA vRttAnta batAkara rAjA kA rAjya va sahasrakalA ko prApta kruuNgaa| saba loga use kautukapUrvaka rAjasabhA meM le aae| zuka ne manuSya kI bhASA meM kahA-parade ke andara trilocanA aura madAlasA ko bulAkara upasthita kIjie tAki maiM sArA AkhyAna kaha sunaauuN| rAjA ne kahA-tuma jJAna ke binA triyaMca kisa prakAra sArI bAteM jAnate ho ? zuka ne kahA- maiM trikAlajJa hUM, bhUta bhaviSya kI sArI bAteM batalAne meM samartha huuN|" phira zuka ne rAjA aura samasta nAgarika logoM ke samakSa apanA vaktavya prArambha kiyA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 38 ] * vArANasI ke rAjA makaradhvaja kA putra uttamakumAra bhAgya parIkSA ke lie ghara se nikalakara dezATana karatA huA bharuacha AyA aura mugdhadvIpa dekhane ke lie jahAja meM baiThakara samudra ke boca phuNcaa| vahA~ jalakAnta parvata sthita bhramaraketu rAkSasa kArita kueM meM sAhasa pUrvaka utara kara laMkApati kI putrI madAlasA se usane pANigrahaNa kiyaa| phira apanI strI ke sAtha kUpa-mArga se bAhara Akara samudradatta ke vAhana meM ArUr3ha huaa| mArga meM jala zeSa ho jAne para paMcaratna ke prabhAva se sabako azana pAna se santuSTa kiyaa| kumAra kI saMpadA aura strI ko dekhakara pApI seTha ne use samudra meM girA diyaa| use girate hI makara ne nigala liyA jise dhIMvara ne jAla meM pakar3akara udara vidIrNa kara kumAra ko nikaalaa| vaha eka dina trilocanA kA prAsAda dekhane AyA jisakA navya nirmANa ho rahA thaa| usakA rAjakumArI ke sAtha pANigrahaNa huA aura sukhapUrvaka rahane lagA aura eka dina vaha jina pUjA ke hetu ghara se nikalakara jinAlaya AyA pUjanAntara puSpa karaNDikA meM baMzanalikA ko khola kara dekhA to usameM rakhe hue jaharI sA~pa ne kumAra ke hAtha meM DaMka lagA diyA jisase vaha mUrchita ho dharAzAyI ho gyaa| he rAjan ! maiMne madAlasA aura trilocanA ke pati kA sArA vRttAnta batalA diyA aba kRpAkara apanI satya pratijJAnusAra merI AzA pUrNa kareM tathA seTha se bhI sahasrakalA kanyA dilaaveN| aisA kahakara zuka ke mauna dhAraNa karane para rAjA ne use Age bolane ko kahA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 36 ] to usane kahA-Apa apanA vacana pUrNa nahIM karate to maiM calA jAU~gA aura jaMgala meM phala-phUla vRtti se apanA udarapUrNa kruuNgaa| maiMne yaha jAna liyA ki manuSya mAyAvI hote haiM aura svArtha siddha hone para tatkSaNa badala jAte haiN| yaha kahakara jaba zuka ur3ane lagA to rAjA ne roka kara kahA-dhairyadhAraNa karo, rAjya avazya dUMgA, para yaha to batalAo uttamakumAra kahA~ hai ? jIvita hai ki nahIM ? merI yaha zaMkA dUra karo ! zuka ne kahA-itanI bAta batAne para bhI jaba kucha nahIM milA to Age bAlukA ko pIlane se kyA tela nikalegA ? jaba rAjA ne rAjya va kanyA dene kI svIkRti dI to zuka Age kA vRtAnta batalAne lagA- 'uso samaya anaMgasenA nAmaka sundara gaNikA vahAM pahuMcI aura use viSApahAra maNi prakSAlita jala dvArA nirviSa kara diyA aura apane ghara le jAkara cauthI maMjila ke mahala meM rkhaa| rAjan ! maiMne dAkSiNyavaza sArA vRttAnta batalA kara mUrkhatA kI aba yadi Apa apanA vacana pUrA nahIM karate to maiM jAtA hUM, ApakA kalyANa ho ! rAjA ne kahA-arddha cikitsA karake vaidya nahIM jA sakatA ataH anaMgasenA ke ghara meM kumAra ko zodha kara lU~ phira tumheM rAja duuNgaa| .. rAjA ne apane karmacAriyoM ko anaMgasenA ke ghara bhejaa| vezyA se rAja-jAmAtA kA anusandhAna pUchA to vaha cintita aura nIcI najara kara mauna ho gii| jaba uttamakumAra vezyA ke Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 40 ] yahA~ na milA to rAjA ne sacinta hokara zukarAja se hI prArthanA kI ki tumhI saba spaSTa anusaMdhAna kaho ! usane kahA- anaMgasenA ne dekhA rAja-jAmAtA ko yoM ghara meM rakhanA muzkila hai ataH use sarvadA apane yahAM rakhane ke liye usake paira meM maMtrita DorA bA~dhakara zuka banA diyaa| usane zuka ko svarNa piMjar3e meM rkhaa| vaha rAta meM use puruSa aura dina meM zuka banA detI hai evaM gItagAna Adi se usakA manoraMjana karatI hai| kumAra ne mana meM socA-karmagati bar3I vicitra hai! maiMne aisA kyA pApa kiyA jisase manuSya bhava meM triyaMca gati bhoganI par3atI hai| zAyada madAlasA aura pAMcaratna usake pitA kI AjJA binA grahaNa karane kA tathA vRddhA ke Ane para trilocanA se usakI sakhI para svastrI jAnakara kSaNika mAnasika pApa kiyA to usI ke phalasvarUpa sA~pa na Dasa gayA ho ? kavi kahatA hai ki uttama puruSa apane thor3e se aparAdha ko bhI vizeSa mAnate haiN| . anaMgasenA ke yahA~ rahate use eka mAsa ho gayA Aja vaha daivayoga se piMjar3A khulA chor3akara kisI kAma meM laga gii| zuka ne paTahodghoSaNA sunakara use sparza kiyA aura isa samaya vaha Apake samakSa upasthita hai| rAjA ne harSita hokara usake paira kA DorA kholA to vaha turata uttamakumAra ho gyaa| uttamakumAra ko dekhakara sarvatra Ananda chA gyaa| madAlasA va trilocanA ke apAra harSa kA to kahanA hI kyA ? seTha mAhezvaradatta ne apanI putrI sahastrakalA kA kumAra ke sAtha pANi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 41 / grahaNa kara diyA sAre nagara meM Ananda utsava manAye gye| sundarI gaNikA anaMgasenA bhI pAtivrata niyama lekara kumAra kI cauthI strI ho gii| rAjA ne mAlina ko bulAkara dhamakAyA to usane samudradatta vyavahArI dvArA pA~casau mudrA prApta kara lobhavaza kumAra ko mArane ke lie puSpa-karaMDikA meM sA~pa rakhane kA duSkRtya svIkAra kara liyaa| rAjA ne samudradatta va mAlina ko mRtyudaNDa diyA para udAracetA kumAra ne apanA bhAgya-doSa batAte hue unheM kSamA karavA diyaa| rAjA ne samudradatta kA sarvasva lUTakara anta meM deza nikAlA de diyaa| - rAjA naravarmA ne uttamakumAra ko rAjapATa sauMpa kara seTha mahezvaradatta ke sAtha sadguru ke caraNoM meM jAkara saMyama-mArga svIkAra kara liyA aura zuddha cAritra pAlana kara karmoM kA kSaya kiyaa| anta meM kevalajJAna pAkara mokSagAmI hue| jaba rAkSasendra bhramaraketu ne naimittika se apane vairI kA patA pUchA to usane kahA, vaha tumhArI putrI ko paMca ratnoM sahita vyAha kara le gayA aura isa samaya moTapallI meM hai| jaba bhramaraketu ne durgama vakra kUpa meM pahuMcanA asambhava vatalAyA to usane kahA ki jaba vaha akelA thA taba bhI tuma usakA parAbhava na kara sake to aba to vaha prabala aura jAmAtA bhI ho gyaa| bhramaraketu vairabhAva tyAga kara uttamakumAra se milA aura apanI putrI tathA jAmAtA ko AzIrvAda dete hue usakI adhInatA svIkAra kara lii| .. eka dina jaba uttamakumAra rAjasabhA meM baiThA thA to Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 42 ] vArANasI se makaradhvaja kA patra lekara eka dUta upasthita huA, jisameM atyanta prema pUrvaka likhA thA-'beTA! tumhAre jAne ke bAda hamane cAroM ora bahuta khoja kI para tumhArA koI patA nahIM lgaa| aba tuma zIghra Akara hamArA hRdaya zItala kro| maiM aba vRddha ho gayA ataH tuma rAja-pATa sambhAlo tAki maiM . AtmakalyANa kruuN| pitR AjJA pAkara uttamakumAra kA hRdaya zIghra unake caraNoM meM upasthita hone ko utsuka ho gyaa| usane mantrI logoM ko rAjya bhAra sauMpa kara apanI cAroM striyoM ko lekara sainya sahita vArANasI ke prati prayANa kara diyaa| mArga meM citrakUTa jAkara rAjA mahAsena se milA jisane pUrva nizcayAnusAra uttamakumAra ko rAjyAbhiSikta kara svayaM saMyamamArga svIkAra kara liyaa| uttamakumAra kaI dezoM meM apanI AjJA pravartita kara sainya sahita gopAcalagiri kI ora bddh'aa| vahIM ke rAjA vIrasena ko khabara milate hI cAra akSauhiNI senA ke sAtha sImA para A DaTA / paraspara ghamAsAna yuddha huA, kavi ne 10vIM DhAla meM yuddha kA acchA varNana kiyA hai| anta meM vIrasena parAjita hokara jIvita pakar3a liyA gyaa| usake AdhInatA svIkAra karane para kumAra ne use chor3a diyaa| apanI parAjaya se vairAgyavAsita hokara usane eka hajAra puruSoM ke sAtha suvihita AcArya yugandharasUri ke pAsa cAritra grahaNa kara liyaa| thor3e dina bAda mArga ke abhimAnI rAjAoM ko vazavartI kara uttamakumAra vArANasI phuNcaa| usake Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 43 ] svAgata meM nagara ko sajAkara bar3e bhArI utsava samAroha kiye ge| uttamakumAra apane mAtA pitA kI caraNavandanA kara atyanta pramudita huaa| apane putra ko itane bar3e rAjya-vistAra va cAra rAniyoM sahita samAgata dekhakara mAtA-pitA ko apAra harSa huaa| rAjA makaradhvaja ne kumAra ko zubhamuhUrta meM rAjyAbhiSikta kara svayaM dIkSA le lii| aba uttamakumAra cAra rAjyoM kA adhIzvara thaa| usake 40 lAkha hAthI, 40 lAkha ghor3e 40 lAkha ratha va cAra karor3a paidala senA thii| vaha 40 koTi gAmoM kA adhipati thaa| usane tIrthayAtrA, jinabiMba va prasAdoM ke nirmANa tathA graMtha bhaNDAra va svadharmI vAtsalya meM agaNita dhanarAzi vyaya kii| isa prakAra cAra rAniyoM ke sAtha sukhapUrvaka rAjya karane lgaa| eka dina kevalI munirAja ke zubhAgamana hone para rAjA caraNavandanArtha upasthita huaa| upadeza sunakara rAjA uttamakumAra ne kevalI bhagavAna se pUchA-prabho ! maiMne aise kyA pApa-puNya kiye jisase itanI Rddhi sampatti pAne ke sAtha-sAtha samudra meM girA, maccha ke peTa se nikalakara dhIvara ke yahA~ rahA evaM gaNikA ke yahA~ zuka pakSI ke rUpa meM rahanA par3A / kevalI bhagavAna ne pharamAyApUrvakRta karma kA vipAka udaya meM Ane para sukha-duHkha bhoganA par3atA hai| karmoM kA prabhAva jAnane ke lie kevalI bhagavAna ne rAjA ko pUrva janma kA sambandha kahA-himAlaya pradeza ke sudatta grAma meM dhanadatta nAmaka eka kauTumbika rahatA thA jisake cAra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 44 . ] striyA~ thI, kamevaza usakA sArA dhana naSTa ho gyaa| eka bAra coroM dvArA vastra luTe hue cAra munirAja usake gAMva meM Aye jo ThaNDa ke mAre kAMpa rahe the| dhanadatta kRpAlu thA usane unheM vastra dAna diyA cAroM striyoM ne bhI isa dAna kI bar3I anumodanA kI usI ke prabhAva se tumheM cAra mahArAjya mile| eka vAra kisI bhava meM tumane muniyoM ke malina zarIra ko dekhakara maccha jaisI durgandha batalAI jisake kAraNa tumheM maccha ke peTa meM tathA dhIvara ke ghara rahanA pdd'aa| isa bhava se hajAraveM bhava pUrva tumane zuka ko piMjar3e meM banda kiyA thA usI karmoM se tumheM zuka honA pdd'aa| anaMgasenA ne pUrvabhava meM apanI sakhI ko zRMgAra sajI huI dekhakara vezyA zabda se saMbodhita kiyA jisake karmodaya se vaha vezyA huii| rAjA uttamakumAra apanA pUrva bhava sunakara vairAgyavAsita ho gyaa| usane apane putra ko rAjapATa sauMpakara cAroM striyoM ke sAtha saMyama le liyaa| phira nirmala cAritra pAlana kara anazana ArAdhanA pUrvaka cAra palyopama kI AyuvAlA deva huaa| vahIM se mahAvideha kSetra meM utpanna hokara siddha buddha hoNge| ___ kavi vinayacandra ne saM0 1752 meM pATaNa meM cArucandra muni kRta saMskRta uttamakumAra caritra ke AdhAra se yaha rAsa-nirmANa kiyA hai| hamAre abhaya jaina granthAlaya meM isakI cArucandra gaNi dvArA svayaM likhita prati vidyamAna hai jisake anusAra yaha caritra bIkAnera meM 575 zlokoM meM prathamAbhyAsa rUpa meM banAyA hai kavi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 45 ] vinayacandra bhI isa racanA ko apanA prathamAbhyAsa sUcita karate haiM / jinaratnakoza ke anusAra isake atirikta tapAgacchIya jinakIrtti, somamaNDana aura zubhazIla ke bhI saMskRta caritra upalabdha hai tathA bhASA meM mahIcandra ne saM0 1561 jaunapura meM vijayazIla ne saM0 1641 meM, labdhivijaya ne saM0 1701 meM, kavi jinaharSa ne saM0 1745 pATaNa meM tathA rAjaratna ne saM0 1852 meM kher3A meM rAsa caupAI banAye jo sabhI upalabdha haiM / kavivara vinayacandra ke vyaktitva aura racanAoM kA thor3A vihaMgAvalokana pichale pRSThoM meM karAyA jA cukA hai| isa grantha meM aba taka kI upalabdha kavivara kI samasta racanAe~ dI jA cukI haiN| anta meM kavivara kI kRtiyoM meM prayukta desiyoM kI sUcI dekara isa grantha meM Aye hue rAjasthAnI va gujarAtI zabdoM kA koSa prakAzita kiyA hai| isameM zabdoM ke artha kI ora nahIM, para bhAvArtha kI ora hI lakSya rakhA gayA hai, eka zabda ke aneka artha hote haiM para jahA~ jisa bhAva meM use prayukta kiyA hai use samajhane meM pAThakoM ko sugamatA ho, yahI isakA uddezya hai / kavivara kI jIvanI ke viSaya meM hama adhika sAmagrI upalabdha na kara sake para jitanA bhI jJAta huA, diyA gayA hai / kavivara ke hastAkSara va unakI racanAoM kI prati ke antima pRSTha kA blAka banavA kara isa grantha meM prakAzita kara rahe haiM tAki unakI va unake guru kI akSaradeha ke darzana ho ske| yaha pustaka jisa rUpa meM prakAzita ho rahI hai usakA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 46 ] vAstavika zreya rAjasthAnI aura jaina sAhitya ke yazasvI vidvAna sAdUla rAjasthAna risarca insTITyUTa ke DAirekTara pUjya zro agaracandajI nAhaTA, jaina itihAsaratna ko hai jinakI satata ceSTA aura preraNA se zatAbdiyoM se jJAnabhaMDAroM meM par3e hue grantha prakAza meM A rahe haiN| merI samasta sAhitya pravRttiyoM ke to ve hI sarvesarvA haiM ataH AtmIyajanoM ke prati AbhAra vyakta karane kA prazna hI nahIM utthtaa| AzA hai pramAda va upayogazUnyatAvaza rahI huI bhUloM ko parimArjana karake vidvAna pAThakagaNa apane saujanya kA paricaya deNge| -bhaMvaralAla nAhaTA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThAGka anukramaNikA kRti nAma Adi pada caubIsI 1-RSabha jina stavanam gA0 7 Aja janama sukiyArathau re 1 2-ajita jina sta. gA0 7 sAhiba ehavau seviyai 2 . 3-saMbhava jina sta0 gA0 7 svastizrI garjita bhaya varjita 2 4-abhinandana jina sta0 gA0 7 hAre morA lAla thirakara rahyau 4 5-sumati jina sta0 gA0 7 sumati jinesara sAMbhalau 6-padmaprabhu sta0 gA0 7 padmaprabhu svAmI ho mAharI 5 7-supArzva jina sta0 gA0 7 sahajasuraMgA ho caMgA jinajI 8-candraprabhu jina sta0 gA0 7 candraprabhu nai candra sarIkhI 8 6-suvidhijina sta. gA0 7 suvidhi jiNaMda tumhArI 8 10-zItala jina sta0 gA0 7 araja saphala kari mAharI 10 11-zreyAMsa jina sta0 / gA0 7 jinajI ho mAni vacana mujha0 11 12-vAsupUjya sta0 . gA0 7 zrIvAsupUjya jinesara tAharI 12 13-vimala jina sta0 gA0 7 vimala jinesara suNi alavesara 13 14-anaMta jina sta gA0 7 eka sabala manameM ciMtA rahai re 14 15-dharmanAtha sta0 gA0 7 vAlhA suNi ho mujha aradAsa 16 16-zAMtijina sta0 gA0 7 hArelAla zAMtijinesara 17 17-~-kuMthunAtha sta.. gA0 7 bahudivasAM thI pAmiyau re . 18 18-aranAtha sta0 gA0 7 tujha guNa paMkati vAr3I phUlI 16 016-malli jina sta0 gA0 7 mallijinesara tuM paramesara 20 20- munisuvrata sta gA0 7 munisuvrata manamAharaujI 22 21-naminAtha sta0 gA0 7 sAhibAjI ho tuM namijinavara 22 22-neminAtha sta0 .. gA0 7 thAharI tau mUrati jinavara . 24 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRti nAma 23- pArzvanAtha sta 24 - mahAvIra sta0 25 - kalaza viharamAna bIsI sImaMdhara jina sta yugamaMdhara sta bAhu jina sta subAhu jina sta sujAta jina sta svayaMprabha jina sta RSabhAnana sta0 anaMtavIrya sta sUraprabha jina sta vizAla jina sta vajradhara sta0 candrAnana sta0 candrabAhu sta bhujaMga jina sta Izvara jina sta nemiprabha sta vIrasena sta . mahAbhadra sta0 devayazAsta ajitavIrya sta kalaza Jain Educationa International [ 48 ] Adi pada pRSThAGka gA0 7 jinavara jaladhara ulaTyau sakhi 25 gA0 7 manamohana mahAvIra re 27 gA0 7 iNipari maMi cauvIsI kIdhI 28 gA0 5 zrI sImandhara sundara sAhibA gA0 5 bIjA jinavara vaMdiyai gA0 5 bAhujinezvara vInavuM re gA0 5 zrIsubAhu jinavara namiyai gA0 5 zrIsujAta jina pAMcamAMjI gA0 5 zrI svayaMprabha atizaya ratnanidhAna gA0 5 RSabhAnana jinavara vaMdI gA0 5 anantavIya jina AThamo re teM pAmI gA0 5 sUraprabhu prabhutA gA0 5 zrI suvizAla jiNaMda gA0 5 raMgaraMgIlA ho lAla vajradhara gA0 5 caMdrAnana jina caMdana zItala gA0 5 candrabAhu jinarAja umAha dhari gA0 6 bhujaMgadeva bhAvai namuM 30 31 32 33. 34 35 For Personal and Private Use Only 35 36. 37 38. 36. 40 41 42. gA0 5 Izvarajina namiyai gA0 5 harSa hIMDolaNai jhUlai gA0 5 jayau vIrasenAbhidho jinavaro 45. 47 gA0 5 sAhiba suNiyai ho sevaka vInatIjI 46 gA0 5 tumhe to dUra jaivasyA re hAM gA0 5 ajitavIraja jina vIsamAjI gA0 5 saMprati vIsa jinesara vaMdau 48 46 43. 44 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThAMGka [ 46 ] kRti nAma Adi pada zatruJjaya yAtrA sta0 gA0 21 hAramorA lAla siddhAcala so0 50 RSabhajina sta0 gA0 7 vInati suNo re mAMharA vAlhA 54 zatruJjaya Adi sta0 gA0 13 bAta kisI tujhanaI kahuM 55 abhinaMdana sta. gA0 4 paMthIr3A aMdeso miTasai 57 caMdraprabha sta. gA0 5 sAhibA ho pUraNa zazihara sArikho 58 zAMtinAtha sta. . gA0 5 sAMbhalinisanehI ho lAla 56 neminAtha sta0 gA06 nemajI ho araja suNo re vAlhA 56 neminAtha sohalA gA0 7 nemikuMvara vara voMda 'virAje 206 nemirAjula bArahamAsA gA0 13 Avau ho isa riti hitasaI 61 saMkhezvarapArzva sta0 gA0 11 zrI saMkhesara pAsajI re lo 64 pAzvanAtha vR0 sta0 gA0 11 zrIpAsa jinesara svAmI pArzvanAtha sta0 gA0 7 sundara rUpa anUpa gaur3IpArzva sta0 gA0 15 nAma tumAro sAMbhalI re pArzvanAtha sta0 gA0 3 mAI mere sAMvarI sUrata sU pyAra 70 vAr3IpArzva sta0 gA0 6 lAMcyA giravara DUMgarAjI 71 ciMtAmaNipArzva sta0 gA0 7 bhalau baNyo mukhar3A no maTako 72 ciMtAmaNi pArzva sta0 gA0 5 araja arihaMta avadhAriyai jI pAzrvanAtha gIta gA0 7 tUThA he pAsa jiNaMda - jiNaMda svAbhAvika pArzva sta0 gA0 6 suNi mAharI aradAsa re nAraMgapura pArzva sta0 gA0 7 sunijara tAharI dekhinaI re rahanemi rAjimati sa0 gA0 15 zivAdevInandana caraNa vandana sthUlibhadra samAya gA0 7 sAMli bholI-bhAminI re sthUlibhadra bArahamAsA gA0 13 ASADhai AzA phalI 80 jinacandrasUri gIta gA0 11 bar3avakhatI gurunita gAjai Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 50 ] kRti nAma Adi pada pRSThAGka 11 aMga sajjhAyAdi AcArAMga sajjhAya gA0 7 pahilo aMga suhAmaNo re sUyagaDAMga sa0 gA0 7 bIjo re aMga hive sahu0 sthAnAMga sUtra sa. gA0 7 trIjau aMga bhalau kahyau re samavAyAMga sa. gA0 7 cauthau samavAyAMga suNau 89 bhagavatI sUtra sa0 gA0 7 paMcama aGga bhagavatI jANiye re 60 jJAtA sUtra sa0 gA0 7 chaTho aGga te jJAtA sUtra vakhANiyaha1 upAsakadasAMga sa0 gA0 7 hivaisAtamo aMga te sAMbhalo 63 antagar3adasA sa0 gA0 7 AThamo aMga antagar3adasAjI 64 aNuttarovavAi sa0 gA0 7 navamo aMga aNuttarovavAI 64 praznavyAkaraNa sa0 gA0 7 dasamau aMga suraMga sohAvai 65 vipAka sUtra sa0 gA0 7 suNo re vipAka zruta aMga 11 aMga sa. gA0 7 aMga igyAre meM thuNyA 68 durgati nivAraNa sa0 gA0 6 suguNa sahejA merA Atama 66 jina pratimA svarUpa sa0 gA0 36 vipula vimala avicala amala 100 kuguru sajjhAya gA0 31 jaina yukti suM sAdhanA 104 uttamakumAracaritra caupaI 108 se 208 taka DhAloM meM prayukta desI sUcI kaThina zabdakoSa 5 211 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali ramAws dharmavacana mAdhaka sAmAjinavacanomahAnunAuyogikamamA mAnavacanopanI je sodhika sukalan pAra mimikA kAraNa vidhiayeSalAyAyApaka nAmogikatA 38 ayodhika nizyA" .zrI mAragayAtakalApazanakA gjjhaalnmH| navarAtilivisvAhA gal janayuktisusAdhanA'nAgamayuprakalAnitaMtravihitalakSa Aragaran suvihitalakarNamUla sivitAnidhArakAyadA)yakiraNa anubaMdhAnisanavidhAMjAnideutirabaMdhAsAzivAya saraNayuSAMcarakaraNaguNalIlAvizayasudhanamutrArakriyAdharaNa supraamanmiyAbamayakaviramAMtihA paMcAyaNahAvida pakSanisadinaadhikaya evAbadaguruvadIyAzivAyana bhAkakakapaTavaradatasianpadAlAvIlAyarInA Raaangrhii| viditapaMcakanAvazeSamAnavakahi bAgamurelAlA kurakaamsnAvarezaMsaraNana21 kavitadi namAnasazelAlA adhikaprayojanolisAvaragataguNapAmiyA relAlApAmavAyapramANasAzrAdhamayamA26vikalasa karAcAramAcalanaavadhivabaMdamurelAlAnitanirgapacArazayA 1 bAvaSTivistAudikavividhaSakArezAvahamAnapara nikhrelaalaajemdniidhaarm||4|| manamAragacAlatAnavi pAikilAgarezAcinavicArisamAvaralAlAvalimarakaTavAgare Han0 aghahAsarAyorakhadesasusamAuena aMtaragatimAnapaka " zapabahiraMgavAnAlAlabaramAhejedharAzakaraparaupamAnajAu 901 asatAzaAcarAvacamatadhAvidhidyAyalAlaremavikalpakAhi nakarAtrahaniSipradhAvasAyInA cAhaginispAyamapUravapa cAralAlaviNaNakalimAnahAyopratiparihAralAla zrA saayNkaaykraajdrapvijemlaalshkaarijnlaalbnaa| viviiyutpremlaal40|| zmasaMvaratAhijeravikArika haravanpalAlazApa dAlariyAmana lAgae nA jilaadhikAra apanAjenavAzvatopare sAjanamuNimohiaahinaviamana nizcayakaripovarAyAnanayulimorA japUravidhizanaka kimvipriitraayaa|vinnpaasvupaasrvdesprinniitraarmaa|| naveyavaSANejekarA kalpavAcanatAmarAyA sAizanAtanIana 3 kalpataraliiemayAnityakSikAtaramapramAprAganideipiMkare yaa| jelpnehm'tividhaabhaavpkdyshkre||4||lijenyaal kalasyamavayasmApAniyama umaresamAlanI "pIlirAva DhAla : meremanAenI mAyakavAkharelA nAma laivavAviveka vakipAkA kisaMdhArevArAMbaramugati " FINdika matadAnamAraya mArizasa "caMmAradhAra azupasApAnama Jain Educationa Intekavivara ke hastAkSaroM meM kugurU svAdhyAya kA kharaDAw.jainelibrary.org Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only vinayacandrakRti kusumAJjali - mrnnaa|| esarI gaipAratI // s|| mujamanamama veli kisI cune dara saMgha kara salavara sanI re lie saNAde adhUrI asAla lAi | sapA kA bUDhA U e bAla ki tite phala tevha phUTasa0|| svAda ativissaal||30|| ha paardhiidiyi||shmdaavaadm kAra ki / sAsa kI eAMganI // // vtpaangtykaar||40|| saMvata satara vAdana sAdarSA riti natamAsa ki| dasamI dina3 diekAmA samanacyA saas||shriitidhrmsuu [ripATavI||sa||zrI jinacaMdrasUrI sti| kharataragahanA raakhiiyaa| satasarAja gIsa6 saNApAThadarSa vidhAnasI |sa jJAna tilakakhae sAtha ki|dinyvN ikadama karI // saMga igyAra sikSAya ||7||snn itizrIekAdazAMgAnAsvAdhyAyaH // saMva kamana gare / upAdhyAya zrIharSa vidhAna hI ziSTa sspnnii| haramAlA pavanA / / shriirstmH| shrutN| tya66varSe mitI dezAsa di14 dine| zrI di paMpajana tilaka liSata sAdhIkIrtimAlA lavtraH kalyANamastaH // zreyA sipravartatAM // kavivara ke guru u0 jJAnatilaka likhita kavi vinayacandrakRti saMgraha prati kA antima patra bts Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali caturviMzatikA // zrIRSabha jina stavanam // DhAla-mahiMdI raMga lAgau Aja janama sukiyArathau re, bheTyA zrIjinarAtha / . prabhu suM mana lAgo, khiNa ika dUri na thAya // prA suguNa sahejA mANasAM re, jorai miliyai jAya / pra0 // 11 // nayaNe nayaNa milAyanai re, jina mukha rahIyai joya / pr0|| . tau hI tRpti na pAmiyai re, manasA bivaNI hoya / pra0 // 2 // mAnasarovara haMsalau re, jema karai jhakajhola / pr0| tima sAhiba saiM mana milyau re, karai sadA kallola / pr0||3|| hIyar3A mAhi je vasai re, vAlhA lAgai jeha / pr0| . jau bIjA rUpaI rUr3A re, na gamai tAM tUM neha / pra0 // 4 // rasalyai guNa makaraMda nau re, catura bhamara saji kheda / pra0 je jaNa ghaNa sarikhA huvai re, syu jANai tasa vedha / pra0 // 5 // ehavau maeNi nizcaya kiyau re, palaka na melUM pAsa / pr0| Akhara sevA mAM rahyAM re, phalasyai mana nI Asa / pra0 // 6 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali mIThA amRta nI parai re, RSabha jinezvara sNg| pr0| 'vinayacandra' pAmI karI re, rAkhau rasa bhari raMga / pra0 // 7 // ||shrii ajita jina stavanam // DhAla-hamIrA nI sAhiba ehavau seviyai, suguNa sarUpa sateja sjnjii| milatAM hI mana ullasai, dIThAM bAdhai heja sajanajI / / 1 / / saa0|| tetau Aja kihA~ thakI, jiNa mAheM huvai svAda / sa0 / svAda bihUNA chor3iyai, rAkhevAM marajAda sajanajI // 2 / / saa0|| samaya achai iNa rIta noM, tau piNa bakhata pramANa / sa0 / mujhanai prabhu tehavau milyau, sahaja suraMga sujANa / sa0 ||3||saa0|| jyAM sa~ mana pahilI hu~tau, te tau deva kudeva / s0| . kaMcana nai vali kAmiNI, te jIpyA nitameva / sa0 ||4||saaall e nirjita iNa bAta mAM, riddhi tajI bharapUra sjnjii| darpa hatau kaMdarpa nau, te paNi Talyau dUra sajanajI // 5 // saa0|| mugati badhU rasa rAgiyau, jyotirmaya vasudhAra sjnjii| yaza mahakai gahakai guNe, ajita vijita ripuvAra |s0||saa0|| 'vinayacandra' prabhu AgaleM, karma arI karI nIma sjnjii| begi valyA garbhaI galyA, jima poiNa gala hIma sa0 // 7 // sA0 / / ||shrii saMbhava jina stavanam // ___ DhAla-dhaNarA mArUjI re lo svastizrI garjita bhayavarjita tribhuvanatarjita sakala jIva hitakAmI re lo / mhArAM vAlesara jI re lo|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatikA te ziva baMdira anubhava mandira sadguNa sundara tihAM chai saMbhava svAmi re lo|| maa0||1|| tiNa dizi lekha likhai premAtura cita nau cAtura Atura prema prayAsai re lo / maa0| prabhu nai prIti pratIta dikhAlI rIti rasAlI, pAlI sevaka bhAsai re lo // maa0||2|| suguNa sanehI araja suNIjai sunijara kIjai, dIjai darasa umAhI re lo| mA0 / mujha citta mAheM e chai caTakau tujha mukha maTakau, . laTako dosai nAhI re lo / ma0 // 3 // tutau mosu rahai nirAlau, mAyA gAlau, ima TAlau kima kIjai re lo // maa0|| potAnau sevaka jANInai hita ANInai, cita tANI nai lIjai re lo| m0||4|| niguNa thayAM tau neha na vyApai mana thira thApai, tau Apai navi DoluM re lo| mA0 / bAta kahuM vedhAle vayaNe vikasita nayaNe, guNa rayaNe jasa bolu re lo| mA0 // 5 // kahatAM kahatAM sohana vAdhai moha na bAdhai, . sAdhai kArija tehI re lo / mA0 / mauna karai je mananI khAMtai baka dRSTAnte, . bhrAntai rahata sanehI re lo| mA0 // 6 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijayacandrakRti kusumAJjali samAcAra iNa bhAMtai vAMcI dilamaI rAcI, sAcI kRpA karejyo re lo / mA0 / 'vinayacandra' sAhiba tumha Agai mAMgai rAgeM, sukrata bhaMDAra bharejyo re lo // mA0 // 7 // ||shrii abhinandana jina stavanam // DhAla-dhaNarI biMdalI mana lAgau hAre morA lAla thira kara rahyau sahu thAnakai, thira jehanau jasa thaMbha morA lAla / abhinandana caMdana thakI, adhika dharai soraMbha morA lAla // 1 // tiNa sAhiba suM mana mohyau, ___ hAre suguNA sAhiba suM mana mohyau / AMkaNI / / hAre morA lAla caMdaNa nI tau vAsanA, rahai eka vana avagAha / mo0 // prabhunI pragaTa upAsanA, salahai trimuvana mAha / / morA // 2 // ti0|| hAre morA lAla sApa saMtApa karai sadA, ghAlyau caMdana ghera mo0|| mArA sAhiba Agalai, suranara huA jera / mo0 // 3 // ti0 // caMdana virahaNa nArIyAM, tapati bujhAvai deha / mo0 // pApa tApa dUrai harai, zrI jinavara sasaneha / / mo0 // 4 // ti0 // caMdana taruvara avara nai, karai sarasa zubha gaMdha // mo0 // viSaya aMdha mAnava bhaNI, jina tArai bhavi siMdhu ||mo0||shaati0| caMdana phala hINau huvai, naMdana vana jasu vAsa // mo0 // ika kAraNi prabhu mAM milai, phalai japaMtA Aza / mo0||6||tikaa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA paratakhi jANi paTatarau, manathI prabhu mata melhi / / mo0|| 'vinayacandra' pAmisa sahI, niramala jasa rasa relhi / / mojaati0|| // zrIsumatijina stavana / DhAla-bAta ma kADhau vrata taNI sumati jinezvara sAMbhalau, mAharA mananI vAtAM re| tuM supanA mAMhe milai, khabara par3ai nahIM jAtAM re ||1||su0|| piNa hiva avasara dekhinai, dharma jAgarikA dharasyu re| prANa sanehI jANinai, tujhathI jhagar3o karisyuM re||2||su0|| je hita ahita na jANisyai, para nA avaguNa lesyai re| tiNa suM kuNa muMha melisyai, kuNa aMtara gati desyai re ||3||su0|| tila bhara je jANai nahIM, tehanai guhya kahIjai re| / sUM tau jANa pravINa chai, mAharI bAMha grahIjai re ||4||suH|| mai bhava bhamatAM duHkha sahyAM, te tau tuM hija jANai re| je lajjAlU nara havai, muhaMDai kema vakhANai re ||shaasu0|| ima jANInai hita dharau, mujhanai duttara tArau re| syuM jAyai chai tAharau, vAlhA hRdaya vicArau re ||6||su0|| bIjA kiNahI UparA, bholai hI mati rAcau re| mananI icchA pUrasyai, 'vinayacandra' prabhu sAcau re ||7||sukaa // zrI padmaprabhu stavanam // DhAla- yodhapurInI padmaprabhu svAmI ho mAharI araja suNo, tume aMtarajAmI ho; jinavara Ai milau // 1 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali tuM tau padama taNI parai ho, parimala pragaTa karai, w mu mana madhukara dhariM ho | ji0||2|| bali tuM ima jaNisi ho, padma huvai jihAM, jAya madhukara ahinizi ho || ji0||3|| paNa padama sayANa ho, saravara mAhi rahyau, 1 des bITANau ho / ji0||4|| tihAM citta na lobhai ho, jala ati Uchalai, bhamarau ima soca ho / ji0||5|| tima tas kamalAkara ho, siddha pada Azrayau, Jain Educationa International ziva veli suhaMkara ho || ji0||6|| fafe bhavajala bolai ho 'vinayacandra' kima Avai, hiva kiNi ika olai ho / ji0||o || zrIsupArzvanAtha stavanam // ------------ - vArunai virAjai ho haMjA mAru lovar3I DhAla sahaja suraMgA ho caMgA jinajI sAMbhalau, vinaya taNA je vayaNa / huM tujha caraNe ho Ayau dhyAyau heja suM, sAcau jANI saNa ||1|| mUrati torI ho dila corI nai rahI, vasiyakaraNa kiyau koi / raMga dikhAi ho TAlai je dukha ApaNau, te guNa rasiyA joi ||2||mUrati || For Personal and Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA aMtarajAmI ho sAmi taiM mana vedhiyau, pragaTyau prema pramANa / maiM ikatArI ho kIdhI thArI vAlahA, tuM hija jIvana praann||3||muu0|| ... piNa mosuM nANai ho prANai hI tuM nehalau, eka pakhI thai priit| nIra abhAvai ho jima duHkha pAvai mAchalI, nIra taNai nahIM cIta ||4||muu0|| vali ima jANyau ho tANyau tUTai sAhibA, hRdaya vicArI dITha / jAya nirAzI ho prabhusu hA~sI je karai, te tUM phala prApati lahai nITha / 5||muu0|| olaga cAhai ho torI lAhai kAraNai, anya upari rahai lINa | vAcA na kAcA ho je tujhanai kahai, te mUrakha matihINa ||6||muu0|| hu~ guNarAgI ho sAgI sevaka tAharau, __ sAhiba suguNa supAsa / ... bheda na rAkhai ho bhAkhai kaviyaNa bhAvasu, 'vinayacaMda' suvilAsa // 7 // 0 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali // zrIcandraprabhu jina stavanam // DhAla-AghA Ama padhAro pUja amaghari viharaNa velA candraprabhu nai candra sarIkhI, kAnti zarIrai sohai / jehanau rUpa anUpa nihAlI, suranara sagalA mohai / / 1 / / tiNasumo mana miliyau rAja, sAkara dUdha taNI parai ||aaNknnii|| piNa sakalaMkita candra kahAvai, akalaMkita mujha svAmI / te tau amRta rasa nai dhArai, prabhu anubhava rasa dhAmI ||2||tikA tehanai sanmukha capala cakorA, prasarata nayaNe jovai / prabhu darasaNa dekhaNa jaga tarasa, prApati viNa navi hovai ||3||tikaa candrakalA te vikalA jANau, ghaTata badhata nai lekhai / sAhiba nai tau sadA suraMgI, vAdhai kalA vizeSai ||4||ti0|| nizipati nArI mohanagArI, rohaNi nai raMga* rAtau / prabhu karaNI paraNI taji taruNi, adbhuta guNa kari mAtau ||shaati|| rAhu nisatta karai prasi tehanai, jANau rU nau phuubhau| tehaja rAhu jinesara sevA, karai sadAi ubhau ||6||ti. sIsa mAnatA devAdhipanI, zazihara ehavaM jaannii| 'vinayacandra' prabhu caraNe lAgau, laMchana nau miza ANI ||7||tikaa ||shrii suvidhinAtha stavanam // DhAla-biMdalInI suvidhi jiNaMda tumhArI, monai sUrati lAgai pyArI ho| . jinavara araja suNau / / * rs| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ araja suNau avasara bina kuNa kiNi pAsai, caturviMzatikA iNa velA, dohilA chai phira phira melA ho ||1|| ji0 // jima koila pavanai prerI, tima avasara tehanau phala vali loka kUkara kaNa sUkai, Aja Apa Avai manai ullAsa ho // ji0 // pachai ghora ghaTA kara Avai, Jain Educationa International Avas taji Thaur3a anerI ho ||2||ji0|| jaladhara jau avasara cUkai ho / ji0 // teha kehanA mana mAM bhAvai ho ||ji0||3|| sAdhau svAmI, tame mohana mUrati pAmI ho // ji0 // dIjai, kara hara kRtAratha kIjai ho // ji0 // 4 // mIThau, ma sAca vacana e dIThau ho / ji0|| paMkhi, phala phUla na dekhai aMkhi ho || ji0 ||5|| mUkai, dRSTAnta ityAdika Dhakana ho // ji0 // mujhanai S svAratha jima taruvara chor3ai nirjala sara piNa te mujha manamAM sArasa nAvai, ika tuMhija sadA suhAvai ho || ji0 ||6|| For Personal and Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali tumhathI kuNa mujhanai vAlhUM, . huM tau tumahija Upari mAlhuM ho // ji0 / / sAmhau jovau bahu khAMtai, kahai vinayacanda iNa bhAMtai ho |ji0||7|| // zrIzItalajinastavana // DhAla-vegavatI te bAMbhaNI, ehanI araja saphala kari mAharI, zItalanAtha sanehI re| thor3A mA~ samajai ghaj, sAcA sAjana tehI re / / 1 / / a0|| tujha bina mananI vAtar3I, kehanai Agala kahiyai re / pAsai rahi sIkhAviyai, tau prabhu soha na lahIyai re // 2 // 0 // tiNa melau de mujha bhaNI, jima mana mAM sukha thAvai re| jau cintA citta rAkhIyai, divasa duhelau jAyai re // 3 // 10 // taiM mana lIdhau herinai, jima bhAvai tima kIjai re / kahatAM lAgai kArimau, anumAnai jANIjai re // 4 // a0|| janama lagai hiva mAharai, tuM chai antarajAmI re| nija sevaka jANI karI, khamije vAlhA khAmI re // 5 // 10 // bIjau sahu dUrai rahau, jau pharavU tujha chAyA re / / tau agaNita sukha Upajai, ullasai mAharI kAyA re // 6 // a0 // prANa hI navi pahuMciyai, tehanai turata namIjai re| vinayacaMdra' kahai tehanau, tau kAMika mana bhIjai re||7|| pra0 / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatikA // zrIzreyAMsa jina stavanam // DhAla -- rAjamatI teM mAharo manar3au mohiyau ho lAla, ehanI jinajI ho mAni vacana mujha Udharau ho lAla, mahira karI zreyAMsa vAlesara | khela caturgati mAM kiyau ho lAla, vAdI jiNa pari vAMsa | vA0 ||1|| piNa tujhnai navi sAMbhaya ho lAla, maMi tara kiNa hI vAra // vA0 // hiva anukramitujhanara milyau ho lAla, ihAM nahIM jhUTha ligAra | vA0 // 2 // dekhi svarUpa saMsAra nau ho lAla, bhaya Ave nitameva // vA0 // piNa jANuM chaM tAharI ho lAla, Jain Educationa International ADI Asyai seva || vA0 ||3|| seva karai te svArathai ho lAla, tehanI tAharai citta // vA0 // moha hiyA thI melhinara ho lAla, tuM baiTho titi // 0 // 4 // kara jor3I tujha Agale ho lAla, kahiyai vAraMvAra // vA0 // tara hI tu na karai mayA ho lAla, syAnau prANa AdhAra || vA0 ||5| For Personal and Private Use Only 11 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali kaThina hRdaya chai tAharau ho lAla, bajra thakI piNa jora // vaa0|| mana haTakI nai rAkhisyau ho lAla, karasyai kavaNa nihora // vaa0||6|| Apa zarama jau cAhasyau ho lAla, javi desyau mujha cheha / / vaa0|| bhavasAyara thI tArasyau ho lAla, 'vinayacandra' sasaneha / / vA0 // 7 // // zrIvAsupUjya stavanam / / DhAla-badhAvAnI zrI vAsupUjya jinesara tAharI, ___olaga ho 2 maMi kIdhI sahI jii| hiva AzA pUrau prabhu mAharI, nahiM tari ho 2 tujha nai melhisyai nahIM jI // 1 // tujha sAthai koI jora na cAlai, ___tau piNa ho 2 ADau mAMDisyuM jii| ima karatAM jau tuM vaMchita nAlai, .. tau tyArai ho 2 tujhanai chAMDasyuM jI // 2 // hivaNAM tau hu~ chaM, vAlhA tArai jI sArai, kahisyau ho 2 kahyau nahIM pachai jI / bAMha grahyAMnI je lAja vadhArai, 1. ehavA ho 2 nara thor3A achai jI // 3 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA jehaSI prIti kuTila nArI nI, jehavI ho 2 bAdala kerI chAMhar3I jii| jehavI mitrAI bheSadhArI nI, tehavI ho 2 kApuruSAM rI bAMhar3I jI // 4 // piNa tumhe saguNa sApurisa savAI, pAI ho 2 bAMhar3alI maMi tuma taNI jii|| saphala karau jinavara cita lAi, - mInati ho 2 sI kariyai ghaNI jI // 5 // ziva sukha phala tujha pAsai cAhUM, tuM hIja ho 2 surataru moriyau jii| Aja badhAvau jANI mana meM umAhu~, huija ho 2 prema aMkUriyau jI // 6 // adhikau tau ochau sevaka bhASai nai bhAkhai, __sAhiba ho 2 teha sadA khamai jii| vinayacandra kavi kahai tumha pAkhai, kiNasu ho 2 mAharau mana ramai jI // 7 // // zrI vimalanAtha stavanam // DhAla-catura sujANA re sItA nArI vimala jinesara suNi alavesara, mAharA vacana anUpa / manar3au vilUdhau re tAharai rUpa, jema vilUdhau re kamala madhUpa // oli tAharA rUpa mAhe kAI mohanI, milavAnI thai cUMpa // 1 // ma0 / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali vasokaraNa chai syu tujha pAsai, athavA mohanaveli maoll sAca kaho te aMtara kholI, jima thAyai raMga reli / / ma0 // 2 // kahisyau nahIM tau mai piNa suNIyau, loka taNai mukha Ama // mohana rUpa samau nahIM koI, vasIkaraNa nau dAma // 3 m0|| ehija kAraNa sAcau jANI, lAgau tujha saiM neha / tAharI mUrati citta mAM cahuTI, khiNa na khisai nayaNeha // 4 m0|| piNa phala mujha naI na thayau kAi, amaraSa Avai teha / phaladAyaka tau tehija thAyai, je giruA guNa geha // 5 m0|| vali vismaya mana mAMhe ANI, maMi grahiyau santoSa / sAkara mAM kAMkara nikasai te, sAkara nau nahIM doSa // 6 ma0 // suguNa sAhiba tUM sukhanau dAtA, nirmala buddhi nidhAna / 'vinayacandra' kahai mujhanai Apau, mugatipurI nau dAna / / 7 m0|| // zrI anaMtanAtha stavanam // DhAla-paMthIr3A nI eka sabala mana meM cintA rahai re, na milyau sAhiba jIvanaprANa re / zvAsa taNI pari mujhanaI sAMbhare re, jima cakavI kerai mana bhANa re // 1 e0|| piNa te zivamandira mAMheM vasai re, kAgala mAtra na pahu~ce koi re| prANavallabha durlabha jinarAjanI re, saMdese olaga kima hoi re // 2 e0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA deva avara sa~ kIjai prItaDI re, khiNa ika Avai mana mAM dvaSa re| iNa bAtaI tau svAda nahIM kisau re, . cupa kari rahiyai tiNe suvizeSa re // 3 e0 // jeha ApaNanaI cAhai dUrathI re, - dhariyai dina prati tehanau dhyAna re / ADaMbara dekhI navi rAciyai re, e chai catura puruSa nau jJAna re // 4 e0|| mu~ha mIThA dhIThA hIyaDai taNA re, niguNa na pAlai kiNa saiM neha re / avaguNa grahivA thAyai AgalA re, kAma paDyA~ dyalAMbI cheha re / / 5 e0 / / te TAlI miliyai suguNA bhaNI re, je jANai sukha dukhanI bAta re / supanai hI navi kariyai vegalA re, __ jyAMhanai dIThAM ulhasai gAta re / / 6 e0 // nAtha anaMta bhave navi vIsarai re, je sasanehI saguNa suraMga re / prabhu sa~ 'vinayacandra' kahai mAharau re, lAgau cola taNI para raMga re|| 7 e0 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRta kusumAJjali // zrI dharmanAtha stavanam // DhAla-sAsU kAThA he gohU~ pIsAya ApaNa jAsyu mAlavai, sonAra bhaNai vAlhA suNi ho mujha aradAsa, mai abhilASa isau dharyo, mosuM mahira karau / vAlhA kADhU~ ho mananI bhAsa, je tujha AgaI patagayauM / mo0 // 1 // vAlhA tuM tau ho dharama dhurINa, para upagArI paragar3au / / mo0 // vAlhA mujhanai ho dekhI dINa, sevaka karinai tevar3au / / mo0 // 2 // vAlhA syu kahu~ mAharai ho mukkha, maMi pagi 2 lahI ApadA ||mo0|| vAlhA TAlau ho te sahu dukkha, sukha Apau avicala sdaa| mo0|3|| bAlhA pUravai ho. paraSada mAMhi, dharama dezanA tUM diyai / mo0 // vAlhA sagale ho suNi re umAhi, maI na suNI ika pApiyai / mo0 // 4 // vAlhA lAgI ho nahIM upadeza, chAMTa ghar3ai jima cIgaTai / mo0 // vAlhA tetau ho nyAya ajesa, karma ari kaho kima kaTai // mo0 // 5 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA vAlhA tAharau ho nahIM koI doSa, sosa kisau kIjai hivai / / mo0 // vAlhA vali myau kIjai ho roSa, Atama kRta karma anubhavai / mo0 // 6 // vAlhA piNa tuM ho sakaja sadIva, dharmanAtha jina panaramau / / mo0 // vAlhA ehija bAta mai jIva, vinayacandra' nA dukha gamau / mo0 // 7 // // zrI zAntinAtha stavanam // DhAla-bichiyAnI hAre lAla zAnti jinezvara sAMbhalau, ____mAharai mana Avai khyAla re laal| hu~ tujha caraNe Aviyau, tuM na karai kema nihAla re lAla / / 1 / / mAharau mana tujha maI vasi rahyau / / kiNI / / jima gopI mana goviMda re lAla, gaurI mana zaMkara vasai / vali jema kumudinI caMda re lAla // 2 maa0|| bAta kahIjai jehanai, je mana nau hui thira thobha re lAla / jiNa tiNa Agali bhASatA, vAlhesara na caDhai zobha re lAla / / 3 / / tiNa kAraNi maImAharI, sahu bAta kahI taji lAja re lAla / tu mukhathI bolai nahIM, kima sarisyai mana kAja re lAla // 4 maa0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 vinayacandrakRti kusumAJjali hAre lAlA tUM rasiyau bAtAM taNau, suNinai navi dya ko jabAba re lAla / mana milIyAM bina prItar3I, kaho nai kima caDhiyai Aba re laal|| 5mA0 // hAre lAla nija phala taruvara navi bhakhai, saravara na piyai jala jema re lAla / para upagAraiM thAya te, tu piNa jinajI hui tema re lAla // 6 maa0|| ghaNuM 2 kahiye kisu~, karije mujha Apa samAna re lAla / rayaNi divasa tAharau dharai, kavi 'vinayacandra' mana dhyAna re lAla 7 maa0|| || zrI kaMthanAtha stavanam // ___ DhAla-IDara AMbA AMmalI re bahu divasAM thI pAmiyau re, ratana amolakha aaj| jatane kari hu~ rAkhasyu re, jagavallabha jinarAja // 1 // morai mana jAgyau rAga athAga, maI tau pAmyau vArU laag| mAharau chaipiNa moTau bhAga, karasyuM bhavasAgara tyAga ||aaNknnii|| aNamiliyAM hu~ jANatau re, jinavara kehavA hoya / miliyAM je sukha upanau re, mana jANai chai soya // 2 mo0 // maI sAhiba nA guNa lahyA re, ANI pUraNa raag| koila AMbA guNa lahai re, piNa syu jANai kAga / / 3 mo0 // je vedhaka sahu bAtanA re, guNa rasa jANai khAza / mUrakha pazu jANai nahIM re, selar3o kar3A miThAsa // 4 mo0 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatikA prabhunI mudrA dekhina re, mujhanai thai re nirAnti / hiva sevA karavA taNI re, manar3A maI chai khAnti // 5 mo0 // neha akRtrima maI kiyau re, kade na vihar3ai teha | dina 2 adhika ulaTai re, jima ASAr3hI meha || 6 mo0 // eka ghar3I piNa jehanai re, bIsAryo navi jAya / 'vinayacandra' kahai praNamiyai re, kunthu jinezvara pAya ||7 mo0 // || zrI aranAtha stavanam // tu guNa paMkati bAr3I phUlI, DhAla - motInI sAhibA kAMi maja karau nai, sukha sahasradala kamala Jain Educationa International mujha mana bhamara rAu tihAM bhUlI / mauja karau kAMI aMga suhAtA, suNi suNi nai vigatAlI bAtAM ||1|| saa0|| tujha pada kaja ketakI maI pAI, Avai khuzabUha sahAI // sA0 // tasu mAlatI mahakai, mohana bhAva 16 sAhibA kAMi maja karau || AMkaNI // AnI saMgati kari gahakara ||2||sA0|| vikAsyau, citta udAra te caMpaka jANau, samatArasa makaraMda vAsyau || sA0 // dila gaMbhIra gulAba vakhANau // sA0||3|| For Personal and Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 kuMda anai macakuMda vilAsI, vinayacandrakRti kusumAJjali kali kIrati ujjvala pratibhAsI // sA0l pADala prIti pratIta prabodhai, maruka damaNa sajjana guNa sodhai || sA0|| 4 || kevar3AnI pari tuM upagArI, guNe kari dhArI // sA0l drAkhate dvepanI rekhana dAve || sA0||5|| phUla amUla phala sahakAra sakArai phAbai, vali saMtoSa sadAphala sadalI, karuNA rUpa sukomala kadalI ||sA0|| nAraMgI te prabhu nirAgaI, jaMbhIrI yugateM kari jAI // sA0||6|| phUla anai phala ityAdika chai, Jain Educationa International prabhu nA guNa iNa mAMhi adhika chai || saa0|| nahIM ziva poiNi te tujha Agai, zrI aranAtha vinayacaMda mAMgara ||sA0||7|| || zrI mallijina stavanam // DhAla - rAjimatI rANI iNa pari bolai malli jinesara tuM paramesara, tujha naI suranara carcita kesara | | 0 || tujha sarikhA te puNye lahiya, dekhI dekhI mana gaha gahIyai | | 0 || 1 || For Personal and Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA tuM sadbhAva taNau chai dhAraka, duSTa durAsaya nau nirvAraka m0|| tiNa kAraNa mAharau mana lAgau, bheda apUrava sahajai bhAgau m0||2|| deva avara suM je rahai rAtA, tehanai tau chai parama asAtA // m0|| ima jANI mujha mana UmAhai, tujha mukha kamala naraSivA cAhai ||m0||3|| tuM chai mAharaha saguNa sanehI, tau karo par3avaja kIjai kehI / / m0|| piNa tu mugati mahala mAM vasiyau, ____ saMpUraNa samatA guNa rasiyau ||m0|4|| avasara Ayai navi saMbhArai, __kema bhavodadhi helai vArai / m0|| hiva huM nizcala thai nai baiThau, / __ anubhava rasa mana mAMhe pazThau ||m0|5|| je khala nai gula sarikhA jANai, te syu navalau neha pichANai / m0|| iNa hetai mAharau mana phiriyau, ___ jANe pavana hilolyau dariyau ||m0||6|| sAcI bhagati kIdhI maI tAharI, tau mana icchA pUrau mAharI / m0|| vinayacandra kahai te guNavaMtA, je TAlai manar3AnI cintA ||m0||7|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali || zrI munisuvrata jina stavanam // DhAla - olUMnI munisuvrata mana mAharau jI, lAgau tuma lagi theTa / piNa tu mIMTana melavai jI, e vrata dukkara neTa // 1 // jinezvara baNasyai nahIM ima bAta || AMkaNI // mujha svabhAva chai tAmasI jI, rahina sakai khiNa mAta || 2 || ji0|| hu~ rAgI piNa ta~ achara jI, nIrAgI niradhAra / 22 nahIM ika myAna maMtra jI tIkhI doi taravAra || ji0||3|| jANapaNau maMtra jANIyau jI, jinavara tAharau Aja / taka upara Ayau hato jI, ta~ navi rAkhI lAja || 4 ||ji0|| je lobhI tujha sarikhA jI, vaMchita nApa re anta / mujha sarikhA je lAlacI jI, lIdhAM viNa na rahaMta ||5|| ji0|| eha aNakha chai ApaNaujI, sadA na calasyai re ema / kari mujha nai rAjI hivai jI, jima bAdhara bahu prema || 6 || ji0|| tuM mujha nai navi lekhavara jI, dekhI sevaka vRnda / tArA teja kareM nahIM jI, vinayacandra biNa candra ||7|| ji0 // || zrI naminAtha stavanam // DhAla - bhAbhAjI ho DuMgariyA hariyA huvA sAhibA jI ho tuM nami jinavara jagadhaNI, puNya Jain Educationa International saraNAgata sAdhAra mhAMrA sAhibA jI / saMyogai tAharau, maiM dIThau dIdAra mhAM sA0 // 1 // For Personal and Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatikA caturapaNAnI e chai cAturI, milIyai tujha nai sA0 to tuM cita cintA harai, sA0 prIti huvai jihAM prema nI, upajai tihA~ kari kari nai suM kIjiyai, deva jAMNi mhAM0 | bAdala nai jima vAya || mhAM0 ||2|| ca0 // avara mIThA mukhe, sA0 ima jANI mana osaryo, maMtra tujha prema vihUNI prIti mhAM0 // 3 // ca0 // Jain Educationa International pheTi niguNa nI Tali gaI, hRdaya kuTila asamAna payomukha saMgrayAM, te viSakumbha samAna mhAM0 // 4 // ca0 // italA dina mana mAM hata, udAsInatA pAchau tyAMthI neTa dhAya paratIta tAharai milivara te gayau, mhAM0 / thaI suguNa nI bheTa mhAM0 // 5 // ca0 // mhAM0 / bhAva hoi mhAM0 / mhA0 / tatkhiNa taji nija dAva mhA0 ||6|| ca0 // sevA AdarI, For Personal and Private Use Only rahyau tujha dAsa mhAM0 | 23 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandra kRti kusumAJjali jiNa surataru phala cAkhiyau, kuphala gamai nahIM tosa mhaaN0||7|| c0|| syuM kahirAvai mo bhaNI, . tAri tAri karatAra mhaaN| vinayacandra nI vInati, hita dharI nai avadhAra / mhAM / / 8 // ca0 / / // zrI neminAtha stavanam // DhAla-UbhI rAjulade rANI araja karai chai thAharI tau mUrati jinavara rAjai chai nIkI, zivasundari sira TIkI ho| rANI zivAdevIjI rA jAyA nemajI araja sunniijai| araja suNIjai kAI karuNA kIjai, ___ mhAMnai mujarau dIjai ho ||1||raa0|| te dina vAlhAM mujhanai kaiyaMi Asyai, tuma thI melau thAsyai ho / raa0| aMtara tumhArau mAharau dUrai brajasyai, aMgai sukha Upajasyai ho ||2||raa0|| hivaNA tau tumanai hiyar3A mA~he dhArU~, iNa bhAMtai dila ThArU~ ho / raa0| Akhara the piNa samajhaNadAra sanehA, navi dAkhavisyau chehA ho ||shaaraa|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatikA je tuma setI prema prayAsai jI vilagA, te kima Talasyai alagA ho / raa0| prIti lagAsyai te tau jima raMga akIkI, par3e nahIM je phIkI ho ||4||raa0|| prANapiyArA sAhiba the chau jI mhArai mujha nai chai tumha sArai ho| raa0| ima jANI naI pratyupakAra karatA, rAkhau chau sI cintA ho ||5||raa0|| syuM kahuM kIrati rAja tumhArI, tume chau bAla brahmacArI ho / raa0| rAjula nArI te virahAgara kyArI, potAnI kara tArI ho / raa0||6|| kahiyau jI mhArau alavesara avadhArau, hu~ chU dAsa tumhArau ho / rA0 / vinayacandra prabhu tume varadAI, mauja savAI ghau kAi ho / rAjA // zrI pArzvanAtha stavanam // DhAla-iNa riti monai pAsajI sAMbharai jinavara jaladhara ulaTyau sakhi, vayaNe varasai meha / jehanaI Agamanai karI sakhi, Upajyau prema acheha re / / nara nArI bAdhyau neha re, ThADhI thai sahunI deha re / pasaryo cita bhui mai beha re, upasyau khala kaMdala kheha re / / 1 / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 vinayacandra kRti kusumAJjali ehavA mhAre pAsa jI mana vasai // AMkaNI // vANI te hija jiNa sajI sakhi, guhira ghaTA ghana ghora / jyoti mabUkai bIjalI sakhi, e ADambara koi aura re / pramudita bhavijana mora re, piNa nahIM kihAM kumati cora re| kaMdarpa taNo nahIM jora re, andhakAra na kiNa hI kora re ||2|aae0|| mahira karai sahu uparai sakhi, lahira pavana nI teha / sura asurAdika AvatAM sakhi, pIlI thai dizi jeha re / / jANai kuTaja kusuma raja reha re, jihAM dharmadhvajA guNa geha re / te tau indra dhanuSa vaNeha re, abhinava koI pAvasa eha re|| ima nirakhai sahu nayaNeha re ||3||e0|| catura puruSa cAtaka taNI sakhi, miTa gaI tirasa turanta / harihara rUpa nakSatra nau sakhi, nAThau teja nitanta re / / thayau durita javAsaka antare, munivara maMDuka harakhaMta re / jihA~ vijayamAna bhagavaMta re, vikazita traya bhuvana vanaMta re||4||e0|| sura madhukara AlaMbiyA sakhi, padi kadiba aravinda / virahI jeha kudarzanI sakhi, pAvai dukha nai danda re / / yuddha thI viramyAM rAjinda re, hariyAthayA suguNa giriMda re| visrati mati sarati amaMda re, pallavita veli sukha kanda re / / pheDyA sagalAI phaMda re // 5 // 0 // jhira mira jhira mira bhara karai sakhi, nAvai kima hI thAha / pratibodhita jana jehavA sakhi, lyai bagi jiNa mAM lAha re / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatikA 27 haMsA sara sAMbhariyAha re, te jana dharai mugatinI cAha re / tihAM dIsai ratana ghaNAhare, jANai navala mamolA vAha re // 6 // e. jIvadayA jihAM jANiyai sakhi nIlI harI bharapUra / bIja taNai rUpai bhalau sakhi, pragaTyau puNya aMkUra re|| dukha dohaga gayA sahu dUra re, ima varSA bhAvaI bhUri re / prabhunA guNa prabala paDUra re, kahai 'vinayacandra' sasanUri re / / 7 / / eka // zrI mahAvIra jinastavanam / / ___ DhAla-hADAnI manamohana mahAvIra re trisalA rA jAyA, tAharA guNa gAyA, manar3A meM dhyaayaa| tauhI re tAharA khAtara maiM nahIM re, ivar3I sI takasIra re tri0 AjJAkArI re hu~ sevaka sahI re // 1 // tujhasuM pUravai jeha re, tri0 raMga lAgau re cola majITha jyure| dina dina bAdhai teha re, tri0 bhalA re vyavahArI kerI pITha jyu re // 2 // nizidina maMi kara jor3a re, tri0 olaga kIdhI svAmI tAharI re / bhava saMkaTa thI chor3i re, tri0 araja mAnau re ehija mAharI re // 3 // maMha AlaMbI tujha bA~hi re, tri kahau re nirAsI tau kima jAiyai re|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 vinayacandrakRti kusumAJjali dhINau huvai ghara mAMhi re, tri0 lUkhau re tau syA mATe khAiyai re // 4 // tAryA teM suranara phor3i re, tri0 pote tarI re ziva sukha anubhavai re| mujhamA~ kehI khor3a re, tri0 tArai nahIM re kyoM bhujhanai hivai re // 5 // ochAM taNau saneha re, tri0 jANai re parvata kerA vAhalA re| bahatAM bahai eka reha re, tri0 pachai bichar3ai re jyu taru DAhalAre // 6 // tiNa pari nehanI rIti re, tri0 nahIM chaire carama jinesara ApaNI re| 'vinayacandra' prabhu nIti re, tri0 rAkhau svAmI nai sevaka taNI re // 7 // // kalaza // ___DhAla-zAMti jina bhAmaNai jAU~ iNa pari maMi caubIsI kIdhI, sadbhAvai kari siidhiijii| kumati niketana Agala dIdhI, sumati sudhA bahu piidhiijii||1|| 30 iNa meM bheda taNI chai dRr3hatA, guNa ika ika thI cddh'taajii| sajjana paMDita thAsyai par3hatA, durjana rahasyai kur3hatAjI / / 2 / / 30 pUraNa jJAna dazA mana ANI, vedhaka vANI vakhANIjI / vibudha bhaNI avabodha samANI, mUrakha mati mUjhANIjI // 3 // i0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 caturvizatikA bodha bIja nirmala mujha huau, diyau durati nai dUaujI / stavanA nau mAraga chai jUau, jANai te koI giruaujI // 4 // i0 saMvata sattara paMcAvana varaSai, vijayadazamI dina haraSaijI / rAjanagara mAM nija utakaraSai, e racI bhakti amaraSaijo // 3 / / 30 zrIkharataragaNa suguNa virAjai, aMbara upamA chaajijii| tihAM jinacandrasUrIzvara gAjai, gacchapaticandra divAjaijI // 6 // pAThaka harSanidhAna savAI, jJAnatilaka sukhdaaiijii| vinayacandra tasu pratibhA pAI, e cauvIsI gAIjI // 7 // i0 iti cauvIsI smaaptaa| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viharamAna jinavIsI // zrI sImandhara jina stavana // DhAla-rasiyAnI zrI sImaMdhara sundara sAhibA, mandaragiri samadhIra salUNA / zrI zreyAMsa narezvara nandana, mujha hIyar3Anu re hIra salUNA // 1 // sovana varaNai re dIpai dehar3I, sumanasa sevita pAya salUNA / bhadrazAla' lakSaNa kari rAjatau, bheTyAM bhava duHkha jAya salUNA // 2 // candra sUraja graha gaNa sahu prabhu taNai, caraNa saraNa karai nitya sluunnaa| jANe re jItyA Apa prabhA bharai, karai pradakSiNA kRtya salUNA / / 3 / / madhya videha vijaya puSkalAvatI, nayarI puNDarikiNI sAra salUNA / tihA~ vicara bhavijana mana mohatA, satyakI mAtu malhAra salUNA // 4 // meru mahIdhara pari avicala rahau, mujha mana ehija re deva salUNA / jJAnatilaka guru padakaja bhamaralau, 'vinayacandra' karai seva salUNA ||5|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viharamAna jinavIsI 31 // zrI yugamaMdhara jinastavana / DhAla-nATakiyAnI bIjA jinavara vaMdiyai, yugamaMghara svAmI lo aho yuga0 / maI tau sevA jehanI, bahu puNye pAmI lo aho bahu0 / / adhyAtama bhAvaI rahyau, mujha antarajAmI lo aho mujha0 / lali lali lAgu pAule, yugatai ziranAmI lo aho yugte0||1|| zAnta thaI aMtara guNe, dusamana sahu damiyA lo aho du0 / dAnta paNai avikAra thI, viSayAdika vamiyA lo aho vi0|| nirdhana paNi paramezvaru, tribhuvana jana namiyA lo aho tri0 / e acarija prabhu guNa taNau, ziva sukha mana ramiyA lo aho zi0 rUpa adhika raliyAmaNo so vana vana kAyA lo aho o0| zatru mitra samatA dharai, sama raMka nai rAyA lo aho sa0 / / rAga na rIsa na jehanai, mada madana na mAyA lo aho ma0 / sohaga sundara nA guNai, bhaviyAM mana bhAyA lo aho bha0 // 3 // sajjana jana mana rIjhavai, nIrAga sabhAvaI lo aho nI / viSaya vibhAva thI vegalau, sahu viSaya dikhAvai lo aho sa0 // sakala guNAzraya nija bhajyau, nirguNatA lyAvai lo aho ni / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali sakala kriyA guNa dAkhavI, akriya ruci pAvai lo aho a0 // 4 // sudRr3ha rAja kula dinamaNI, jasu mAya sutArA lo aho j0| gaja laMchana ati gahagahai, sahunai sukhakArA lo aho s0|| vapra vijaya mAM vicaratA, jJAnatilaka udArA lo aho jJA0 // vinayacandra vinayaI kahai, jina jagata AdhArA lo aho ji0 // 5 // // zrI bAhujina stavana // DhAla-yoginAnI bAhu jinezvara vInavu re, bAMha diu mujha svAmi ho jinajI bA0 / bhavasAyara taravA bhaNI re, tAraka tAharu nAma ho jinajI bA0 // 1 // jiNaMdarAya darzana dIjo Aja, jiNaMdarAya jima sIjhai mujha kaaj| AMkaNI / kalpataru kali mAM achau re, vaMchita devA kAja ho jinajI vN0| tuma bAMhi avalaMbatAM re, lahiyai bhava jala pAja ho jinanI l0||2||ji0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMca viharamAna jinavIsI kalpataru avataryA re, aMguli misi tumha bA~hi ho jinajI a0 / tumha dAnai kiMkara thakA re, sevai teha ucchAhi ho jinajI se0 ||3|| jioll sukkha atIMdriya dyau tumhe re, te guNa nahIM te mAMhi ho jinajI te0 / tiNa hetara paragaTa nahIM re, sAMprata manujana mAMhi ho jinajI sAM0|| 4 | sugrIva kula malayAcalaI re, candana vijayAnanda ho jinajI caM0 / vinayacandra vaMdai sadA re, trIjA zrIjinacandra ho jinajI ||5||||ji0|| Jain Educationa International || zrI subAhu jina stavanam // dezI chIMDInI zrI subAhu jinavara naI namiyaI, umAha bahu ANI / jasa prabhutA nau pArana lahiyai, kima kahi sakiyai vANI // 1 // prANI prabhu lIdhu citta tANI, prabhu mUrati upazamanI khANI, 33 mujha mana e ThakurANI re prA0 // jJAnI jANai piNa na kahAya, sarva thI jasa guNa khANI / parimalatA guNanI ati nirmala, jima gaMgA nau pANI re ||2|| prA0|| For Personal and Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali raMgANI mujha matie raMgai, samakita nI shinaannii| . kumati kamalinI lavana kRpANI, dukha tila pIlaNa ghANI re // 3 // zakti apUrva sahaja ThaharANI, dugati dUra harANI / vANI tehija vemaM vedhai, kIrati tAsa gavANI re // 4 // praa0|| nisar3ha narezvara suta zubhanANI, mAtA bhU nandA jaannii| vinayacandra kavi e kahI vANI, suNatAM amI samANI re ||praa0|| // zrIsujAta jina stavanam / / - DhAla-jhAMjhariyA munivaranI dezI zrI sujAta jina paMcamA jI, paMcama gati dAtAra / paMcAzrava gaja bhedivA jI, paMcAnana anukAra // 1 // paMcama jJAna prapaMca thI jI, dharmAdika paNi dravya / jeha trikAla thakI kahai jI, sarda hai mani teha bhavya // 2 // paMca bANa nai TAlivA jI, paMca mukhopama jeha / virahita paMca zarIra thI jI, akala alakha guNa geha // 3 // paMcAcAra vicAra hu~ jI, dAkhai je vyavahAra / kalpAtIta paNai rahai jI, carita aneka prakAra // 4 // devasena nRpa nandano jI, devasenA jasu mAta / vinayacandra sohai bhalau jI, ravi laMchana vikhyAta // 5 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viharamAna jinavIsI // zrIsvayaMprabha jina stavanam // DhAla-lAchaladevI malhAra zrI svayaMprabha, atizaya ratna nidhAna, Aja ho hejai re hejAlU hiyaDai harakhiyaijI // 1 // jima cakavA dinakAra morAM nai jaladhAra, ___ Aja ho nehaI re guNa gehI nayaNe nirakhiyaijI // 2 // jihAM vicarai prabhu eha, tihAM hoi sukha acheha, ____ Aja ho puNye re paramezvara premaI parakhiyaijI // 3 // dukha mahodadhi pAja, bhava jala tAraNa jahAja, ___Aja ho raMgai re raliyAlau sAhiba seviyai jI // 4 // mitrabhUti kulacanda, sumaMgalA nau nanda, Aja ho vaMdai re vinayacandra hita ANI hiyai jI // 5 // ||shrii RSabhAnana jina stavanam / / DhAla-Avau Avau jI mehalai AvaMtai RSabhAnana jinavara baMdI, hu~tau thayau re adhika AnandI / kari karma taNI gati maMdI, Atama suM durmati niMdI / Avau Avau sAhiba sukhakandA, mujha nayana cakora nai candrA / Avau Avau jI sevaka sNbhaarai|aaknnii|| saMbhArai teha sahejA, syuM saMbhArai re nihejA / / 1 aa0|| joDyau je tuma suM neha, jANe parvata kerI reha ||aaoll jamavArai jAyai nahIM teha, jima AI dharAMye meha // 2 Aol Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 vinayacandrakRti kusumAJjali lau tuma pada aravinda, mujha mana madhukara AnandaI // 0 // na rahai te dUra lagAra, zuka nanda yathA sahakAra || 3 aa0|| tumha bina huM avarana cAhu~, avicala nija bhAvaI ArAhu || A nirAlaMbana dhyAnai dhyAu~, kSIranI para mili jAu~ ||4 A0|| vIrasenA nanda virAjas, kIrtirAja kulai nija chAjai || A0|| siMha laMchana dukha gaja bhAMjara, kavi 'vinayacaMdra' nai nivAjai // 5 // || zrI anantavIrya jinastavanam // rAga - candrAulAnI anaMtavIrya jina AThamau re, jItyA karma kaSAya / nAma dhyAna thI jehanai re, aSTa mahA siddhi thAya // aSTa mahAsiddhi jehana nAmai, sahaja saubhAgya suyazatA pAmai je icchita hoi sukha nai kAmai, teha lahara nita ThAmo ThAma jI || 1|| viharamAnajI re / Iti upadrava savi Talai re, jihAM vicaras jinarAja / bhIti rIti para nahIM re, jANi gaMdha gajarAja // jA~Ni gaMdha gajarAja sohAvai, subhaga dAna nA bhara varasAvai / kapaTa koTa dahavaTTa gamAvai, nita nayavAda ghaMTA raNakAvaijI ||2 viha0|| atizaya kamalA hAthiNI re, parivariyau nizadIza / sahajAnanda nandana vanai re, keli karai sujagIza // keli karai paramAratha jANI, samatA taTinI sajala vakhANI / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viharamAna jinavIsI Agama su~DA daNDa pramANI, ___ paramata gaja saMgati navi ANI jI // 3 vih0|| zukla dhyAna ujvala tanu re, kSAyika darzana jJAna / kuMbhasthala jasu dIpatA re, mahimA meru samAna // meru samAna uttuMga e deva, bhavika koDi jasu sArai seva / acira abhaMga vicitra kalAyai, tau tasa caraNa saroja milAyaijI // 4 // vih0|| megha nRpati kula sura pathaI re, bhAsura bhAnu samAna / maMgalAvatI mAtA taNau re, nandana guNaha nidhAna / guNa nidhAna garjita gaja laMchana, varNa anopama abhinava kaMcana / bhavika loka naI nayaNAnandana, 'vinayacandra' karai nita nita vaMdanajI / / 5 vih0| // zrI sUraprabha jina stavanam // DhAla-mAharI sahI re samANI sUraprabhu prabhutA ta pAmI torA caraNa namu~ zira nAmI re / morA aMtarajAmI / deva avara dIThA maMi svAmI, piNa te krodhI kAmI re // 1 // mo0|| tujha mudrAnai jor3ai nAvai, tau sevaka dila kima Avai re / mo0 / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali ha~sa sobha baga jAti na pAvai, yadyapi dhavala sabhAvaI re // 2 // mo0|| mahimA moTima taNI bar3AI, kima lahai te sughar3Ai re / mo0 / taru bhAvai tau chai ika tAI, piNa aMba nIMba adhikAI re // 3 // mo0|| paMkhI jAtai ekaja huA, piNa kAga koila te jUA re / mo0| deva avara tumha thI sahu nIcA, tumhe tau guNAdhika U~cA re||4|| candra laMchana jina nayaNAnandA, 'vinayacandra' tumha bandA re||5 mo0 // zrI vizAla jinastavanam // DhAla-thAre mahilA Upari meha jharokhe bIjalI ho lAla jharokhai bIjalI zrI suvizAla jiNaMda, kRpA hiva kIjie ho lAla kRpA0 / bAMha grahyAM nai cheha, kaho kima dIjiyai ho lAla kaho0 // sahaja salUNA sAhiba, neha nivAhiyai ho lAla neha0 / mujha pari kUrama dRSTi, tumhArI cAhiyai ho lAla tu0 // 1 // cAtaka nai mana meha, binA ko navi gamai ho lAla bi0 haMsa sarovara choDi ki, chIlara navi ramai ho lAla ki chI0 gaMjA jala bhIlyA te, draha jala nAdarai ho lAla ki draha0 mohyA mAlatI phUla te, Aula syuM karai ho lAla ki aa0||2|| bhavi bhavi tu mujha svAmI, sevaka hu~ tAharau ho lAla ki se0 / janma kRtAratha Aja, saphala dina mAharau ho lAla s0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viharamAna jinavIsI deva avaranI seva, kavaNa cita mAM dharai ho lAla ka0 prabhu tumacau upagAra, kadApi na bIsarai ho lAla ka0 // 3 // olagar3I avinIta, taNI piNa ApaNI ho lAla ta0 jANi karau supramANa, bar3AI tuma taNI ho lAla ba0 sevaka Apa samAna, karau jo jaga dhaNI ho lAla ka0 tau tribhuvana mAM bAdhai, kIrati ati ghaNI ho lAla kI // 4 // nAga nRpati zubha vaMza, gagana tara dinamaNI ho lAla ga0 bhadrA rANI nanda, kaMcana varaNai guNI ho lAla kaM0 laMchana bhAsata bhAnu, kalA sundara vaNI ho lAla ka0 jJAnatilaka prabhu bhakti, 'vinayacandrai' bhaNI ho lAla vi0||5|| // zrI bajadhara jinastavanam // DhAla-ha~jA mArU ho lAla Avo gorI rA vAlhA raMga raMgIlA ho lAla, banadhara jiNacaMdA, ___nayana rasIlA ho lAla, vaMdai bajradhara vRndaa| aMga asIlA ho lAla, tujha nai dIThAM ANaMdA, mugati vasIlA ho lAla, samatA surataru kandA // 1 // harSa haThIlA ho lAla, sajjana sukhakArI, chayala chavIlA ho lAla, mUrati mohngaarii| jagata nagInA ho lAla, Ayo hu~ tujha zaraNai, jima jala mInA ho lAla, lINau tima tujha caraNai // 2 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali prema maI kInA ho lAla, jima mAlatI bhamarI, hejai bhInA ho lAla tArau mahira karI / bahu tapasInA ho lAla, tAharai darzana pAkhai, dAsa amInA ho lAla, vAraI 2 syu bhAkhai / / 3 / / tumhe pravINA ho lAla, samakita ratana dAtA, dekhI dINA ho lAla, pUro sukha nai saataa| durjana hINA ho lAla, te tau vimukha karau, tuma guNa vINA ho lAla, sevaka hAthai dharau // 4 // padmaratha nRpati ho lAla, nandana guNa nilayo, __mAta sarasatI ho lAla, vijayA kaMta jyo| saMkha laMchana sohai ho lAla, jJAnatilaka chAjai, 'vinayacandra' mohe ho lAla, mahimA mahiyala gAjai / / / / // zrI candrAnana stavanam // DhAla-phAga candrAnana jina caMdana zItala, darasaNa nayaNa vizeSa / vayaNa sukomala sarasa sudhArasa, sayaNa harSita hoi dekha // 1 // sobhAgI jinavara seviyai ho, ___ aho mere lalanA adbhuta prabhu rUpa rekha ||aaNknnii|| viSaya kaSAya davAnala kerau, TAlaI tApa sjor| sahaja svabhAva sucandrikA ho, ullasita bhavika cakora // 2 so0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viharamAna jinavIsI 41 mithyAmata raja dUra miTAvai, pragaTai suruci sugNdh| aruci paruSatA pragaTa na hovai, karuNA rasa zravai subaMdha // 3 so0|| candrAnana Anana upamAnai, hINau khINau cNdr| zUnya ThAma sevai te ahanisi, mAnu kalaMkita maMda // 4 so0| zrI vAlmIka nRpati kula bhUSaNa, padmAvatI nau nanda / vRSabha laMchana kaMcana tanu praNamai, pramudita kavi 'vinayacandra' / / 5 / / // zrI candrAbAhu jinastavana / / DhAla-tribhuvana tAraNa tIratha pAsa citAmaNi re ki pA. candrabAhu jinarAja umAha dhari ghaNau re / umAha / dAsa taNA doya vayaNa nijara karinai suNau re / ni0 / janama sambandhI vaira virodha te upasamai re| vi0 / samavazaraNa tuma dekha paMkhI sabalA bhamai re|| 50 // 1 // chaya mRtu AvI pAya sevai prabhu tuma taNA re / se0 / Apa ApaNI karai bheTa ki puNya prakara ghaNA re ki / nIpa kadamba nai ketaki, jUhi mAlatI jU re ki / jU0 / biulasiri vAsaMta ki jAtilatA chatI re ki ||jaa0 // 2 // zatadala kamala vizAla ki karaNI ketakI re / ki ka0 / bandhu jIvanA thoka azoka subaMdhu kI re / a0 / saptaparNa priyaMgu saresar3a mogarA re / sa0 / lAla gulAla sarala caMpaka parimala dharA re // sa0 // 3 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 vinayacandra kRti kusumAJjali tilaka kesara koraMTa bakula pADala valI re / ba0 / damaNau maruva kusuma kalI bahu vidha milI re / ka0 / hoi anukUla samIra dharai nahIM tUlatA re / dha0 / tau kima sahRdaya loka dharai pratikUlatA re // dha0 ||4|| devAnandana bhUpa kulAMvara dinamaNi re | ku0 | reNukA mAtA nanda lIlAvatI nau dhaNI re / lI0 / kamala laMchana bhagavAna 'vinayacandrai" thaNyau / vi0 / tuma guNa gaNa nau pAra, kuMNai hI navi guNyo re // kuM0 // 5 // // zrI bhujaMga jinastavana // DhAla-bhUMtrakhar3AnI bhujaMga deva bhAvai namu~, bhagati yugati mana ANi // salUNe sAjanA bhujaMga nAtha vaMdita sadA, suranara nAyaka jANi | sa0 // 1 // hu~ rAgI paNa ta~ sahI, nipaTa nirAgI lakhAya / sa0 / e ekaMgI prItar3I, lokAM mAMhi lajAya / sa0 ||2|| Azrita jana naI mUkartA, prabhu ati hAMsI thAya / sa0 / zaMkara kaMThai viSa dharyo, piNa te navi mUkAya | sa0 ||3|| je nehI neha' milai, tara teha suM miliyai jAya / sa0 / teha milya syuM kIjiyai, je kAma paDyAM kamalAya | sa0||4|| mahAvala nRpa mahimA taNau, nandana guNa maNi dhAma / sa0 / kamala laMDana prabhu nA kara, vinayacandra' guNa grAma sa0||5|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viharamAna jinavIsI || zrI Izvara jinastavanam || DhAla - thAMrai mAthe picaraMga pAga sonArI chogalau mArujI Izvara jina namiyara, duHkha nIgamiyara bhava taNA / vAlhAjI / caugati navi bhamiyara, durjana damiyara ApaNA | vA0| saMsAra bhamatAM bahu dukha khamatAM bhava gayau / vA0 / bhava thiti nai bhoga, karma saMyogai sukha thayau | vA0 ||1|| tuM sAhiba miliyau, surataka phaliyau AMgaNa / vA0 / mithyAmati Taliyau dina mujha valiyau hejaI ghaNai |vA0 / hu~ hu~ aparAdhI, maI sevA lAdhI tumha taNI | vA0 / karau sahaja samAdhi, kIrati bAdhI ati ghaNI | vA0 ||2|| mana viSaya na samiyara, krodhai dhamiyau kubhAva thI / vA0 / AlaI bhava gamiyau, hu~ navi namiyau bhAva thI / vA0 / hiva mithyAtva vamIya, mana upasamiyau ati ghaNuM / vA0 / durdama diladamiya, samakita ramIya guNa thugu~ / vA0 ||3|| tuM Agama arUpI, akala sarUpI mohanA / vA0 / paramAtama rUpI, jyoti sarUpI sohanA // vA0|| ta~ Apa anAyaka, tribhuvana nAyaka guNa bharyo / vA0 / jita manamatha sAyaka, kSAyaka bhAvaI bhava taya // vA04 // galasena mahIpati vaMza vibhUSaNa dinamaNI / vA0 / jasu suyazA mAtA, jagata vikhyAtA bahu guNI // vA0 // kaMcana tanu jIpa, laMchana dIpai nizAmaNI | vA0 / 'vinayacandra' Anandai zrI jina vaMdara suramaNI // vA0 5 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 43 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali // zrI nemiprabha stavanam // DhAla-hIDolaNArI, karma hIDolaNai mAI jhUlai caitanarAya harSa hIDolaNai jhUlai, nemiprabha jinarAya / jihAM zuddha Azaya bhUmi paTalI, sohiyai thiravAya / tihAM jJAna darzana thaMbha anubhava, divya bhAu lasAya // upadeza zikhyA sahaja saMkali, vividha dora banAya / sauMdarya samatA bhAva rUpai, hIMcitAM sukha thAya // 1 // h0|| jihAM caraNa zobhA bhAva cAmara, caturatA bIMjhAya / vrata sumati gupati pratIta AlI, rahata hAjari Aya // parapakSa guNa zubha vAyu sa~dhA, parimalai mhkaay| tihAM bhagati jugati vivecanAdika dIpikA dIpAya // 3 / / ha. sabodha takIyA takhata zubha mati, vibhavanA samudAya / anupAdhi bhAva subhAva citrita mahita mana vacakAya / / jihAM sahaja samakita guNa subandhita, caMdra A citalAya / zama zIla lIla vilAsa maMDita, maMDapai dhRti dAya // 3 // ha. kara kamala jor3I karai sevA, nAki nAtha nikAya / sura asura naravara haSa bhari, sammilita rANA rAya / / anubhAva jehanai vaira viDDura, durita dukha pulAya / dhana dhanna prabhu kRtapuNya jaya jaya, sabada gIta gavAya // 4 / / h0|| vIrarAya kula abhra dinamaNi, suyaza tihuaNa chAya / jasu sUra laMchana varaNa kaMcana, subhaga senA mAya // bhavi jIva bohai citta mohai, jJAnatilaka pasAya // kavi vinayacandra' pramoda dhari naI, deva nA guNa gAya // 5 // ha0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viharamAna jinavIsI || zrI vIrasena jina stavanam // rAga - kar3akhAnI jaya vIrasenA bhidho jinavaro jaga jayo, vIrasenA thakI suyaza dravya guNavAda raNa tUra nAdaI karI, pAyau / zuddha upadeza par3ahau bajAyau || 1|| ja0 // mada madana mAna mukha aTila je uMbarA, moha mahIpati taNA acala apramattatA zakti guNa gaNa karI, je prasiddhA / saurya sannAha vividha praharaNa karI jera kIdhA // 2 // ja0 // tana Topa gambhIryyatA, vIrya guNa vedikA sumati bandUka tapa dAru golI gupati, ati kapaTa koTa naI coTi kIdhI ||3|| ja0 // rAganai dveSa be tanuja moha bhUpanA, teha suM sabala saMgrAma sahaja udAsatA zakti bala adhika thI, Jain Educationa International oTilI 45 For Personal and Private Use Only moha mithyAta nau pakSa khaNDyau ||4|| ja0 // kumara bhUmipAla bhUpAla nau dIpataU, bhAnumati nanda AnandadAI | vRSabha lanchana guNI bhuvana cUr3AmaNi, kavi 'vinayacandra' jasa kIrti gAI || 5 || || maNDyau / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandra kRti kusumAJjali // zrI mahAbhadra jina stavanam // DhAla- ca~vara DhulAvai ho gajasiMha rau chAvau mahula meM jI sAhiba suNiyai ho sevaka vInati jI, zrI mahAbhadra jiNaMda / mujha mana madhukara ho nita lINau rahe jI, prabhu padakaja makaranda ||1||saa0|| eha anAdi ho ananta saMsAra maMi jI, tumha ANA bina svAmi / je dukha pAmyA ho nAma leI syu kahu~ jI, pharasyA savi bhavi-bhavi ThAmi ||2saa0|| avirata avrata ho paravaza nai guNeM jI, moha nRpati nai jora / kamai bharama nai ho jAla alUjhiyau jI, ___caMcalatA cita cora ||3||saa0|| hu~ nija bItI ho bAta zI dAkhavU jI, jANau chau jinarAya / tAraka viruda ho vahiyai ApaNau jI, bAMha grahyAMnI lAja ||4||saa0|| devarAya nRpa nau ho ku~ara dIpatau jI, ____ umA devI jasu mAya / siMdhura vaMchana ho varaNai kaMcanai jI, 'vinayacandra, sukhadAya ||shaasaa0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viharamAna jinavIsI // zrI devayazA jina stavanam / / DhAla-kAcIkalI anAra kI re hAM tumhe tau dUra jai vasyA re hAM, AvI kema milAya / mere saahibaa| saMdezo pahu~cai nahIM re hAM, kAgala piNa na likhAya // me0 // 1 // piNa ananta jJAnI achau re hAM, jANau mana nA bhAva / me0|| heja dharI mujha naI milau re hAM, jima hoi prIti jamAu / / me0 // 2 // anukampA kari nai karau re hAM, samakita nau niradhAra / me0 / tumha bina avara na ko achai re hAM, ___ jIvita prANa AdhAra / / me0 // 3 // jANI naI navi pUratA re hAM, sevaka kerI Aza / me0| tau sAhiba zI bAta nA re hAM, hu~ piNa syAnau dAsa // me0 // 4 // sarvabhUta nRpa nandanau re hAM, gaMgA mAta malhAra / me0 / devayazA zazi lanchane re hAM, 'vinayacandra' sukhakAra // me0 // 5 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 vinayacandra kRti kusumAJjali // zrI ajitavIrya jinastavana / DhAla-vIravakhANI rANI celaNA ajitavIraja jina bIsamA jI, visarai nahIM thArau neha / alakha rUpI tume cita likhyAjI, ___ A bhava para bhava jeha // 1 // a0|| prabhu tume akala kalanA karI jI, agamya kIdhA tume gamya / abhakSya te bhakSya prabhu AcaryA jI, . AdaryA ramya aramya // 2 // a0|| apeya je pAmara lokanai jI, teha kIdhaiM tumhe peya / aMtaragati ima bhAvatAM jI, tumhe anupama upameya / / 3 / / a0 akala SaTa davya nija rUpa thI, . agamya je siddha na ThAma | abhakSya je kAla apeya nai jI, sahaja anubhava sudhA nAma // 4 // a0|| narapati rAjapAla suMdaru jI mAta kanInikA jAsa / svastika laMchanai vaMdiyai jI, kavi vinayacandra' suvilAsa // 5 // a0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - viharamAna jinavIsI // kalaza // DhAla-zAMti jina bhAmaNai jAU~ saMprati vIsa jinezvara vaMdau, viharamAna jiNarAyA jii| vicaraMtA bhavijana mana mohe, suranara praNamai pAyA jI // 1 / / sN0|| jaMbUdvIpaI cyAra sohAvai, dhAtakI puSkara arddhai jii| ATha ATha vicarai jayavaMtA, aDhI dvIpa nai saMdhe jI / / 2 / / sN0|| mAta pitA laMchana nai nAmai, bhagati dharI nai thuNiyA jii| e prabhu nA anubhAva thakI maMi, . durita upadrava haNiyA jI / / 3 / / sN0|| saMvata sattara caupannai varaSai, / rAjanagara meM raMgai jI / bIse gIta vijayadazamI dina, karyA ulaTa dhari aMgaijI // 4 // sN|| gacchapati zrIjinacandrasUrindA, harSanidhAna uvajhAyA jii| jJAnatilaka guru nai supasAyai, 'vinayacandra' guNa gAyA jI / / 5 / / sN0|| // iti viMzatikA samAptA / / iti zrI vinayacandra kavi vinirmitA viMzatIrthakarANAM viMzatikA saMpUrNam Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vinayacandrakRti kusumAJjali // zrIzatrujaya yAtrA stavanam / / DhAla-kaMta taMbAkU pariharI, ehanI / hAre morAlAla siddhAcala sohAmaNo, U~co atihi uttaMga morAlAla / siddhi vadhU varavA bhaNI, . - mAnu unnata kari caMga morA lAla se jA zikhare mana lAgo, . - sAhibanI sUrati cita laagau|| aaN0|| hAre morA lAla pAlItANau talahaTI, jihA~ lalitasarovara pAli // mo0|| pagalA prathama jiNaMdanA, praNamIje suvizAla morA lAla ||2||senaa hAre morA lAla praNamI nai pAje car3ho, . samavasasyA jihAM nema / / mo0 // jihA~ prabhu pagalA vaMdiya, pUraNa dhari nai prema morA lAla ||3||se0|| hAre morA lAla Agala car3hatA, atibhalI, nIlI, dhavalI parva / / mo0 // kuMDe kuMDe pAdukA, vaMde bhaviyaNa sarva morA lAla ||4||senaa hAre morA lAla anukrami pahilA koTa meM, . pesI kIdha praNAma / mo0 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatruJjaya yAtrA stavana / vAghaNi pole paisatAM, ... nAga morano ThAma morA lAla ||se0|| hAre morA lAla gomukha ne cakkesarI, / praNamo vAme hAtha morA lAla / mo0 // caurI nema . jiNaMdanI, saragabArI ne sAtha morA lAla ||6|se0|| hAre morA lAla caumukha jayamalajI taNo, . .. .. namatAM hoi AhlAda / mo0|| avara caitya nami pesIyai, / Adi jiNaMda prAsAda morA laal|se| hAre morA lAla dIje madhya pradakSiNA, ...kharataravasahI vAMdi // mo0|| puMDarIka gaNadhara taNI, ... .. pratimA ati AnaMdi morA lAla |8|se| hAre morA lAla sahasakUTa aSTApade, / pramukha bahu jina vAMdi // mo0 // rAiNi tali pagalA namo, gaNadhara pagalA sAra morA lAla ||ilse0|| hAre morA lAla mUla gaMbhAre RSabhajI, . pAsai hoi jiNaMda / mo0 // marudevI mAtA gaja : car3hI - Agala bharata nariMda morA lAla ||10||se0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 vinayacandrakRti kusumAJjali hAre morA lAla cavadaisaya bAvana ache, iNipari dei 2 gaNadhara pagalA sAra // mo0 // pradikSaNA, namiye nAbhi malhAra morA lAla ||11|| se0|| hAre morA lAla caityavaMdana prabhu Agale, hathaNI pole hiva bAhira deharA thakI, chai hAMre morA lAla sUryakuMDa bhImakuMDa ne, Jain Educationa International kariye ANI bhAva || mo0 // hu~ bhAva morA lAla ||12|| se0|| olakhAbhUla pharasIje jina nhANa morA lAla || 13|| se0 // hAre morA lAla jAiye celaNatalAvar3I, siddha sagalA tiNi Thaur3a // mo0 // pAdukA, siddhavar3e prabhu for a jor3a morA lAla ||14|| se0 // hAre morA lAla Adipure Avi car3ho, phiri nai e girirAja // mo0 // Avinai, pAse pagalA jAna || mo0 // Aviyo vali vaMdo jinarAja morA lAla ||15||8|| hAre morA lAla bIjI jAtra kariye tihAM, bAhira khamaNA caitya // mo0 // For Personal and Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatruJjaya yAtrA stavana ~~~~~~~~ ~~~ nirakhI adbhuta bheTiye, - ati prasanna huve citta morA lAla ||16||se0|| hAre morA lAla pAMDava pAMce praNamiyai, ajita zAMti jinarAya // mo0 // TuMka zivA somajI taNo, tihAM comukha bheTo Aya morA lAla ||17||se|| hAre morA lAla giri tala se@jI nadI, jovo . ANi viveka / / mo0 // iNi pari vimalAcala taNI, tIratha bhUmi aneka morA lAla |18 / se0|| hAre morA lAla pAje pAje UtarI, talahaTI jina parasAda // mo0 // . . snAtra mahocchava kIjIe, TAlI paMca pramAda morA lAla ||16||se0|| hAre morA lAla egirinI guNa varNanA, karatAM nAvai pAra // mo0 // sImaMdhara sAmI seMmukhai, mahimA kahI apAra morA lAla ||20||se0|| ima bhaktipUrvaka yukti setI, thuNyo senUMjA tIthe nai / saMvata satara paMcAvanai vara, poSa vadI dasamI dinai / / zrIpUjya jinacandrasUri pAThaka, haraSanidhAna haraSai ghni| parivAra soM jina yAtra kIdhI, vinayacandra' isu bhaNai // 21 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandra kRti kusumAJjali // zrI RSabha jina stavanam / / DhAla- phUlI nA gItanI desI vInati suNo re mhArA vAlhA, rAji marUdevA rANI nA lAlA rAji thArAM caraNa namuM ziranAmI / thetau bhUkhAM nI bhAvaTha bhaMjau, rAji nija sevaka taNA mana raMjau rAji0 // 1 // mhArA mananI AzA pUro, ... rAji mhArA kaThina karama dala cUrau / rAji0 / thArA guNa suM mo mana lAgo, rAji hiyai rAkhu re bAMbhaNa jima tAgau // 2 // thAMrI sUrata adhika suhAvai, .. rAji mhArA nayaNa dekhi sukha pAvai rAja0 thArI kaMcanavaraNI. kAyA, rAji thArau rUpa sakala sukha daayaa| raaj0|3|| sohai nayana kamala aNiyAlA, . rAji samatAmRta rasa varasAlA / rAji0 / the to nAbhi nariMda kula candA, rAji thAMnai seve sura nara indA / raaji0||4|| thAro dhyAna hiyA vica dhArUM, / rAji thAnai nizidina kahIna visArU rAji0) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatruJjaya stavana tribhuvana nau. : mohanagArau, rAji tiNi lAgai mujha nai pyArau |raaji0 // 3 // tujha nai dekhI dila phUlI, rAji tujha pAsa sadA rahai jhuulii| rAji0 / mujha nai nija sevaka jANI, . rAji mujha tArau karuNA aannii| rAji0 // 6 // maI tau pUraba puNyai pAyA, . rAji prabhu caraNe citta lgaayaa| raaji0| zrI RSabha jiNaMda jagarAyA, vinayacandra harakha suM gAyA rAji0 // 7 // .. ||shrii zatrujaya maMDana RSabhadeva stavanam // DhAla-mAkhInI vAta kisI tujhanai kahuM, mujha nai Avai lAja Rssbhjii| vigara kahyAM mana navi rahai, hiva sAMbhali jinarAja mR0||1|| huM mAyA mohIyau, mai kIdhA para droha / R0| adhama taNI saMgati grahI, na rahI saMyama soha / R0 // 2 // mUjhi rahayau saMsAra meM, na dharyo tAharau ghyAna / mR0| ... paramAratha pAyau nahIM, bhariyau ghaTa mAM mAna / R0 // 3 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 vinayacandra kRti kusumAJjali tRSNA suM lAgI rAu, piNa na bhajyau saMtoSa / R0|| ThAvA mujha mAhe milai, sagalAI je doss| R0 // 4 // kumati ghaNI mujha mana vasai, sumati thakI nahIM neha R0| . mAThI karaNI mAM paDyau, huM avaguNa nau geha / R0||5|| vali jhUThI sAMcI karU~, vAtAM taNau vicAra / R0| / huM laMpaTa nai lAlacI, kapaTa taNau nahIM pAra / R0 // 6 // DhAkuM avaguNa ApaNA, kehanI na karUM kANa / 0 / para dUSaNa levA bhaNI, hu~ chU AgevANa / R0 |7|| mithyAdRSTi deva suM, dhariyau pUrau rAga / 0 / / artha taNau anaratha kiyau, dekhI nai nija lAga / R0 // 8 // thiraki rahyau nija ghATa meM, caMcala mAharau citta / 0 / saMsArI sukha Uparai, hIyar3au hIsai nitta / 0 // 6 / / jIva saMtApyA maI ghaNA, para AzAye vIMdha / bhR0| vali rAtri bhojana kasyA, kAja akAraja kIdha / R0 // 10 // hiva huM kima kari chUTihu~, kIdhA karama kaThora / R0| bhava dukha mAM huM bhIr3Iyau, koI na cAlai jora / R0 // 1 // piNa ika zaraNau tAharau, lIdhau chai jaga tAta / bhR0| desyuM tAharI sAnidhai, durjana nai sira lAta / R0 // 12 // 'vinayacandra' prabhu tUM achai, seva'jaya siNagAra / R0| / caraNa grahyA maiM tAharA, mujha kumati nai tAra / R0 // 13 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhinandana jina gItam . // zrI abhinandana jina gItam // DhAla-prohitiyAnI paMthIr3A aMdesau miTasyai je dinai re, te tau mujha nai Aja batAi re| prabhu abhinandana nai milavA taNau re, alajo e manaDai na khamAi re / / 1 / / pN0|| te zivapura vAsau base re, hu~ tau mAnava gaNa maI joya re| prANavallabha durlabha jinarAja nI re, kahi nai sevA kiNa vidhi hoya re||2||50|| pAMkha huvai tau UDi nai re, . jAi milIjai teha suM neTa re| olaga kIjai bekara joDi nai re, . syuM vali kAi bhalerI bheTa re // 3 / / paM0 // iNa kali saMmukha navi milai re, vali pahu~cai nahIM kAgala mAta re| dUra thakI je raMga isI pari re, rAkhisa e paTolai bhAti re||4|| pN0|| parama puruSa pAMhara pakhai re, . cADhe vaMchita kavaNa pramANa re| guNa Agali sAcI jANai sahI re, . jagagurU 'vinayacandra' nI vANi re ||4||pN0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 vinayacandrakRti kusumAJjali ||shrii candraprabha jina gItam / / dezI-jinajI ho hasata vadana mana mohatau ho lAla - sAhibA ho pUraNa sasihara sArikhau, ho lAlA sohai mukha araviMda jiNesara teM cita coryo mAharau ho lAla, jima ali mana makaranda ji0 ||1||te|| gayaNa nisAkara dIpatau ho lAla, __ jasa var3a jima vistAra ji0 // 2 // te0 // tUM tehija supanai milai ho lAla, sAMprati darasaNa dAkhi ji0 / mUDha patIjai je hiyai ho lAla,' ..... .. lAja morI tu rAkhi ji0 // 3 / / te0 // antarajAmI tuM ache ho lAla, . ..... vAlhesara ... suvidIta ji0 / sAhiba vasta tikA karo ho lAla, ... jiNa kari Avai cIta ji0 // 4 // te0 // te hija bAta sahI karI ho lAla, . . kahIye na visarai heva ji0| 'vinayacandra' sAcau sahI ho lAla, . zrIcandraprabhu deva ji0 // 5 // te0 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAntinAtha stavana // zrI zAntinAtha stavanam // DhAla - je har3amAne moMjarI e dezI sAMbhali nisanehI ho lAla kahUM bAta te kehI ho / 1 saguNa mhAMrA vAlahA / kahu~ vInati kehI ho lAla piNa tUM chai tehI ho / sa0 ||1|| zaraNAgata pAlau ho lAla, aMtara dukha TAlau ho ! sa0 / tuM tara mAyA gAlau ho lAla, rahai mosuM nirAlau ho / sAtha bAte paracAvai ho lAla, te mana nai nAvai ho / sa0 // sAcI patiyA ho lAla, tau saMzaya jAvai ho / saM0 ||3|| rAkhyau pArevau ho lAla, tiNa pari sAreauho / sa0 / sevaka tAreat ho lAla, nAkAra vArevau ho / sa0 ||4|| zAMtinAtha sobhAgI ho lAla, solama jina sAgI ho / sa0| 'vinayacandra' rAgI ho lAla, jayau tuM var3a bhAgI ho | sa0||5|| // zrI neminAtha gItam // DhAla- - aba kau caumAsau the ghara Avau jAvaI kahau rAji e dezI nemajI ho araja suNo re vAlhA mAharI ho rAja rAjula kahai dhari neha, ghari rahau nai rAja / sAhibA ekarasya u the phirI Avau, ghari rahau nai kesariyA ghari0. alabelA gha0 abhimAnI gha0, Jain Educationa International 56 For Personal and Private Use Only rAja / sAhibA ekarisyau || AM0 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali nemajI ho navabhava neha nivAranai ho rAja, ima kima dIjaijI cheha // 1 // gh0|| nemajI ho bina avaguNa mujha nai tajI ho rAja, te syau mujha mAM doSa // 10 // nemajI ho karivau na ghaTai tuma nai ho rAji, __abalA Upari roSa ||10||saar 2 // nemajo ho sau mInati karatAM thakAM ho rAji, mata jAvau mujha meli // 10 // nemajI ho tuma bina mujha kAyA dahai ho rAji, jima jala vihUNI veli ||ghaasaa0 3 // nemajI ho mugati ramaNi mohyA tume ho rAji, piNa tiNa mAM nahiM svAda // 0 nemajI ho teha anaMte bhogIvI ho rAji, . chor3au chokaravAda ||30||saa0 4 // nemajI ho adhikA lobha na kIjai ho rAji, ANau hiyai re viveka // 0 // nemajI ho sulalita zIla suhAmaNI ho rAji, hu~ tuma nArI eka ghaasaa0|| nemajI ho yovana lAhau lIjiyai ho rAja, joi viSaya sukha jora // 0 // nemajI ho cArita piNa lejyo pachai ho rAja, na huvau kaThina kaThora ||sA0 6 / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nemi rAjimatI bArahamAsA nemajI ho bhalau re kiyau tuma vAlahA ho rAja, AvI toraNa bAra // 10 // nemajI ho ratha pherI pAchA valyA ho rAja, . eha nahIM jaga vyavahAra ||ghaasaa0 7 // nemajI ho jau nAvyA mana mandirai ho rAja, hU~ Avisa tuma pAsa ||gh0|| nemajI ho ima kahi piu pAsai gai ho rAja, ..... . rAjula dharatI Aza ||ghaasaa08|| nemajI ho praNamI nema jiNaMdanai ho rAja, saMyama grahyo dhari prema ||10|| nemajI ho priu pahilI mugate gaI ho rAja, ___ vaMdai 'vinayacandra' ema // 10 // 6 / / // zrI neminAtha rAjimatI bArahamAsA / / rAga-hiMDola Avau ho isa riti hita sai yadukulacanda, . dyau mohi parama Ananda / rasa rIti rAjula vadata pramudita, suno yAdava raay| chori ke prIti pratIti priyu tumha, kyU~ cale rIsAya // cihu~ ora ghora ghaTA virAjata, guhira gAjata gaina / dhari adhika gAr3ha aSAr3ha ulaTyau, ghaTyau cita se cin||1 aa0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 vinayacandra kRti kusumAJjali uttaMga girivara pravara pharasata, megha varaSata jora / damakatI dAmini bahura bhAminI, camakatI tihiM tthor|| priyu priyu papIyana raTata pragaTata, pavana ke jhakajhora / isa mAsa sAvana dila diDhAvana, sajana mAni nihora // 2 Aoll dihu~ disai jaladhara dhAra dIsata, hAra ke AkAra / tA vIci pahuvai nahIM kabahI, sUI ko saMcAra // sA lagata hai jhararATa karatI, madhyavaratI bAna / bhara mAsa bhAdrava dravata aMbara, sarasa rasa kI khAna // 3 A0|| sarasA sarovara vimala jala sai, bhare haiM bharapUra / lakha lola karata hilola harSita, haMsa pakSi paDUra / / candra kI zItala candrikA se, vikAsaI nizi nUra / Asoja mAsa udAsa abalA, rahata to binu jhUri // 4 aa0|| saMyoginI ko veSa dekhyau, taba uvekhyau kaMta / zRMgAra zobhata sahala aMgai, mahala dIpa dIpaMta / / unamata pIvara ati ghana stana, madhya mukulita maal| sakhI mAsa kAtI dahata chAtI, mAla tau bhaI jhAla |zAAkA siva ramani saMgati saI umAhe. jAta kAhe dauri / nija nArI pyArI AsakArI, dIjiyata phyu chori // vanavAsa kIyai bheSa lIyai, bhalA na kahu tohi / ina mArgasira bhaI mArga sira pari, dekhi dukhinI mohi / / 6 / AgA ati divasa dubala sabala doSAkAnta nizipati jyoti / saMkucita hima hima kaThinatA saI, kamala laTapaTa hota / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nemi rAjimatI bArahamAsA. - - - caMbela coA karu maradana, darada hoi asamAna / priyu poSa mAsa zarIra zoSata, hUM bhaI hairAna ||Aoll cala cIta prItama sIta kInI, sou sAlata saal| ika tanaka morI bhanaka sunika, chinaka karau nihAla | viraha sauM phATata hRdaya merau, dukha ghanero hohi / yaha mAha mAsa ulAsa dhari kai, sejha ko sukha johi ||8|aa0|| sArikhI jorI ramata horI, leta gorI saMga / raMbhita jhamAla dhamAla gAvata, saba banAvata raMga / / Dapha tAla caMga mRdaMga vAvata, 'uDAvatahiM gulAla / iha mAsa phAguna saguna khelau, nirakhi mohi behAla ||A0|| jahA~ gata vipallava ati sapallava, bhaye jhaMkharajhAra / araviMda nirmala vipula vikasita, hasata vana zrIkAra / / tahA~ bahula parimala lIna alikula mili karata guNjaar| yaha mAsa caita saceta bhaI, deta manamatha mAra |10|A0| luli luMba jhuba kadaMba hovata, aMba ke cihu~ phera / taru DAra dhUjata madhura kUjata, kokilA tihiM bera / / abhilASa drAkhana kau samAnata, mauja mAnata log| vaizAkha maI vayazAkha vaulata, kahA pIchaI bhoga ||11||aa0|| rati keli kaMdala davAnala sau, prabala tApa prsNg| ati aruna kirana kaThora lAgata, nAMhi tAgata aMga / / candana pramukha jhakhi jhakhi lagAuM, dhakha jagAvaM sAya / mana lAya jyeTha maI jyeThaM mere, lyAu nemi manAya / 12 / 'aa0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali ina bhAMti mana kI khAMti bAraha, mAsa viraha vilaas| kari kai priyA priya pAsi caritra, grAu Ani ullAsa // douM mile sundara mugati maMdira, bhai jahA~ ati bhaMdra mRdu vacana tAkau racana bhASata, vinayacandra kavIndra ||13||aa0|| // iti zrI neminAtha rAjImatyordvAdaza mAsa / / // zrI saMkhezvara pArzvanAtha vRhatstavanam / / DhAla-koilo paravata dhuMdhalau, ehanI zrI saMkhezvara pAsa jI re lo, suNi vArU doi vaiNa re snehii| darasaNa tAharau dekhivA re lo, tarase mAharA naiNa re sanehI // 1 shrii0|| cola majITha taNI parai re lo, - lAgau tujha su~ prema re snehii| hiyaDau hejai Ulasai re lo, __ jalahara cAtaka jema re sanehI // 2 shrii0|| hU~ jAe~ jai nai milU~ re lo, sAhiba nai ikavAra re sanehI / sayaNA rai melai karI re lo, . saphala huvai avatAra re sanehI ||3shrii0|| vAlhA kima Ae~ tihAM re lo, velA viSamI jAya re snehii| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nemi rAjimatI bArahamAsA sukha cAhatA jIva nai re lo, __mata koI lAgU thAya re sanehI // 4 shrii0|| kelavi kala kAi hivai re lo, jima Ayu tujha pAsa re snehii| AvI nai tujha raMjhisyu re lo, khijamati karasyuM khAsa re sanehI // 5 shrii0|| mata jANau monai lAlacI re lo, dila mAharau dariyAva re snehii| bIjau kaMi mAharai nahIM re lo, cAhai Adara bhAva re snehii||6 shrii0|| mahira binA sAhiba kisau re lo, lahira binA syau vAya re snehii| sahira binA syau rAjavI re lo, ima kali mAMhi kahAi re sanehI // 7 shrii0|| kAM na karau mujha Uparai re lo, kUrama dRSTi sudRSTi re sanehI / jethI tatakhiNa saMpajai re lo, zAnta sudhArasa vRSTi re sanehI ||8||shrii0|| vRkSyAdika naI sevatAM re lo, pUgai mananI Asa re sanehI / tau sAhiba tujha sArikhau re lo, kima rAkhai nIrAsa re sanehI ||6||shrii0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 vinayacandra kRti kusumAJjali vayaNe neha vadhai nahIM re lo, nayaNe vAdhara neha re sanehI / neha teha syA kAma no re lo, amiliyAM ra hai teha re sanehI ||10||zrI0 || jima tima mujha nai ter3anai re lo, kari mAharau niravAha re sanehI / 'vinayacandra' prabhu sAnidhara re lo. nahIM khalanI paravAha re sanehI ||11|| shrii0|| || zrI pArzvanAtha vRhatstavanam // DhAla - dehu dehu naNada haThIlI, ehanI zrI pAsa jinesara svAmI, tuM vAhalo antarajAmI re / jinadeva tuM jayakArI, tujha surati lAge pyArI re // sAhiba suna vInati morI, balihArI jAu torI re || 1|| tuM guNa ananta kari gAjara, tujha rUpa anopama rAjai re / sundara tujha mukha nau maTakau, vArU loyaNa nau laTakau re ||2|| tu dharma taNa cha dhorI, mAharau mana lIdhau corI re tujha dIThAM viNa na suhAvara, mujha jIva asAtA pAvai re || 3 || bhari nijara joU~ jaba tujhanai, taba AnaMda upajai mujhanai re / citta mAMhi huvai raMga rola, jANe svayaMbhUramaNa kallola re || 4 || maI deva ghaNA hI dIThA, mukha mIThA hIyar3A dhIThA re / miliyau nahIM hiyau koI, tyArai ma~kyA saha joI re ||5|| 1 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAtha stavanam huM bhava bhava bhamatau hAryo, bahu divase tujha sambhAryo re| tujha sevA karivI mAMDI, te kima jAyai kahau chAMDI re // 6 // pUrabalI prIti jagAI, hivai karau nivAja sakAI re| je mAMhi datta guNa lahiyai, moTA tau tehija kahIyai re / / 7 / / tUM adhyAtama mata vedI, taI karmaprakRti sahu chedI re| saMsAra tarI tu baiThau, zivamandira mAM jai pazThau re / / 8 / / Ajanma tu bAlau yogI, tuM anubhava rasa nau bhogI re / tutau chai nipaTa nirAgI, huM rAgI tujha rahyau lAgI re / / 6 / / rAgI rAgai je vyApai, tehanai jau vaMchita nApai re| tau bhagatavacchala bahu prItai, tehanai kahiyai sI rItai re // 10 // avicala sukha mujha dIjai, paramAtama rUpI kIjai re| prabhu sAtha bAte AyA, kavi 'vinaya candra' guNa gAyA re // 11 // ||shrii pArzvanAtha stavanam // DhAla-sUbara de nA gItanI sundara rUpa anUpa, mUrati sohai ho, saguNA sAhiba tAharI re| cita mAhe rahai cUMpa, dekhaNa tujha nai ho, saguNA sAhiba mAharI re // 1 // mujha mana caMcala eha, rAkhaM tujha nai ho, saguNA sAhiba navi rahai re| mujhasuM dhariya suneha, rAkhau caraNe ho, saguNA sAhiba sukha lahai re // 2 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 vinayacandrakRti kusumAJjali tuM upagArI eka, tribhuvana mAhai ho, saguNA sAhiba maI lAu re / Avyau dhariya viveka, hivai tujha saraNau ho, saguNA sAhiba saMgrAu re // 3 // saraNAgata sAdhAri, viruda sambhArI ho, saguNA sAhiba ApaNau re| bhavasAyara thI tAri, tujha nai kahiyai ho, saguNA sAhiba syuM ghaNau re / / 4 / / sAhiba nai chai lAja, nija sevaka nI ho, saguNA sAhiba jANijyo re| melau de mahArAja, vacana hIyAmaI ho, saguNA sAhiba ANijyo re // 5 // lADa koDa mAvIta, jo navi pUrai ho, saguNA sAhiba prema sure| to kuNa rAkhai prIti, tau kuNa pAlai ho, saguNA sAhiba khema sure||6|| pAsa jiNesara rAji, padavI Apau ho, saguNA sAhiba tAharI re| kahai vinayacandra' nivAji, araja mAnejyo ho, saguNA sAhiba mAharI re // 7 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIgaur3I pArzvanAtha vRhatstavanam // zrIgaur3I pArzvanAtha bRhatstavanam // rAga - malhAra nAma tumhArau sAMbhalI re, jAgyau dharama saneha | tadina dina UlaTai re, mAnuM pAvasa Rtu nau meha ||1|| gor3I pAsajI ho, jJAnI pAsajI ho, araja suNau iNa vAra // tuma pAse AvyA taNau re, adhika UmAhau thAya / piNa syuM kIjai sAhibA, AvyA nai chai antarAya ||2||go0|| te mATai karinai mayA re, ANI mana upagAra / AvI nai mujha thI milau, darasaNa dyau ikavAra ||3|| go0 || tujha jehavau vali kuNa chaire, avasara kerau jANa / nija avasara navi cUkiyai, karau sevaka vacana pramANa || 4 | go0 // tIna bhavana mAM tAharau re, jhalakai niramala teja / sUrati dekhI tAharI vAlhA, hasatA Avai heja ||5|| go0 // tujha mukha maTakau ati bhalaure, jANai pUnimacanda | AMkhar3I kamalanI pAMkhar3I, zItala nai sukhakanda || 6 || go0 // dIpazikhA sama nAsikA re, adhara pravAlI raMga / daMta paMkati dADima kulI, dIpas aMga anaMga ||7|| go0|| mukuTa virAjas mastakai re, kAMne kuNDala sAra / bAMha bAjUbanda bahirakhA, hIyar3ai motI nau hAra ||8|| go0 // nIla varaNa zobhA vaNI re, ahi laMchana abhirAma / tujha sArIkho jagata mAM, vAlhA rUpa nahIM kiNa ThAma ||6|| go0 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 66 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandra kRti kusumAJjali tIna chatra sira zobhatA re, cAmara DhAla indra / tuma prabhutA dekhI karI, mohyA sura nara nai nAgendra ||10|| go0|| apachara lyAi tujha bhAmaNA re, karatI nATaka jora / tArau tArau pAsa jI re, UbhI karai nihora // 11 // go0 // cAkara kerI cAkarI re, prabhu ANau mana mAMhi / vAlhesara suprasanna thI, dhari heta grahau morI bAMhi ||12|| go0 // tujha sUM lAgI mohaNI re, bIjAM sa~ nahi kAma | saha jovau sAhibA, Avau Avau Atama rAma // 13 // gau0 // yogI bhogI tujha bhaNI re, dhyAvai nita ekAnta / mugati ramaNi rasa rAgIyau, tu nIrAgI bhagavanta ||14|| go0 // azvasena nRpa kula tilau re, vAmAdevI kau nanda / te sAhiba nai vInatI, ima vInavara 'vinayacanda' ||15||go0 // 70 // zrI pArzvanAtha stavanam // rAga - sAraMga mAI mere sAMvarI sUrati su pyAra || mA0|| jAke nayana sudhArasa bhIne, dekhyAM hota karAra || mA0||1|| jAsauM prIti lagI hai aisI, jyoM cAtaka jala dhAra / dila meM nAma vasai ta nisadina, jyu hiyarA maI hAra || mA0||3|| pAsa jinesara sAhiba mere, e kInI ika tAra / vinayacaMdra kahai vega lahuM aba, bhava jala nidhi kau pAra || mA0||3|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAr3I pArzvanAtha laghustavanam // zrI vAr3I pArzvanAtha laghustavanam / / lAMdhyA giravara DuMgarA jI, lAMdhyA viSama nivAsa / te dukha tujha bheTyAM gayAM jI, sAMbhali vAr3I pAsa // 1 // paramaguru mAharai tumhasu prIti / pAmi saguNa to sArikhA jI, niguNa na Avai cIta // 20 // nayaNe nirakhyAM cAhasa~ jI, bhalo thayo parabhAta / mana melU jo tu milyau jI, ulhasyau mAharau gAta // 3 // 50 // taI to kala kA pheravI jI, tana mana tAharai hAtha / kharI kamAI mAharI jI, hiva hu~ thayau sanAtha // 4 // 50 // alavi karai arAdhatAM jI, vAyeM bAdala duur| eha viruda sambhAri nai cita ciMtA cakacUra ||shaap0|| sakaja achai tUM pUrivA jI, ghaNA harakha nai lADa / jAi anerA Agalai jI, kisau car3hAvU pADa ||6paa0|| vacane lAgai kArimau jI, lAkha guNe hI neha / dila bhara dila tevai chato jI, jima bAvaIyai meha // 7 // 10 / / prastAvai Upara karai jI, valatI e aradAsa / darasaNa de saMtoSaje jI, jima sau tima paMcAsa p0|| mata bIsArejyo hivai jI, sau vAte ika vAta / avaguNa guNa kari lekhajyo jI, vinayacaMdra jagatAta paa0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 vinayacandrakRti kusumAJjali || zrI cintAmaNi pArzvanAtha laghu stavanam // -Aja mAtA jogaNI ne cAlo jovA jaiye re ehanI DhAla bhau vaNyo mukhar3A nau maTakau, AMkhar3alI aNiyAlI / laTakAlau sAhiba dekhI nai, to su~ lAgI tAlI re ||1|| rAja mhAMrA bIjA nai kima mana rI bAtAM kahiyas || AMkaNI / / te pAsii UbhA navi rahiyai, je hovai bahu mItA / the mhArA chau antarajAmI, manar3A rA mAnItA re // 2 rA0ll Aja milyau thAMnara UmAhI, dUdhe jaladhara bUThA / prabhu thAMrau darzana dekhantAM pApa diyai paga pUThA re || 3 raa0|| hiyau chara mAMharau hejAla, sAMjha savAra na dekhai | divasa nija lekhara re ||4|| thAMsUM prItakaraNa na Avai, giNai kara jor3I nai thAMsUM itarI, araja karU~ siranAmI / sanamukha thai zivasukha kAM nApaDa, sI kIdhI cha khAmI re ||5|| thAra jasa maiM pahilA suNiyau, e prabhu AzyA pUrai / tara potAna sevaka jANI, cintA kima navi cUrai re // 6 raa0|| jaga mAMhe tuM zrI cintAmaNi, pArasanAtha kahAvai / 'vinayacandra' nai mugati saMpatAM, thArau kAsuM jAvaI re ||7 raa0|| || zrI cintAmaNi pAvanArtha laghu stavanam // DhAla - vIra vakhANI rANI celaNA jI, ehanI araja arihaMta avadhAriye jI, catura cintAmaNi pAsa | Atura darasaNa nirakhivA jI, mu~kIye kema nirAsa || 1 || -- Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAtha gItam 73 dUSaNa ne paDyau pAMtarai jI, teha bagasau mhaaraaj| bAMha jau dIjIya mo bhaNI jI, Aja tohija rahai lAja ||2|| eka pakhau maI to jANIyo jI, svAmi sevaka vyavahAra / dhavalar3au dUdha jima dekhinaijI, huM racyo sarala anuhAra // 3 // neha kIje nija svArathe jI, te ihAM ko nahIM laah| tuM niraMjaNa sahI mAharI jI, tila bhara ko nahiM cAha // 4 // paga bhari kavaNa Ubhau rahe jI, jihA~ nahiM lAva nai sAva / kahai 'vinayacandra' giruvAhujyojI, harasa dyau dekhine dAva // 5 // ||shrii pArzvanAtha gItam // DhAla-saravara khAro he nIra sa0 nayaNAM ro pANI lAgaNau helo ehanI dezI tUThA he pAsa jiNaMda tuu0| bUThA he amRta mehar3A he lo bU rUThA he pAtaka vRnda |ruu0| pUThA he paga de bApar3A he lo |pU0 // 1 // sAcau he dharama saneha |saa0aa lAgau he prabhu sa~ mAharai he lo| mujha ikatArI he eha |mu0| neha kiyA~ bina kima sarai he lo||2|| samakita jAgyau he jora |s0| azubha karama dUrai gayA he lo| kumati na cAMpai he kora |kuch| saMyama joga vazithayA he lo // 3 // pragaTyo he dhyAna thI jJAna pra0A udaya thayau anubhava taNo he lo| Atama bhAva pradhAna |aa0| sahaja saMtoSa vadhyau ghaNo he lo // 4 // sahumA~ prabhuno he aMza |saa jema ghRtAdika khora mAM he lo| jhIlai he mujha mana ha~sa |jhii0| prabhu guNa nirbhala nIra mAM he lo||5|| jagavyApI jinarAja |jaa titthaMkara tevIsamau he lo| hita sukha kerai he kAja hi caraNakamala prabhunA namau he lo||6|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 vinayacandrakRti kusumAJjali paramapuruSa zrI pAsa |p0| praNamyA~ tana mana ullasai he lo| pUrai he sevaka Asa puuch| 'vinayacandra' hiyar3e vasyA he lo||7|| . // zrI svAbhAvika pArzvanAtha stavanam / / DhAla-hADAnI suNi mAharI aradAsa re mana mohanagArA, mhArA prANa piyaaraa| Asa pUro re vAlhA pAsa, nipaTa na kari nIrAsa ma0 sAsa taNI pari tu muMbha sAMbhare re // 1 // mAharai hu~ hija saiNa re |m0| tAharI mUrati mananI mohanI re| nirakhi Tharai mujha nayaNa re |ma0) ___hiyaDau hejAlU vikasai mAharo re // 2 // tujha thI lAgau raMga re |m0| laiNA daiNA no kAraNa eha chre| khiNa na par3e mana bhaMga re |m0| saMga na choDaM jinajI tAharau re / / 3 / / tAharau mana nIrAga re |m0 rAga ghaNau re mana meM moharai re| te kima pahu~cai lAga re |m0| eka hAthai re tAlI navi par3ai re // 4 // vali ehavau nahiM koi re |m| jehanai kahiyai re mananI vAtar3I re / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~~ ~ ~~ ~ ~~~~ zrI svAbhAvika pArzvanAtha stavanam alavi kahyAM syu hoi re |m0| mana nA ciMtyA re kAraja navi sarai re // 1 // moha mithyAmati bhAva re |m0 raci maci nai ghaTa mAMhi rahai re / syu tAharau parabhAva re ma0 vimukha na thAyai ariyaNa ehavA re // 6 // adhika karai AvAja re ma01 rAtA mAtA re hastI ghUmatA re| te mRgapati nai lAja re |te| eha aukhANau jinajI jANiyai re / / / kalimAM tu kahivAya re |m0| dariyau re bhariyau guNa rayaNe karI re / dukha sahu dUri gamAya re ma0 lahira dharau mahira taNI hivai re // 8 // bhava jala nidhi thI tAri re |m| viruda thAyai re sAcau tau sahI re| 'vinayacandra' jaladhAra re |m| varasai re sagalai piNa jovai nahIM re // 6 // ||iti zrI svAbhAvika pArzvanAtha stavanam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandra kRti kusumAJjali ||shrii nAriMgapura pArzvanAtha stavanam // DhAla-ATha Takai kaMkaNa lIyau rI naNadI thiraki rahayau morI bAMha, kaMkaNau mola lIyau ehanI dezI sunijara tAharI dekhinai re jinajI saphala thaI mujha Asa / morau mana mohi rAu, hAre jaise mRga madhura dhvani gIta |mo0|| tumAharai mana maI vasyo re, ji0 zrI nAraMgapura pAsa // 1 // tujha mukha kamala nihAlivA re, ji0 rahatI sabala umeda ||mo0|| te tujha naI miliyA~ pachI re ji0 bhAgau mana rau bheda ||mo0||2|| hu~ sevaka chu tAharau re ji0 tu sAhiba supramANa / mo0|| teM mana hesyo mAharau re ji0 bhAvai tau jANa ma jANa ||mo||3|| khiNa ika jau tujha nai tajure ji0 tau upajai aMdoha ||mo0|| dharatI piNa phATai hiyo re ji0 pANI taNaya bichoha |mo0||4|| tAharI sUrati nau sadA re ji0 dharisyu nizi dina dhyAna mo0| jiNa tiNa mAM mana ghAlatAM re ji0 na rahai mAharau mAna |mo0|| caraNa na melhu~ tAharA re ji0 rahisyu keDai lAgi ||mo0|| phala prApati piNa pAmasyure ji0 jeha likhI chai bhAgi |mo0|6| maI tau kIdhau mo disA re ji0 tAharai Upari moha ||mo0|| vinayacandra kahai mAharI re ji. sagalI tuma ne soha ||mo0||7|| rahanemi rAjImati svAdhyAya rAga-hIMDola zivAdevI naMdana caraNa vaMdana calI rAjula nAri / priyu saMgi rAgI satI sAgI calata lAgI vAra / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahanemi rAjImati svAdhyAya nija prANapati kau nAma japatI hota tRpatI bAla / tahA~ mAsa pAvasa kai udai saiM aisa jagata kRpAla ||1|| iNa bhAMti sa sakhi Ayau varaSAkAla, sau tara varanata kavi suvisAla || AMkaNI || saji bu~da sArI harSakArI bhUmi nArI heta / bharalAya nirbhara bharata jharajhara sajala jalada aseta || ghana ghaTA garjita chaTA tarjita bhaye jarjita geha / ca cafe and hbaki bhabakata bica bici bIja ki reha // 2 // atarhi avAja gagana gAjai vAyu vAjai tyuM hi / diga cakra jhalakai khAla khalakai nIra Dhalakara bhuM hi // haga zyAma vAdara dekhi dAdura raTata rasa bhari raina / vana mora bolai piccha Dolai dvirada kholai puni naina ||3||30|| ullasita hIyarau kari papIyarau karata priya priyu sora / viraha saI pIrI ati adhIrI Darata virahani jora aMdhakAra pasarai vaira visaras paraspara bhUpAla sarvarI zaMkA deta DaMkA divasana maI gharIyAla ||4||30|| jahA~ parata dhArA ati udArA jAni gRha jala yantra svAdhIna vanitA saukhya janitA karata kaMta nimaMtra madana ke mAte raMga rAte rasika loka apAra iThi kai gokhaI manaI jokhaI gAvata megha paMcaraMga copeM adhika opaI indra dhanuSa sadhIra / baka zreNi sohara citta mohara sara sarita ke tIra // malhAra ||5||30|| Jain Educationa International 77 For Personal and Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 vinayacandrakRti kusumAJjali tahA~ karana krIr3A mukhara bIr3A cAvatI triya jAta / kesarI sArI mUla bhArI pahiri kai harSa na mAta || 6 ||30|| sasi sUra DhAMkara jahA~ tahA~ ke paMtha pUre nIra | kula ke vana meM niki china maI jhakoratahiM samIra // bahu salila pAe veli chAe saghana vRkSa suhAta / aMkAra bhamare karata guNare cuMvata pallava pAta ||7||30|| adrisaI utarI bharI jalasaI nadI Avata pUra / karaNI ke darakhata nikaTa nirakhata china karata cakacUra // sUkata javAsau taru nivAsau karata paMkhI vRnda / ghana vipratAre sara saMbhAre haMsa mithuna niradaMda ||8||30|| raMgai rasIlI nipaTa nIlI harI pragaTata jyAMhi / Dolata amolA mRdu mamolA lAla se tina mA~hi // ucchAha setI karata khetI karasanI suvicAra | saba loka kuM AnaMda upajyau vrajyau hai durita pracAra || ||30|| varasAta ina pari jharI maMDa3 china na khaMDai dhAra / rAjImatI ke vastra bhIne sabala jhIne sAra // ekana guphA meM jAhi tAmaI sukAe saba cIra / bhaI nagana rUpaI ati sarUpaI nirakhI nemi ke vIra ||10||30|| nirakhi ke nAgI turata jAgI madana nRpa kI chAka / ghaTa bhramata tAkau lagi jharAkau jyuM kulAla kI cAka // cihu~ ora gherI aMga herI nRpa sutA sukha kAja / kahai vacana aise aTapaTe se sunata hI Avai lAja || 11||30|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUlibhadra sajjhAya huM guphAvAsI nita udAsI rahata hu~ ina tthor| syAbAsa tokuM milI mokuM cita lIyau teM cora // bhogakau huM tau ati bhikhyArI karau pyArI pyaar| aba viraha TArau hRdaya ThArau milau milau prAna AdhAra ||12||i taba cIra pahiraI sabada guhirai aMga karikai guuddh'| rAjula sayAMnI vadata vAnI suni agyAnI mUDha / / muni mAge mUMkai citta cUkai vRthA tuM ina vair| kyuM brata vigovai lAja khovai rahi rahi jiyaku pheri // 13 // 30 // nidrAndha siMdhura bahuta bandhura urddha kandhara hoya / jaba dharata aMkuza sira mahAvata Thaura Avata soya / / tyu sadupadeza vizeSa dekara vimala ekai vaina / bUjhavyau so rahanemi viSayI gaI jahAM yadupati saIna // 14||30 // yu sulabha bodhI Atma sodhI gaye mugati majhAra / kaliyuga umagaI nAma jAkau leta hai saMsAra / / dhari jJAna antara dazA sudasA manaha macchara chodd'i| kavi vinayacandra jinendra bhAvai japata hai kara jori // 15 // 30 // iti zrI rahanemi rAjImatyoH svAdhyAyaH // zrI sneha nivAraNe sthalibhadramuni sajjhAya // rAga-kedAro, DhAla-mere nandanA, ehanI sAMbhali bholI bhAminI re hAM, paradezI nai sAtha / neha na kiijiye| bhamara taNI pari je bhamai re hAM, te nahIM kehanai hAtha // neha0 // 1 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 vinayacandrakRti kusumAJjali 1 neha thI naraka nivAsa, neha prabala cha3 pAsa / nehe deha vinAza, neha sabala dukha rAsa || neha0 // A0 // paradezI tara prAhuNA re hAM, melhI jAya nirAza | neha0 / tiNa thI kehara nehalau re hAM, na rahe je thira vAsa | ne0 ||2| pahili milIyai teha suM re hAM, kariyai hAsa vilAsa |0| mili nai vIchar3iyau par3e re hAM, taba mana hoi udAsa | ne0 || 3 || vAlhAM nai va lAvatAM re hAM, pIr3ai premanI jhAla | ne0 / har3au phATa ati ghaNuM re hAM, nAMkhara viraha uchAli | ne0||4|| valatAM bhuMi bhAraNi huvai re hAM, aMga tapai aMgAra | ne0 / AMkhar3iyai AMsU par3ai re hAM, jima pAvasa jala dhAra | ne0 ||5|| mata kiNahI suM lagiyo re hAM, pApI eha saneha | ne0 / dhukhai na dhuMoM nIsarai re hAM, balai suraMgI deha | ne0 || 6 || kozA nai sthUlabhadra kahai re hAM, neha nI bAta na bhAkhi |0| tiNa kIdhara hI sAriyai re hAM, vinayacandra sAkhi |0||7|| 1 zrI sthUlabhadra bArahamAsA DhAla-caumA siyAnI ASADhai AzA phalI, kozA karai siNagAro jI / Avau thUlibhadra vAlahA, priyur3A karU manohArI jI // manohAra sAra zRGgAra rasamAM, anubhavI thayA taravarA / do afar as AliMgana, mUmi bhAminI jldhraa|| jalarAzi kaMThai nadI vilagI, ema bahu zrRMgAra mAM / sammilita thai nai rahai ahanizi, paNi tumheM vrata bhAra mAM // 1 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUlibhadra samjhAya / zrAvaNa hAsya rasa karI, vilasau prItama premai jii| yogI bhogI nai ghare, AvaNa lAgA kemai jii|| tau kema Avai mana suhAvai, vasI pramadA prItar3I eha hAsI cita vimAsI, joau jagati kisI jdd'ii| jharaharai pAvasa megha varasai, nayaNa tima mukha AMsuAM / tima malina rUpI bAhya dIsau, tima malina aMtara huaa||2|| bhAdau kAdau maci rAu, kaliNa kalyA bahu lokojii| dekhI karuNA Upajai, candrakAntA jima koko jii|| koka pari vihU voka karatI, viraha kalaNai huM klii| kADhiyai tihAMthI bAMha jhAlI, karuNA rasa nai attklii|| mayamatta taTinI anai nArI, meha prItama neha thii| avasarai jau te kAma nAvai, syuM karIjai teha thii||3|| AsU Asika dihAr3alA, ekalaDAM kima jAyo jii| raudra rasai mujha mana ghaNu, nita prati ati akulaayojii| akulAya dharaNi taruNI taraNo, kiraNa thI zoSata dhrai| upapati parai dhana kaMta alagu, karI ghana vedana krai| tima tumhe paNi viraha tApai, tApavau chau ati ghnnuN| cA~draNI zItala jhAla pAvaka, paraI kahi ketau bhaNuM ||4|| kAtI kautuka sAMbharai, vIra karai saMgrAmo jii| vikaTa kaTaka cAlA ghaNu, tima kAmI nija dhaamojii| nija dhAma kAmI kAminI be, lar3ai vedhaka vayaNa su / raNatUra neura khar3aga veNI, dhanuSa rUpI nayaNa huN| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 vinayacandra kRti kusumAJjali te vIra rasa mAM thayA kAyara, jeha yogI bApar3A / tharathara phiratA teha dIsai, udAsIna paNai khar3A ||5|| bhayAnaka rasa bhediyau, magisira mAsa sanUro jI / mAMga sirai gorI dhara, vara aruNI mAM sindUro jI // sindUra pUrai harSa joras, madana jhAla anala jisI / tihA~ par3ai kAmI nara pataMgA, dharI raMgA dhasamasI / vali adhara sadhara sudhArasaI kari sIMci nava pallava karai / tiNa prIti rItaI bhIti na huvai ema kozA uccarai ||6|| rasa vIbhatse vAsiyaGa, poSa mahInau joyau jI / doSI poSai dina dUbalu, hima saMkocita hoyo jI // saMkoca hovai prauDha ramaNI, saMgathI laghu kaMta jyu / tima kaMta tumaca veSa dekhI, maI vIbhatsa paNuM bhajuM // e prauDha rayaNI sayaNa sejaI ekalAM kima jAvae / hemaMta Rtu ma priu uchaMga khelavu mana bhAva e ||7|| mAgha nidAgha paraI dahai, e adbhuta rasa dekhUM jI / zItala paNi jar3atA ghaNu prItama paratikha pekhuM jI // pekhu tumhA sita sAdhu haga paNi rahyA mujha hRdayasthalai | e mRSA saMprati tujha binA mujha prANa kSaNa kSaNa Talavalai // iNa paraI vrata nA bhaMga dIsai parigraha bhaNI AviyA I tara eha acarija rasa vizeSa zuddha cAritra bhAviyA // 8 // phAguna zAnta rasa ramai, ANI nava nava bhAvo jI I anubhava atula vasaMta mAM, parimala sahaja sabhAvo jI // 17 , Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUlabhadra samAya 83 sahaja bhAva sugaMdha tela, picarakI sama jala rasaI / guNa rAga raMga gulAla uDai, karuNa sasabohI vasaI || parabhAga raMga mRdaMga gU~jai, satva tAla vizAla e / samakita taMtrI taMta jhaNakara, sumati sumanasa mAla e // // caitra vicitra thaha rahI, aMba taNI vanarAyo jii| thur3a zAkhA aMkurita thai, soha vasaMta pAyo jI // pAI vasaMta soha jiNa pari, priyAgamanai' padaminI / siNagAra vina piNa mudita hovai, prema pulakita aMginI // rati hAsya mukha ar3a sthAyi bhAvai, zobhatI kozA kahai / huM kAminI gajagAminI mujha, to vinA mana kima rahai ||10|| vaizAkha vana phUlIyA, drAkha rasAla susAkhara jI 1 aMba su kalarava kokilA, paMcama rAgaI bhAkhara jI // bhAkhai tihA~ vali bhAva AThe, sarasa sAtvika sukhakarA / pulaka sveda avyakta svara naI sthaMbha A~sU nirjharA // ihA~ kAma kerI dasa avasthA, dharas dehai daMpatI / priu dekhi mujha nai teha pragaTe, kozA mukha ima jaMpatI // 11 // jeTha dIhAr3A jeTha nA, lAgai tApa athAho jI / virahAnala tapaI diyau priyu tuma caMdana bA~ho jI // bA~ha caMdana sugama sevyai, bhAva saMcArika vadha3 / tevIsa dhRti mati smaraNa lajjA zoka nidrAdika sadhai // unmattatA AnaMda bhaya mada moha utsuka dInatA / cAlaMbha vAdhai e vizeSajJa, rahai kema nirIhatA // 12 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali zrI sthUlibhadra muNiMdanA, bhaNIyA bArahamAso jii| navarasa sarasa sudhA thakI, suNatAM adhika ullAso jI / / ullAsa dhari RSirAja gAyo, jiNa rakhAyau jagatamAM / nija nAma ati abhirAma culasI, cauvIsIzIlavaMtamA / / gururAja harSanidhAna pAThaka, jJAnatilaka prasAda suN| gurjarA maMDana rAjanagaraiM, 'vinayacaMdra' kahai isu // 13 // // zrI jinacaMdrasUri gItam // bar3a bakhatI guru nita gAjai, vali dina dina adhika divaajai| sahu gacchapati sira chAjai ||1||raajeshvr pATiyai paaudhaaru| ika vInatar3I avadhAro pATodhara0 zrIsaMghanA vaMchita sArau ||raa0 zrIjinadharmasUrIsara pATaiM, pUjya thApyA ghaNai ghgaattiN| nara nArI Agai jur3e thATaI ||raa0||2|| vaMze bahurA siradAra, tAta sAMvaladAsa malhAra / mAtA sAhibade uri hAra // rA0 // 3 // haMsa pari mAdhurI sI cAla, ati adbhuta rUpa rsaal| mAraga mithyAta udAla / raa0||4|| teje kari jANe sUra, zazidhara pari zItala puur| jasu nilavaTa adhikau nUra / / raa0||5|| nita nita caDhatI kalA rAjai, yugavara jinacaMda virAjai / jasu bheTyAM bhava dukha bhAjai // raa0||6|| chatIsa guNe kari sohai, guru bhavika taNA mana mohai / jagi iNa samavar3a nahiM kohai / / raa0||7|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUlibhadra sajmAya nita pAlai paMcAcAra, SaTakAya rakSA karai saar| ujjvala uttama vrata dhAra / / raa0|| 8 // dhana nagarI nai dhana deza, jahA~ sahaguru karai niveza / kIrati jaga meM salahesa / raa0||6|| vaMdo bhaviyaNa hita ANI, pUjajI nI mIThI vaannii| sA~bhalatAM amiya samANI raa0||10|| mAnai jehanai rANa rAyA, praNamIjai prahasama paayaa| muni 'vinayacandra' guNa gAyA ||raa0||11|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CO gyAraha aMga samAya (1) zrI AcArAMga sUtrasajjhAya dezI-haThIlA vayarI nI pahilo aMga suhAmaNo re, anupama AcArAMga re saguNanara vIra jiNaMdai bhAkhIyau re lAla, uvAI jAsa upAMga re sgunnnr| balihArI e aMganI re lAla, hUM jAuM vAra vAra re sa0 vinaya gocarI Adi de re lAla, jihAM sAdhu taNau AcAra re sa0 b0| aaNknnii|| suyakkhaMdha doi jehanA re, pravara adhyayana pacIsa re sa0 uddezAdika jANiyai re lAla, paMcyAsI sujagIsa re sa0 b0| 2 // heta jugati karI sobhatA re, pada aDhAra hajAra re sa0 akSara padanai chehar3ai re lAla, saMkhyAtA zrIkAra re sa0 b0|| 3 // gamA anaMtA jehamAM re, vali ananta paryAya re sa0 trasa paritta tau cha ihAM re lAla, thAvara ananta kahAya re sa0 // 4 // nibaddha nikAcita zAsatA re, jina praNIta e bhAva re sa0 suNatAM Atama ullasai re lAla, pragaTai sahaja sabhAva re sa0 ||shaa zrAvaka vArU zrAvakA re, aMga dharI ullAsa re sa0 vidhipUrvaka tumheM sAMbhalau re, lAla gItAratha gurU pAsa re s0||6 e siddhAnta mahimA nilaure, UtArai bhava pAra re sa0 'vinayacandra' kahai mAharai re lAla ehija aMga AdhAra re s0||7|| ||iti zrI AcArAMgasUtra svaadhyaayH|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 gyAraha aMga sajjhAya (2) zrI sUyagaDAMga sUtra sajjhAya dezI-rasiyAnI bIjau re aMga hivai sahu sAMbhalau, manohara zrI sUgaDAMga / morA sAjana / triNhisai tresaThi pAkhaMDI taNau, / mata khaMDyau dhari raMga / morA sAjana / mIThI re lAgai vANI jina taNI, jAgai jeha thI re jJAna |mo0| e vANI mana bhANI mAharai, mAnu sudhA re samAna (mo0 mI0 / rAyapaseNI upAMga chai jehanu, etau sUtra gaMbhIra mo0| jANai re artha bahuzruta ehanA, etau kSIra nIradhi nure nIra mo0|2| ehanA re suyakkhaMdha doi chai sahI, vali adhyayana nevIsa mo0 uddezA samuddezA jihAM bhalA, saMkhyAyaI re tetrIsa mo0 // 3 // naya nikSepa pramANai pUriyA, pada chatrIsa hajAra mo0| saMkhyAtA akSara pada chahar3ai, kuNa lahai ehanuM re pAra mo0 // 4 // gamA anaMtA vali paryAya nA, bheda anaMta jeha mAhi |mo0 guNa anaMta trasa parita kahyA valI, thAvara anaMtA re jyA~hi / / 5 / / nibaddha nikAcita je sAsaya kar3A, jina pannatA re bhAva |mo0| bhAkhI re sundara eha parUvaNA, caraNa karaNa nI re jAva ||mo0 6 / / kariyai bhagati yugati e sUtranI, nizcaya lahiyai mukti |mo0| vinayacandra kahai pragaTai eha thI, Atama guNa nI re zakti // 7 // // iti zrI sUyagaDAMga sUtra sajjhAya // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 vinayacandrakRti kusumAJjali (3) zrI sthAnAMga satra sajjhAya DhAla-ATha Take kaMkaNo lIyo rI naNadI thiraki rahI morI vA~ha edezI trIjau aMga bhalau kAu re jinajI, nAmai zrI tthaannaaNg| moro mana magana thayau / hAM re dekhi dekhi bhAva, hAM re jihAM jIvAjIva svabhAva mo0| AMkaNI / / sabala yugati kari chAjatau re jinajI, jIvAbhigama upAMga // 1 // eha aMga mujha mana vasyau re jinajI, jima kokila dila aNb| guhira bhAva kari gAjatau re jinajI, Aja tau eha AlaMba // 2 // kUTa zaila zikharI zilA re jinajI, kAnana nai vali kuNDa |mo0 gahvara Agara draha nadI re jinajI, jehamAM achai uddaNDa mo0 // 3 // daza ThANA ati dIpatA re jinajI, guNa paryAya prayoga mo0| paritta jehanI vAcanA re jinajI, saMkhyAtA anuyoga // 4 // veSTa siloka nijuttite re jinajI, sagahaNI paDivatti |mo| e sahu saMkhyAtA ihAM re jinajI, suNatAM ullasai citta |mo0 // suyakkhaMdha eka rAjatau re jinajI, daza adhyayana udAra mo0| uddezA ekavIsa chai re jinajI, pada bahottara hajAra mo0 6 / / rAgI jina zAsana taNA re jinajI, suNai siddhAMta vakhANa mo0| vinayacandra kahai te huvai re jinajI, paramAratha nA jANa |mo07|| // iti zrI sthAnAMga sUtra svaadhyaayH|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gyAraha aMga sajjhAya (4) zrI samavAyAMga sUtra sajjhAya cAla - thAMharai mahalAM Upari mora jharokhe koilI ho lAla jharo0 cathara samavAyAMga suNau zrotA guNI ho lAla | su0 pannavaNA uvaMga karI sobhA vaNI ho lAla / ka0) arddhamAgadhI bhASA sAkhA surataru taNI ho lAla / sA0| samakita bhAva kusuma parimala vyApI vaNI ho lAla | pa0||1|| jIva ajIva nai jIvAjIva samAsa thI ho lAla ki jI0 lahIyai eha mAM bhAva virodha koI nathI ho lAla vi0 bhAMgA tIna svasamayAdikanA jANIyai ho lAla Adi0 loka aloka nai lokAloka vakhANIyai ho lAla ki lo0 ||2|| eka thakI cha sata samavAya parUvaNA ho lAla sa0 kor3Akor3i pramANa ki jAva nirUvaNA ho lAla ki jA0 bArasa viha gaNipiTaka taNI saMkhyA kahI ho lAla ta0 zAsatA artha ananta ki chai ehanA sahI ho lAla ki0 ||3|| suyakkhaMdha adhyayana uddezAdika bhalA ho lAla u0 saMkhyAyaI eka eka pratyeka guNanilA ho lAla pra0 pada eka lAkha caumAla sahasa te uttarA ho lAla sa0 pada nai agra udaya saMkhyAtA akkharA ho lAla saM0 ||4|| bhASya cUrNi niryukti karI sohai sadA ho lAla ka0 suNatAM bheda gaMbhIra tripati na hubai kadA ho lAla tR0 heja na mAvai aMga ki aMtaragati hasI ho lAla ki aM0 jala vasaMta jora ki kuNa na huvai khusI ho lAla kiku0 ||5|| Jain Educationa International 86 For Personal and Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 vinayacandra kRti kusumAJjali jAgyau dharama saneha jiNaMda saiM mAharau ho lAla ji0 tajyA zAstra mithyAta sUtra jANyau kharau ho lAla sU0 jima mAlatI lahI bhRga karIraI navi rahai ho lAla ka0 Izvara sira suragaMga tajI para navi vahai ho lAla ta0 // 6 // e pravacana nigraMtha taNau jugata bar3au ho lAla ta0 sAkara selar3I drAkha thakI piNa mIThar3au ho lAla tha0 sI kahIyai bahu bAta 'vinayacandra' ima kahai ho lAla vi0 ehanA suNinai bhAva zrotA ati gahagahai ho lAla zro0 // 7 // // itizrI samavAyAMga sUtra svaadhyaayH|| (5) zrI bhagavatIsUtra sajjhAya dezI-paMthIr3AnI paMcama aMga bhagavatI jANiyai re, jihAM jinavara nA vacana athAha re himavaMta parvata setI nIkalyA re, mAnu gaMgA sindhu pravAha re / 1160 sUrapannatI nAmai paragar3au re. jehanau chai uddAma uvaMga re| sUtra taNI racanA darIyA jisI re, mAhilA artha te sajala taraMga re ihAM tau suyakkhaMdha eka ati bhalau re, eka sau eka adhyayana udAra re| dasa hajAra uddezA jehanA re, jihA~ kaNi prazna chattIsa hajAra re // 3 // 0 // padatau doi lAkha arathaI bhar2yA re, pari sahasa aThyAsI jANi re| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gyAraha aMga sajjhAya lokAloka svarUpa nI varNanA re, vivAhapannatI adhika pramANa re||4||50|| kariyai pUjA anai prabhAvanA re, dhariyai sudguru Upari rAga re| suNiyai sUtra bhagavatI raMga suM re, tau hoi bhavasAyara nuM tAga re // 10 // gautama nAmai nANuM mukIyai re, samyag jJAna udaya hoi jema re| kIjai sAdhu tathA sAhamI taNI re, bhagati jugati mana ANI prema re // 6 // 0 // iNa pari eha sUtra ArAdhatAM re, iNa bhavi sIjha3 vaMchita kAja re| parabhavi vinayacandra kahai te lahai re, mohana mugatipurI nau rAja re ||pN0|| itizrI bhagavatI sUtra svaadhyaayH| (6) zrI jJAtAsUtra sajjhAya DhAla-kita lAkha lAgA rAjAjI re mAlIyai jI ehanI / chaThuDa aMga te jJAtAsUtra bakhANiyaijI, jehanA chai artha adhika uddaNDa ho / mhArI suNijyau dhari neha siddhAnta nI bAtar3I jii| zravaNe suNatAM gADhau rasa Upajai jI, madhuratA tarjita jiNa madhukhaMDa ho |shmhaaNkaa| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandra kRti kusumAJjali jambUdIva pannatI upAMga chai ehanu jI, iNa mAhe jinapUjA nI vidhi jora ho |mhaaN| arcaka suNi parama zAMtarasa anubhavai jI, . carcaka suNi karai sabhAM mAM sora ho |mhaaNlaa2| nagara udyAna caitya vanakhaMDa sohAmaNA jI, ...... samozaraNa rAjA nA mAta naI tAta ho |mhaaN0 dharmAcArija dharmakathA tihA~ dAkhavI jI, ihaloka paraloka mRddhi vizeSa suhAta ho |mhaa0|3| bhoga parityAga pravrajyA paryavA jI, . sUtra parigraha vArU tapa upadhAna ho |mhaaN| saMlehaNa pacakhANa pAdapopagamanatA jI, ___ svargagamana zubhakula utapatti pradhAna ho |mhaaN0|4| bodhilAbha vali taMta te aMta kriyA kahI jI, dharmakathA nA doi achai zrutakhaMdha ho mhaa0| pahilA nA ugaNIsa adhyayana te Aja chai jI, bIjA nA dasa varga mahA anubaMdha ho |mhaa05|| uMTha koDi tihAM sabala kathAnaka bhAkhIyAjI, bhAkhyA vali ugaNatIsa uddesa ho ||maa0|| saMkhyAtA hajAra bhalA pada ehanA jI, . eha thakI jAyai kumati kilesa ho // 6 maaN0|| vinaya karai je guru no bahu paraijI, .... tehanai zruta suNatAM bahu phala hoi ho |maaN0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gyAraha aMga sajjhAya te rasIyA mana vasIyA vinayacaMdra nai jI, sau mAMhi milai joyA eka kai doya ho / 7 maaN0|| // iti zrI jJAtA dharmakathAMga svAdhyAya // (7) zrI upAsakadasAMga sUtra sajjhAya hivai sAtamau aMga te sAMbhalau, upAsaka dazA nAmai caMga re| zramaNopAsakanI varNanA, jasa candapannati uvaMga re||1|| mana lAgau re morau sUtra thI, etau bhava vairAga taraMga re| rasa rAtA guNa jJAtA lahai, paramAratha suvihita saMga re // 2 // iNa aMga suyakkhaMdha eka chai, adhyayana uddeza vicAra re| dasa dasa saMkhyAyaI dAkhavyA, pada piNa saMkhyAta hajjAra re / / 3 / / ANaMdAdika zrAvaka taNau, suNatAM adhikAra rasAla re / rasa lAgai jAgai mohanI, zrotAjana nai tatakAla re // 4 // zrotA Agali tau vAcatAM, gItAratha pAmai rIjha re| je addhadagdha samajhai nahIM, teha saiM to karivI dhIja re // 5 // daza zrAvaka tau ihAM bhAkhiyA, piNa sUtra bhaNyau nahiM koI re| te mATaI zuddha zrAvaka bhaNI, eka athenI dhAraNA hoi re / / 6 / / sAco hoai teha prarUpiyai, nissaMka paNai sujagIsa re| kavi vinayacandra kahai syuM thayau, jau kumatI karisyai rIsa re||7|| // iti zrI upAsaka dasAMga sUtra svAdhyAya / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali (8) zrI aMtagar3adazAMga sUtra sajjhAya DhAla - vIra vakhANI rANI celaNAjI, ehanI AThamo aMga aMtagar3adazAjI, suNi karau kAna pavitra / aMtagar3a kevalI je thayA jI, tehanA ihA~ re caritra || 1 || A0 karma kaThina dala cUratA jI, pUratA jagatanI Asa / jinavara deva ihAM bhAsatA jI, zAsatA artha suvilAsa // 20 // sakala nikSepa naya bhaMga thI jI, aMganA bhAva abhaMga / sahaja sukha raMganI talpikA jI, kalpikA jAsa uvaMga // 3 aa0|| eka suyakhaMdha iNi aMga naujI, varga cha ATha abhirAma / ATha uddezA chai valI jI, saMkhyAtA sahasa pada ThAma ||40|| AThamA aMga nA pAThamaI jI, ehavau chai re mIThAsa / sarasa anubhava rasa UpajaijI, saMpajai puNya nI rAzi || 5 0 // viSaya laMpaTa nara je hubai jI, niraviSayI suNyAM thAi / jima mahAviSa viSadhara taNau jI, nAga maMtrai suNyAM jAi ||6|| amRta vacana mukha varasatI jI, sarasatI karau re pasAya ! jima vinayacandra iNa sUtranA jI, turata lahai abhiprAya ||7|| // iti zrI aMtagar3a dazAMga svAdhyAya // 64 (6) zrI aNuttarovavAI sUtra sajjhAya dezI - naNadala badalI de, ehanI ( navamo aMga aNuttarovavAI, ehanI ruci mujha nai AI ho / zrAvaka sUtra suNau // sUtra suNau hita ANI, eto vItarAga nI vANI ho ||1 zrA0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gyAraha aMga sajjhAya 65 jasa kalpAvataMzikA nAmai, sohai uvaMga prakAmai ho |shraa0|| eto Agama nai anukUlA, mAnu merUzikhara nI cUlA ho / / 2 / / e sUtra nuM nAma suNIjai, tima tima aMtaragati bhIjai ho ||shraa0|| pragaTai koI navala sanehA, eha thI ulasai morI dehA ho |shraa0 3 // aNuttara surapada je pAyA, tehanA guNa iNa mAM gAyA ho ||shraa0|| nagarAdika bhAva vakhANyA, te tau chaThui aMgai ANyA ho // 4 // ihAM eka suyakkhaMdha vArU, triha varga valI manohArU ho ||shraa0|| uddezA triha sanUrA, saMkhyAta sahasa pada pUrA ho |shraa05|| amhe sUtra suNAvaM tehanai, sArI zraddhA hovai jehanai ho ||shraa0|| zrotA thI prIti jagAvaM, niMdaka nai mu~ha na lagAvU ho ||shraa0 6 / / je suNatAM karai bakora, te tau mANasa nahIM piNa Dhora ho ||shraa0|| kavi vinayacandra kahai sAcau, zruta raMgai sahu ko rAcau ho // 7 // // iti zrI aNuttarovavAI sUtra svAdhyAya / / (10) zrI praznavyAkaraNa sUtra sajjhAya DhAla-AghA Ama padhAro pUji dazamau aMga suraMga sohAvai, praznavyAkaraNa naamii| sUtra kalpatarU sevai tetau, cidAnanda phala pAmai / / 1 / / Avau Avau guNa nA jANa, tumha nai sUtra suNAvU |A0|| puSpakalI jima parimala mahakai, guNa parAga nai raagi| tima uvaMga puSpikA ehanau, jora jugati kari jAgai // 1 aa0|| aMguSTAdika jihA~ prakAzyA, praznAdika ati ruudd'aa| te chai aTThotara sata eta, sUtra madhya maNi cUr3A ||3||aaoll Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 vinayacandrakRti kusumAJjali Azrava dvAra pA~ca ihA~ ANyAM, pAMce saMvara dvArA / mahAmaMtra vANI mAM lahIyara, labadhi bheda sukhakArA ||4|| To sukkhaMdha eka dazamai aMgai, paNayAlIsa ajjhayaNA | paNayAlIsa uddeza valIpada, sahasa saMkhyAta nI rayaNA ||5|| je nara sUtra suNai nahi kAne, kevala poSaD kAyA / mAyA mAMhi rahara lapaTANA, te nara ima hI jAyA ||6||0|| sUtra mAMhi tara mArga doi chai, nizcaya nai vyavahArA / 'vinayacandra' kahai te AdarIyai, tajimada madana vikArA ||7|| A0 // itizrI prazna vyAkaraNa svAdhyAyaH // (11) zrIvipAkasUtra sajjhAya DhAla -tAra karatAra saMsAra sAgara thakI, ehanI suNau re vipAka zruta aMga igyAramau, tajau vikathA vRthA je anerI / lalita uvaMga jasa pravara pupphacUlikA, mUlikA pApa AtaMka kerI // 1 // 0 // azubha kiMpAka sama dukRta phala bhogavI, naraka mAM garaka je thayAM prANI / sukRta phala bhogavI svarga mAM je gayA, Jain Educationa International tAsa vaktavyatA ihA~ ANI ||2||0|| do zrutakhaMdha nai vIsa adhyayana vali, vIsa uddesa ihA~ jina prayuM jai / For Personal and Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gyAraha aMga sajjhAya sahasa saMkhyAta pada kunda macakunda jima, sarasa caMpakalatA surabhi sahu nai rucai, bahula parimala bhramara citta gujai ||3||0| anya upagAra nI buddhi mATara | sUtra upagAra tehathI sabala jANiyai, baMdha nai mokSa nA beu kAraNa acha, jehathI puruSa sukha acala khATai ||4||0|| dukRta nai sukRta joau vicArI / dukRta naH pariharI sukRta nai AdarI, Jain Educationa International ma kari re ma kari niMdA niguNa pArakI, jina vacana dhAriyai guNa saMbhArI ||5||su0 nArakI taNI gati kAMi baMdhai / mArakI prakRti taji sahaja saMtoSa bhaji, sukha anai dukkha vipAka phala dAkhavyA, aMga igyAramai cira jaya vIra zAsana jihAM sUtra thI, 67 lAgi zruta sAMbhalI dharma dhaMdhara || 6 ||suH || vItarAgai | // itizrI vipAka zrutAGga svAdhyAyaH // kavi 'vinayacaMdra' guNa jyoti jAgai ||7|| su0 For Personal and Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 vinayacandra kRti kusumAJjali // ekAdazAMga svAdhyAyaH // __DhAla-ayodhyA he rAma padhArIyA, ehanI aMga igyAre maI thuNyA sahelI he Aja thayA raGga rola ki / nandI sUtra mai ehanau sahelI he bhAkhyau sarva nicola ||shaa sahelI he Aja vadhAmaNA // pasarI aMga igyAra nI sahelI he mujha mana maMDapa veli ki / sIMcU neha rasai karI sahelI he anubhava rasanI reli ||2|| heja dharI je sAMbhalai sahelI he kuNa bUDhA kuNa bAla ki / tau te phala lahai phUTarA sahelI he svAdaI atihi rasAla // 3 // harSa apAra dharI hiyai sahelI he ahamadAbAda majhAra ki / bhAsa karI e aMganI mahelI he varatyA jaya jayakAra ||4|| saMvara satara paMcAvanai sahelI he varSA riti nabha mAsa ki / dasamI dina vadi pakSa mAM sahelI he pUrNa thaI mana Asa ||shaa zrI jinadharmasUri pATavI sahelI he zrIjiNacandasUrIsa ki| kharatara gaccha nA rAjIyA sahelI he tasa rAjai sujagIsa // 6 // pAThaka harSanidhAnajI sahelI he jJAnatilaka supasAya ki / 'vinayacandra' kahai maI karI sahelI he aMga igyAra sijmAya ||7|| iti zrI ekAdazAMgAnAM svAdhyAyaH // 12 // saMvat 1766 varSe miti vaizAkha sudi 14 dine zrI vikramanagare upAdhyAya zrI harSa nidhAnajI ziSya paM0 jJAnatilaka likhataM / / sAdhvI kIrtimAlA ziSyaNI harSamAlA paThanArtha // zrIrastu / / zubhabhavatu / / kalyANa mastuH / / zreyAMti pravartatAM / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI durgati nivAraNa sajjhAya zrI durgati nivAraNa sajjhAya DhAla - bIbI dUra khar3I rahi lokAM bharama gharegA suguna sahejA merA Atama, terI zubha mati jAgI / sahaja saMtoSa mandira meM mohyA, mugati vadhU rasa lAgI ||1|| durgati dUra khar3I rahI, terA kAma nahIM hai / akaNI // zama dama doU ajaba jharokhe, teja pradIpa banAyA / dharma dhyAna kA lAla dulIcA, nIca khUba bichAyA ||2|| du0|| samakita takhta kSamA kA takiyA, maMDapa zIla suhAyA / haha jJAna chatra cAmara cArita guna, parama mahodaya pAyA || 3 || duH || zuci sugaMdhatA parimala mahake, suruci sakhI mana bhAyA / upazama putra sulacchana sundara, Atama nRpa ghari AyA || 4 || du0|| e vilAsa saba mugati ramani ke, china china meM sukhakArI / sohAgina se raMga lagyo taba, tujha se dRSTi utArI ||5|| du0 || ta~ to durgati duSTa duhAgina, lokana se lapaTAnI / para prapaMca suta aruci sakhI ke, saMgai tohi pichAnI || 6 || du0|| ati durgandha azucitA pragaTe, niragunatA se lInI / tero saMga kare so bhUrakha, tUM to bahuta dukhInI ||7|| du0|| samatA sAyara mero Atama, jyotivaMta avinAzI / paramAnanda vilAsI sAhiba, sajjanatA pratibhAsI ||8|| du0 !! mugati priyA rasa bhIno ahaniza, durgati dUra nivArI | vinayacandra kavi Atama guna se, hoi rahe adhikArI // 6 // duH|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 vinayacandra kRti kusumAJjali zrI jina pratimA svarUpa nirUpaNa svAdhyAya / dUhA // vipula vimala avicala atula, nistala kevalajJAna / tAsa prakAzaka carama jina, mana dhari tehanau dhyAna ||1|| jina pratimA vaMdana taNau, hiva kahisyuM adhikaar| je nirguNa mAnai nahIM, tehanai par3au dhikAra / / 2 / / abhava chedaka bhAva thI', lakhyau na jAyai daMbha / saMmUrchima kapaTI taNau, kSaNa Utarasyai aMbha // 3 // zAstra taNI yugati karI, sadguru bhASai tAsa / kumati vAsa meM tuM paDyau, kisI mugati nI Asa // 4 // are duSTa buddhi vikalara, kima nidai jina biMba / aMba sapallava chor3i nai, kima bhajai tu niMba / / 5 / / jina pratimA nizcaya paNai, sarasa sudhArasa reli / cintAmaNi surataru samI, athavA mohanavela / / 6 / / neha vinA sI prItar3I, kaNTha binA syau gAna / lUNa binA sI rasavatI, pratimA viNa syau dhyAna // 7 // heja didRkSAye dharai, jina mUrati nau saMga / te nara jasa sAMprati lahaiM, jehavA gaMga taraMga / / 8 / / tIrtha kara piNa ko nahIM, nahIM ko atizaya dhAra / jina pratimA nau iNa arai, eka parama AdhAra / / 6 / / 1-vyakti yukti nai nirakhatA 2-niThura 3-dIpaka viNa mandira kisyau 4-dRSTaM ityAdi dRkSAtayA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jina pratimA svarUpa nirUpaNa svAdhyAya DhAla - 1 te mujha micchAmi dukkaDaM ehanI teM tare nija mata saMgrAu, sahu nI taji lAja re / tiNa kAraNa tujha nai kahuM, suvidita hita kAja re // 1 // jinavara pratimA vaMdiyai, mana mAM dhari raMga | samakita saMkita kAraNe, thAyai bahu bhaMga re ||2|| ji0|| tujha na re kahatA syu~ havai, vAyasa nai zrAvai' re / jau dugdha prakSAliyara, piNa dhavalatA nAvai re || 3 || ji0|| upala mudgazelika taNas, Upari ghana barasai re / Ardra tadapi na huvai kadA, tujha te guNa pharase re || 4 || ji0|| vali Ukhara dhara Upara, jau bIja kau vAhai re / aMkura mAtra na nIpajai, nahu ema sarAhaiM re ||5|| ji0 badhira bhaNI jauko kahara, anugAmi pramANa re 1 piNa tasu mana ahi kAMtanI, vyApakatA jANa re || 6 || ji0 zvAna taNI vali pUMchanau, dRSTAnta dRDhAyau re / citta mAM, Akhara te nAyau re ||7|| ji0|| paNa kumati tu DhAla - 2 mAkhI nI dezI zuddha paraMparA mAniya, pratimA no pratirUpa | ajnyaanii| jina sAdRzatAyeM sahI, ima vyavahAra prarUpa ajJAnI ||1|| ehi tatva vicAriyai, jau kyuM jANai sAca ajJAnI / anahita te tAharas disA, pAca tajI grAu kAca a0 ||2|| 1 - zravaNaM zrAvastena Jain Educationa International 101 For Personal and Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 vinayacandrakRti kusumAJjali samakita viNa pratiyoga thI, zakti na tAharai bAMhi ajJAnI / A guNa sadbhAvika dekhatAM, na milai tujha ghaTa mAMhi a0 // 3 // vaMdana aMga upAsake, vali ThANAMga majhAra ajJAnI / rAyapaseNI mai kAu, sUrIyAbha savicAra' ajJAnI // 4 // oll' nyAtA aMgai jANiyai, padi nai adhikAra ajJAnI / tima aMbar3a adhikAra thI, nirakhi uvAI sAra ajJAnI ||||e| cAraNa zramaNa namai sadA, jina pratimA sasneha ajJAnI / te chai bhagavaI aMgamA~, kima mana ANai reha ajJAnI ||6||ekaa eka sadaya guNa tUM karai, sUtra bahula nau lopa / / ajJAnI / / tau tujha nai dIThA~ vinA, mana naI Avaz kopa ajJAnI // 7 // DhAla (3) ___ cAla-josIDAnI dRzya paNai Avazyakai re, bhAvita kaayotsrg| pratimA viNa niHphala kAu re, tau syu vAkyika varga // 1 // adharmI pratimAye syau bNdh| jar3amati nai anubhAva thI, jAti taNau tUM aMdha ||sha0|| vijayadeva ati bhakti sure, pUjyA zrI jinarAya / ima chai jIvAbhigama mAM re, te tujha nAvai dAya // 30 // vali jina pUjyA zubha manai re, zrI siddhAratha raay| kalpasUtra saMpekhi nai re, tasu avagama cita lAya ||4||a0|| dAnAdika sama bhAkhiyau re, aracA nau phala sUdha / mahAnizIthe te lahai re, to syUM teha asUdha ||shaaa0|| 1-vicAreNa sahita Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jina pratimA svarUpa nirUpaNa svAdhyAya dharma vizeSa viruddhatA re, teM prAraMbhI mUdha / te hiva zobhA kima rahai re, jima kAMjIyai dUdha || 6 || a0 // sAdhana phala teM Adasyau re, karaNa binA paratakSa / piNa kitalAika dina rahe re, nadI kanArai vRkSa ||7||0|| DhAla (4) cAla - mohana sundarI le gayau, ehanI cidAnaMda phala jau grahaiM, jina pUjA mana dhAra / AdhAkarmika bhAMti nau ho, dUSaNa nahIya ligAra ||1|| mUrakha re mAni kathana taM mAharau || AMkaNI || tAharau mana bhrAmika thayau, arcita hiMsA heta / nAga bhUta yakSAdi nau ho, vivaraNa sagalau ceta ||2||mU0|| piNa jina heti navi kAu, sUyagaDAMga mara dekhi / bhASya cUrNi niryuktiyai ho, ehija artha vizeSa ||3||mU || mAnava sUtra sahu valI, piNa pratimA suM dveSa | utAhara mukha dIjiyai ho, maSIya kUrcikA rekha || 4 ||mU0|| jinavara jaina samAcara, zaiva brahma hari rAma / tUM tau ekaNa mAM nahIM ho, nirgata bheSa prakAma // 50 // 3 y kalaza ima sugama kahA~ jau na samajha, sUtra nau bodhaka paNau / bhava meM anaMtAnaMta kAlara, dukha dekhisa tUM ghaNau // ANA vinA je mata upAja, naraka tAsu nidAna e / kavi vinayacandra jineza pratimA, taNau dhariye dhyAna e || 1 || itizrI jina pratimA svarUpa nirUpaNaM svAdhyAya: sarva gAthA 36 [ patra 1 AcArya kha0 gaccha bhaNDAra ] 1 prakAma - atizayena Jain Educationa International 103 For Personal and Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 vinayacandrakRti kusumAJjali kuguru svAdhyAya || dUhA* jaina yukti suM sAdhanA, Agama suM anukUla / nita avihita lakSaNa haraNa, suvihita lakSaNa mUla // 1 // siddhi zakti dhAraka sadA, vyakti guNai anubandha / nihata niraMjaNa bhakti vidhi, jAni hetu nirabaMdha / / 2 / / dhaMdha giNai saMsaraNa sukha, caraNa karaNa guNa lINa / atizaya sudha jasu AcaraNa, kriyA dharaNa supravINa // 3 // mithyA bhrama rUpaka dvirada, tihAM paMcAyaNa jeha / cidAnaMda cidrUpa suM, nisa dina adhika saneha // 4 // ehavA sadaguru vaMdiyai, jima thAyai bhava aMta / kuguru kapaTadhara vaMdatAM, tadguNa na rahai taMta // 5 // DhAla (1) cAla-haThIlA vayarInI [sAra su] pravacana nau grahI re, vidita prapaMcaka bhAva re ||sgunn nr|| anubhava kahi [suraM] gasure lAla, kuguru taNai prastAva re ||sgunn nara // 1 // * prArambha karaneke pUrva Aliye para likhe dohe :dharma vacana sAdhaka sadA, jina vacano pkssiinn| prastutAnuyogika sadA, je sodhika sukulINa // 1 // upAdAna mita bhuktavidhi, anveSaNIya prAya / prastutAnuyogika taNA, je sodhika munirAya / / 2 / / mAraga sAdhu taNau kAu, darzana jJAna caritra / tiNathI khiNa viracai nahIM, nizidina puNya pavitra / / 3 / / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuguru svAdhyAya ati vikasita cita sAMbhalau re lAla, adhika prayojana ANi re ||skaa aMtaragata guNa pAmisyau re lAla, e samavAya pramANa re ||skaa||shru0|| prathama dravya bhAvaI rahai re lAla, vikala sakala AcAra re ||s0|| calana avadhi svacchanda hu~ re lAla, nita nirgata upacAra re||s0|3||shru0|| bAhya dRSTi virataMtanau re, bhedaka vividha prakAra re ||s0|| pravahamAna para vRtti hu~ re lAla, jema jaladanI dhAra re ||s0|4||shru0|| ina unmAraga cAlatAM re, navi pAmaItihAM lAga re ||s0|| citta vicAri samAcarai re lAla, vali marakaTa vairAga re ||s0||5||shru0|| DhAla 2 soraTha deza suhAmaNau, ehanI. aMtaragati Atapa karai, japa bahiraMga pradhAna lAla re / aMbara mAhe je dharai, zabakara paTa upamAna lAla re // 1 // avayava tAdRza Acarai, vacana tathA vidha thAya lAla re / savikalpa cintana karai, ahanizi adhyavasAya lAla re / / 2 / / cAhai vegi nirUpaNA, sama pUraba pada cAra lAla re / piNa iNa kali mAhe nahIM, sAMprati sahu parivAra lAla re // 3 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 vinayacandra kRti kusumAJjali rasa AsaMkAya karaI, jvara auSadha vidhi jema lAla re! kArija nai AlaMbatA, pRthivI suta suM prema lAla re // 4 // ima saMcaratA hita dharI, te stuti kari kahai dhanya lAla re| te jaga mAhe jANiyai, paratakhi paNDita manya lAla re // 5 // DhAla 3 hariyA mana lAgau, ehanI jiNa adhikArai Upanau, je anavasthita doSa re / sAjana suNi moraa| hiva tehija vivaraNA taNau, nizcaya karisyu poSa re saa0||1|| jau pUraba vidhi maI rahai, na karai kima viparIta re |saa0| piNa pAsatthau te kharau, sarva deza pariNIta re / sA0 / / 2 / / jJAnAdika guNa je tajai, na badai mAraga sUdha re / sA0 / sAdha taNI niMdA karai, loka bhramAvai mUdha re / sA0 / 3 / / naveya vakhANe je karai, kalpa vAcanatA tema re / saa0| sAhazatA tehanI laha, kalpacaraNi mai ema re| saa0||4|| nitya sijhAtara agranai, Agali dei piMDa re| sA0 / je lyai tiNanai tiNa vidhai, Avazyaka dyai daMDa re |saa01|| . DhAla 4 mere nandanA, ehanI sAdhu kahAvai saI mukhai re hAM, na mile vacana viveka / vacana kisA khuN| avalaMbana kihAM thI grahai re hAM, ihAM cha3 jugati aneka / v0||1|| je nava kallI navi karai re hAM, udyata mudita vihAra / v0| mAsa divasa Upari rahai re hAM, seSai kAla apAra / v0||2|| tiNa sarikhau te dAkhavyau re hAM, AcArAMga majhAra / va0 / AdhAkarmika Azrahai re hAM, te ThANAMga vicAra / v0||3||' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuguru svAdhyAya 107 zAstra likhAvara je valI re hAM, piNa na rahai vyavahAra | va0 | ima adhikatA kahai re hAM, pravacana sAroddhAra | va0 ||4|| ( bAta karai je mAragai re hAM, uttarAdhyayanai teha |0|) vyAkhyAnAdika nita karai re hAM, upadezamAla meM teha | va0 / ityAdika Agama taNI re hAM, sAkha kahI nisaMdeha | va0 // 5 // DhAla 5 yattina hiva tAsa prasaMgai jeha, te piNa kahIyai sasaneha | usannau duvidha prakAra, tasu anta paNai vyabhacAra ||1|| vali bhAkhyau trividha kuzIla, nANa daMsaNa caraNa nimIla | bihu~ bheda kAu saMsattau, zubha azubha prakRti saMpattau // 2 // jaha chaMda lagai e paMca, sadbhAvika sagalau saMca / cihu~ nau nirNaya navi kIdhau, svAbhAvika phala guNa lIdhara ||3|| paramAtama grahaNa vizeSa, te saMgrahijyo avazeSa / bhASita trihu~ nai anuyAya, vyAkRti samayAdika nyAya || 4 || nija kalpita doi prakAra, zAstrAdika paMca udAra / pAsatthAdika sUM dUra, tasu vandana Ugata sUra ||5|| // kalaza // ima yukti sAdhana dharI citamai kIdha sabala sarUpatA / jANisya tau paNi teha lahisyai prabala anavacchina latA || ucchedi asamarthaka taNaDa mata vinayacanda vikhyAta e / upadisa sahu nI prArthanA vazi iNa para AkhyAta e // 1 // // iti zrI kuguru svAdhyAya: || sarvagAthA 31 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavivara vinayacandra viracita zrI uttamakumAra caritra caupAI || GET || ekadanto mahAvIryyo, namostu sarasa pANine / siddhanti sarva kAryANi tvaM prasAda vinAyakaH // 1 // OM akSara atula bala, cidAnanda cidrUpa | sakala tatva saMpekhatAM, avicala alakha anUpa ||2|| ajara amara avikAra niti, jyoti taNau je ThAma | satva rUpa sArAhiyai, pUraNa vaMchita kAma ||3 // jehanai nAma smaraNa thI, phITai sagalA phaMda | maMdamatI paMDita huvai, dUri Talai dukha daMda | 4 || yogI dhyAvai yukti suM, bhakti karI bharapUra / saMpai tehane vyakti guNa, zakti sahita sasanUra ||5|| maMtra mukhya bIjaka kahyo, sAra sahita suvilAsa / arihaMtAdika paMca nau, antara jAsa nivAsa || 6 || a abhra mAMhi jima thrU aDiga, zeSanAga pAtAla / mRtyuloka mAM meru jima, tima e varaNa visAla ||7|| te akSara to chai valU, mana piNa AgevANa / sarasati mAtA Apaje, mujha nai amRta vANi // 8 // zrIjinakuzalasuriMda guru, pUrau mujha bhana Asa / aMtarajAmI jANi nai, karIyai nija arudAsa || || Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupAI 106 jor3i taNI kA suddhi nahIM, hUM ati mUr3ha ayANa / tuma supasAye je kahu~, cADho teha pramANa // 10 // dAna supAtra samo na ko, mukti taNo dAtAra / ulaTa dhari dya te tajai, salila nidhi saMsAra // 11 // sAlibhadra Adika upari, dAna taNe adhikAra / jinazAsana mAM jovatAM, carate nAvai pAra / / 12 / / to paNi uttamakumara nau, carita suNo mana raMga / sAdhu prazaMsita dAna jiNa, dIdho ANi umaMga // 13 // bAta ciMta kau mata karo, choDo kumati kilesa / vAMcaMtAM kavitA taNo, mana jima thAya vizeSa / / 14 / / DhAla-(1) gautama svAmi samosakhyA ehanI vacana racana suNajyo hivai, ANI bhAva pradhAno re| dejyo dAna isI parai, jema laho tume mAno re ||shv0 iNahija jaMbUdvIpa mAM, dakSiNa bharata udAro re / kAzI deza jihA~ bhalau, pRthivI no siNagAro re ||2||v0 nayarI tihA~ vaNArasI, alikApuri sama teho re / jahA~ sura sarikhA mAnavI, nizadina caDhate neho re // 3 // va0 vali tehanai cau pAkhatI, vikaTa duraMga virAjai re| ghaNa vAjiva sadA ghurai, ghana garajArava lAjai re / / 4 / / va0 U~cA maMdira ati ghaNA, dIThAM Avai dAyo re| tima cita corai koraNI, jotAM dina vahi jAyo re // / // va0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali gokhai baiThI gaurar3I, apachara nai anuhArau re| keli karai mana meli nai, sahiyara suM sukhakAro re / / 6 / / va0 jinamandira raliyAmaNA, daMDa kalaza kari sohai re / ati U~cI dhaja lahalahai, suranara nA mana mohai re / / 7 / va0 caurAsI vali cauhaTA, miliyA bahu jana vRndo re / deza ane paradeza nA, pAvai paramANaMdo re / / 8 / va0 sarasa sarovara cihuM gamA, bharIyA jala kari pUro re| haMsa pramukha kallola su, nivasai dukha kari dUro re // 6 / / va. valI vizeSa taruvara karI, sohai vana sazrIko re| kokila kara TahUkar3A, rahai paMkhI nirabhIko re ||10||v0 bArai mAsa lagai sadA, nIla harI jihA~ dIsai re / phala phUle chAi ghaNu, hIyar3I dekhI hIsai re ||11||v0 rAja karai nagarI taNau, makaradhvaja bhUpAlo re| sUravIra ati sAhasI, nyAya nota sudayAlo re ||12||v0 durjana je vAMkA hatA, nAra kIyA te jero re| jima mRgapati nai Agalai, na sakai gayavara phero re ||13||v0 indra samovara jANIya, riddhi karI rAjAno re| gunaha khameM nija prajA taNau, dina-dina vadhatai vAno re ||14||v0 yata :-udai aTTakkai bhUpa nahi, pahilyAM nAMhI bhUpa / khuMda khamai so rAjabI, nirakha sahai so rUpa / / 15 / / tehanai rANI rUbar3I, patibhagatI guNa khANo re| nAmai zrI lakhamovatI, indrANI sama jANo re ||16||v0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupAI 111 jANai te causaThi kalA, nirUpama vacana vilAso re / candravadana mRgaloyaNI, gaya gajarAja ulhAso re ||17||v0 pAlai sIla bhalI parai, dharama karI suvikAsai re| ema vinayacandra heja muM, DhAla prathama parakAsai re ||18||v0 // dahA // te sukha vilasai daMpatI, vividha parai sasaneha / mAsa ghar3I sama lekhavai, jima dogaMdhaka deha // 1 // zubha svapnai suta Upanau, rANI uyara mjhaar| sukha Upari sukha to lahai, jo tUsa karatAra / / 2 / / lalita lacchi puNa suta nipuNa, gaurI gajagati geli| puNya pramANaM pAmIya, vinayacandra guNa veli / / 3 / / dina-dina DohalA pUratAM, bolyA pUrA mAsa / suta jAyau raliyAmaNau, sahunI pUgI Asa // 4 // e adbhuta pragaTIyau, prathama hato je bhUpa / dIpa thakI dIpaka huvai, e dRSTAnta anUpa // 5 // rAjA ati ucchavaka thakai, janama mahocchava kIdha / ghari-ghari toraNa bAMdhIyA, dAna valI tihA~ dIdha / / 6 / / dazaUThaNa kIdhAM pachI, uttama lakSaNa dekhi / nAma dIdho sahu sAkha le, uttamakumara vizeSa // 7 // ___ DhAla-(2) vIMchiyAnI hAM re lAla teha kumara dina-dina vadhai, jima candrakalA suvisAla re laal| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 vinayacandrakRti kusumAJjali dhAi mAi pAlIjatau, thayo ATha barasa no bAla re // 1 // vAlho lAgai raMgIlo re kuMmarajI, te khelai rAja duvAra re lAla / mohyA mukha mulakai sahu, tima nijara taNai maTakAra re // 2 // vA0 ho re lAla mAta pitA bahu prema suM, tajivA bAlApaNa lAja re lAla / ADambara kari kumara nai, muMkyau bhaNavA nai kAja re / 3 / / vA0 hA~ re lAla lekhaka zAlA mAMhi je, jur3i baiThA chAtra aneka re lAla / te sahu pAchali teha nai, adhyayana karai suviveka re // 4 // vA0 kitale dina jAte thayau, te sakala kalA no jAMNa re| laghu vaya sakaja sakala vadhai, e puNya taNA paramANa re // 5 // vA0 satya vacana bolai sadA, vArU vali rAkhai nIti re| to hija vAdhai loka mAM, tehanI pUrI pratIti re // 6 // vA0 kAMTo bAjai pagatale, te khaTake bAro vAra re| jIva kahau kima mArIya, ima jANIdayA karai sAra re / 7||vaa0 aNadIdho lIjai tRNo, to hI adattAdAna re| ema vicArI pariharai, sukalINo kumara sujANa re // 8 // vA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 113 naraka mahala caDhivA bhaNI, nIsaraNI sama paradAra re| akalaMkita tanu jehano, vali kanakAcala sama dhIra re||6||vaa0 sahaja salUNo kumara jI, sAyara rI pari gaMbhIra re| gamana nivArai jANi nai, dekhI ati gahana vicAra re ||10||vaa0 kalA bahuttara Agalo, dAtA jJAtA jima sUra re| prasiddhi bhalerI jagata mAM,jasa adhiko prabala paDUra re||11shaavaa0 khela karai nizi vAsarai, mana melU leI saMga re| viSamA ariyaNa avahaTai, e rAjavIyAM ro aMga re ||12||vaa0 dIna hIna ne Udharai, dukhIyA~ kero pratipAla re / vinayacandra kahai etalai, pUrI thaI bIjI DhAla re // 13 // vA0 dahA soraThA sukha vilasatAM tema, nizi bhara kumara isI preN| eka dina cita ema, taruNa thayau hiva huM sahI // 1 // tau syuM baiTho Ama, paravazi thaI mudhA pre| e kAyara nu kAma, ghara sUrA kima thaIyaI // 2 // yata :-guNa bhamatAM guNavaMta nai, baiThAM avaguNa joya / vanitA nai phirivau burau, jo sukalINI hoya / / 3 / / khATI lakhamI jeha, bApa taNI kima vilsiiyai| tau nahIM e mujha deha, jau mana ciMta navi karUM // 4 // ima mana mAM Aloci, hAtha khar3aga le utthiiyau| kIyau na kAi soca, svajana taNau tiNa avasarai / / 5 / / cAlyau hoi nicaMta, te paradezaiM paadhrau| kharI ANI mana khaMta, kumara parIkSA kAraNa // 6 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 vinayacandrakRti kusumAJjali DhAla-(3) dhaNa rI soraThI lAMdhai viSamI cAlatAM hojI, vATa anar3a vara vIra, prabala parAkramI / dharama dhuraMdhara dhIra pra0 mahIyala zobhA AkramI hojI, guNa nidhi guNa gaMbhIra ; 1 pra0 sUra tapai sira Uparai hojI, lU piNa bhedai aMga, khalahala khlktii| tihAM paNi utarai DhalakatI hojI, nadiyA~ paravata zRGga ; 2 kha0 sukha dukha pAmai te sahai ho jI, kautakiyAM no rAva / malapaI mana nI ralI, to paNi suvizeSa valI hojI, dekhI khelai dAva ; 3 ma0 tihAM kiNa Avai paMtha mAM ho jI, aTavI eka apAra / sarasa suhAmaNI, ghaNI tihAM saravara taNI hojI, lahira sadA sukhakAra , 4 ma0 avalokai rana vana ghaNA ho jI, taruvara nau nahiM gyAna / nayaNAM nirakhatI, jANa ki amRta varaSatI hojI, kumara taNI tiNa ThAma ; 5 na. kihAM kiNa kamala taNI bhalI ho jI, kaliyAM ati soraMbha; vihasai vikasatI, nAnI moTI nikasatI hojI, karatI vaDo re acaMbha ; 6 vi0 anukrami niyata pramANa mAM ho jI, lAMghe grAma aneka ; dIpai dinamaNI, mana mAMhe dhIrapa ghaNI ho jI, ___ saMgi na koI eka ; 7 dI0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 115 bhamato bhamara taNI parai ho jI, Ayau gaDha cItror3a, heje harakhatI, helai jiNa jItA arI hojI, suhar3AM sirahara maur3a ; 8 he. rAjA tiNa nagarI taNo hojI, macharAlau mahasena ; mAnI mahipati, achai sabhA do zubhamatI hojI ; dAyaka jima suradhena ; 6 mA0 dezAM mAMhe dIpato hojI, deza vaDo mevAr3a ; rAkhai tasu ralI, jehanai ko na sakai chalI hojI, vairI taNo re vibhAr3a; 10 rA0 guNIyaNa jasa jehano kahai hojI, cAvo cAre khaMDa ; kamaNA kA nahIM, sarikhA chai tehane sahI hojI, haya gaya prabala pracaNDa, 11 ka0 avara sahu ko rAjavI hojI, sIsa namAvai jAsa, adhika vayaNa amI, e paNi moTA rAjavI hojI, rAkhai mahira ullAsa ; 12 a0 viruo durmukha Uparai hojI, piNa jina dharma karaMta ; rayaNa divasa rahI, samakita suddha sumati grahI hojI, bhajai sadA bhagavaMta ; 13 20 bhAmaNi setI bhogavai hojI, je sukha saMsArIka ; avasara ApaNI, suta kAraNa sahu avagiNI hojI, __ mANai lAchi alIka ; 14 a0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 vinayacandra kRti kusumAJjali desI dhaNarI soraThI hojI, tiNa meM tIjI DhAla ; rasIyA mana ramI, kahatAM hIja mana mAM gamI hojI, vinayacandra suvizAla ; 15 ra0 ||haa|| rAja karaMtA rAjavI, geha giNe mRga pAsa ; putra taNI yauvana paNe, kAya na pUgI Asa ; 1 sukhiyA dekhi sakai nahIM, doSI daiva akajja ; saMpati dya to suta nahIM, iNa pari karai nirlajja ; 2 vaI bUDho aMgaja pakhai, rahai mana mAMhi udAsa ; gRha jANai sUno sahu, dina dina thAya nirAsa ; 3 ika avanIpati suta vinA, vali vaisyAM meM vAsa; nadI kirADai rUkhar3A, jada tada hoi viNAsa ; 4 daiva manAyAM navi thayau, kharacI dhananI kor3i; to koI kAraNa achai, kA tana mAMhe khor3i ; 5 DhAla 4 hamIrA nI kiNahI Asa phalI nahIM, teha karamanI bAta rAjanajI viNa sarajyAM suta kima huvai, jo jamavAro jAta rA0 1 ki0 ima mana mAhe cItavI, potAne parivAra rA0 jAyai vana meM aMtarai, maMtri pramukha lei lAra rA0 2 ki0 nIla varaNa hayavara Uparai, rAja thayo asavAra rA0 sahu guNa lakSaNa pUrIyau, te hayavara zrIkAra rA0 3 ki0 paNi gati bhaMga kare ghaj, mahIpati pUcha tAma rA0 muMhatA navali kizora nI, kema avasthA Ama rA04 ki0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI bIjo ko bolai nahIM, ghaNI thaI tihAM vAra rA0 teha sarUpa alakSa cha, piNa maMtrI karai vicAra rA05 kri0 rAjA ati Atura thayau, tehane kIdhI rIsa rA0 uttama tihAM ki Avinai, bolai visavA vIsa rA0 6 ki0 hu~ paradezI chu prabho, to paNi sAMbhali bAta rA0 tuma Agali kama rAkhiye, kUr3a kapaTa tila mAta rA0 7 ki0 huM kahisyU~ mati anusare, azva tumAro eha rA0 mahiSI dUdha piyau ghaNau, tiNa maMdI gata chaha rA0 8 ki0 vAI paya prAye haveM, caMcala gati tiNa nAMhi rA0 rAya kahai vaha mAharai, tuM vasIyo mana mAMhi rA0 6 ki0 tuM jJAnI tujhasuM kahuM, iNa sAcai ahinoNa rA0 syA kahI guNa tAharA, tuM koI catura sujANa rA0 10 ki0 dUSaNa kima teM jANIyau, kumara kadai vali ema rA0 jANuM hayavara pArikhau, tiNa kAraNa kahyo tema rA0 11 ki0 mA mUI jaba ehanI, taba e laghutara bAla rA0 paya pAI moTo kiyo, ema kahai bhUpAla rA0 12 ki0 iNa pari cauthI DhAla meM, robhayau cita rAjAna rA0 vinayacaMda kahai kumara naiM, thAsyai Adara mAna rA0 13 ki0 // dUhA || italA dina huM ghari rahyo, viNa vi tuM hija suta mAharai, dUdhe suta Jain Educationa International ati sneiha ; bUThA meha; 1 For Personal and Private Use Only 117 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 VAAAAAAwr .. vinayacandrakRti kusumAJjali mArai bhAge tUM milyau, sagalI bAta sakajja ; para upagAra ziromaNI, sahu sAdhaNa para kajja ; 2 e haya gaya ratha e subhaTa, e maMdira e seja, Adari tuM saMtoSa dhari, mAharo to pari heja ; 3 cAritra levA Umahyo, jJAnI guru naI pAsa ; tujha Agali tiNa kAraNa, kahiyai vacana vilAsa ; 4 AcAre lakhIyai sahI, tuM chai rAjakumAra ; mana gamato mujha rAjya le, mata ko kare vicAra ; 5 DhAla (5) rasIyAnI taba te kuMvara kahai kara joDi nai, tAta suNo mujha bAta, mayA kari hu~ paradezI re kutUhala joivA, nIsariyo suvikhyAta, ma0 1 ta0 hiva Agai cAlIsa ekalo, dekhIsa sakala vinoda, dayA para tuma caraNe rAjana jI huM AvisuM, mana dhari parama pramoda, da02 ta0 ima kahi lei sIkha sanehI~, tatakhiNa cAlyo re UThi, suguNa nara ekalar3au piNa syau Dara tehana, jagaguru jehanai re pUThi, su0 3 ta0 lAMghe grAma nagara vahilA ghaNu, timagiri gahvara nIra, catura nara kitalAika dina mAraga cAlato, pahuto bharuccha tIra ca04 ta0 nagarI taNI chabi dekhaI sohAmaNI, prasana thayo mana mAhiM sobhAgI jovA lAyaka sagalI jAigA, jiNa mu~kI avagAhi so0 5 ta0 tihA~ jinavara munisuvrata svAmine, devagRha nija Aya, sahI vAro vAra karai guNa varNanA, mana suddha praNamai re pAya, sa0 6 ta0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 116 janma saphala giNi saravara AvIyo, baiTho taruvara chAya, rasika nara nIra bharai paNihArI tihAM kiNe, nirakhai te mana lAya, ra0 7 ta0 mAMho mAMha bAta karai triyA, suNi bahinI mujha bAta, sahelI kuberadatta nAmA vivahArIyo, Aja calesyai re jAta, sa0 8 ta0 piNa pravahaNa pUresyai pAMcasai, dvIpa mugadha mAM re jAya, suraMgI te to aSTAdaza yojana zata, mAna isu kahivAya, su0 6 ta0 madhya bhAga lavaNodadhi nai rahyA, jihA~ laMkA kahavAya, salUNI dravya upAvaNa sAthe mAnavI, tyAM supUrI re prIta, sa0 10 ta0 ima suNi bAta gha] harakhita thayau, kumAra vicArai re ema, sanehI sAMyAtrika saMghAta te bhaNI, pUchi cahu~ tihA~ khema, sa0 11 ta0 pravahaNa Upara baiTho pUchanai, sahu suM milIyo re Apa, vinaya su mIThA vacana kahI rIjhyA sahu, sakala Talyo re saMtApa, vi012 ta0 zubha mahurata le pUrIyA, lAMdhyo kitaro re mAga, calaMtAM jala khUTau tihAM potaka vaNika kahai,pUro koI re abhAga, ca013ta. italai vakhata taNe vasi AvIyo, eka tihA~ sUno re dvIpa, harakhasuM sahu Utari jala bharavA ne gayA, vahilA kUpa samIpa, ha. 14 ta0 yata :-pekhI nadI jala pUra, tirasa vasai jAyai tRSita jaga meM garaja garUra, vinayacandra iNa pari vadai ? jala saMgraha karaMtAM lokA~ bhaNI,khiNa ika lAgI re vAra, karama vasi bhramaraketu rAkSasa tihA~ AvIyau,sarajita taNaire prakAra, ka015ta. DhAla kahI rUr3I pA~camI, vinayacandra bahu jANa, bhavikajana bhaya karasI rAkSasa paNi dharamathI,thAsyai kuzala kalyANa,bha016ta. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali // dUhA // te rAtraicara ati viTala, vikala vadana vikarAla ; viSama vacana mukha bolato, rUTho jANi karAla ; 1 sahasra lahana, rAkSasa para pUThi ; sA~kana rAkhai kehanI, dUri kiyA jiNa dUTha ; piNa bhUkhau te syu~ kareM, Avyau avasari dekhi ; mA~sa bhakhevA ulasyau, mANasa nau suvizeSa; 3 vali kADhato jIbha te, loka DarAvai sarvva; kara jhAle karavAla ika dhari mana mA~he garva ; 3 vacane kari sahu nai kahai, kihA~ jAsyau re Aja, ima kahato Avyo kanhai, karato adhika agAja ; 5 DhAla (6) tAri karatAra saMsAra sAgara thakI, ehanI kopa kari loka tiNa pakar3i kabaje kiyA, vigara ghara bAra hUvA viyogI, 120 nAsatA~ bhUi bhArI par3I tyA~ naroM, sabala pArnai paDyA thayA sogI 1 ko 0 kera jhAlyA jakar3i pakar3i nai kAkha meM, yA I karathI sadAve; tema cA~pyA paga heThi pApI tau Jain Educationa International eNa avasara kavaNa ker3i Avai ; 2 ko 0 atula bala phori karajora hiva ApaNau, kumara ti Thaura bharaDAka Ayau ; For Personal and Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 121 sAhasI ima kahai duSTa pApiSTa suNi, ___ sIha sUto kisyAnai jagAyo ; 3 ko0 nIca tujha thI isau vayara koI nahIM, nAsa daute tRNo leI nibalA ; rAti dina rA~ka nara mArivA rar3a var3e, __ sAha na sakIsi mo jisA sabalA; 4ko0 citta mAM ima suNI pretapati camakIyau, bAla vaya ema sa~ vacana bolai ; kisI vali deha ghaTa mAMhi porasa kisau, Digamigai vacana mana kema Dolai ; 5 ko0 vacana kA~kala prathama mA~Di vaDa vega suM, jhaDA jhar3i jhUjha mAMDyau jhar3Akai ; sar3A sar3a soka tIroM taNI sabala dyA, tar3A tar3a vahai dhajavar3a tar3Akai ; 6 ko0 jhaNaNa dhari bANa kari baNaNa ramajhamaka dya, khasara kasamasa hasa kari khaMgArA ; saNaNa cihu~ dizi nAsi senA carA, jANa chUTI chalada jalada dhArA ; 7 ko0 dhar3Adhar3i dharaNi gaDaDATa nabha dhar3ahar3e, rADididhari rIsa te lIya raTakA ; khAgDidi khelai khaDAkhar3a vihuMja sakharaI, vaDA vaDA uDai samasera vaTakA ; 8 ko0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 vinayacandra kRti kusumAJjali bhAgDidi bhuMi luTai khiNa chuTai vali abhbhaTai, pragaTa bhaTa Uchalai jima pataMgA tihAM karai ghAva dei oTa vaDa vega su, marada na muDai jjuDai jima mataMgA; 6 ko0 aMta tasa bala ghaTyau kumara taba UlaTyau, kaTyau jaMjAla sahu loka chUTA ; juddha huI rahyau hathiyAra ro jiNa ghar3I, jora dhari vale aMga jUTA ; 10 ko0 jhapaTi dya thApaTe cApaTe jhApaTe, gahaga gaMbhIra mukha karai gAjAM muMThi ara muThi paDi uThi bhaDa dUTha maci, laDi lagAvai rakhe koi lAjAM 11 ko0 adhika nahIM bAta dyaI lAta kari ghAta ati dhagDidi dhaki jhabaki jhuki dIye dhamakA; jANi baiMkAra karatI jisI apacharA / Thamaki pada ThAvati karai ThamakA ; 12 ko prabala bhuja juddha khiNa mAM upasama thayau niThura kAyara bhramaraketu nATho dhanna ho dhanya jogaNi kahai citta dhari kIyau rAkSasa thakI hIyo kAThau 13ko0. ponya pote huvai teha jIpaI sadA dharama na karai tike dhamadhamIjai. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI puNya thI zatrudala teha AI naDai puNya thI zivasukha turata lIjai; 14 ko0 sujasa vAdhyo ghaNo kumara uttama taNau ___ kIyo upagAra tiNa viNa nihora DhAla chaTThI vinayacandra iNa pari bhaNe uttasyA vAdalA vAya jorai ; 15 ko0 ||haa|| Avai kumara tihAM thakI, sAyara taTa mana raMga ; manuSya mAtra dIsai nahIM, turata kIyau mana bhaMga ; 1 sahu nai rAkhyA jIvatA, maiM kIdho upagAra ; to piNa mujhanai avasarai, mUMki gayA niradhAra ; 2 . lAja vihUNA lokae, nIca niguNa nisaneha : Apa savAratha sAdhinai, nizcaya dIdho cheha ; 3 vahilA kher3a jihAja nai, mujha su khelI ghAta ; to kAika dIsai ache, vakhata likhatanI vAta ; 4 mai to kIdhI mo disA, jeha bhalAI Aja ; jo na giNI to tehanai, pUchesI mahArAja ; 5 DhAla 7 iNa rita monai pAsajI sAMbharai, ehanI vali mana mAMhe cItavai sakhI, te to loka vinIta ; rAkSasa Agali syu karai sakhI, mana mAM sabalI bhIti re ; kiNa pari rAkhai mujha cIta re, bhaya maraNa taNo viparItire ; tihAM dUri rahI te prIti re, pachai sahu ko nI rIti re ; 1 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 vinayacandra kRti kusumAJjali ima jANI ridai guNa saMbharai, ehija vRkSa suhAmaNA sakhI, ghaNA valI phala phUla : to hiva iNa hija thAnake sakhI, vasiyai karanai sUla re ; kihAM to na par3Ijai bhUla re, jina dhyAna mAM rahIyai jhUla re ; kariya guNa pAsa amUla re, jima na huvaI citta DamaDUlare;230 ihAM rahatAM kuNa jANasI sakhI, ehavo citta vimAsa ; ekaNa taruvara Uparai sakhI, dhvaja bAMdhI suvilAsa re ; tihAM samarai jinavara pAsa re, avahar3a mana dharato Asa re ; kahato mukhathI jasavAsa re, amRta sama vacana vilAsare ; 330 tehaja dvIpa nivAsanI sakhI, devI dekhi kumAra ; mana ciMtai raMjI thakI sakhI, mAharai prANa AdhAra re ; milIyo dukhiyAM sAdhAra re, jo Aya caDhe ghara bAra re ; tau saphala giNu avatAra re, thAyai mana mAMhi karAra re ; 4 30 hiva Agali AvI kahai sakhI, suNi manamohana bAta re; tujha su lAgI mohanI sakhI, bhedI sAte dhAta re , mujha dAjhai khiNa khiNa gAta re, mujha setI na rahyo jAta re; tuMdila mAM parama suhAta re, syu kahiyai bahu avadAta re ; 5 i0 tuM tau prItama mAnavI sakhi, hu~ chu apachara nAri ; tihAM sukha bhogavatAM chatAM sakhI, karamAM anya prakAra re; saMtAvai madana apAra re, tana vAdhyo madana vikAra re ! milavo tosuM ikavAra re, maiM kIdho eha vicAra re ; 6 30 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 125 jorai piNa hiva tAharai sakhI, gali mAMhi ghAlisa bAha; je milavA nai ulhasai sakhI, kisI vimAsaNa tAhi re; e jovaNa lahirai jAMhi re, TADhI taruvara nI chAMhi re; kahiyau ANau mana mAMhi re, aNabolyA vaNasI nAhi re; 7 30 rAjakumara taba ima kahai sakhI, syAnai khovai lAja ; tAharai mana meM je achai sakhI, mosuna sarai kAja re; ivar3I karaI kema AvAja re, tuM sahu devyAM siratAja re ; mAharau rAkhIjai mAja re, italo hija dIje rAja re; 8 30 paranArI bahinI achai sakhI, valIya vizeSa mAta ; tiNa tujha nai sAcI kahu~ sakhI so bAte ika bAta re; iNa vAta naraka mAM pAta re, nava lakSa jIva no ghAta re; dukha sahiyai dina ne rAti re, navi lahiyai khiNa sukha sAta re; 6 30 vaIyara bAlai rUsaNai sakhi bhAkhai devI vANi ; sagapaNa bhaganI mAta no sakhI, dAkhai kema ayANa re ; mAharo kari vacana pramANa re, jo cAhai ghaTa mAM prANa re; tu bhAvai jANi ma jANi re, rahisyai nahiM kAi kANa re ; 10 30 devI taba rUThI thakI sakhI, kADhi khar3aga kahai tAma ; viNa jIvI tuM kAMi marai sakhI, kari mUrakha e kAma re ; tujha nai navi lAgai dAma re, e sajala sarasa chai ThAma re ; tuM je navi ghAlai hAma re, kahi nai kima calasI Ama re ; 11 30 sUra avara diza UgamaiM sakhI, meru Digai vali jema ; sAyara marayAdA tajai sakhI, piNa navi cUkaM tema re, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 vinayacandrakRti kusumAJjali parastrI hu~ ramavA nema re, taba ciMtai apachara ema re etau navi rAkhai mujha prema re, nihuro karIye kaho kema re / / 12 30 // nizcala mana kumara kIyau sakhI, na paDyo mAyA jAla ; Teka grahI te navi tajI sakhI, vacana taNo pratipAla re ; kaMTha Thavi zIlanI mAla re, sahu dUra miTyau jaMjAla re; etalai e sAtamI DhAla re, kahai vinayacandra causAla re||13 30 / / // duuhaa|| devI iNa pari vInavai, rIsa karI je kAya ; ocho adhiko je kahyo, khamajyo tuM mahArAya : / / 1 / / ekaNa jIbhaI tAharA, guNa moha~ na kahAya ; tAharai nAmai janama nA, pAtaka dUra pulAya / / 2 / / je bolyA dazavIsa teM, amIya samANA bola ; hitakArI sahunai achai, piNa hu~ niTula niTola // 3 // hAva bhAva vibhrama kIyA, vali timahIja vilApa ; to piNa te tilamAtra ika, nANyo mana saMtApa ||4|| sIla lIla rAkhaNa bhaNI, tajivA mAMDI deha ; piNa paranArI jANi nai, na kIyau viSaya saneha / / 5 / / DhAla-8 mRganayaNI rAdhAjI re kaMta kahA rati mANi rAji e dezI na dIyau cheha neha dhari gADhau, dharama nI bAta bakhANI rAja hAM dha0 gati mati nai cha ti chAnI rahai, nahIM vANI amIya samANI rAja 1 amhe paNi jANI rAji jANI tu eto mana jovA nai mATai kumarajI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 zrI uttamakumAra caritra caupaI mujha thI bAta kahANI rAja jiNa dharamanI bAta kumarajI viSaya nijara tume nANI ame0 2 ima kahi bAraha kor3i rayaNanI varaSA kari supramANI rAji jiNa dharamanI desaNa ThANI mugati taNI ahinANI 3 a0 mana nI kAsala chor3i gaI hiva nija thAnaki surarANI rAja kumara taNA guNa khiNa khiNa samarai jAsa kumati kamalANI rAja 4 pravahaNa dekhi isa ika naiDo nayaNa tihAM vikasANI rAja saralai sAda kahai re bhAI lyo tumhe khabara amhANI ; 6 a0 sAMbhalI vANI puruSa nI ehavI samudradatta mana bhANI rAja koika no bhAgo chai vAhaNa lyau tume khabara AphANI ; 7 a0 sagalA nara tiNa pAse Avai, dekhi dhajA lahakANI rAja uttamakumara tihAM nija vAtAM, bhAkhI citta suhANI rAja ; 8 a0 kumara taNA guNa dekhi sahUnI, aMtaragati ulasANI rAja hilamila vaisi calyA sAyaramAM, khUTi gayau vali pANI ; hai a0 bhara darIyA mAMhe te jala viNa, suM karai prIti purANI rAja tar3aka bhar3akai bhUta thaI tasu, bIMdhai udara kRpANI ; 10 a0 niryAmaka kahai zAstra nihAlI, ma karo khAMcAtANI rAja hivaNA veli utarasI jalanI, dhIra dharo tume prANI 11 a0 pragaTa husyai gira phiTaka rayaNa mA~, kUpaka tihAM sukhadANI rAja jala niramala te mAhe achai piNa ehavI bAta suhANI 12 a0 rAkSasa dhITha rahai iNa thAnaka loka ukati kahavANI rAja AThamI DhAla kahai manaraMge, vinayacandra guNa khANI ; 13 a0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 vinayacandrakRti kusumAJjali ||haa|| niryAmaka suNi vAtar3I, loka kahai guNa geha ; rAkSasa te kehavo acha, aMgata AkAreha ; 1 teha kahai dITho kiNe, piNa lokAM rI bAta ; je Avai iNa thAnake, karai tehano ghAta ; 2 mahAkrUra rudrAtamA, mAMsabhakhI viSa nayaNa ; bhramaraketu nAmaiM isau, durddhara jehanA vayaNa ; 3 jaladhi deva nai Agalai. tiNa e kIdho nema ; vAhaNa mAM jana navi bhakhaM, bAhira thI nahi nema ; 4 vAta karaMtAM tehavai, te parabata tiNa ThAma ; jagA jyoti pragaTa thayau, sahu ko harakhyA tAma ; 5 DhAla-6 yoginArI kUpa tihAM te nirakhi nai re, jala pUrata sasuvAda sajana jI sahu niryAmaka nai kahai re, viruo teha palAda ; 1 sajanajI eka suNau aradAsa sa0 tehanau echai vAsa sa0 karisyai sahuno nAsa sa0 thaiyai teNa nirAsa ; 2 pravahaNa thI navi Utarai, rAkSasa bhaya asamAna keI nara Age bhakhyA re, kahatAM nAvai gyAna ; 3 tiNa kAraNa maravau bhalau re, tiraSArata iNa ThAma ; piNa na huvAM tehanA vasUre, loka vadai sahu Ama ; 4 vAta suNI ima lokanI re, deI avacala vAca ; kumara vidAM vara sAhasI re iNa pari jaMpai sAca ; 5 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 zrI uttamakumAra caritra caupaI mujha sarikhau mAthai chatAM re, kAMi DarAvai Ama ; surapati tiNa mujha sAmuhI re, ghAla sakai nahIM hAma ; 6 sa0 tau e syu chai bApar3I re, ehanI sI paravAha ; syAla taNau syau Asarau re, sIha tihA~ gaja gAha ; 7 sa0 Utari pravahaNa thI tadA re, jala bharivA nai kAja ; kUpa samIpaI AviyA re, lokAM taNAM samAja ; 8 sa0 mana saMkita paNa to hivai re, lei nai jala pAtra ; rAda Agali bAMdhi nai re, maMkyo saralai gAtra ; 8 sa0 pANI tihA~ navi nIkalai re, sokAtura sahu jAta ; ciMtavaNA ehavI karai re, etau virui vAta ; 10 sa0 rIva karaI vali taraphalai re, jima thor3e jala mIna ; ai ai durjaya e triSA re, jeNa thayA satvahIna ; 11 sa0 mA~ho mA~he te kahai re, dIsai jali bhRta kUpa ; tohI bindu na nIkalai re, koika deva sarUpa ; 12 sa0 arati aMdoha karai ghaNu re, maraNau Ayo mAya ; syu kIjai hiva bApajI re, tiraSa na khamaNI jAya ; 13 sa0 ke saMbhArai gehanai re, ke mahilA sukha seja : ke bAI ke bahinar3I re, ke bhAI ke bhANeja ; 14 sa0 ima ciMtAtura loka nai re, dekhI rAjakumAra ; kUpa pravezana AdarI re, sahu mana kIdha karAra ; 15 sa0 jeha viruda moTA vahai re, teha karai upagAra navamI DhAla kahI bhalI re, vinayacandra hitakAra ; 16 sa0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ww vinayacandra kRti kusumAJjAla // dUhA // rajju vilaMbI nai kumara, paisa kUpa majhAra ; tiNa mAhe ika iNa parai, nirakhai deva prakAra ; 1 jAlI kaMcana mAMhi subha, jala Upari tihAM kIdha; mana mAM acarija Upanau, ADI kiNa e dIdha ; 2 suNo suNo re loka sahu, vismaya vAlI vAta ; jAlI sovana nI achai, dIThAM ullasai gAta ; 3 tiNa nIce jala dekhi nai, bar3avakhatI var3avora ; urI parahI kari jAlikA, bhAjai dhara mana dhIra ; 4 pANI sugama kIyau kumara, jeha hato duralaMbha ; raliyAita sahu ko thayA, pocho parighala aMbha ; 5 daho soraTho guNa samarI nara teha, kumara taNA tiNa avasarai ; tAsa caraNa nI kheha, sahu ko ApaNa nai giNe ; 6 DhAla-10 rAga-sAmerI catura nara eha bar3I adhikAI, bAla avasthA mAMhi achai paNi, kumara thayau sukhadAI ; 1 ca0 hiva cAlau pravahaNa pUrI nai, kari jala taNI sajhAI ; candradvIpa mAMhe baiThAM kima, Avai vaDama vaDAI ; 2 ca. vAta karaMtAM kUpaka mAMhe, adbhuta bhIta vaNAI; deva duvAra sahita pAuDoe, nirakhai kumara savAI ; 3 ca0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 131 lokAM ne kahai hu~ paradezI, kIdho bhAgya sahAI, to dekhIjai keli kutUhala, khor3i nahIM chai kAI ; 4 ca0 prathama taji gRha te cItror3e, jAI saguNatA pAI ; rAja tihAM mahasena diyo paNi, na lIyo lobha samAI ; 5 ca0 choDAvyA nara rAtriMcara syu, kari nai sabala lar3AI; sAMprata pANI paragaTa kIdhau, sahu jANe sughaDAI ; 6 ca0 hiva Agai syu thAsI te piNa, dekhIje mana lAI ; dhari hu~ti abhyAsa achai mujha, karavI sahu suM bhalAI ; 7 ca0 cAlyo tiNahIja dvAra thaI nai, mana mAM ANi jikAI; pAMce raMga taNA pAhaNa nI, bAMdhi vATa vichAI ; 8 ca0 kaMcana meM sopAna supekhita, romarAi ulasAI ; Agai eka bhuvana ati suMdara, vasudhA jANi hasAI ; 6 ca0 ratana jar3ita aMgaNa tasu dIsa, adhikI jAsa saphAI ; bhUmi prathama sovana mAM maMDita, vikasita rahai sadAI ; 10 ca0 jotAM kumara isI para bIjI, bhUmi caDhyau vali jAI ; te piNa maNi mANaka mAM maMDita, tihA~ rahai cita lobhAI; 11ca0 tIjI muktAphala dIpati, tima cauthI mana bhAI ; vali pAMcamI chaTThI mana mohai, sAtamI bhUmi suhAI ; 12 ca0 dasamI DhAla thaI e pUrI, vinayacandra caturAI ; suNijyo Agali kumara kutUhala, taji mana vighana burAI;13ca0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 vinayacandra kRti kusumAJjali // dUhA // tihAM kaNi tIjI bhUmi pari, baiThI eka ja nAri ; ati bUDhI vali khINa tana, dIThI teha kumAra ; 1 mukha nahIM khiNa dA~ta viNa, mukha mAkhI viNakAra ; keza paNi cakSu mAMjarI, kUbajA nai AkAra ; dekhI kumara bhaNI nikaTa, ima jaMpa suvicAra ; kAi maraire Ayu viNa, re guNahIna gamAra ; 3 rAkSasa ta navi sAMbhalyau, bhramaraketa iNa nAma ; nija ghara taji Ayau ihAM, koi nahIM syuM kAma ; 4 kumara kahai re DokarI, te jorAvara dITha; eka dhakai mAsyo gurDe, par3e sa UThai nITha; 5 paNa e gRha chai kenau, keNa karAyau kUpa ; valituM vRddhA kavaNa chai, te sahu dAkhi sarUpa; 6 DhAla (11) jinavara suM mero mana lInau, ehanI suNipaMthI eka bAta hamArI, vRddhA ta~ pUchayo te Uttara devA, mujha mana rAkSasadvIpa ihAM thI nair3o, jihA~ rAja karai tehano rAkSasapati, bhramaraketu nisaMka re ; 2 su0 ati vallabha tehane putrI ika, jAsa madAlasA nAma re ; rUpa kara jItI jANai rati, apachara jima abhirAma re ; 3 su0 Jain Educationa International kahai mana lAI re ; haraSita thAI re ; 1 su0 nagarI hai laMka re; For Personal and Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 133 navalI bhalI kumudinI vikasai, ravi UgamateM jema re; bhara yauvana ravi Ugai dina dina, kumarI vikasai ema re ; 4su0 bhramaraketu rAkSasa eka divasa, bhara darabAra majhAra re; naimittika nai pUcha cita dhari, prasana kahau suvicAra re ; 5 su0 kavaNa husyai mujha putrI nai vara, te bhAkhai mativaMta re kahisyu taMta tumhArai Agali, rIsa ma karajyo aMta re ; 6 su0 tAharI putrI ne vara thAsI, rAjakumara suprasiddha re ; tIne khaNDa taNo je adhipati, sagalI bAte samRddha re ; 7 su0 ehavau vacana suNI vilakhANo, mana mAM ciMtai ghAta re; devakumara lAyaka mujha putrI, bhUcara kima paraNAta re ; 8 su0 ima jANI mana mAMhi na ANI, tAsa kahANI jAsare; sAyara meM girivara nai zRMgai, kUpa karAo khAsa re;hasu0 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... pUra lUNa kapUra dhurA dhura, kauNi mana visavA vIsa re ; 10 su0 jAlI kupaka mAMhi lagAI, par3ivA meM bhaya eha re ; bAta kahI teM pUchI te sahu, vali sAMbhali sasaneha re ; 11 su0 DhAla ekAdazamI sAMbhalatAM, jANIjai sadabhAva re ; vinayacandra kumara tihAM Ubho, dekhai apaNo dAva re ; 12 su0 ||haa|| avara nimittI nai valI, pUchaI mana dhari rAya ; mujha putrI kuNa paraNasyai, te mujha turata batAya ; 1 te jalpai tehanI para, nRpa mana AvI rIsa ; kor3i upAya kIyAM isuM, kima karisyai jagadIsa ; 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 vinayacandrakRti kusumAJjali dila bhari dila phera kahi, syuM tehano ahinANa ; sAMyAtrika jana mArivA, gayo karine prANa ; 3 dvIpamA~hi tosu laDyo, jiNa mAMhe bahumAMNa ; tujha nai jIto jora kari, te tu nizcaya jANi; 4 dala vAdala bahu meline, teha caDyau tasu kAja ; ema pratijJA kari gayau, mArevau tasu Aja ; 5 DhAla (12) biMdalI nI, mAsa thayau ika tehana, hiva pUchu khabara hu~ kehanai ho, ___ caTapaTa citta lAgI ; huM saMbhAra jehana, jima mora cItArai mehanai ca0 1 hIya. kumara vicAra, mAharau syu tehanai sArai ho ca0 te phokaTa Apau hArai, ehavau kuNa mujhanai mArai ho ca0 2 savalAM nI ujhar3avATa, Ayau tehanai nirAdhATa ho ca0 joro kyumujha ghATa, to karisa ghaNA gahagATa ho ca0 3 teha jANai huM dhIgo, to mAraga rokI rIko ho ca0 hu~ piNa chu re daDIgo, ThIgAM Uparalo ThIgo ho ca0 4 vAta vimAsaM tehavai, te kumarI AvI tehavai ho ca0 yauvana rUpai kehavai, kaviyaNa bhAkhai sahu ehavai ho ca0 5 bhara yauvana mAM mAtI, piNa jaina dharama rI rAtI ho ca0 na sakai dekhi mithyAtI, jiNai dUra kIyA kurApAtI ho ca06 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 135 (yataH) nArI miragAnayana, raMga rekhA rasa rAtI, vadai sukomala vayaNa, mahA bhara yauvana mAtI ; sArada vacana sarUpa, sakala siNagAre sohai, apachara jema anUpa, mulaki mAnava mana mohai ; kalloka keli bahu vidha karai, bhUri guNe pUraNabharI, caMdra kahai jiNa dharama viNa, kAmiNi te kiNa kAmarI; 1 ramajhamakate cAlaiM, haMsalA rai hIyaDai sAlai ho ; ca0 rIsai nayaNa nihAlai, piNa ghAta kisI pari ghAlai ho ; ca07 caraNa kamala ne Thamakai, nizidina kAchabiyo camakai ho ; ca0 nAsi gayau tihAM dhamakai, jima kAyara Dhola nai Dhamakai ho ; ca08 jehanI jAMgha virAjai, kadalI thaMbhA syai kAjai ho ; ca0 kaTi dekhI jasu lAjai, nija mAM upamAna chAjai ho ; ca06 hRdayakamala suvikAzai, sohai doi payohara pAsai ho ; ca0 ehavA te pratibhAsai, bhalI kanaka kalaza chabi nAsai ho : ca0 10 bAMha bihuM laTakAlI, ati opai DhuMba muMbAlI ho ; ca0 rur3I nai raliyAlI, hINI kari caMpaka DAlI ho; ca0 11 karanI nirakhi prakAza, AkAza thayo nIrAsa ho; ca0 kahajyo mukha thI khAsa, e bhAvAMtara suvilAsa ho ; ca0 12 dekhI mukha aravinda, divasa navi Ugai canda ho ; ca0 mAyA suranara vRnda, rAMbhayA dekhI kiMnara nAgiMda ho ; ca0 13 rakta adhara vali jANI, paravAlI mana vilakhANI ho ; ca0 iNa mosu ati tANI, tiNa vAso kIdho pANI ho ; ca0 14 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandra kRti kusumAJjali danta paMkata sobhAvai, dADima kalIyAM lobhAvai ho ; ca0 nAka taNai jasu dAvai, jihAM dopazikhA paNi nAvai ho ; ca0 15 A~khar3IyAM aNIyAlI, bici sohai kIkI kAlI ho ; ca0 hiraNa ghasaiM khuratAlI, mArI A~khi lIdhI maTakAlI ho ca0 16 muMa sajor3e dIpai, vAMkar3I kabANa nai jIpai ho; ca0 mAMho mAMhi na chIpai, te bhAla visAla samI ho ; ca0 17 veNi nirakhi vizAla, zeSanAga gayau pAtAla ho ; ca0 ehavau rUpa rasAla, nahIM chai sahI iNa kalikAla ho ; ca0 18 ramaNI jeha kurUpa, syu kahIye tAsa sarUpa ho ; ca0 vinayacandra citta cUMpa, kahai bAramI DhAla anUpa ho ; ca0 16 ||haa|| sajhIyA sola siMgAra jiNa, syu kahIyai te nAma ; rUpa taNe anumAna sahu, jANo nija nija ThAma ; 1 dekhai deha kumAra nai, nAkhai sanamukha nayaNa ; phira pUThI caDha mAlIya, bolai mIThA vayaNa ; 2 he vRddhA tuM mAhare, pAsai vahilI Avi ; syuM bhuMDI Alasa kare, khiNa ika vAra ma lAi ; 3 tiNa pAsai hiva te gaI, pUcha ehanI bAta ; kuNa Ubhau mujha AMgaNe, eha puruSa zubha gAta ; 4 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI DhAla (13) naNadala nI iNa mana vedhyo he mAharo, sara viNa keNa prapaMca he sajanI te kahai mAharai Agala, sabala karai mana khaMca he sajanI ; 130 teja prabala ehanau acha, niramala sUra samAna he sa0 nayaNe amRta rasa ksai, nirupama yodha jovAna he sa0 2 i. sArada vadana sohAmaNo, hRdaya kamala sobhaMta he sa0 rUpai madana thakI rUyaDau, gaura varaNa guNavaMta he sa0 3 30 puruSa ghaNA dIThA husyai, koi na Avai dAya he sa0 iNa dIThAM mana mAhilo, daur3I milavA jAya he sa0 4 30 kavaNa achai piNa jAtino, te kala na par3e kAya he sa0 pUchayA~ viNa hiva tehana, mana kima ThAma rahAya he sa0 5 30 Utara Apai DokarI, suMdari ma kari vilApa he sa0 viraha gahelI tuM thaI, jAgyau madana no tApa he sa0 6 30 eha mana mAnyau tAharai, tiNi kAraNa sara jANa he sa0 jau cUkai e nijara tho, tiNa bhaya tuM tajai prANa he sa0 7 30 moha taNai vasi je par3ayA, thAi sahI suMaMdha he sa0 jiNa sa~ rasa kasa tiNa vinA, jANai avara te dhaMdha he sa08 syuM tujhanai navi sAMbhara, iNa mandira no heta he sa0 ehanai milavA Talavalai, piNa pahilI ho cita ceta he sa0630 teha vacana avahela nai, ter3e kumara sujANa he sa0 ai ai mana nI mohanI, syuM na karai kAma he sa0 10 i0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 vinayacandrakRti kusumAJjali paradezI tuM ho kavana chai, bolai ima dhari neha he sa0 kumara kahai chu mAnavo, syu ivar3I saMdeha he sa0 1 30 vArU kima AyA ihA~, kumara payaMpai ema he sa0 kevala tujha nai nirakhavA, Ayo chu dhari prema sa0 12 30 lAjana lopai sundarI, sukulINI siradAra he sa0 chor3i kapaTa hAjI kahai, nA na kadai suvicAra he sa0 53 30 DhAla vakhANI teramI, vinayacaMdra taji reha he sa0 te tima hija kari jANajyo, mata ANau saMdeha he sa0 1430 ||haa|| bhale padhAsyA kumarajI, pAvana kIdho geha ; cakravAka ravi nI parai, thAMsyu lAgau neha ; 1 nAma tumArUM syu achai, kima choDyA mAM bApa ; kiNa nagaro kiNa dezanA, vAsI cho mahArAja ; 2 kumara kahI sahu vAtar3I, kari kumarI AdhIna ; bihuMnA mana lahasyAM liyai, nIra virSe jima mIna ; 3 bAta kahI vRddhA bhaNI, pANigrahaNa saMketa ; tiNa dIdhau Adeza ima, jANI bihuMno heta ; 4 bhAvI na miTai kuyarI, tumhe thayA cho eka ; mana mAnyo soDho milyo, paraNo ANi viveka ; 5 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 136 DhAla (14) sIyAlA he bhalai AvIyau, ehanI navalo neha lagAr3ivA, kumarI nai ho te kumara sujANa ; sahelI he nayaNe milai, vali vayaNe ho te cavai mIThI vANi ; sa0 cola majITha taNI parai, raMga lAgohe mAMho mAMhe pramANa 1 sa0 jor3I sarakhI jANi nai, te paraNe he yauvana nai lAha ; sa0 vici mAMhe thaI DokarI, tihAM kIdho he gaMdharva vIvAha; 2 sa0 hAtha mukAvaNa dya tihAM, maNi mANika he bhalIratana nIkor3iA sa0 dya AsIsa suhAmaNI, mata lAgo ho iNa joDi nai khor3i; 3 sa0 aMga vilepana kIjiye, kastUrI he nUtana ghanasAra ; sa0 kumara kusuma sAyaka samau, raMbhA nai he kumarI avatAra ; 4 sa0 khAvo vilasau bhogavau, jo jaga mAhe kima jANau sAca ; sa0 svAda achai iNa vAta mAM, ima jaMpai ho te vRddhA vAca ; 5 sa0 khiNa khiNa mAM paharaItike, jihA~ bhUSaNa he nava navalA vesa; sa0 mana gamatI mojAM karai, bhaya nANe he kehano lavaleza ; 6 sa0 dharama taNI caracA karai, mana rU. he vara vIMdaNI teha ; sa0 jima jima caturapaNo bhaje, tasu timatima he huvai vikasita deha; sa0 phUle phalai ralIyAmaNA, dekhAr3e he kumarI ArAma ; sa0 jala nA kuMDa suhAmaNA, lei nai he tihAM nAma suThAma; 8 sa0 pAlokar3a nija haraNalI, khelAyai he mana dhari UcharaMga ; sa. ghar3I ghar3I nai antarai, bihuM no he thayo caDhato raMga ; E Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 vinayacandrakRti kusumAJjali sa0 prItama no cita rIjhIyo, madhura svara he gAI guNagIta ; sa0 pati bhagatI e kuyarI, padamaNa nI he jANai sahurIti ; 10 sa0 kumara satejo hivathayo, kaumudI kari jANe jimacaMda; sa0 loka sahu piNa ima kahai, nArI viNa he jANau nara manda; 11 sa0 DhAla kahI e caudamI, tiNa mAhe ho pahilo adhikAra; sa0 managamatAM pUrau thayau, te tau thAjyo he suNatAM sukhakAra ; 12 sa0 nijamati vistaravA bhaNI, maiM kIdho he e prathama abhyAsa; sa0 vinayacandra kahai dAkhisyu, Agai paNi he dvitIya prakAza; 13 iti zrI vinayacandra viracite sarasa DhAla khacite saJcAturya zaurya dhairya gAMbhIryAdi guNa gaNA matre zrI manmahArAja uttamakumAra caritre para janapada saMcaraNa azva parIkSA karaNa citrAkUTAvanidha milana bhRgukacchapura gamana yAna yAtrA rohaNa palAda nirdalana bhUmigRha pravezana madAlasA pANipIr3ano nAma dvitIyAgrajo 'dhikAraH // 1 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prakAzaH // dahA // hiva samarUM zrI siddhapada, jehanau sabala prabhAva ; Atama tatva vicAra nai, grahasyu guNa sadbhAva ; 1 bIjai adhikArai sahu, sAMbhalijo vRttAnta ; vikathA vaira virodhathI, thAjyo bhavika prazAnta ; 2. kamara kahai kumarI bhaNI, hiva to huna rahesa ; vairI no thAnaka tajI, jAsyu deza videza ; 3 kUr3a kapaTa bahu kelavai, rAkSasa nI apajAta ; tiNa kAraNa hu~ cAlasyu, so bAte ika bAta ; 4 tuM rahije iNa thAnakai, mujha nai de hiva sIkha ; tadanaMtara kumarI vadai, huM chu tujha sarIkha ; 5 syAnai rAkhai chai ihAM, syu rahivA nau kAma ; huM chAyA jima tAharai, kahivau na ghaTai Ama ; 6 kara setI karajoDi naiM, je nara dAkhai cheha ; tehanai bhalo na ko kahai, heja vihUNA jeha ; 7 DhAla (1) merI bahinI kahi kAI acarija bAta, ehanI jiNa divasa huM tujhanai milI, kIdho vIvAha vicAra ; tiNa dina thakI mAMDI karI, kIdhI maiM ikatAra ; 1 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandra kRti kusumAJjali mAharA vAlahA, tAharI na tajulAra, tuMhIyar3A nuhAra; tu yauvana siNagAra, tuM bhogI bharatAra ; mA0 strI taNai vasi je paDyA, niza divasa kathana kareha ; kumaraI vacana mAnI liyau, avihar3a neha dhareha ; 2 mA0 hiva ratana pRthivI Adi de, je cyAra pragaTa pradhAna ; pAMcamo gagana taNI parai, sundara nava nava vAna ; 3 mA0 te pAMca ratana madAlasA, leI calai prIu sAthi ; syu karai rahine DokarI, calitAM pakaDyo hAtha ; 4 mA0 jaNa triNa eka mataM thaI, AvyA kUpaka tIra, tihAM samudradatta nA AdamI, UbhA kADhe nIra ; 5 mA0 nIsasyA rajju taNai balai, tIne jaNA tiNa kAla ; mana dIyau kumarI mAM sahu, nirakhi nirakhi sukamAla ; 6mA0 kumara ne pUche kihAM jai, paraNI navala e bAla ; apachara kiMvA kinnarI, athavA raMbha rasAla ; 7 mA0 ciMtA karIne tuma taNI, amhe rahyA iNa hija ThAma; nayaNe nihAlI tuma bhaNI, harakhyA Atama rAma ; 8 mA0 virataMta sahu kumare kahyau jima thayau dhura thI mAMDi; sApuruSa jhUTha kahai nahIM, neha na nAMkhai chAMDi ; 6 mA. pravahaNa tihAM thI pUriyA, karatAM atyanta vinoda; lokano kumare mana hasyo, upajAvI Amoda ; 10 mA0 pANI bali pUrau thayau, lAMghatAM kitalau paMtha ; ehivaM thAnaka ko nahIM, kAlai joI grantha ; 11 mA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 zrI uttamakumAra caritra caupaI pUThilI pari te galagalai, piNa nahIM koI upAya ; sagalai jI kahai jala naiM binA, jIva vichUTau jAya; 12mA0 mana mAM kumara ima cintavai, e thaI tIjI vAra; pIr3A karai chai pApIyau, viruyau koI vekAra ; 13 mA0 adhikAra bIjaie kahI, ati bhalI pahilI DhAla ; ima vinayacaMdra kumAra su~, bAta kahI ujamAla ; 14 mA0 // dUhA // iNa avasara kumarI kahai, suNi sobhAgI kaMta ; jima sahuno thAsyai bhalau, tima karisyai bhagavaMta;1 etau galigali loka chai, thAyai sabala adhIra ; de sahu nai AsvAsanA, tanika koI sadhIra ; 2 kumara kahai kima thAya te, sUkA sahunA hoTha ; kahivau to dUre rahyau, maraNa taNI chai goTha ; 3 hiva tuM jau upagAra kari, meTi sahunI pIr3a, syu bhAkhai chai mo bhaNI, bhAMji duhelI bhIr3a; 4 sI rAkhaI chai citta mAM, guMgA kerI gAha ; tima kari mAharI sundarI, jana jaMpai vAha vAha ; 5 DhAla (2) kanta tamAkhU pariharau ehanI DAvI nai vali jImaNI, bAta vaNai nahIM kAya morA lAla nIra binA dariyAva mAM, loka ghaNu akulAya mo0 1 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 vinayacandrakRti kusumAJjali miThar3A rAjiMda mila rahau, ika mAno morI vAta mo0 mahira karo mo Uparai, jima na huvai utapAta mo0 2 mi0 ratna karaMDaka mAharo, tuma pAsai chai jeha mo0 pA~ca ratana te mAMhi chai, guNa sAMbhali guNa geha mo0 3 mi0 bhUdevAdhiSTita bhalo, pahalo ratna udAra mo0 tehano nirakhe pArikho, jima na huvai akarAra mo0 4 mi0 thAla kacolA vATalA, vAsaNa caravI caMga ; mo0 maga godhUmAdi diyai, prathavI ratana suraMga ; 5 mi0 nIra ratana bhaje dharai, jala varasai tatakAla mo0 tehano hivaNoM kAma chai, kaTisI dukha no jAla mo06 mi0 agani ratana thI siddhi huvai, te suNi dInadayAlu mo0 navalI navalI rasavatI, cAvala ne vali dAla mo0 7 mi0 murakI ne lADU bhalA, pauMDA sakhara savAda mo0 khAjA tAjA dekhatA~, haraI kSudhita vikhavAda mo0 8 mi0 vAta samoraNa cAlavai, surabhi sItala ne maMda mo0 gagana vastra jAsa kahIye, tajai timirano phaMda mo06 mi0 pA~ca ratana e lei nai, kari prItama upagAra mo0 hu~ karisa to tAharo, navi rahasI vyavahAra mo0 10 mi0 upagArI sira seharau, tuM jaga mAMhi kahAya mo0 kema kaThina thAyai ihAM, kahiyau kari mahArAya mo0 11 mi0 vacana suNI nArI taNA, kumara vicArai ema mo0 e guNavaMtI bhAmanI, vAMchai sahu nai khema mo0 12 mi. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 145 bApa adhama chai ehano, paNa ehato dharamINa mo0 Aja lagai dIThI nahIM, ehavI nAri pravINa mo0 13 mi0 bIjai adhikArai thaI, bIjI DhAla vicitra mo0 vinayacaMda thAsyai sahI, nIra pragaTa supavitra mo0 14 mi0 // dUhA // ratna karaMDa utAri nai, kADhI nIra ratanna ; kUvA thaMbhai bA~dhine, kari nai sabala yatanna ; 1 kesara meM kastUrikA, kuMkama agara kapUra ; caDhatai mana pUjA karai, bhAva sahita bharapUra ; 2 jhara kara nai varasai, tihAM, jalada akhaMDita dhAra; jANyo ulasyau bhAdravo, dhvani gaMbhIra apAra ; 3 sahu loke bhAjana bhasyA, nIra taNau kari pAna ; zItala tana kari cAliyA, dhari nija rakSakai dhAMna;4 khuTi gayau dhana dhAnya vali, mAraga mAMhe neTa ; pRthivI ratana diyau tihAM, nA sati nAkhI mITa; 5 pAMce ratana taNai balai, jihAM tihAM pAmai jaita ; bIjA te sahu bApar3A, kumara vaDau virudaita ; 6 rAvala rANA rAjavI, guNa Agali sahu jera ; jANau mANasa guNa vinA, dhUli taNau je Dhera ; 7 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 vinayacandra kRti kusumAJjali DhAla (3) hA candravadanI hA mRgaloyaNa hA gorI gajagela ca0 ehanI seTha taNai mana mAMhi udadhi mA~ kumarI vasai nizadIza ; viraha vilUdho re visavAvIsa ; nalinI dekhi bhamara jima aTaka, tima tasu milaNa jagIsa; vi0 mukhar3e japai re hA jagadIsa, sAsa baiMcI nai re dhUNe sIsa ; he gaurI teM e syu kIdhau, manar3o lIdho khaMca ; vi0 tAharai sarikhI aMteura vica, mujha na lAgai aMca ; vi0 2 ima vilapato jANai joDu, bhAveM jima tima prIta ; vi0 ehavI nArI nai jo mANuM, to na caDhe kAI cIti ; vi0 3 ima mana dhArI teha vicArI, vacana kahai sukha kAra ; vi0 kRpA karI ihA~ AvI baisau, uttama rAjakumAra ; vi 4 bAta kahau kAI sukha dukhanI, tevar3i mujha nai mIta ; vi0 hu~ paNa kahisu mAharA mana nI, e rUr3I chai rIti ; vi05 tAharA guNa dekhI nai robhayo, rIjhyau dekhI rUpa ; vi0 hiva nizcaya sevaka chu tAharo, tUM mujha svAmi anUpa ; vi06 mohanagAro tu macharAlau, saguNA sira koTIra ; vi0 taI to prema lagAyo ehavau, cola raMga no cIra ; vi07 paMcAkhyAna mAMhe tujha kahyA chai, mitra paNenA tIna ; vi0 parama mitra te prathama vakhANau, rahiyai jasu AdhIna ; bi08 dvitIya bhalAI rAkhai mukha suM, avasara pUche khema ; vi0 tRtIya milai mAraga calatAM, mitra taNI vidhi ema ; vi0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 147 rajanI tujAje nija thAnaka, divase karisyAM khyAla; vi0 tAharai miliyai mAharA mana no, TalIyau sabalau sAla ; vi010 mAharai tuMcha parama sanehI, prANa taNau AdhAra ; vi0 ityAdika vacane saMtoSa, kari cuMbana kari sAra ; vi0 11 kumarI ter3i kahai nija pati nai, nIca thakI syau neha ; vi0 prItama e tau vaDau ja adharmA, nipaTa kapaTa nau geha; vi0 12 mora madhura svara kari nai bolai, raMga suraMgau hoi, vi0 puMcha sahita viSahara nai khAyai, iNa dRSTAnte joi ; vi0 13 dADha galai sahunI gula dIThAM, tehavau nAri zarIra ; vi0 dRzyamAna upamAna nai naiNa; jehavau vAridhi nIra ; vi0 14 kevala mujha harivA nai kAjai, mAMDai tuma su raMga ; vi0 prIta taNA bIjA mukha dIsai, e kAyaro re kuraMga ; vi0 15 e bIjai adhikAra tIjI, DhAla kahI suvilAsa ; vi0 vinayacandra jo mujha nai cAhai, mAni morI aradAsa vi0 16 // dUhA // mANasa kAlai sira taNau, misarI ghole mukha ; hIyar3A nau kapaTI huvai, avasara Apai dukha ; 1 tiNa Upari sAMbhali kathA, vAlhesara suvidIta ; rAjakumara ika vana viSai, gayo sahU le mIta ; 2 bIjA piNa pAchali kIyA, tija ghor3o chor3ANi; pahutau vana mAMhe turata, aMga parAkrama ANi ; 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 vinayacandra kRti kusumAJjali kumara parIkSA joivA, Ayo tihAM vana deva ; rUpa kIyo vAnara taNo, taja pUravalI Teva ;4 DhAla (4) prohitIyA thArai galai janoI pATa kI re ehanI bolai te Agali vAnara kUdato re, Avo mana nA mAnItA mIta re ; Agati svAgati karisyu thAharI re, rajanI mAhare ghari karo vyatIta re; 1bo0 AMbA rAyaNa nAlerI taNo re sabala valyau chai ehaja ka~Dare ; teNa thAnaka cAlau baisiyare, piNa mujha nai jAvo mata chaMDire ; 2 bo0 rUMkha taNai thur3i ghor3o bAMdhi nai re, kumara caDhyau vAnara nai sAtha re ; sAkha Upari baiThA jAinai re, neha dharI tihAM jor3e bAtha re ; 3 bo0 jala niramala lyAvai nadIyAM taNau re, pAMna taNA saMpuTa karI sAra re ; sarasa rasAphala ANi nai re, te karai kumara taNI manuhAra re ; 4 bo0 rAjakumara pUche vAnara bhaNI re, kAika aNadITho kahi bAta re ; Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 146 tu to hiva mAharau prIto thayo re, tujha nai dIThAM ulasai gAta re ; 5 bo0 tihAM valI sabalo siMha vikUrabI re, te kahai mai dITho ika sIha re ; mANasa nI leto vAsanA re, - Avai chai iNa vAra abIha re ; 6 bo0 na karo nIMda kumarajI the hivai re, iNa taru Upari raho saceta re ; italai sIha taDUkI Aviyo re, phATai mukha jalahalatA neta re ; 7 bo0 kumara kahai syuM karisyAM vAnarA re, sIha taNau bhaya mujha na khamAya re ; tima vali noMda Avai chai pApiNI re, ___kari kari vahilau koi upAya re ; 8 bo0 rAji sUvo mujha kholA mAM tumeM re, doi praharanI dyachai sIma re ; kumara sayana kari vAnara aMka meM re, rayaNi gamAvai galatI hIma re ; 6 bo0 vAnara nai bhAkhai ima kesarI re, tuvana no vAsI chai neTa re ; Asa karai jo nija dehI taNI re, to kari kumara taNI mujha bheTa re ; 10 bo0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali ima kahatAM havai te jAgIyau re, vAnara sUto tehanai aMka re; mana levA nai kapaTa nidrA karI re, khAMceM svAsozvAsa nisaMka re ; 11 bo0 timahIja mRgapati kumara bhaNI kahai re, khAIsa hayavara tAharo Aja re; nahiM tara paTakI de vAnaro re, / tila bhari makari sUnI lAja re; 12 bo0 kahatAM be hAthe kari nAMkhIyo re, ___vAnara UDi gayo AkAza re ; sIha arUpI lAgo mArage re, rahIyo mana mA kumara vimAsa re, 13 bo0 bhAkhI ehavI bAta madAlasA re, uttama catura bAta suNI nirabaMdha re; ima anumAna pramANau jANiyai re, ihAM jur3ato ehIja saMbaMdha re ; 14 bo0 cyAra zloka taNe anuyAyinI re, Agali kahijyo bAta suraMga re; svAbhAvika phala Azraya ANine re, mai na kahI zrotA nai saMgi re ; 15 bo0 bIjai adhikAraI pUrI kahI re, cauthI DhAla sarala zrIkAra re ; Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Suvyyvvvvran zrI uttamakumAra caritra caupaI jaga mAM vinayacandra yaza te lahai re, je na karai paradoha ligAra re ; 16 bo0 ||dohaa|| pherI nai kumarI kahai, prANapIyArA nAha ; pachatAvai par3asyau pachai, dila UlasasI dAha ; 1 bAta kumara mAnai nahIM, sAcau jANai sAha ; sajana mana mAhe ramaNi, kUr3a kapaTa huve kAha ; 2 seTha achai dharmAtamA, bahu rAkhai chai prema ; kahi nArI barasi agaNi, caMdra kiraNa thI kema ; 3 tehavaI nijara cukAyavA, seTha dikhalAvai khela ; vara giravara jala kAMtimaya, vala jala ratanI rela ; 4 huI hIyA nau jAlamI, karato sabalI hela; paga suTheli samudra mAM, nAMkhyo kumara uthela ; 5 DhAla (5) cAla :-biDalai bhAra ghaNau chai rAji kumara paDato iNa pari bhAkhai, mizra vacana zubha bhAvai ; guNa Upara avaguNa leInai, pApI khor3i lagAvai ; 1 pApI syu kIdho teM eha, kAja kumANasa vAlau ; par3ata samAna maccha eka moTo, mukha prasAri nai baiThau ; tatakhiNa teha kumara nai gilIyau, vali jala UDai paIThau; 2 pA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 vinayacandrakRti kusumAJjali pravahamAna uchalita veli vasi, pAra jaladhi no pAyo ; puNyAdika anubhAva kumara no, jalacara nimitta kahAyau ; 3 pA0 tihA~ maccha nai abhilASa saMcarai, dhIvara sAyara kUlai ; tasu haga baMdhana thayau mAchalo, jala prAyaka viNa zUlai ; 4 pA0 mAyA jAla sahu nai sarikhau, te sahu koI jANai ; aMtaHkaraNa tajai mInAdika, dravya jAla ahinANai ; 5 pA0 khiNa ika mAM te pakar3i viNAsyo, tIkhaNa kaThina kur3AIM; yAhasa AcaraNAdika tAdRza, phala tehanai na gamADai ; 6 pA0 tehanA udara thakI nIkaliyau, uttamakumara savAI ; raMca mAtra piNa ghAva na lAgau, e jovau adhikAI ; 7 pA0 sagalA dhIvara acaraja pAmyA, esyu thayau tamAsau; kumara kahai re mUr3ha gamArAM, iNa bAte syau hA~sau ; 8 pA0 sadA ApadA paDai puruSa mAM, tama ne sAcau bhAkhu; ghaNa ghAte hu~ navi bhedANo, to Dara kehano rAkhaM; 8 pA0 dhIravaMta kumara ne nirakhI, dhIvara pAi lAgA ; svAmI paNai thApyau sahu milane, jasa nA vAjatra vAgA; 10 pA0 rahai kumAra tihA~ sukha setI, phala sAdhana e rAkhai ; jeha vRtta jina pakSa bAdhaka, teha kadApi navibhAkhai ; 11 pA0 mithyAdRSTi taNo utthApaka, vyakta guNe suvilAsI ; vali virakta mohAdika bhAvai, eka yukti abhyAsI ; 12 pA0 DhAla thaI bIjai adhikArai, turata pAMcamI pUrI ; vinayacandra Agali te kumarI, bihuM DhAlAM meM jharI ; 13 pA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 153 // dahA // hiva virataMta suNau sahu, AdaravaMta acUka ; seTha tihA~ ThaganI parai, paDIyau pADai kUka ; 1 hA ! bAMdhava hA ! vallahA, hA ! mujha jIvana prANa ; pANI meM par3atau thakau, ima syu thayo ajANa ; tujha sarikhA kihAMthI mile, gaurava guNa nai yoga ; miTasI kima tAharai binA, mAharai manano soga ; 3 DhAla (6) oluMnI kolAhala loke kiyo jo, kumarI suNIyo re tAma ; sAyara mAhe nAMkhIyau jI, iNa niralaja no kAma; 1 na karisyau nIca puraSa su neha ; karasI teha pachatAvasI jI, nizcai nai nissaMdeha ; 2 na0 rovai abalA ekalI jI, khiNa khiNa mAM mujhAya ; sahajai agani uchAlatAM jI, lAgi uThI kSaNa mAMhi ; 3 na0 pharai pUrai heja syu jI, mAMDai maraNa upAya ; priyu virahAgati jhAlasyu jI, dehI saMtapa thAya ; 4 na0 priyu nai cha olaMbhar3A jI, kathana na kIdho mujha ; tu mujha nai melhI gayau jI, hivasyu kahiyai tujha ; 5 na0 hu~ tujha nai kahatI sadA jI, vigaDana hArI bAta ; te sAMprati sAcI thaI jI, durajaNa khelI ghAta; 6 na0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 vinayacandrakRti kusumAJjali ta~ bhadraka pariNAma thI jI, suvizeSai mana lAya ; Uparalai ADaMbare jI, rAci rahayo murajhAya ; 7 na0 prItama mArA bhamaralAM jI, kAMika kIjai saMka ; phulyA dIsai phuTarAM jI, Aphu ADai aMka ; 8 na0 nAsa thayau jIvatavyanau jI, piNa sI pUgI Asa ; teM kalpadruma jANi nai jI, sevyo niguNa palAsa ; hana0 lAja na Avai ehaneM jI, vali na kare nija sUla ; mukha kAlo kari nai rahyo jI, jima kesUno phUla ; 10 na0 yataH-dhannA hoi sulakhaNA, kusatI hoi salaja ; khArA hoi sIyalA, bahu phala phalai akaja ; 11 na0 hA hA hivahuM kima rahu~ jI, tAharai viNa khiNa mAtra ; viraha vyathA nI mAhare, hIyar3e bUhI dAtra ; 12 na0 bIjai adhikAraI karai jI, DhAla chaTThI bahulAja ; vinayacanda ima upadisa jI, royA~ nAvai rAja ; 13 na0 // dUhA // vAraMvAra madAlasA, kahai nisAsA nAMkhi kiNa AdhArai jIviya, chedI mAMharI pAMkha 1 ivar3A bakhata kihAM thakI, kAyama rahai sobhAga sira kadi Avai mAharai, aMgUThAnI Agi 2 paMkhiNa paMkhI vIchaDai, jima zokAtura thAya ; tima kumarI nai piu binA, khiNa ika khiNa na suhAya 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI DhAla (7) kAgalIyo karatAra bhaNI sI parilikhu re, ehanI karama taNI gati ko navi lakhai sakai re, sahu jANai chai ema ; piNa sayaNAM re virahe hIyar3o re, phATai ho rana sara jema ; 1 ka0 kumarI vicArai rahinai jIvatI re, syu karisyu niza dIsa ; maraNa nathI kA deto pApIyA re, phiTa bhuMDA jagadIsa ; 2 ka0 sAMbhali sajanI priu nai pAchalai re, karisyu jhapApAta ; vAridhi piNa jANaisyai prItar3I re, jagi rahasI akhiyAta ; 3 ka0 ima suNi te Akula thaI re, iNa vidha japai roi ; kA~i na Ugai vIrA cAMdalA re, eha adhomukha joi ; 4 ka0 kamala vilAsI kyu vikasyo nahIM re, iNa to kara saMkoci ; hIyar3A Agali de prIyur3A taNau re, mAMDyau sabalo soca ; 5 ka0 vali vanavAsI pasuvA hiraNalA re, jovo mana dhari neha ; viraha viyogaI nayaNAM mIciyAM re, tiNa kAraNa kahuM eha; 6 ka0 ima kahatI sahunai rovarAviyAre, vali bhAkhai upadeza ; hovaNahAra padAratha navi miTai re, makari makari aMdeza ; 7 ka0 bAlamaraNa mana mAM navi ANiyai re, iNa sAhasa nahi siddhi; jaina taNai Agama je vAriyai re, tiNa sarasI aNa kiddha: 8 ka0 jIvaMtA milasI tujha nAhalau re, paMkhI nI pari jANa ; jima ika haMsa sarovara mAM rahai re, mahilA sahita pramANa ; 6 ka0 eka divasa sara nai kUlai gayau re, jihAM bahulA sevAla; aNajANaMtAM mAMhi alUjhiyau, kaMThai Ayau kAla ; 10 ka0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 vinayacandra kRti kusumAJjali neha taNI bAMdhI tihAM haMsalI re, dhasivA lAgI jAma ; sayaNa kahai tehanai pAsai thakAre, e tu mata kari kAma ; 11 ka0 teha taNe vakhate tiNa ranna mai re, Ayo puruSa ja eka ; tiNa sevAla sahu dUre kiyAM re, haMsaNa nI rahI Teka ; 12 ka0 eka ghar3I mAM te saba taure, vali vihuM thayA re saceta tu nizcaya jANe tehanI parai re, piNa ema dhari tuM heta ; 13 ka0 dekho iNa pApI kIdhI tikA re, bIjo na karai koi ; kumarI kahai dhiga mAharA rUpa nai re, ehA anaratha hoi ; 14 ka0 bIje adhikAraiM e sAtamI re, DhAla kiyau pratibhAsa ; vinayacaMdra kahai dukhIyAM mANasAM re, ghaTikA jAya chamAsa; 15ka0 // haa|| ima vilapaMtI dekhi nai, Avai seTha nilajja ; suvacana kahai saMtoSa nai, ehavI karai arajja ; 1 mitra hato te mAharai, uttamakumara sujANa ; hiva tehanai dIThAM vinA, chUTai chai mujha prANa ; 2 te sarikhA to pAmIya, puNya taNe saMyoga ; viraha sahyo jAi nahIM, jima ghaTa vyApai roga ; 3 te cintAmaNi sArikho, Aya caDhyau tho hAtha ; piNa jANau cho kima rahai, dAlidrI ghara Atha ; 4 mana meM kiNa jANyo hato, iNa pari thAsI aMta ; chaTThI rAta taNA likhata, te paNi thAyai taMta ; 5 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 157 DhAla (8) cAla :-pATodhara pATIyaiM padhAro, ehanI sohAgiNa raMga raMgIlI, tu prema mahArasa jhIlI, sAMbhali mujha bAta rasIlI ; 1 haThIlI tehane syu arai, te najara thakI thayau durai, hiva mujha nai thApi hajUrai ; 2 ha0 tasu jAti pAMti nahIM kAMI, nahIM koI jehanai bhAI ; vali bApa na kAI mAI ; 3 ha0 hu~ tujha nai AvI milIyau, vItaga dukha sahu TalIyau, __ ghara aMgaNa surataru phalIyo; 4 ha0 mAharai hiva thA dhaNIyANI, tuhija mana mAMhi suhANI, jima rAjA nai paTarANI ; 5 ha. mAharau ghara tAharai sArai, vali jo sira mAhe mAre, ___ to piNa balihAraI thArai; 6 ha0 mujhathI sukha bhogavi nArI, kahiyau kari mohanagArI, thArI sUrati lAgai pyArI; 7 ha. karatAM jo prIta na kIjai, to gADho apajasa lIjai, vacane koI na patIje ; 8 ha0 je prArathIyAM niravAsI, jaga mAM etalau hI jarasI, __ sagalA nara ima hIja kahasI;ha0 vali jeha karai upagAra, na gaNai te sAMjha savAra, sahu bola no e chai sAra; 10 ha0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 vinayacandra kRti kusumAJjali e yauvana nA dina cyAra, laTakau chai iNa saMsAra, kAlAMtara ni bhalIvAra; 11 ha0 milatAM suM nayaNa milAvai, prastAvai viraha bujhAvai, tehanai kuNa dAvai Avai ; 12 ha. bahu bAta kahIje kehI, mujha mati tujha citta surehI, tu kima thAI nisanehI; 13 ha. dUhA :-kAmAtura na kahai kisuM, na karai syuna ajJAna; kIjai iNa bAta kisau, vinayacaMdra vijJAna ; 1 kAmAtura nI suNi vANI, kumarI mana mAMhi lajANI, ehavI kima bAta kahANI ; 14 DhAla AThamI ema vaNAI, bIjai adhikAra suNAI, piNa vinayacaMdra cita nAI ; 15 // dUhA // kumarI mana mAM ciMtavai, kima rahasI mujha lAja ; e pApI lAgU thayau, karivo koya ilAja ; 1 sIla rayaNa ne kAraNai, anavachedaka bAta ; jima tima karI upacAra jyaM, te vighaTai vyAghAta ; 2 ThIka sIla ika rAkhavau, mana kari nija anukUla; jhUTha vacana paNa bhAkhinai, eha nai mukha dyaM dhUla ; 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 156 ___ DhAla (8) cAla vIra vakhANI rANI celaNA jI, ehanI, vInatI seTha jI sAMbhalau jI, sarasa pIyUSa samAna ; tujha thakI cita lAgI rahyo jI, loha caMbaka upamAna ; 1 tAharai mAharai prItar3I jI, Aja thI thaI re pramANa ; piNa dasa divasa mujha kaMta nI jI, kAika rAkhIyai kANa ; 2 nijara nau neha jiNa suM huvai jI, vIchaDyAM dukha na khamAya ; teha sAMprati kima vIsarai jI, jehano jIvana prAya ; 3 kiNa ika nagara meM jAya nai jI, sAkha dhara rAkhi nai rAya ; managamaNI ramaNI husyu jI, sevasyuM tAharA pAya ; 4 jeha kAcA huvai mana taNA jI, bAta mAnai nahiM sAca ; . piNa tume saguNa sApuruSa chau jI, mAnajyo avacala vAca ; 5 ima suNI seTha mani harakhIyau jI, parakhIyau strI taNo bhAva ; bhoDalo ema jANe nahIM jI, ihAM na kolAvana sAva ; 6 hivai re manoratha-mAlikA jI, pUrasI bAlikA eha; seTha gayau nija thAnakai jI, cita mAM cItavI teha ; 7 tiNa samai te vRddhA kahai jI, rAkhIyau teM bhalau sIla , jeha thakI bhaya sahu trAsavai jI, pAmiyai zivapura lIla ; 8 vAta anukUla leI karI jI, pravahaNa dIyau re valAi / nava nave paMtha te saMcarai jI, dvIpa sanamukha navi jAya ; 8 pavana ratana meM pUjine jI, adhika dharI sanamAna ; velakUlai sahu AviyA jI, moTapallI abhidhAna ; 10 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 vinayacandrakRti kusumAJjali medanIpati tihAM jANiyai jI, vyasanavAraka naravarma ; parama jinadharama nai Adarai jI, avara jAnai sahu bharma ; 11 sAta khetre vitta vAvarai jI, chAvarai mosa nai marma ; zItala candramA sArikhau jI, nija prajA Upari narma ; 12 dhyAna jinavara taNau mana dharai jI, sAcavai je SaTa karma ; Iti upadrava dahavaTai jI, jema chAyA dhana dharma ; 13 DhAla navamI ramI hIyar3e jI, avala bIjai adhikAra ; nyAya rAjA karaso bhalo jo, vinayacandra ikatAra ; 14 // dUhA // darabArai Avai hivai, seTha stro le sAtha ; pesakasI Agali karI, praNamyo avanInAtha ; 1 mAha mahutta ghaNau diyau, rAjAyeM tiNavAra ; sukha sAtA pUchI kahai, vayaNa eka suvicAra ; 2 sAMbhali seTha pravRtti zubha, kuNa nArI chai eha ; sarvAbharaNa vibhUSitA, subhagAkAra sudeha ; 3 seTha kahai e maI saMgrahI, jihAM chai candradvIpa ; pati sAyara mAM paDi mUo, e chai hajI achIpa ; 4 e mAharI grahaNI husyai, anumati dyau mahArAja ; kahIya na huvai anyathA, rAja samakSa kAja ; 5 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI DhAla (10) cAla :- mere nandanA tiNa velA kumarI kahai re hAM, vayaNa vicArI boli, sIkha kisI kaI jhUTho syu ehavo jhakhai re hAM, mUrakha niThura niTola 1 sI0 agala Dagala mukha bhAkhato re hAM, kima na huvai upasAMta ; sI0 nyAya karai jau rAjavI re hAM, to tor3e tujha dAMta ; 2 sI0 seTha kahai ima kA kahai re hAM, bItaga jANi prabandha ; sI0 kihAM mAraga nA bolar3A re hAM, syu tujha bole baMdha ;3 sI0 kari lajjA valatI kahai re hA~, dhara mana adhika umaMga ; sI0 mahArAja iNa pApIya re hA~, kIdhau mujha ghara bhaMga ; 4 sI0 pati jaladhi mAMhe naukhiyo re hA~, dhari mana adhika umaMga ; sI0 sIla rayaNa khaMDaNa bhaNI re hAM, maoNDyo ghaNo re taraMga ; 5 sI0 piNa huM sIlavatI satI re hAM, kema viTAluM deha ; sI0 jima tima karI e bholavI re hAM, rAkhyo zIla abhaMga ; 6 sI0 hiva tujha sarikhA rAjavI re hAM, na karai sudho nyAya ; sI0 to mandiragira Digamigaire hAM, dharaNi pAtAle jAya ; 7 sI. pAtaka lAgai darasaNa re hAM, e para strI no cora ; sI0 jo sIkhAvaNa dyau nahIM re hA~, syu karisyai jagi jora ; 8 sI0 satya vacana rAjA suNI re hAM, dharyo valI phira dveSa ; sI0 pota sthita dhana saMgrahyo re hAM, navi rAkhyo avazeSa ; 6 sI0 je bhAvita bhavatavyatA re hA~, na calai tAsa upAya ; sI0 jehavo vAvai rUkhar3o re hAM, tehavA hoja phala thAya ; 10 sI0 11 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali te dhana leI seTha no re hA~, bhUpa bharyo bhaMDAra ; sI0 taskara mAhe le Thavyo re hA~, jihA~ chai kArAgAra ; 11 sI0 kumarI naI hiva putrikA re hA~, kahi bolAvai rAya ; sI0 rahi tu mAharA geha mA~ re hA~, citanI ciMta gamAya ; 12 sI0 mAharai putrI trilocanA re hAM, jIvana prANa chai teha ; sI. tiNa pAsai rahi nAnar3I re hA~, dina dina vadhatai neha ; 13 sI0 putrI bIjI mAharai re hA~, tuM hija thaI niradhAra ; sI0 miSTa anna pAnAdike re hAM, kari kAyAnI sAra ; sI0 14 dIna dukhI nai dAna de re hAM, khabara karAvIsa teha; .... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... sI014 sIla prasAdai pAmiya re hAM, vinayacandra nava nidhi ; sI0 e bIjA adhikAranI re hAM, dazamI DhAla prasiddha ; sI0 16 // dUhA / / bahinI thaI trilocanA, vadai paraspara vAna ; siddha thayau kAraja sahu, kumarI nau tiNa thAna ; 1 sakhiyAM suM khele ramai, kareM gIta nai gAna ; pravara paMca parameSTinau, dharai nirantara dhyAna ; 2 paMca ratana parabhAva thI, ye dukhIyAM nai dAna ; sadaguru vANI sAMbhalai, karai pavitra nija kAna ;3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI DhAla (11) vArU nai virAje haMjA mArU lovar3I, ehanI sIlavaMtI nai ho ehija jogatA, dharama paNai dRDha thAya ; vali vizeSe ho jeha viyogiNI, dharama karaI mana lAya ; 1 sI0 abhigraha lIdhA ho kumarI madAlasA, prItama na milai jAma ; suiva ho dharatI niratI cU~pa suM, japatI rahu~ priya nAma ; 2 sI0 atighaNuM rAtA ho cIra na pahirivA, na karU kaiye snAna ; valina vichAu ho phUlanI sejar3I, na lahu~ keha mAMna ; 3 sI0 A~khaDI na A~ju kAjala priyu binA, navi karavau siNagAra ; tilaka na dhAe~ ho mastaka Upara, kari kaMkaNa parihAra ; 4 sI0 vilepana aMge ho tajivo sarvathA, vali tajivA taMbola ; svAdima chor3a ho tima hija paNi valI, dUdha dahI ne ghola ; 5 sAkara gula ne ho khAMDanI Akhar3I, saraba miThAI tema ; hAsya vacana no ho kAraNa navi dharu, citta ra thira jema ; 6 sI sAka na khAUM ho phUla phala navi bhakha~, na jAvuM jImaNa kAja ; sakhIya saMghAte ho hu~ hiva navi ra rAkhuM mAharI lAja ; 7 sI0 gokhar3e na baisu~ ho kehanai joivA, citrita su~ nahIM pyAra ; bAta na karivi ho ki puruSa su~, sarasa kathA apahAra ; 8 sI0 jau kathA karavI ho to vairAganI, ityAdika je su~sa ; kumarIyas lodhA ho te sahu sAMbhalI, mana mAM dharijyo hu~sa ; 6 kumarI prahmA che ho pati nai Upara, piNa tehane syAvAsa ; je mana vAle ho vina kAraNa vazai, dhana dhana kahiyai tAsa ; 10sI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 163 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandra kRti kusumAJjali DhAla prarUpI ho eha igyAramI, bIjai hija adhikAra ; sArthakatA nI ho je upamA vahai, vinayacandra guNadhAra ; 11 sI0 sahu dhIvara iNa avasarai, kumarottama le saMga ; moTapallI AvyA milI, kRtya hetu ucharaMga ; 1 maMDAvai rAjA tihAM, naravarmA ullAsa ; nija kumarI meM kAraNe, anupama eka AvAsa ; 2 ghu ti nivesanI jovato, bIjo jANa kailAsa ; te mahala nijarai paDyau, Avai tehanai pAsa ; 3 kArIgara kArija karai, paNi gRha mAMhe hANi ; khiNa khiNa mAM cUkai tike, aMdha paraMpara jANi ; 4 vAstuka zAstra taNai balai, bole kumara sujANa ; e gRha nI cAturyatA, kuNa karasI paramANi ; 5 DhAla-12 kaMkaNAnI / teM cita cosyo mAharo rasIyA, tUM chai puruSa udaar| moro mana rIjha rahyo / hAM re tujha dekhI dIdAra, mo0 ghara mAM kehI khor3a cha re, ema kahai sUtradhAra ; mo01 kumara sIkhAvai sahu bhaNI re, ra0 mana sa~ taji ahaMkAra ; mo0 khor3a hatI je geha maMjhAra re, ra0 na rahI teha ligAra ; mo0 2 acarija sahu nai Upano re, ra0 vali cItai sUtAra ; mo0 vizvakaraNani opamA re, ra0 ehija lahai re kumAra ; mo0 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 165 bhagati yugati kara ati ghaNu re, ra0 kumara bhaNI haraSeNa ; mo0 dIThA viNa vilakhA thayA re, ra0 pUrava heja vaseNa ; mo0 4 mo0 ; ; mo0 5 koI adyAhar3o mAharo re, 20 ratana lahyo cho jeha ; mo0 te piNa rAkha sakyA nahIM re, ra0 dhiga jamavAro eha ; mo0 6 ityAdika vacane karI re, ra0 niMde karma svakIya ; mo0 te pahutA nija thAnakai re, ra0 piNa navi pAyau prIya ; mo0 7 tiNa pAse rahatA thakAM re, 20 hunnara dhari nija hAtha ; mo0 kumara karAyau rAya no re, ra0 gRha kArIgara sAtha ; mo0 8. saMpUraNa jaIye thayau re, ra0 kumarI taNo re nivAsa ; mo0 rAjA nirakhaNa Aviyaure, mana mAM dharI vilAsa ; mo0 6 nirakhI ati ucchaka thayo re, ra0 hIyar3alo rahIyo hIMsa ; mo0 kArIgara neM raMga su~ re 20 karaI sabala bagasIsa ; mo0 10 tiNa mAhija kumara nihAlIyA re 20 abhinava jANa anaMga ; mo0 baiTho U~ce osaNai re, ra0 opai ravi jima aMga ; mo0 11 20 baise giravara zRMga ; mo0 kumara bhaNI cita caMga ; mo0 12 jima bAlaka mRgarAjano re e dRSTAnte jANiyai re ra0 bIje adhikArai thaI re 20 bAramI DhAla anUpa, mo0 vinayacandra kahai evaM re ra0 mana mAM raMjyo bhUpa ; mo0 13 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandrakRti kusumAJjali ||haa|| Adara mAna deI ke, kumara bhaNI te rAya ; italA mAMhe dekhatAM, tu hija Avai dAya ; 1 satya vacana mujha Agalai, tUM kuNa chai te bhAkhi ; eka manau mujha jANi nai, aMtara mata ko rAkha ; 2 hUM to chaM paradesIyo, svAmi vayaNa avadhAra ; jAti na jANu rAyajI, rahuM tuma nagara majhAra ; 3 pUrI sI jANu nahIM, nAma taNI mana sAra; peTa bharAI huM karUM, kArIgara ne lAra ; 4 nija maMdira mAM nRpa gayau, mana dhari ema vicAra ; dIsai chai nizcaya sahI, e koI rAjakumAra ; 5 DhAla (13) cAla :-dasa to dihAr3A monai choDi re jorAvara hADA, ehanI zrAvyau mAsa vasaMta re rasIyAM ro raajaa| sukha cha sAjA, taru hoi tAjA jehanai tUThAM re mauja lahIjIya re| adhika paNe opaMta re ra0 madana taNau re mitra kahIjIya re ; 1 tAsa thayo prArambha re ra0 thaMbha jisAre taruvara pAlavai re dukhiyAM ne duralabha re ra0 virahI lokAM rai hIyaDai sAlavai re ; 2 vAjai sItala vAya re ra0 laharI Avai re suraMbha taNI ghaNI re; kahatAM na vaNai kAya re ra0 sabalI rezobhA vana mAhe vaNI re; 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ zrI uttamakumAra caritra caupaI 167 mausyA jihAM sahakAra re ra0 Upari baiThI kuhakai koyalI re ; mahilA mAnI hAra re ra0 ehavI caturAI milatAM dohilI re; 4 jihAM kiNa kamala apAra re ra0 cAMpo maruvo re damaNo mAlatI re viulasirI sukhakAra re ra0 jAI jUI re dukhaDA pAlatI re ; 5 bhamara karai gujAra re ra0 nizadina rAcai tehanI vAsa thI re; rasa AsvAdai sAra re ra0 saMga na chor3e kahIye pAsa thI re ; 6 rUr3I rIti kahivAya re ra0 raMga thakI paripUraNa chakI re; sahu phalI vanarAya re ra0 eka na phUlI niguNI ketakI re; 7 ehavau je madhu mAsa re ra0 jANI naiM rAjA ramavA nIsoM re ; . vanamA Avai ullAsa re ra0 nayaNe dekhI re jasu hIyaDau Tharyo re ; 8 saghana suzItala chAyAya re ra0 saritA vahai re vana pAsai chatI re; . tihAM khelai te rAya re ra0 rANI ramaI raMga rAcatI re; 8 te vana ati zrIkAra re ra0 turata miTai re mana nI socanA re; sakhIya ne parivAra re ra0 rAvalI ramai re kumarI trilocanA re ; 10 nagarI kerA loka re ra0 phAga gAvai re rAga suhAmaNai re ; melI sagalA thoka re ra0 mana nI re icchA pUrai hita ghaNai re ; 11 vAje caMga mRdaMga re ra0 vAjai re vINA mINA tAra nI re; vAjai valI upaMga re ra0 vAra naha viNA hAra nI re ; 12 uDai gulAla abIra re ra0 nIra chAMTai re mAMho mAM sahure; bhIjai navalA cIra re ra0 prema vaNAvai naranArI bahu re ; 13 teramI DhAla pradhAna re ra0 ehavai re bIjai adhikAra rai thaI re; vinayacandra vidvAna re ra0 ema kahai re mana mAM UmahI re ; 14 . . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 vinayacandrakRti kusumAJjali // dUhA // tihAM krIr3A karatAM thaka, kumarI nai tiNa vAra; DaMka dIyau nAgai sabala, karaiMja hAhAkAra ; tiNa vana thI upAr3i nai, ANI nija AvAsa ; nayaNa bahuM dhavalA thayA, vyApau viSanau pAsa ; 2 teDyA sagalA gArur3I, maMtra taMtra nA jANa ; jhAr3au pAvai salila, paNi nikasai tasu prANa; 3 rAjA pherA par3aha, nagara mAMhi iNa rIti ; mujha kumarI sAjI karai, dyaM, tehanai sukha prIti ; 4 rAjya aradha mujha kanyakA, tiNa mAMhe nahiM jhUTha ; ima sA~bhali uttamakumara, paTaha chavyau para pUThi ; 5 DhAla (14) Avau garabai ramIyai rUr3A rAMma suM re, ehanI kumara Avai rAya mAragai re kA~i, sAthai nara nArI thATa re ; cAlo nai re jazyai kumarI dekhivA re || AM0 // e paradezI jANa chai re kA~i, jahano rUDo rUr3o ghATa re ; 1 cA0 sagale loke kumara nai re kAMi, ANyau bhUpati pAsa re ; kumara kahai nRpa Agale re kA~i, iNa pari vacana vilAsa re 2 cA0 rAjya aradhau re tAharI kanyakA re kAMi, mujha dejyo mahArAya re ; hu~ kumarI jIvAs ire kA~i, karasyuM dAya upAya re ; 3 cA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 169 pANI maMtrI nai chAMTiyau re kAi, kumarI thaIya samAdhi re; uThe re Alasa moDi nai re kA~i, dUra gaI sahu vyAdhi re ; 3 cA0 kumara prati nRpa olakhyau re, kAMi e to tehija kumAra re; janama lagai putrI bhaNI re, kIdho iNa upagAra re; 5 cA0 bola kahyo te pAlivAre, kAMi bhUpati karai vicAra re; putrI mAharI trilocanA re, kAMi dya ehanai niradhAra re ; 6 cA0 rAjya pramukha sahu sUpine re, kAMi hiva rahIyai nizcita re; ima jANI ter3AvI nai re, kAMi josIyar3o guNavaMta re ; 7 cA0 josI nai rAjA kahai re, kAMi paraNa kumarI mujha re ; divasa lagana kahi rUvar3au re, kAMi huM saMtoSisa tujha re ; 8 cA0 jovai josI TIpaNo re, kAMi divasa lagana kari ThIka re; japai rojA Agalai re, kAMi amuka divasa supratIka re ; 6 cA0 ati ucchava rAjA karai re, kAMi maMgala hetu tivAra re; paraNAvai nija kanyakA re, kAMi mana mAM harakha apAra re ; 10cA0 kara mukAvaNa avasarai re, kAMi aradho dIdho rAja re; vali gRha nija putrI taNau re, kAMi dIdho suivA kAja re; 11cA0 tiNa gRha mAM sukha bhogavai re, kAMi nizadina strI-bharatAra re; zrI paramesara dhyAna thI re, kAMi kumara lahyau jayakAra re; 12 cA0 DhAla cavadamI e kahI re, kAMi pUraNa thayo adhikAra re; satguru naiM parabhAva sure, kAMi eha lahyo paNi pAra re ; 13 cA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 vinayacandra kRti kusumAJjali anubhava nai adhikAra thI re, kAMi sattA ne anukUla re ; vinayacaMdra kahai maiM kIyo re, kAMi eha saMbaMdha samUla re ; 14 cA0 itizrI vinayacaMdra viracite sarasa DhAla khacite saccAturya zaurya gAMbhIryAdi gunngnnaamtre| zrI manmahArAjakumAra uttama caritre sura-parIkSita satva-prakaTita pradatta / ratna prabhAva prodbhUta bhUrijala prakaTana tatpAnataH sakala loka tRpti vitaraNa / durdaivAtsamudrAntabUMDana matsya samudrAntaH patana tagdilaNa moTapallI velAkUla praapnn| dhIvara grahaNa maccha vidAraNatastato nissrnn| tatra sva vidyA yazaH khyAti vistaraNa duSTAhidaSTa kaSTa trasita rAjaputrI sajjIkaraNo jIvata dharaNo ramaNatayAGgIkaraNa tatpANigrahaNAdi vividha caritra sUtraNo nAma tRtIyA grajo'dhikAraH / / 2 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya adhikAra // dUhA // vartamAna tIratha dhaNI, mahAvIra bhagavaMta ; namaskAra tehanai karUM, ucchava ghare anaMta ; 1 hivas tIjai adhikAra meM, jeha thaI chai bAta ; naranArI mana lAya nai, sAMbhalijyo suvikhyAta;2 ja~pai ema madAlasA, dAsI nai UmAhi ; priur3o nAvyau to sahI, bUDau sAyara mAMhi ; 3 dina jAsyai vi dohilA, kima rahisai mujha prANa; saMtA mujha nai sadA, ghaTa mAM pAMce bANa ; 4 dIpaka viNa maMdira kisau, yauvana viNa siNagAra; ha vinA sI prIti jima, tima kaMtA viNa nAra ; 5 nIrasa AhAra kiyA, tapa AMbila mana lAya; sAhamI neM saMtoSiyA, par3ilAbhyA munirAya ; 6 navA karAvyA deharA, zrI jinavara nA caMga ; pratimA sovana ratna nI, sakala bharAvI aMga ; 7 vali trikAla pUjA karI, bhAvana bhAvI zuddha ; unnati kIdhI ati ghaNI, dharama kIyau aviruddhaH 8 Taai afa milyau, jo mAharau bharatAra; tau paMcaratna de bahina nai, lesyuM saMyama bhAra; 6 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 vinayacandra kRti kusumAJjali DhAla (1) dala bAdala bUThA ho nadIyAM nIra calyA ; ehanI ima vacanaI ho jaMpai kAmanI, mAharI e vANI ho sAMbhali svAminI ; 1 paradezI koI ho vasyo trilocanA suNA, jehanA jasa bolai ho, nara sahu ika manA; 2 guNa maNino darIyo ho bhariyo heji suM, jiNa hele jIto ho sUrija teja suM; 3 sahI setI tAharau ho prItama hIja husI, dila sAkha dya mAMharo ho tujha mana ulhasI; 4 jo anumati ApaI ho to tehanI khabara karUM, ___ mukha maTako dekhI ho hIya. harakha dharU~ ; 5 taba kumarI bhAkhai ho thA UtAvalI, Alasa chor3I nai ho jA mana nI ralI ; 6 tehanai ghari Ai ho dAsI neha hu~, - paNi tasu navi dekhai ho milavo jeha su; 7 kahai kumarI nai ho tAharau bhAgya phalyo, mana no mAnIto ho vAlama Ayo milyo ; 8 mujha nai dekhAr3o ho prItamanu tuma taNo, dekhaNa mana mAMharai ho alajau ati ghaNo; te kumari payaMpaI ho sAMbhali sahala meM, mujha prANa piyAro ho sRto mahala meM ; 10 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI te jovA cAlI ho UmahI jisai, pallaMka pari sUto ho kumara dITho tisai ; 11 dekhI nai tana nau ho kIdho pArikho, rUpai paNi dise ho uttama sArikhau ; 12 phira pAchI AvI ho kumarI nai kahai, tujha pati nai sArikho te to gahagahai ; 13 ima suNi nai kumarI ho gADhau harakha dhasyo, khiNa eka tasuraMgaI ho milivA mana kasyo; 14 vali citta mAM vicArai ho e mai syukiyo, para puruSa na jANyo ho temAM mana dIyo; 15 mAharo mana pApI ho kahu~ avaguNa kisA, mana pAcho vAlyo ho ema kahai madAlasA; 16 caturAI tehanI ho je vahilo bheda lahai, ima pahilai DhAla ho vinayacaMdra kavi kahai;17 // dahA // kumara kahai nija ramaNi nai, kavana hatI te nAri ; AvI nai pAchI valI, e syu thayo prakAra ; 1 mujha nai khabara par3I nahIM, nahiM to eNI vAra ; sagalI bAtAM pUchi nai, sahI karata niradhAra ; 2 avasara cUkAM mANasAM, ati pachatAvau hoi ; avasara cUka suMdari, jagamAM jaladhara joi ; 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 vinayacandrakRti kusumAJjali ___ DhAla (2) nAgA kisanapurI ehanI prANasanehI suNi morI bAta, kautukakArI chai avadAta ; mIThI bAta kharI, iNa pari bhAkhai nRpa ku~yarI ; he suMdari mujha nai saMbhalAi, suNatAM hIyaDau ulasita thAya 1 mI0 mujha thI adhikI rUpa viveka, paradesaNa AI chaI eka; baiMna karI mAnI mai tAsa, niza dina jIva rahai tiNa pAsa; 2 mI0 nAha viyogai dukhaNI teha, jhUri kRsa kIdho chai deha ; rahai ekAnte lei AvAsa, dharama dhyAna mana mAMhe jAsa ; 3 mI0 dIna hInana Apai dAMna, dravya ghaNau deI sanamAna ; mI0 karuNA ANI karai upagAra, ehavI kAi nahIM saMsAra ; mo0 4 etalau dhana nau dIsai nahIM, kyAI thI kADhai chai sahI; mI0 tehanai pAse chai kAMi siddhi, kharacatAM khUTai naI riddhi ; mI05 eha apUrava chai virataMta, mujha bhaganI so sAMbhali kaMta; mI0 tAsa sakhI e vRddhA nAri, tujha dekhI gaI eha vicAri ; mI0 6 sAMbhali ehavA vacana kumAra, rAgAtura hUvau tiNavAra;mI0 ehavI cha guNavaMtI jeha, madAlasA husaI nahIM teha ; mI07 athavA nArI suMdarAkAra, ehavI ghaNI chai ghara ghara bAra mI0 parastrI Upari dharIyau pApa, dhiga mujha nai nidai ima Apa ; mI08 kihAM thI Aya milai mujha nAri, samudradatta le gayo niradhAra;mI0 khoTo moha karai syu thAya, tana mana thI sagalo sukha jAya; mI06 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 175 tiNa avasari mana dhari ucharaMga, zrI uttamAbhidha saguNanariMda,mI0 madhyAnai jina pUjA heta, kusumacaMdana lei sugati saMketa ; bhI0 10 nija maMdira pAsai prAsAda, Ayau mana dharatau AlhAda ; mI0 jAto kiNa hI na dITho teha, phira pAchau nAyau vali geha; mI011 trilocanA kumarI tiNavAra, dukha saMpUrita hRdaya majhAra; mI0 dukhaNI dukha bhari karai vilApa, prIya virahAgani tanasaMtApa:12mI0 nija pati taNI karevA sAra, dAsI nai melI tiNa vAra; mI0 piNa navi pAyo parama dayAla, nayaNe nIra jharai tiNa vAra; mI013 lajjA choDI vAraMvAra, UMcai svara te karaIpukAra ; mI0 mana meM dhArai adhiko soga, hIyar3o phATai nAha viyoga ; mI014 hiva tiNahIja puramAMha pradhAna, sakala sujasa guNa taNau nidhAna mI0 mahesadatta nAmai dhanavaMta, sahu vaNika mAMhe saubhaMta ; mI0 15 chappana kor3i nidhAna majhAra, chappana kor3i kalAMtara dhAra ; mI0 chapana kor3i nau karaivyApAra, italI sovana kor3i vicAra ; mI016 ehavI jehanA gharamAM riddhi, puNya-saMyoge dina dina vRddhi ; mI0 sUrijanI pari jhAkajhamAla, vinayacaMdra kahai bIjI DhAla ; mI017 // dahA // vAhaNa jehanai pAMcasai, valIya pAMca saI hATa ; ghara gokula piNa pAMca se, titalA sakaTa sughATa ; 1 gaja turaMga nara pAlakhI, pAMca sayAM pratyeka ; koThA jehanai pAMca sai, valI vaNija suviveka ; 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandra kRti kusumAJjali vANottara vAjina paNi, subhaTa thATa sazrIka ; paMca paMcasaya jANiyai e sagalA tahakIka ; 3 pAMca lAkha sevaka turI, ehavI lakhamI jAsa; yauvana vaya volI sahu, piNa saMtati nahiM tAsa ; 4 DhAla (3) keta lakha lAgA rAjAjI rai mAliyai jI iNapari ciMtA karatA tehanai dina ketalAika bItA tAma ho; mAMharI suNijyo cita dei caMgI vAtar3I jI, vAtaDImA coja adhika iNa ThAma ho;mAMka vATar3I jovaMtA thaI kanyakA jI, lAvaNyaguNa rUpa taNaujANai dhAma ho;mAM01 sahasrakalA tasu nAma suhAmaNo jI, causaTThi kalAnI te chai jANa ho; mAM0 anukrami bhara yauvana thaI sundarI jI, yuvatI no je chaMDAvai mANa ho ; mAM0 2 ciMtAtura thayau tAta nihAli nai jI, kehanai e dIjai kanyA sAra ho ; mAM0 e sarikhau rUpai guNa vidyA Agalau jI, puNyai lahIye ehavo vara sAra ho ; mAM0 3 ghara ghara mAM vara jovai seTha sutA bhaNI jo, phira phira ne pura pura jovai suvizeSa ho mAM0 paNi kanyA sarikho vara na milyau jorvatAM jI, Arati mana mAMhe thaI alekha ho mAM04 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI ko eka nimitta nai pUchyau teDinai jI, vinaya karI. dei bahumAna ho; mAM0 mAharI putrI ne kuNa vara paraNasyai jI, teha kahai sAMbhali vacana pradhAna ho; mAM05 rAjA naI darabAra mAMhe je basi nai jI, trilocanA bhartA rI kahilyai suddhi ho;mAM0 kahasyai vRtAnta madAlasA kumarI nau jI, mUla thI mAMDI nai nirmala buddhi ho ; mAM06 tAharI putrI no te vara jANajai jI, mahInA nai aMtari milasyai teha ho ; mAM0 samasta rAjA no thAsyai rAjavI jI, tehanau pratApa akhaMDa acheha ho ; mo07 sagalI sAmagrI hiva vIvAhanI jI, haluvai haluvai karai seTha sujANa ho; mAM0 ihA~ mana saMdeha na ANije jI sAcI mAnai mAharI tuM vANi ho ; mAM08 lagana dIdho niradoSa nihAlinai jI, ___ vacana aMgIkari mahezadatta ho; mAM0 haraSita mana meM thaI ati ghaNu jI, putrI nai paraNAyavA uchaka citta ho; mAM06 maMDapa karAyA moTA sohatA jI, sajjana ter3Avai kAgala melhi ho ; mAM0 12 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 toraNa baMdhAvyA dhavala gIta gAvai nAri suhAmaNA jI, vinayacandrakRti kusumAJjali maMdira bAraNe jI. citrata kIdho ghara mohaNaveli ho; mAM010 vara bhaNI tAjA kalaza vaMsa melhI kArje vedikA jI, zravaNe sAMbhalatAM sahu ne suhAya ho ; mAM0 Jain Educationa International meli melhyA sakala upAya ho ; mAM0 19 balA melA navA jI, ambara ujjavala sundara paTakUla ho ; mAM0 sovana AbharaNa karAvai nava navA jI, ratana jar3ita bhArI mUla ho ; mAM0 12 jAtIlA gajarAja turI jiNa saMgrahA jI, yAnAdika hAtha melAve deya ho ; mAM0 sarala mati dhArI tojI DhAla mAM jI, iNa pari vinayacaMdra kaheya ho ; mAM 13 // dUhA // vArttA kautuka kAraNI, puramAM thaI tiNa vAra ; vara viNa seTha vIvAha no, racyo sabala vistAra ; 1 eha vacana rAjA suNI, citai ima nija citta ; ghana mAhezadatta gRhapati, jehanI avirala matti ; 2 desyai dhana jAmAta nai, kanyA paraNAveha ; vrata lesyai vayarAgiyau, mana dhari parama saneha ; 3 For Personal and Private Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 176 suddha jamAI nI lahuM, to tehanai deI rAja ; hu~ piNa saMjama AdaraM, sArU uttama kAja ; 4 mahezadatta suM rAjavI, ehavau karIya vicAra ; par3aha nagara mAM pheravyo, udghoSaNA apAra; 5 DhAla (4) muMgaphalI sI vArI AMgulI, ehanI rAjA putrI trilocanA, virahAkula thaI nAha viyoga ; ehavau rAya vacana kahAvai chai sahI, tehano pati kyAMhI gayau tiNa kumarI rAkhai bahu soga ; 1 madAlasA paradesaNI, maiM putrI kari mAnI teha / e0. sahu sambandha tehano kahai, mAMDI nai dhura thI nara jeha / 2 / e. rAjya samApuM te bhaNI, vali ApaI mahezadatta seTha / e0 sahasrakalA nija dIkarI, surakanyA piNa jehanai heTha / 3 e0 eka mAsa nai aMtarai, suka paDaho chabIyau tiNavAra / e0 loka sahu suNajyo tume, mujha vANI prANI hitakAra / 4 e0 mujha ne le jAvo hivai, mahArAja kerI sabhA majhAra / eka kSitipati nA jAmAta nI, huM kahisyu sagalo hI virataMta / 590 madAlasA no paNi tihAM, saMbhalAvIsa nRpa meM viratanta / e0 rAjya lahIsa rAjA taNau, kanyA paraNesu guNavanta / 6 e0 kautuka dhari te AdamI, lei AvyA nRpa paraSada mAMhi / eka rAya bolAvyau sUaTau, nara bhASA bolyo te sAhi / 7 e0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 . vinayacandrakRti kusumAJjali parIyacha baMdhAvau ihAM, trilocanA tujha putrI jeha / e0 madAlasA paNi teDIyai, jima bhAlu AkhyAnaka eha / 8 e0 rAya vacana tehanau suNI, haraSita thaI kIdho tima hIja e0 jJAna vinA tirajaMca tu, kima jANasi vItaka no bIja / 6 e. tIna kAla nI vAratA, jo thArai mana acarija hoi ; e0 sAvadhAna thaI sAMbhalo, vica vAtAM ma karajyo koi / e0 10 rAmati jovA sahu milyA, pura vAsI jana mana dhari prema |e. madAlasA nI vAtar3I, kahai suvaTo jima kahI chai tema / e0 11 vArANasI nagarI bhalI, rAjA tihAM makaradhvaja nAma / e0 tehano putra parAkramI, uttamAbhidha jANai rUpai kAma / e0 13 acarija nAnA deza nA, joevA nIkaliyA teha / e0 bhAgya parIkSA kAraNa, sAhasa dhari nija deha acheha / e0 14 kitale ke divase gayau, bharuachapura nRpa suta kuzaleNa / e0 cauthI DhAla suhAmaNI, ima bhAkhI kavi vinayacandreNa / e0 15 // dahA / / mugdhadvIpa dekhaNa bhaNI, pote caDhyo kumAra; Avyo kitaleke dine, bhara darIyAva majhAra ; 1 jalakAntika parvata tihAM, UMco ghaNau mahAna; tiNa mAhe kUpaka acha, pANI suddhA samAna ; 2 bhramaraketa rAkSasapati, tiNe karAyo teha ; jala arathai sAhasadharI, gayau tihAM guNa geha ; 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI DhAla (5) dhaNa rA mArujI re lo, ehanI para upagArI koi na dITho ehavo mITho, guNadhArI suvicArI relo; mhArA rAjesarajI relo bArI mAM jala hete pahutau mana gaha gahato, dIThI tihAM kiNa nArI re lo; 1 madAlasA nAmai sukamAlI rUpa rasAlI, tihAM paraNI te bAlI re lo; mAM jAlI mAM thaI bAhara AyA nAri suhAyA, guNamaNinI AlI re lo ; 2 mAM samudradatta ne vAhaNa caDhIyA tyAM thI khaMDIyAM, paMca ratana parabhAvai re lo; mAM0 jala iMdhaNa annAdika joI loka sakoI, mana mAM zAtA pAvaire lo avasara dekhI pApI seThai bhuMDI dreThe, ; 3 mAM0 rAmA dhana no rasIyo re lo; mAM0 darIyA mAMhe nAMkhI dIdho mATho kIdho, par3ato macche grasIyo re lo ; mAM0 4 magara galato kAMThau Ayau dhIvara pAyau, kADhyau peTa vidArI re lo; mAM0 tujha putri ghara dekhi nIpajato Ayo calato, paraNAyo tiNavArI re lo ; Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 181 mAM 5 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 vinayacandra kRti kusumAJjali sukha bhogavatAM deva taNI pari kiNIka avasara, zrI jinapUjA karivA re lo ; mA0 zrI jinavara ne maMdira Avai bhAvana bhAve, ___bhavasAyara lahu taravA re lo; mAM0 6 phUla bharI caMgerI nIkI vaMsa nalI kI, madana mudrita dekhI re lo; mAM0 ughAr3I te hAthe sAhI laghu ahi mAhi, __ kara karaDyau suvizeSI re lo; mAM07 tana thI naSTa sakala bala paDIyo bhuI tali aDIyau ___ italI maiM kahI vAtAM re lo ; mAM0 satya pratyajJA jo chai tAharI AsyA mAharI, pUro tujha gAtAM re lo; mAM0 8 potAno niravAhai kahiyau tiNa jasa lahIyau, uttama te jaga mAhe re lo; mAM0 vivahArI tujha putrI lyAvau mujha paraNAvI, ucchava suM kara sAhai re lo ; mAM 06 UtAvali kari mujha nai dIjai DhIla na kIjai, jaga jasa bhArI lIjaI re lo ; mAM0 tirajaMca jo huM thAhuM rAjA karUM divAjA, - ramaNI sAthi ramIjai re lo; mAM0 10 ehavau kahi mukhi mauna sarAgai baiTho Age, italai rAya payaMpai re lo; mAM0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 183 popaTa aMtara hIya ma rAkho Agai bhAkhau, thAsyai mana kaMpaI re lo; mA0 11 paMDita te nija bolyo pAle kula ujavAlai, tujha sarikhA guNavaMtA re lo ; mAM0 jo navi Apai to huM jAsyu phera na Asyu, mAMnu pahu~cI kaMtA re lo ; mAM0 12 svAdavaMta phalano AhArI rahu~ vanacArI, iNa pari kAla gamAsure lo; mAM0 DhAla pAMcamI e thaI pUrI bAta adhUrI, vinayacandra ima bhAsyu re lo; mAM0 13 // dahA // maiM jANyo nara huvai adhama, mAyA kapaTa nidhAna ; svArtha karI jAyai naTI, tuma sarikhA rAjAna ; 1 UDevA nai sajja thayau, nRpa jhAlyau tatakAla ; deIsi rAja sudhIra dhari, vara paMDita vAcAla ; 2 uttamakumara kihA~ achai, Agali kahi vRtAMta ; jIvai chai kiMvA mUau, bhAMji bhAMji mana bhrAMta ; 3 valI vacana kahai sUvaTo, jo tila mAM tela na hoya; to vellU meM kihA~ thakI, rAya vicArI joya ; 4 etalI bAta kahyAM thakA, jau tu nApai rAja; Agali kahyAM huvai kisu', kaMTha zoSa syau kAja ; 5 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 vinayacandra kRti kusumAJjali rAja deIsi jo mujha bhaNI, to Age kahisyubAta; kahi kahi deisa tujha bhaNI, kanyA rAja saMghAta ; 6 DhAla (6) hastI to caDhijyo hADA rAva kumakumAM mAharA vAlamA, e dezI to vArU rAjA re ahi DasIyAM pachI mAMharA sAhibA, ___ anaMgasenA iNa nAma re; vezyA vigtaalii| caMcala caritAlI, yovana matavAlI, gayavara gati gAlI tiNa vAra nihAlo, mAMharo kahiyo mAno, kahIyo mAno rerAja tumane hu~ kahisuvaMchita phala lahisuM, dhurA rAjya nI vahisyu nija Apada dahisyuM sukha setI rahisyu guNa avaguNa shisuN| mAM / - kiNa eka kAraNa re daiva saMyoga thii| maaN| te AvI tiNa ThAi re maNi nIra jhakolI, ___ tasu kAyA kholI / / 1 / / mAM0 / / te tiNa Upari re rIjhyo ati ghnno| maaN| vadanakamala nirakhaMta re| thayo parama sarAgI, milivA mati jAgI / mAM0 / __ UThAr3I ne ApaNai mandira lIyau / mA0 / cauthI bhUmi Thavanta re, sukha mAMhi sadAI, rahai kumara savAI // 2 // mA0 // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 185 hu~to thayau mUrakha re dAkSiNavaMta thI / mA0 / bAta kahI sahu tujhare / rAja cAhuM pAchai / khoTI mati Achai / mAM0 / thAjyo to tumanai re svasti mahIpati / maaN0| apajasa Apo mujha re je maMgalapAThI, mujha rasanA ghAThI / mAM // 3 // rAjA bhASaire addha vaidyaka kiyai / mAM0 / jAvA na lahai vaidya re| vAcAla tajI nai, mana suthira bhajI nai| maaN0| ___ anaMgasenA no ghara joU jetale / maaN0| tUM mata kADhe kaida re, kanyA rAja ApuM, tujha nai thira thA' // 4 // mA0 / / kSaNa ika ihAM re huM baiTho archa / mAM0 / jovo vezyA geha re| nRpa ANA lahatA, sevaka tihAM puhtaa| maaN0| sahu gRha joyo re navi pAmiyau / mAM0 / pUcha sagalA teha re, kihAM rAya jamAI, dyo sAca batAI // 5 // adhodRSTi joI rahI paNyAMganA / mAM0 / Utara nApai ligAra re| vilakhita mukha chAyA, saMkocita kaayaa| maaN0| AvI sahu bhAkhI re bAta vezyA tnnii| mAM0 / je chaI gahana vicAra re zukanai pUchIjai, nizcaya e kiijai|6||maa0|| sUM vipratArai amhanai sUvaTA / mAM0 / jehavo chai tehavo dAkhi re| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 vinayacandrakRti kusumAJjali kahi jJAna vicArI, tUM chai upgaarii| mAM0 / _ suNi mahArAja re popaTa vInavai / mAM0 / vezyA dharyo abhilASa re e vara mujha thAsyai, bhoga artha Asai / / mAM0 // 7 // ihAM bIjo jAsI re kimahI na aavsii| maaN0| ehavo citta vicAra re| te mujha suka kIdho nidrAvasi vIdho / mAM0 / sovana kerai piMjara mAM Thavyo / mAM0 / raMjyu guNa gIta gAya re zloka kathA kahIna, ___ avasANa lahIna // 8 // maa0|| caraNAM thI choDI re Doro nara karI / mAM0 / bAMdhyo mohanai cAla re| tiNa suM sukha mANu, udayAsta na jaannu| mAM0 __ davaraka bAMdhI re vali mujha zuka krai| mAM0 / ima gayo kitalo kAla re, mana mAhi vicAru, tirajaMca bhava dhAru // 6 // mAM0 / / paraupagArI re sahuno hu~ hato / mAM0 / niSTAcAra na cora re| kehanai dukha navi dIdho kAI viruddha na kIdho / mAM0 / hAM hAM jANyo re maiM iNahIja bhavai / mAM0 / kIdho pAtaka ghora re, na rahyo huM sIdho mai sujasa na lIdho // 10 // mAM / rAkSasakanyA re kumarI mdaalsaa| maaN0| paraNAvI na tasu bApa re|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI paraNI maiM chAnai lajjA kari kAnai / mAM0 / 1 sAyaramAM tiNa pApa re, sAgaradatta nAMkhyau, rAkSasa kerI putrI re ma harI / dhiga dhiga mujhanai re pAMca grahmA maNI | mAM0 / nijakRta karma cAkhyau // 11 // mAM0 // pApI mujha sarikho, nahIM koI re parakho / mAM0 / 187 rAkSasanA aNadIdhA re / Jain Educationa International vinayacaMdranI kIdhare, zravaNa sAMbhalajo, eto chuTTI re DhAla suhAmaNI / mAM0 / pAtaka thI Talajyo / / 12 / / mAM0 // // dUhA // tima trilocanA nai ghare, AvI vRddhA nAri ; maiM pUchayau ekuNa ache, mujha priyA tiNa vAra ; 1 sakhI batAvI tehanai, mujha nArI maiM jANi, rAga buddhi kSaNa ika karI, huM thayo mUDha ajANa, ; 2 moTo pAtaka mana taNo, mujhanai lAgo teha ; sarpa Dasyo ti vAra thI, zrI jinavara nai geha ; 3 DhAla (7) sAsU kAThA gehUM pIsAya ApaNa jAsyuM prema suM sonAri bhaNai, nara phITI ho thayau tirayaMca pAtaki vRkSa kusuma sahI; suka ema bhaNai For Personal and Private Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 vinayacandrakRti kusumAJjali valI kaha yuM chai ho Agama mAMhi naraka vedana phala saMgrahI ; su01 mahA baladhArI ho rAvaNa jeha, vizva jiNe nija vasi kIyau ; su0 parastrInI ho vAMchAM kIdha, kulakhaya nAraka pAmIyau ; su0 2 joI drupada sutAno ho rUpa, kIcaka mana lAI rahyau ; su0 bhIma cApyo ho kubhI heThi, apajasa durgati dukha lahyo / su0 3 ima samarai ho nija kRta pApa, Atama niMdara ApaNau ; su0 huvaI thor3o ho piNa aparAdha, uttama mAnai kari ghaNau ; su. 4 hivai anaMgasenA ho rAga, mAsa rahyau ghari tehanai ; su0 Aja gaI naI ho kiNa ika kAja, bhAvI na sUjhai kehanai ; su0 5 puNyayogai ho mujha mahArAya, mu~kyau ughAr3o pIjarau ; su0 nIsarIyau ho avasara jANi, dhIraja dhari mana Akarau ; su06 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 186 trikanai ho coka cacara savvetra, sAMbhali paTahanI ghoSaNA ; su0 maI pragaTa nivAsyo ho teha, vacana suNI raliyAmaNA ; su07 hu~ Avyau ho tAharai pAsa, bAta kahI maiM mAharI ; su0 hiva dIjai ho mujha sukhavAsa, ulaTa mana mAMhe dharI ; su08 hu~ to te chu uttamakumAra, pagathI chor3o dorar3o ; su0 divya rUpI thayo tatakAla, jANe kaMdarpa Agai khar3I ; su06 harSita huvA ho sagalA loka, sahasrakalA kanyA varI ; su0 tihA~ milIyau madAlasA nAri, vRddhA yukta harakha dharI ; su0 10 mahocchava pura mAM ho kari nai bhUri, trilocanA kumarI milI ; su0 nArI ho tIna taNau saMyoga, thayau mana nI AsA phalI ; su0 11 punavAna ho puruSa je hoi, __turata miTai tasu ApadA ; su0 thaI etalai ho sAtamI DhAla, vinayacandra lahI saMpadA ; su0 12 ___ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 vinayacandra kRti kusumAJjali // dUhA // prIti paraspara jANi nai, vezyA thApI nAri ; tiNa paNi kIdhI Akhar3I, iNa bhavi e bharatAra ; 1 hiva ter3I vanamAlikA, kari nai bahuvidha baMdha ; nalikA mAMhe vyAla no, pUchayau sahu saMbaMdha ; 2 bolai mAlaNi bIhatI, doSa na ko mujha svAmi ; samudradatta mujhanai dIyA, pariSa pAMcasai dAma ; 3 bola kIyo jiNa ehavau, bhUpa jamAI mAri; tiNa lobhe e maiM dhasyo, nalikA sarpa vicAra ; 4 rAjA bihu~ nai mArivA, hukama kIyo kari krodha ; kumarai rAkhyA jIvatA, deI ati pratibodha ; 5 bihu no dhana lUTI liyau, deza nikAlau dIdha ; uttama kumara bhaNI, saihatha rAjA kIdha ; 6 DhAla (8) laTako thAro re lohaNI re, ehanI nRpa huvo vairAgIyo re, jItA viSaya kaSAya ; khaTako jehanA re manathI Talyau re| AM0 seTha sahita saMyama lIyau re, sadguru pAsai jAya ; kha0 1 lobha rahita je munivarA re, nirmala nirahaMkAra ; kha0 bAla vRddha gItArtha no re, veyAvaca karai sAra ; kha0 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 161 thor3e kAla bhaNyA ghaM re, dharama dhyAna rasa lIna ; kha0 kevalajJAna lahI karI re, pohatA mugati adIna ; kha0 3 tiNa avasara rAkSasapato re, bhramaraketu guNa ThAma ; kha0 naimittika pUchyau valI re, mujha vairI kiNa ThAma ; kha0 4 te kahai tAharI putrikA re, paraNI gayau jeha ; kha0 paMca ratana tAharA lIyA re, moTapallI chai teha ; kha0 5 vakrakUpa pAtAla mAM re, te paiTho hasI kema ; kha0 putrI kima paraNI hasyai re, nahiM saMbhIvIya ema ; kha0 6 jJAna na thAya anyathA re, naimittaka kahyau suddha ; kha0 tehanai jItI navi sakau re, jo thA tu ati kruddha ; kha0 7 pahilI zUnyadvIpa mAM re, ekAkI hato jAma ; kha0 to paNa gaMjI navi sakyau re, hiva yuddha nau sya kAma ; kha0 8 paMca ratana supasAule re, teha thayau bhUpAla ; kha0 milIyai pAse jAya nai re, sI karIyai tasu Ali ; kha06 vali sagapaNa moTo thayo re, te mAharau jAmAta ; kha0 ima ciMtavi Ayau tihAM re, mu~ki sakala utapAta ; kha0 10 uttama nRpa setI milyau re, duvidhAM TAlI dUra ; kha0 putrI bhIr3I hIya. re, niramala bAdhyau nUra ; kha0 11 mastaka dhArI AganyA re, uttama nRpa nI jeNa ; kha0 cAlyo nija nagarI bhaNI re, rAkSasapati haraSeNa ; kha0 12 DhAla bhaNI e AThamI re, sAMbhalatAM sukha thAya ; kha0 vinayacandra mahArAya nau re, jasa jaga mAMhi suhAya ; kha0 13 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 vinayacandra kRti kusumAJjali // dahA // tihAM kiNa sakala sabhA milI, nRpa baiTho mana raMga ; chatra virAje mastake, cAmara Dhale sucaMga ; 1 dUta tihAM eka Avoyo, jAsa vacana supavitra ; kara jor3I nRpa Agalai, melhI lekha vicitra ; 2 rAjA kholI vAMciyo, mana dhari harakha apAra; temAM syuM likhIyo acha, te suNajyo adhikAra ; 3 DhAla (8) cAla-rAjA jo mile, ehanI, svasti thI jinadeva pradhAna, namIya baNArasI thI bahumAna ; rAjA vInavai, premAtura ima saMbhalavai zrI makaradhvaja nRpa guNageha, saparivAra sa~ dharIya saneha ; 1 moTapallI nAme belAkUla, sakala zriyAnau je chai mUla ; rA0 uttamakumara kumAra Arogya, nija aMgaja snehapUrvaka yogya ; 2 rA0 AliMgI nija hRdayasaroja, ___ghaNu ghaNu premai roja ; rA0 samAdisati bhUpati kalyANa, ___ kuzala atra vartai suvihANa ; 3 rA0 sAtA sukha taNA samAcAra, putra tume dejyo niradhAra ; rA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 163 kAraja kahIyai eha vizeSa, hIya. dharIjyo vAcI lekha ; 4 rA0 tUM ama rAjya taNau AdhAra, . karije mAtA pitAnI sAra ; rA0 tujha nai duhaviyau kahi keNa, pahuto tU paradeze jeNa ; 5 rA0 jiNa dina thI nIsariyau pUta, khabara karAvI tujha bahUta ; rA0 piNa navi lAdhI tAharI bAta, - dukha pAmyA jANe vajUghAta ; rA06 te to amane kIyA nirAsa, nAkhaMtAM dina jAya nIsAsa ; rA0 sAsa taNIpari Avai cIti, sAla taNIpari sAlai prIti ; rA07 prAyai chorU na lahai sAra, mAvItrAM nI kiNa hI vAra ; rA0 piNa mAvItra tapai dina-rAti, pANI vala viraho na khamAta ; rA08 divasa duhelA kaSTe jAya, __ rayaNI to kimahI na vihAya ; rA0 jima jaladharanai samarai mora, tima tujhanai samarUM chU jora ; rA06 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 164 vinayacandrakRti kusumAJjali prANasanehI catura sujANa, tujha viNa jAsyai jANe prANa ; rA0 DhIla na karije guNa-maNi-khANa, vahilo Avai mUkI mANa ; rA0 10 upajAvai sukha lahI sukha vibhUti, mAvItrAMnai teha sapUta ; rA0 sAyara nai jima candra-prakAza, __harakha vadhArai parama ullAsa ; rA0 11 suhaNA hI mAM tAharo dhyAna, vAlho lAgai jema nidhAna ; ro0 jiNa dina dekhisi tAharo mukha, tiNa dina thAsI agaNita sukha ; rA0 12 vahivA rAjya dhurAno bhAra, vRddha thayA asamartha vicAra ; rA0 ihAM AvIyau potAno rAja, pAlau saMbhAlau gRha kAja ; rA0 13 ghaNaM kisu kahIyai vAra vAra, tucha catura sakala buddhi dhAra ; rA0 jo tuM amAro bhakta kahAya, tau pANI pIje ihAM Aya ; rA0 14 lekha taNo ehavo samAcAra, vAMcai vAraMvAra kumAra; rA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 165 ehavA hitavachala mAvIta, hu~ dukhadAyaka thayau avinIta ; rA0 15 zIghra calU~ nIsANa vajAya, sukha dyumAta pitA nai jAya ; rA0 ima ucchaka thayau milaNa kumAra, . mAta-pitA nai teNI vAra ; rA0 16 saciva bhaNI nija rAjya bhalAva, cAlyo caturaMga sena milAya ; rA0 vANArasI nagarI bhaNI nAma, cAra priyA saMyukta prakAma ; rA0 17 calatAM calatAM akhaMDa prayANa, AyA citror3a samIpe jANa ; rA0 e pUrI thaI navamI DhAla, vinayacandra kahai parama rasAla ; rA018 // dUhA // mahAsena AvI milyo, nija parivAra samAja ; rAja deI nija nRpa bhaNI, Apa thayau munirAja ; 1 medapATa nai lATa vali, bhoTa anai karNATa' ; pote vasi kari cAlIyau, le nija senA thATa ; 2 gopAcala giri AvIyau, uttama nRpa jiNa vAra; vIrasena rAjA bhaNI, khabara par3I tiNa vAra 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 vinayacandra kRti kusumAJjali leI cyAra akSauhiNI, senA taNau samUha; uttama nRpa sAmau calyo, dharA dhar3aka bUMha ; 4 ulakApAta huvo valI, tharakai ahipati tAma; meru Digai sAyara calai, kacchapa thayo virAma ; 5 ityAdika apazukana tajI, gayau sanamukha tAsa ; sImA seRs Utasyo, vIrasena ullAsa ; 6 uttama pRthvIpati bhaNI, sAmho melI dUta ; - jau rANI jAyau huvai, tau thAjai rajapUta ;7 ima suNI kopAtura thayau, uttama nAma nariMda; vIrasena Upari adhika, rUTho jima asuriMda ; 8 jhaMDA dIsai dala taNA, ghaNA ghurai nIsANa ; sUrA pUrA sahu thakI, hUvA AgevANa ; 8 . DhAla-(10) ho saMgrAma rAma ne rAvaNa maMDANau ehanI mAMho mAMhi te lasakara be miliyA, sanaddha baddha saMkalIyA ; TaMkArava lAgai navi TalIyA, bhar3a sahu koI milIyA re ; 1 mA0 vAjA raNa mAhe tihAM vAjai, garajArava kari gAjai ; lUvari piNa AvaNa rI lAjai, dala rai saghana divAjai ho ; 2 mA0 hAthI sahu pahirI halakArai, halakaMtA navi hArai ; su~DA daMDa sabala visatArai, mada unamattA mArai ho ; 3 mA0 jugati lar3aNa rI ghor3A jANe, dala meM te doDANai ; bApUkAryA bala bahu, TAmaka vajaNa TANeM ho ; 4 mA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 zrI uttamakumAra caritra caupaI riNa mAMDyo sUre rasa rAte, ghaTa bhAMgai ghaNa ghAte ; mana thI mahira taje mada mAte, vici vici Avai vAte ho; 5 gar3a gar3a nAla vizAla gaDUka, dharaNI turata dhaDUkai ; candra bANa nAkhaMtAM na cUkai, kala kala svara kari kUkai ho ; 6 bhA0 Digai na pAyaka bharatAM DAke, chala khele chilatI chAke ; ... ... ... ... ... ... ... ... .''DhAhi caDhAvai DhAkai ho ; 7 mA0 rukha taNI pari paga Aropa, lar3atA riNa navi lopai ; cakSu taNai phurakArai copai, kahara karatAM na kopai ho ; 8 mA0 camaki lagAvai vadana capeTA, lAtAM taNA lapeTA ; gharahara nai jima maMDai gheTA, tima bharI rIsa lyai bheTA ho ; hamA0 kuhaka bANa chUTaNa rai kaDakai, arIyAM sAmhA aDakai ; bhar3a kAyara bhAjai tihAM bhar3aka, treha trasai jima tar3akai ho ; 10 mA0 vali bica mAM baMdUka vichUTai, khiNa ArAbA khuTai; taravArI trAchaMtAM tUTai, subhaTAM ro sira phUTai ho ; 11 mA0 araka chipAyo raja UDaMtI, aMbara jima opaMtI ; ruhira khAla tihAM mAMhi rahaMtI, bAlAruNa vahasaMtI ho ; 12 mA0 asavArai asavAra aTakkai, lala bala lubi laTakkai ; saMbhAvai samasera saTakke, toDai, la~Da taTakkai ho ; 14 mAM0 aMga taNe porassa umAhe, ariyaNa ne avagAhai ; DhAlAM rI oTA de DhAhai, sabala sar3Asar3a sAhai ; 15 mA0 ratha setI jUTA rathavAlA, muDai nahIM macharAlA; mUMche bala ghAlai matavAlA, Tali na karai ko TAlA ; 16 mA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 vinayacandra kRti kusumAJjali pAsai sara AvaMtA pAlai, bhalakaMte nija bhAlai ; nayaNe nipaTa nijIka nihAlai dhAva jhar3Ajhar3a dhAle ; 17 mA0 itara veDhaM huI upazamatI, kaliro bhAva kahatI ; dui dala rA tihAM dIsai daMtI, bAdala ghaTA bahaMtI ho ; 18 mA0 pralaya kAla riNa megha pragaTTe, ita tala thala udava ; jhalahala vijjala khar3aga jhapaTTe, chaTTA vANa AchaTTaI ho ; 16 mA0 udaka va rudhirAlau lolA, gaDAM rUpa te golA ; indra dhanuSa jhaNDA dhaja olA, hayavara pavana hilolA ho ; 20 mA0 iNapari yuddha taNI vidhi jANai, je sagavaTa neM jANe ; paratakhi dazamI DhAla pramANai, vinayacandra suvakhANai ho ; 21 mA0 // dUhA // saMgrAmAMgaNa nai viSai, jIto uttama rAya ; vIrasena nai jIvatau, bAMdhi liyau tiNaThAya ; 1 pherAvI nija AganyA, uttama rAjA vegi ; gAlyo gaha bairI taNo, bhalA jagAI tega ; 2 vIrasena manamAM cIMtaveM, mAharI na rahI mAma; hu~ piNa jorAvara hato, eha thayau kima Ama ; 3 nija aparAdha khamAi nai pAe lAgau jAma ; rAjA chor3i dIyo turata, phira bagasyau nija ThAma ; 4 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 166 DhAla (11) olagar3I citta mAM (2) vicArai rAjA ehavo re, ho apajasa bhAkhai loka ; to hivai (2) Aphu uttama rAya nai re, rAjya pramukha sahu thoka ; 1 ci0 kehanI (2) gumAna rahai nahIM sAbato re, gaMjI naI kuNa jAya ; parabhavi (2) paramesara pUjyAM vinA re, jeta kaho kima thAya ; 2 ci0 rAjanai (2) gajAdika tUMpIyA re, __ uttama nRpa nai tAma; nija mana (2) cAlyo gRha baMdhana thakI re, ___ vIrasena hita kAma ; 3 ci0 iNa samai (2) suvihita muni cUDAmaNI re, __ ho AvyA yugandhara sUri ; nagara nai (2) samIpa vana meM samosaryA re, ho sAdhu sahita bharapUra ; 4 ci0 AvI nai (2) vana pAlaka dIdha vadhAmaNI re, guru Agamana praghoSa ; vAMdivA (2) cAlyo nija paravAra su~ re, ho nRpa tehanai saMtoSa ; 5 ci0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 vinayacandrakRti kusumAJjali vAMdi nai (2) baiTho suNivA desanA re, .. ____ sadaguru dya upadeza; dharama (2) karo re bhaviyaNa bhAvasaM re, jema kaTa karma kaleza; 6 ci0 nara bhava (2) lahisyo phira dohilo re, kari bhava bhramaNa aneka ; bhavajala (2) nidhi tarivAnai kAraNa re, jaina dharama chai eka ; 7 ci0 tehano (2) saraNau ho bhaviyaNa Adaro re, - saMyama tapa dhari sAra; . ika bhava (2) athavA doi bhava aMtarai re, varisyau zivagati nAra; 8 ci0 dharmakathA (2) suNi saMyama prahyo re, bhaNyo zAstra siddhAMta sujANa ; pAlIne (2) cAritra niraticAra suM re, nRpa pahuto niravANa : 6 ci0 uttama (2) kumara deza vazI kari, Avai nijapura mAMhi ; AvatA (2) anamI rAya namAviyA re, _thayau ANaMda ucchAha ; 10 ci0 bhUpati (2) sahyau sAmelo prema su~ re, siNagAryA gajarAja ghari (2) toraNa bAMdhyA ati bhalA re, . ghure nagArA gAja ; 11 ci0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 201 kotila (2) ghor3A Agali karyA re, sadhava dharyA sira kuMbha ; iNa pari (2) rAya milyo nija suta bhaNI re, cita thI TalIyau daMbha ; 12 ci0 ehavai (2) DhAla kahI igyAramI re, lahIyau bhUpati mAna ; uttama (2) kIrati thaMbha caDhAvIyau re, vinayacandra varadAna ; 13 ci0 // dahA // uttama nUpa milIyau jaI, bApa bhaNI dhari neha ; mana vikasyau tana ullasyo, ramAMcita thayau deha / 1 makaradhvaja bhUpAla paNi, suta Upari kari moha ; aMgai AliMgana dIyau, sakharI vadhArI soha ; 2 sAsU nai pAe par3I, cyAra bahu mada chor3i ; dIdhI tINa AsIsa ima, avicala varato jor3i ; 3 prabhutA dekhI putra nI, rAjA huvai khuzyAla ; puNya binA kima pAmIya, ela mulaka e mAla ; 4 nija suta samaratha jANi nai, pote thApyo pATa ; paMtha liyau munivara taNau, jaga mAhe jasa khATa ; 5. DhAla (12) taMbolaNi nI cyAra rAjya adhipati huvo re, uttama nRpa guNa geha; jehanai sundara kAminI re, jasu kaMcana varaNI deha ; 1 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandra kRti kusumAJjali cyAre triyA citta harai re, adhiko adhiko neha, divasa prati je dharaireM; cita cokho cihuM nAri no re, guNavaMtI kahavAya ; priu Upari ati rAgaNI, te kathana na lopai kAya ; 2 semai raMbhA sArikhI re dAsI gRha nai kAma ; mAtA nI parai nehalo, pAlai TAlai dukha ThAma ; 3 sukha Apai nija pati bhaNI re, sukalINI siratAja ; dharama dhyAna piNasAcavai, avasara dekhi taji lAja ; 4 cyAre0 jehanai lakhamI ati ghaNI re, kahatAM nAvai pAra; jANi dhanada nija Avina, bharIyo pUraNa bhaMDAra ; 5 cyA0 cAlIsa lakSa hayavara bhalA re, gaja paNi lakSa cAlIsa; spaMdana paNi jehanai chai titalA hIja visavA vIsa ; 6 cyA0 cyAra koDi pAyaka kahyA re, prAmA gara paNi jAsa; cAlIsa kor3i vakhANiya, dina dinamAM adhika prakAza; 7 cyA0 dharama karai ucchava dharai re, pUje jinavara deva ; dhUjai pAtika thI ghaNu, iNa rIti rAkhai Teva ; 8 cyA0 bhalA karAvyA deharA re, jinavara taNA alekha ; yAtra karI jiNa jugati su, sahu tIratha nI suvizeSa ; 6 cyA0 poSyA pAtra supAtra nA re, choDyo sagalo daMDa ; sAdharmikavacchala karyA, cAvau yatho cyAre khaMDa ; 10 cyA0 pustaka jeNa likhAviyA re, jina Agama suvicAra; dAnazAlA maMDAvine, dAna deI karai upagAra ; 11 cyA0 saMsArI sukha bhogave re, cyAra striyAM nai sAthi ; jAtAM dina jANau nahIM re, eto vANArasI nau nAtha ; 12 cyA0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 203 rAja prajA sukha caina mAM re, pravarte dina rAti ; ima dvAdazamI DhAla mAM, kahai vinayacandra avadAta ; 13 cyA0 ||haa|| iNa prastAvai samosasyA, kevaladhAra muNiMda ; cita mAM ati ucchaka thaI, vAMdaNa cAlyo nariMda ; 1 munivara pAsai Avina, vAMde be kara jor3a ; dharma dezanA muni diyai, moha taNA dala mor3i; 2 jagavAsI jana sAMbhalau, e saMsAra asAra ; tihAM tana dhana yauvana niphala, jAtAM na lahai vAra ; 3 pAmyau janama manuSya nau, Arija kula sunihAla ; . rayaNa rAzi kavar3I saTaiM, koI gamAvau Ali ; 4 zruta suNatAM ati dohilo, rAkhai tiNa mAM citta ; sahahaNA vali sAcavau, saMyama dhari supavitta ; 5 dharama cyAra prakAra nau, dAna zIla tapa bhAva ; te durmati choDIjo, dhau kRtAnta sira ghAva ; 6 janama maraNa dukha choDi nai, jema laho zivarAja ; sAMbhali ehavI dezanA, harakhyA loka samAja ; 7 hiva rAjA pUcha isu, svAmI kaho vicAra ; maiM lakhamI pAmI ghaNI, rAjya lahyA valI cAra ; 8 hu~ vAridhi mAMhe paDyo, mInodara rahyo kema ; gaNikA ghari zuka kima thayo, bhAkhau jima chai tema ;E Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 vinayacandrakRti kusumAJjali DhAla (13) holAI bAMbhaNI, ehanI suNi nRpa guNa rasIyA pUraba arjita saMbandha jo, je te pAmyau re phala iNa hIja bhave re lo| su0 navi chUTai nija kRta karma baMdha jo, . kevaladhArI muni iNa pari cavai re lo / 1 su0 bhUmi himAlai pAsi najIka jo, sudatta tihAM re gAMma suhAmaNo re lo / su0 tiNa mA rahai kauTaMbika guNa geha jo, dhanadatta nAma ati ralIyAmaNo re lo| 2 su0 tehanai ramaNI cAra sarUpa jo, lakhamI to lAkhe gAne geha mAM re lo / su0 kitalai divase thayo virUpa jo, ____ kavar3I nau vitta milai nahIM jehamAM re lo| 3 su0 bhUkha maraMtAM kRza thayo aMga jo, valI jarAyai te thayau jAjaro re lo0 / su0 tasu ghara AvyA muni mana raMga jo, kauTaMbI jANyo dhana dina Aja no re lo / 4 su0 te to cyAre sAdhu sujANa jo, core lUTyA re mAraga cAlatAM re lo / su0 TADhaI dhUjaI tehanA prANa jo, mahira AvI re tAsa nihAlatAM re lo| 5 su0 vahirAvyA tiNa vastra pradhAna jo, anukaMpA kIdhI re cyAre aMganA re lo / su0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI dhana dhana tuM priya guNanidhAna jo, muni par3ilAbhyA vastra sucaMganA re lo / 6 su0 tiNa prabhAvai dhanadatta rAya jo, taMtau thayo re sahu no adhipati re lo / su0 tAharai strI puNya pasAya jo, te hI cyAre re abhinava sarasatI re lo / 7 su0 dekhI ki eka bhavi muni AMna jo, niMdA kIdhI re tehanI ghaNuM ghaNI re lo| su0 eto mInaka nI pari mlAna jo, macha jima vAsai gaMdha dehI taNI re lo / 8 tasu karme kAla nivAsa jo, tUM to vasIyo re macha nA peTa mAM re lo / su0 rahIyau vali menika AvAsa jo, Ana paDyau re dukhanI pheTa mAM re lo / 6 su0 iNa bhavi thI suvar3o koi jo, rAkhyo re ta~ to sahasratamai bhavai re lo / su0 ghAlyo paMjara mAM guNa joi jo, hUvo re popaTa tUM piNa tiNa Dhabai re lo / 10 0. vali anaMgasenA ne pAsa jo, 205 paralaMtara AvI sahIyara sajhi bhalI re lo / su0 tiNa iNa pari kIdho hAsa jo, Avau re bAI vezyA lADilI re lo / 11 su0 tiNa karma taNai vazi eha jo, anaMgasenA re gaNikA UpanI re lo| mu0 ima suNi rAjAdika teha jo, sakala viTaMbana jANI karmanI re lo / 12 su0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayacandra kRti kusumAJjali thaI pUrI teramI DhAla jo, bhAkhyo re pUraba bhava jiNa zubhamatI re lo / su0 etau vinayacandra dayAla jo, nRpa parasaMsA jehanI kRta chatI re lo / 13 su0 ||haa|| rAja deI nija suta bhaNI, uttama nRpa jina bhakta ; guru pAsai saMjama lIyau, cyAre strI saMyukta ; 1 . cArita pAlai niramalo, tapa kari soSe kAya ; pUraba pApa pakhAlatAM, karma nirjarA thAya ; 2 prAte aNasaNa AdarI, pahutA vara sura loka ; cyAra palyopama Aukho, jihA~ chai bahu vihvoka ; 3 tihAM thI cavi nai sIjhasI, mahAvideha majhAra ; avicala ziva sukha pAmasI, nahIM jihAM dukha ligAra;4 DhAla (14) gUjarI rAge vastra dAna nai Uparai re, uttama caritra kumAra; sukha saMpata lahI, hAM re sukha pAmyA zrIkAra ; su0 ima jANI nai dAna dyo re, mana dhari harakha apAra ; 1 su0 guNa gAyA munirAya nA re, dhanya divasa mujha Aja; rAsa kIyau mana raMga sure, sIdhA vaMchita kAja ; 2 su0 cArucaMdra munivara kIyau re, uttamakumara caritra ; su0 te saMbaMdha nihAlanai re, joDyau rAsa vicitra ; 3 su0 ochau adhiko je kahyo re, kavi caturAI hoi ; su0 mithyAduSkRta vali kahuM re, te suNajyo sahu koi ; 4 su0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttamakumAra caritra caupaI 207 vacana pramANai jANi nai re, mana thI TAlI rekha ; su0 DhAla bhalI dezI bhalI re, kahijyo catura vizeSa ; 5su0 zrI kharatara gaccha jagatamA re, pratapai jANi diNaMda ; su0 sahu gaccha mAhe sira tilaure, graha gaNa mAM jima caMda ;6 su0 guNa giruvau tihAM gacchapati re, zrIjiNacaMda suriMda ; su0 mahimA moTI jehanI re, mAnai bar3A nariMda ; 7 su0 jJAna payodhipratibodhivA re, abhinava sasihara prAya ; su0 kumuda candra upamAvahai re, samayasundara kavirAya ; 8 su0 tatpara zAstra samarthivA re, sAra aneka vicAra ; su0 valI kaliMdikA kamalanI re, ullAsana dinakAra ; su0 vidyA nidhi vAcaka bhalA re, meghavijaya tasu sIsa ; su0 tasa satIrthya vAcakavarU re, harSakuzala sujagIza ; 10 su0 tAsu ziSya ati zobhatA re, pAThaka harSanidhAna ; su0 parama adhyAtama dhAravA re, je yogendra samAna ; 11 su0 tIna ziSya tasu jANiyai re, paMDita catura sujANa ; su0 sAhityAdika graMtha nA re, nirvAhaka guNa jANa ; 12 su0 prathama harSasAgara sudhI re, jJAnatilaka guNavaMta ; su0 puNyatilaka suvakhANatAM re, hiyar3o heja harakhaMta ; 13 su0 tAsa caraNa sevaka sadA re, madhukara paMkaja jema ; su0 pramudita cita nI cUMpasuM, re, rAsa racyo maiM ema ; 14 su0 saMvata satarai bAvanai re, zrI pATaNa pura mAMhiM ; su0 phAguNa sudi pAMcama dinai re, guruvAre ucchAhi ; 15 su0 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 vinayacandrakRti kusumAJjali DhAla bayAlIsa ati bhalI re, nava nava rAga pradhAna ; su0 aThatAlIsa nai AThasai re, gAthA nau chai mAna ; 16 su0 eha carita suNatAM sadA re, vAdhai mahiyala mAma ; su0 sukha saMpati bahu pAmiyai re, anukrami mana vizrAma ; 17 su0 DhAla cavadamI mana gamI re, sahu rIjhyA ThAma ThAma ; su0 jJAnatilaka guru sAnidhai re, vinayacaMda kahai Ama ; 18 su0 iti zrIvinayacandra kavi viracite sarasa DhAla khacite saccAturya zaurya dhairya gAMbhIryAdi guNa gnnaamtre| zrI manmahArAja uttamakumAra caritre jina pUjA racana / zreSTi dApita mAlAkAraNI puSpa nalikAstha laghu sarpa dazana gaNikA nirmita viSApaharaNa / krIDA zuka krnn| paTahodghoSaNa sparzana sahasralocanA pariNayana naravarma datta rAjya praapnn| bhramaraketu milana / mahAsena datta rAjyAMgIkaraNa / haThAt vIrasena rAjya grahaNa pitA datta rAjyAdi rAjya catuSTaya nirvAhaNa samayAmRtasUri samAgamana / pUrva bhava zravaNAt avApta cAritra sUtraNa / nirvANapada prApti samarthano nAma cAturyya vayaM tusNgrjodhikaarH||3|| saMvat 1810 varSe mitI caita sudi 11 shukr| mahopAdhyAya zrI 5 puNyacandrajI gaNi tatziSya puNyavilAsajI gnni| tadaMtevAsI vAcaka puNyazIla gaNiH likhitA ctusspdikaa| bAkaroda grAma madhye / / shriiH|| [zrI hIrAcandasUrijI ke banArasa, jJAnabhaMDAra kI prati patra 21 paMkti pratipatra 17, akSara prati paMktimeM 56, Adi va anta kA 1-1 pRSTha rikta] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAtha sohalA rAga-khaMbhAitI sohalau nemikuMvara vara vIMda virAjai, yAdava yAnI kesriiyaa| asIya sahasa sejavAlA sAthe, maMgala mukha gAvai gorIyAM // 1 // yadunAtha caDhe gaja ratha turIyAM / aaNknnii| airApati sama aMga sucaMgA, sovana maiM sAkati jarIyAM / aMga pracaMDa mahAbala ma~gala, gAta bar3A sohai girIyAM ||2||ydu0|| gata taraMga capala gati caMcala, kheta kharA karatA khurIyAM / azva anopama U~cA sohai, hIsa karai hayavara harIyAM ||3||ydu0|| pavana vega cAlaMtA sAthe, dhavalA dhorI jotarIyAM / asIya hajAra sukhAsana Age, jarakasa meM cAlai jriiyaaN||4||ydu0|| chappana kor3a kuMvara mada mAtA, sAraMga hAtha leI sarIyAM / bajA sahaja ar3atAlIsa bAjai, pharaharatA nejA dharIyAM / pAyaka kor3i paMcANU Aga, nobati bAjai ghUgharIyAM ||shaaydu0|| apachara sarikhI rAjula raMbhA, gokhi car3hI jovai goriiyaaN| abhinava iMdra virAje prabhujI,sarikhI jor3I bhala miliiyaaNpaaydu| rAjimatI tana deva vibhUSaNa, khalakai kaMkaNa kara cuuriiyaaN| toraNa teM prabhu pheri sidhAre, vinayacaMdra mugate miliyAM // 7 // ydu0|| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAloM meM prayukta desI sUcI mahiMdI raMga lAgau hamIrA nI dharA mArujI re lo ghaNa rI bindalI mana lAgau bAta kA vrata taNI yodhapurInI vArU nai virAja ho haMjA mArU lovar3I AghA Ama padhAro pUja ama ghari viharaNa velA bidalI nI, naNadala biMdalI de vegavatI te bAMbhaNI rAjamatI teM mAharo manar3au mohiyo ho lAla badhAvAnI catura sujANA re sItA nArI paMthIr3A nI sAsU kAThA he gohu~ pIsAya ApaNa jAsyuM mAlavai, sonAra bhaNai bichiyA nI IDara AMbA AMmalI re motInI rAjimatI rANI iNa pari bolai olUMnI bhAbhIjI ho DuMgariyA hariyAhuvA UbhI rAjalade rANI araja kare che iNariti monai pAsajI sAMbharai hADA nI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 2,116 2,181 4 5 5 6,163 8,65 8,64,134 10 11 12 13 14,60 16,187 17,111 18 16 20 22,153 22 24 25, 123 27,74 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 212 ) zAMti jina bhAmaNai jAUM 28,46 rasiyA nI 30,87,118 nATakiyA nI yoginA nI 32,128 chIMDI nI jhAMjhariyA munivara nI lAchala devI malhAra Avau AvaujI mehale AvaMtai caMdrAulA nI mAMharI sahI re samANI thAre mahilAM Upari meha jharokhe bIjalI ho lAla jharokhe 38 haMjA mArU ho lAla Avau gorI rA vAlhA phAga tribhuvana tAraNa pAsa ciMtAmaNi re ki jhUbakhar3A nI thArai mAthai picaraMga pAga sonA ro chogalau mArUjI karma hIDolaNai mAI jhUlai cetana rAya (hIDolaNA rI ) 44 kar3akhAnI 45 caMvara dulAvai ho gajasiMhajI ro chAvau mahulameMjI 46 kAcI kalI anAra kI re hAM 47 vIra vakhANI rANI celaNA 48,72,64,156 kaMta taMbAka pariharo 50,143 phUlI nA gIta nI mAkhI nI prohitiyA nI, prohitiyArai gale janoI pATa kI re / 57,148 jinajI ho hasata vadana mana mohatau ho lAla 58 je har3amAne moMjarI 43 56 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 213 ) ran caumAsau the ghara Avau jAvai kahau rAji koilau paravata ghUMdhalau dehu dehu naNadala haThIlI saMbaradenA gItanI Aja mAtA jogaNI nai cAlo jobA jaiye saravara khAro he nIrasa nayaNA ro pANI lAgaNo he lo ATha Takai kaMkaNa lIyo rI naNadI thiraki rahyau morI bA~ha kaMkaNa mola lIyau mere nandanA caumAsiyAnI haThIlA vayarI nI thAre mahilAM Upara mora jharokhe koilI ho lAla kita lAkha lAgA rAjAjI re mAlIyaijI tAra karatAra saMsAra sAgara thakI ayodhyA he rAma padhAriyA bIbI dUra khar3I rahi lokAM bharama dharegA te mujha machAmi dukkaDa josIr3A nI mohana sundarI le gayau soraTha desa suhAmaNa hariyA mana lAgau yattinI gautama svAmI samosaryAM dhaNa rI soraThI mRganayaNI rAdhAjI re kaMta kahA rati mANi rAji jinavara su mero mana lIno naNadala nI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only pU 64 66 67 72 73 76,88 76,106,161 80 86,104 daha 61,176 e6,120 hada 66 101 102 103 105 106 107 106 114 126 132 137 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIyAlA he bhalai AvIyau merI bahinI kahi kAI acarija bAta hA candravadanI hA mRgaloyaNa hA gorI gaja gela fasa bhAra ghaNau chai rAji ( 214 ) kAgalIyo karatAra bhaNI sI pari likhUM re padhAro pAToghara pATI kaMkaNA nI dasa to dihADA mone chor3a re jorAvara hADA Avau garabe ramIye rUr3A rAma su re dala bAdala bUDhA ho nadIyAM nIra calyA nAgA kisana purI muMgaphalI sI vAMrI AMgulI hastIto caDhijyo hADA rAva kumakuma mAharA bAlamA laTako thAro lohaNI re rAjA jo mile ho saMgrAma rAma nai rAvaNa maMDANo olagar3I taMbolaNi nI holAI bAMbhaNI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 136 141 146 151 155 157 164 166 168 172 174 176 184 160 162 166 166 201 204 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaThina zabdakoSa a akarAra=azakti akaja=nikammA, akArya akIkI-lAlaraMga kA patthara akkharA-akSara akhiyAta akSaya, AkhyAta, AkhyAna, kahAvata agala-Dagala-aMTasaMTa achai, achau hai, ho achIpa-aspRSTa ajesa Aja bhI aTila-aTala ar3akai bhir3ate haiM ar3a-ATha aDhAraha-aThAraha aNakha=irSyA, nahIM suhAnA aNadIThI-binA dekhI aNiyAlA tIkhA athAga=athAha adattAdAna-corI anar3a-svAbhimAnI, anamra anuyoga=jor3anA anerI dUsarI apachara-apsarA apajAta-hIna jAti abIha bhayarahita abhbhaTe Abhir3e abhigraha-niyama ama=hama amI-amRta amaraSa=amarSa, kheda, pracaNDa amInA hameM amolakha-amUlya amhANI-hamArI ayANa ajJAna arai-ArAmeM (kAlacakra-6 Are) ariyaNa=arijana, zatru alajau-haMsa alavesara-prabhu, priyatama alajo=utkaTa abhilASA alUjhiyo-ulajha gayA alavi-sahaja avagAha byApta, DubakI lagAnA, __lIna honA avadAta-zubha, sundara yaza avacala-avicala, nizcala avadhAro svIkAra karo avara-apara, aura, duusre| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A CU [ 216 ] wimmmmmmmmmmmmm avihar3a-avighaTa, nizcaya Ama-aisA avahaTai dUra karatA hai ArAhuMArAdhana karatA hU~ asAtA-asamAdhi, azAnti ArAbA eka prakAra kA zastra ahinANa=adhijJAna, cihna, pahicAna AlaMbiyA avalambita AlI-sakhI Aula-bAMvala, kAMTedAra vRkSa Alai vyartha Akhar3I-niyama Ali cher3achAr3a AgevANa-AgIvAna, pradhAna Aloci-vicAra kara Agalai-Age Asarau-Azraya Agala argalA AganyA-AjJA ikatAIekattva AcaryA-AcaraNa kriyA ivar3I aisI AchadRI chaTate haiM A~ju-aMjana DAlatA hU~ ughAr3I kholI ADI-pahelI, kAma meM AnA, uchAhi-utsAha se rukAvaTa DAlanA ucchavaka-utsuka ADau-jidda, haTha ucchaka-utsuka ANI-lAkara ujamAla=ujvala, tejasvI AdasyA-svIkAra kiyA umar3avATa-ujar3a mArga AdhAkarmika-adhokarmika, jo sAdhu | uMTha sADhe tIna ke nimitta banA ho| udAla-naSTa karanA Ana-anya udagra-joradAra Apai-svayaM, detA hai udava-ulaTanA Apaudo uddezA=adhyAya AphANI apane Apa upasyau-upazAMta huA AMbilatapa-rUkhA va alonA eka upadhAna-zrutArAdhanArtha kiyA jAne dhAnya dina meM eka hI bAra khAnA vAlA tapa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAr3ine= uThAkara - Upajasyai = utpanna hogA uMbarA = umarAva umAhI = umaMga, ullasita uyara=udara, garbha ulaTa i = ullasita honA uvaMga- upAMga uvAvaNa= upArjana uvekhyau = upekSita usannau = zithilAcarI UThAr3I uThAkara UDevA= uDane ke lie UtAvali - zIghratA Udharau = uddhAra karo UbhI khar3I huI e ekarasya u = eka bAra ekalar3A=akele ehavau = aisA ochau=nyUna olaga= sevA o olai=oTa, misa osayo = haTanA aukhANau - kahAvata aMbha=pAnI Jain Educationa International aM [ 217 ] aMteura=antaHpura aMtagar3a= antaHkRta, aMtima samaya meM kArya siddha kara mokSa jAnevAle adesau=AzaMkA aMdoha = aMdolana, kaMpana ka kacolA=pyAlA kar3akai = zabda karanA, kar3akar3AhaTa kanhai=pAsa, nikaTa kar3ava= kaTuka kar3A kRtA kaNa=dhAnya, kabANa = kamAna kamaNA= kamI, nyUnatA karar3ayo = kATakhAyA karaNa= kriyA karasaNI kRSaka, kisAna aMza kala= aTakala, upAya kavar3I = kaur3I kaviyaNa= kavijana kahara= Aphata kantA=kAnta, pati kAMkara=kaMkar3a kA~kala=lalakAra kAgala-patra kAThau= dRr3ha kADhatau-nikAlate hue For Personal and Private Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 218 ] wwwwwwwww kADhU~=nikAlUM khamije kSamA karanA kANa-lihAja, kAyadA, ijjata kharaunsatya kArimau-vyartha khATaibhogatA hai kArija kArya khANI-khAna kAsala-kazmala, pApa khAtara khAtA bahI kiMpAka-eka viSa pariNAmI madhura | khAMtai-kSAMtipUrvaka phala | khAmItruTi kima kaise khijamati-sevA kirAr3e-kinAre khiNa-kSaNa kisI-kauna sI khisai haTatA hai kIkI A~kha kI putalI khINau-kSINa kuDhanA bhItara hI bhItara jalanA khuMda aparAdha kuNa-kauna khUTi (gayo)=samApta ( ho gayA) kUkai-cillAte, pukArate hai kher3a-hAMka kara, calA kara kUr3a-jhUTha, mithyA kheha-dhUli kUrama akrUra khor3a-truTi keDai-pIche kholI-prakSAlita kara kerIkI kelavi-prayatna karake, khoja karake | gaina gagana kehanA-kisake gar3AM ole kehI kaisI gaNapiTaka-dvAdazAMgI koDa-utkaNThA gaMbhAre garmagRha kotila-sajAvaTI (ghor3e) gamai-suhAnA kora-kone meM gamA bheda garUA-bar3e khamaNAkSapaNaka, digambara galagaligadgad khamAta-sahana honA gavANI-gAyI gaI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 216 ] gahakai-praphullita hotA hai gahagATai-utsAha se, samAroha se gahelI-pAgala, gRthila gAne pramANa meM gAha-gAthA gItAratha gItArtha, bahuzruta vidvAna gur3e-luDhakatA hai guNIyaNa-guNI jana gula-gur3a gUMgA-mUka, abola gocarI=madhukarI, bhikSArtha bhramaNa goTha-goSThI caravI-carI, baTaloi | caMdUA-caMdaravo caMga acchA cahuTI-cipakI, lagI cAMpaindabAnA cArita-saMyama, dIkSA cAvo-priya, cAhavAlA cIta-cita, cintA, yAda cIra vastra, oDhaNA culasI-caurAsI cUMpa=icchA, ceSTA, yukti cUrau-cUrNa karo cIgaTai-cikane, snigdha colA-majITha, lAla caurI-vivAha maNDapa causAla hosiyAra, catura ghaTai-cAhie ghAThI-ghRSTa, ghasI ghANI-kolhU ghAlatAM praviSTa karate, lagAte ghAlyo-DAlA ghAlisa-DAlUMgI ghurai-bajate haiM gheTA-mIMDhA chatI rahIhui chavyau-sparza kiyA chAjai-suzobhita chAMDasyuM choDUMgA chAnegupta chAvarai chor3e chAhaDI chAyA chIpe-sparza karai chehar3ai anta meM chokaravAda-lar3akapana caina-caina, Ananda caumAla-camAlIsa caTakau-utsAha cavi-cyavakara caraNa-cAritta, caryA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chorI lar3akI chorU-lar3akA [ 220 / jera-parAsta, nirjita jogatA yogya, yogyatA jor3ai-samakakSa jotarIyAM jor3e gae josIyaDo-jyotiSI joya-dekhanA jovai-dekhatA hai jaiyai-jaba jar3I-milI jamavAro-bhava, janma jamavArai janma bhara jalahara-jaladhara, megha jasathaMbha-kIrti stambha jAigA-jagaha jAgarikA-jAgaraNa jAjaro-jarjara jANapana-jJAna jAti-janma se jAma-jahAMtaka jAyA-janme japai bole jAta-yAtrA jAsyau-jAoge jItyA-jIte jImaNIndAhinI jIvADisyuM jilA dUMgA jUau-judA jeta-jIta, vijaya jema-jaise jehavI-jaisI jaita-jaya-jIta jhakajhola-jhakajhoranA, jhIlanA jhakhaibakatA hai jhakhi jhakhi-ghisa ghisakara jhabUka-camakai jhAkajhamAla teja, jagamagAhaTa jhADo-maMtra phUka jhAlI-pakar3a kara jhAle pakar3e jhIlyA-snAna kiyA jhUlai-jhUlate haiM jhUlI-DolanA, maMDarAnA jhUjha-yuddha Ta Talavale-utsuka, vyAkula TADhaI-zIta se TADhI-zItala TAmaka Dhola TAlau dUra karanA, TAlanA TANe avasara para Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 221 ] ThANA-sthAna ThavanA=rakhanA, sthApita karanA ThIgo jabaradasta ThADhI-ThaMDhI, zItala ThArU-zItala karU~ ThAvA nizcita sthAna Dhakai-jaMcatA hai tirasa pyAsA, tRSA tIkhI tIkSNa tumacau-tumhArA tUTaiTUTa paDai ( AkramaNa) tUThA-tuSTa hue teDanai-bulAkara te tau-vaha to teDAvI-bulAkara tevaDau-mAno, nizcaya karo tehavau-vaisA trasa-calate phirate jIba trasai-phaTa jAtI hai trAchantAtar3Acha se treha-taha, antara meM praviSTa honA (pRthvI meM pAnI kA) DasIyA ( ahi) sarpadaMza DAvI-bA~yI DokarI-bur3hiyA DohalA-dohada Dola-DolanA DAhalA-DAliyA~ taka-avasara taNI kI tar3ake-dhUpa meM taMta-tattva taDUkI garja kara taraphalai-taDaphaDai, vyAkula talAvaDI-talAi, choTA sarovara / talpikA-zayyA tAgata-bala tAga-yajJopavIta tANInai tAnakara, khIMcakara .. thakI se thayA-huA thATai ThATha se thAnakaiMsthAna meM thApai-sthApita kare thApI-sthApita kI . thAya-hotA hai thAvara-sthira jIva thArau-ApakA thAsI hogA thira-sthira Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thur3a vRkSa kA tanA; dhar3a thuNiyA = stuti kI stuti karatA hU~ theTa = TheTha thobha = stambha da dar3Igo= jabaradasta damiyA = damana kiyA davaraka = DorI dazaUThaNa = dasoThana, putra janma ke 10 veM dina kA utsava da hisyuM = naSTa karUMgA, jalAU~gA dAkhavI = dikhAkara dAkhavisyau = dikhAoge dAbhai=dagdha ho rahA hai dADhagale muMha meM pAnI Ave dAva=avasara divAjai = prakAzita dikSAyeM - dekhane kI icchA se dihAr3alA = divasa disA = dizi, tarapha dIkarI = putrI dITha = dekhA, dRSTi dIsa i = dikhAI detA hai dIdIkhate ho [ 222 ] dukkara = duSkara duttara = dustara Jain Educationa International duhelA=dukhadAI dRTha= duSTa au-haTane kA Adeza, nikAlanA, lalakAranA duhaviyau = dukhita kiyA devA = dene ke lie desa = dezanA, upadeza dezanA= upadeza dehar3I = zarIra deharA = devagRha, mandira dogaMdhaka = indra ke guru sthAnIya deva dora DorI, rassI dorar3o DorI dohilA=durlabha dha ghaNIyANI = svAminI, strI dhamiyau = tata dharamINa = dharmAtmA dhavalar3au - sapheda savA lAgI = praviSTa hone lagI dhINau dhenu Adi dudhArU pazu dhIrapa = dhairya dhIMgau= jabaradasta dhukha i = sulagatA hai dhurINa = dhurandhara, pradhAna dhorI = pradhAna, saMcAlaka, aguA dhaMdha= jaMjAla For Personal and Private Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 223 ] nirUvaNA-nirUpaNa naTI (jAvai ) inakAra kareM nirAnti=nizcinta naDainnamai nilavaTa-lalATa nathI nahIM nilau=nilaya, ghara namiyA namana kiyA nihAlI-nihArakara, dekhakara naya-jAnane kA prakAra, tatva jAnane nihejA-nisnehI kA sAdhana nikSepa-vastu siddha karane ke prakAra navi-nahIM nIgamiyai-nirgamana karanA nAnar3I-baccI nITha-kaThinatA se nAMkhai=girAtA hai nIma niyama nAMkhaMtAMDAlate hue nIsarai=nikale nAThaunnaSTa huA nIsaraNI-sIr3I, nisainI nAThau-bhaga gayA nIsANa-uMTha para bajanevAlI nobata, nANai nahIM lAtA hai nagAr3e nANu-dravya neTa antameM nAlainahIM detA hai nema=niyama, tyAga nAsaMtAM-bhagate hue nehalau-sneha, prema nikAcita=ve karma jo bhoge binA | naiDo nikaTa na chUTe pa nicaMta=nizcita pakhAlatAM prakSAlita karate nicola-nicor3a pakhI-pakSa, tarapha kI nijutti niyukti pagalAcaraNa pAdukA niTula=niSThura pacakhANa-pratyAkhyAna, tyAga niTola=nizcita, vyartha paMjara-piMjar3A nibaddha dRr3ha baMdha (karma) jo bhoge paTalI takhtI binA na chUTe paToleM-paTakUla nirakha-dRSTi par3avajapratibaMdha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ par3aho = paTaha par3hivatti pratipatti paDilAbhyA = pratilAbhyA, sAdhuoM ko dAna diyA paDUra=pracura paNayAlIsa = paitAlIsa paNi, piNa=bhI patagarayau = pratIti prApta patiyA = vizvAsa dilAve patI = vizvAsa karai paMthIDA = pathika pannatA = prarUpita, kathita payaMpai=kahatA hai paryavA= paryAya parai = jaisI, taraha, bhAMti parakhiyai = parIkSA kareM paracAve = bahalAtA hai| paraNI = vivAhitA paragaDau = pragaTa parighala=pracura, bahuta parikha= lo, parakho parIyacha = par3adA paritta=asaMkhya parUvaNA = prarUpaNA palAda = mAMsabhojI, rAkSasa pahuto = pahu~cA pAur3Ie = sIr3ie~, pagathie [ 224 ] Jain Educationa International pAudhArau = padhAro pAule=caraNoM meM pAkhai = binA pAkhatI = ora, nikaTa pAcahIrA, ratna pAja = padyA, setu pADa-ehasAna pAMtare = antara pAMti=paMkti, jAtapAMta pAdapopagamana = eka vizeSa prakAra kA anazana pAgharo-sIdhA pApaDyA = pAle par3e, dhakke car3he.. pAmIyai = prApta kareM pAmI karI = pAkara pArevo= kabUtara pArikho= parIkSA pAlokar3a=pAlatU pAsatthA = zithila AcArI. pAhaNa= pASANa, patthara picarakI = picakArI pITha = paiTha pIdhI-pAna kI pIlaNa = pIlanA pUThA = pIchA pUThalI = pichalI pUrau=pUrNa For Personal and Private Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 225 ] pUravai-pUrva dizA meM, pUrti karanA pUrasyai pUrNa karegA bakora-zora, hallA pUresyai pUrNa karegA, bharegA baTakA Tukar3A pesI-praveza kara baNasyai banegI paisatAM praveza karate vadhata=vRddhi poiNa-padminI, kamalinI bahirAvyA dAna diyA,arpita kiyA potAnI-apanI bArasadvAdasI potAnau-apanA bAMkaDI-Ter3hI popaTa-zuka bAraNedvAra para porasa, porassa-ghoruSa, bala, puruSArtha bAMcI-par3hakara prabhAvanA khyAti bADI-bATikA prayuMjaiprayukta karate haiM bAdhai=bar3hatA hai praharaNa-hathiyAra bAdhai bAdhA denA prAhuNA mehamAna, pAhune bAje-laganA bAbaiyai papIhA pharasyA sparza kiyA bAradvAra phalasyai-kalegI bAMbhaNa-brAhmaNa phATai (muMha)=khule muMha bApaDA-vicAre phATai (hRdaya )=(hRdaya) phaTatA hai biMba pratimA phiTaka rayaNa sphaTika rana bibhADa-vibhAjaka phITa-naSTa hote haiM bivaNI dugunI phaTarA-sundara bihUNA-rahita phUbhau=phaila (rUI kA) bITANau veSTita pheTa-phaMdA bIjA dUsarA pheTi-sambandha bIjhAya-vyaMjita honA pheDyA-dUra kiyA bIhatI-DaratI huI pheravI dhumAkara, ghumAI | bUThAvRSTi huI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 226 ] hogA bUDo-DUba gayA bhAvaicAhe, bhale hI beunho bhAsai-kahatA hai baiso baiTho bhIDIyau-dukhita bolAi-DUbanA bhuMi=pRthvI bohaibodha dete haiM bhaMDI-burI brajasyai-calegA, jAyagA, varjita bheTA=bhiDanA, milApa bheTyA=milA bhoDalobuddhU , bholA bhaMjau bhAMgo, bhAMgate ho, dUra karate ho bholai bhUlakara bhaDa-bhaTa, yoddhA bholavI bhUlAkara bhaNI-ko bhajyau bhajana kiyA mauja-sukha bharar3Aka-turanta maga-mUMga bhalAva-saMbhAlanA macchara=mAtsarya bhalerI-acchI macharAlojorAvara bhaviyAM bhavya jIvoM kA macharAlA-gumAnI bhamatA bhramaNa karate maTakAra netroM kA saumya kaTAkSa bharejyo-bharanA maTakauvaNAva bhAMgA-bheda maNDyau chir3a gayA bhAumbhAva maMDAvai=(makAna) banavAtA hai bhaNavA-par3hane ke lie malhAra=priya bhANI-suhAi malapaiprasta, Ananda karatA bhANI pasanda Ai mahiyalamahItala, pRthvI meM bhAmaNi=bhAminI, strI mAja-ijjata bhAraNi=bhArI mAThI-burI, nikRSTa bhAmaNA vAraNA lenA mATho=jurA bhAvaTha-saMkaTa mAMDisyuM karU~gA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 227 ] mAMDI-vigatavAra muMhar3ai=mukha se mANuMbhogU mUo-mara gayA mANe-bhoge mUkAya=choDA jAnA mANa=pAna mUkai chor3atA hai mANasAM manuSyoM ko mUjhANI-ulajhana mANa-mAna mUjhi-mugdha hokara mAto matta mUlikA=ukhAr3ane vAlI mAnItA-mAnya meTi-miTAoM mAma=ahaMkAra menika-macha vA mAma sammAna melisyai-lagAvegA mArakI hiMsaka melaM choDUM mAlhu~ mauja karU melhi choDo mAvai samAvai, aTai mehaDA megha mAvItra-mAtA-pitA moTima mahattA mAvIta mAtA-pitA mauDa-mukuTa mAhomA hi =paraspara monai-mujhe mAharA-mere morA-merA misi-bahAne moriyau mukulita huA mizabahAnA mosA-tAnA mIciyA=muMda liye, banda kara liye mohaNI mohinI mITa dRSTI mohanagArau=mohita karanevAlA mItA mitra ya mInati-bInatI, prArthanA yAnI (jAnI) bArAtI mudgazelikamagasiliyA pASANa yugatai-yukti pUrvaka __ (hare raGga kA eka rUkhA patthara) mUdha-mugdha, mUr3ha raMgarela harSa mulaka=muskarAhaTa raGgANI-raGgI huI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 228 ] mmmmmmm rajju-rassI ranna-araNya ramiyA-ramaNa kiyA rayaNaratna rayaNA-racanA raliyAmaNA-sundara raliyAlau sundara rAkhau rakSA karo rAkhevA rakhane ke lie .. rAcI raMjita hokara rA-moTIDora, raMdU rAto-rakta, racA huvA rAmati khela rAsa-rAzi, samUha rIjhavai-rijhAte haiM, raMjana karate haiM rIva-cillAhaTa rIsa roSa rU-rUI rUMkhar3A-vRkSa rUThAruSTa hue rUDA=acchA rUvaDI acchI rUhira-rudhira, rakta reli-pravAha reha-rekhA rovarAviyA rulA diyA . lagai-paryanta laTakaucAla laMchana-cihna lalanA-lAla, lAlana lacchi-lakSmI labadhi-labdhi, 28 prakAra : tapasyA se prApta Atma-zakti lapaTANA lubdha lakhAya-lakSita honA lasAya-lipta lavana chedana, kATanA lagAraleza lali-lali-jamana kara lAga-avasara lAMgheullaMghana kare lAchi-lakSmI lADa-pyAra lADilI=priya, pyArI lAdhI-milI lAMbau-dIrgha lAra=sAtha, pIche lyAvai lAtA hai lAva-lenA lAhai-lAbha lAhau-lAbha lINo=lIna huI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 226 ] lIdhau liyA lUkho rUkhA lUvari lU lekhavai-ginatI lekhai hisAba se levA lene ke lie loyaNa-locana, netra vaI avasthA, vaya vaIyara-strI vaulAvatAM bhejate, lauTate vakhANa-vyAkhyAna vacha-vatsa vajjaNabajane ke vaDama-mahatI vanavarNa vamiyA vamana kiyA vayaNavacana varasAlA-barasane vAlA valU-balavAna vali=phira valyA-lauTA vyavahArI vyApArI vasIlA nivAsI vahiyaivahana kiyA -vahilA-zIghra -vAivAyu karanA vAcavacana vAcanAcAkya, paramparA, vAMcana vAcI-par3ha kara vAdhai bar3hatA hai vATalA-kaTorA, vATakA vANottara-vANijya karane vAlA, gumAstA vAtaDI-vArtA vArU-sundara vArevaudhAraNa karanA vAlaMbha-ballabha , vAlhAballabha vAlesara vallabha, priyatama vAvata-bajAte haiM vAvaraicyaya karatA hai vAsanA=bAMdha vAMsapIche vAhalA=jala pravAha vigatAlI=pichalI vigovainaSTa karatA hai vicarai-vicaraNa karatA hai| vichUTo-viyoga (jIva vichUTo maranA) vijjala-vijalI vauMda-vara vIMdaNIvadhU vimAsaNa-vimarza Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 260 ] viSahara viSadhara, sAMpa saMkaliyA=saMkalita hue viharamAna=vicarate hue sagavaTa-rUpaka vicaratA=vicarate huve saMghAtai-sAtha meM vikaravIkriya labdhi se utpanna saMghAte sAtha meM kara ke sardahai zraddhA karatA hai virUo-virUpa, vidrUpa saMpai-saMpajai, samprApta ho viracai virakta honA sabhAvai-svabhAva se virahaNa-virahinI samabaDa-samAna, samakakSa vilUdho-vilubdha samudde zA=adhyAya kA eka bhAga vihaDai vighaTita honA samavAya samUha viha-trakAra . samaya=siddhAnta veDaM-chidra samAsa-prakaraNa vegalaU-dura samakita=samyaktva veDha-yuddha samANI=samAna, samAviSTa honA velU-bAlUkA samiyau-zAnta huA vedhAlevedhaka samUrchima svataH utpanna jantu vegalAdUra syuM kyA volI-bItI sarajita-karma, bhAgya sarisyai-saregA, siddha hogA saimukhasammukha sarikhA-samAna saiNa-sajjana salahai sarAhanA saina-svayaM, sAtha, sajjana saMlehaNa=saMlekhanA saihatha apane hAtha se salahesa-sarAhanA sakaja-kAma kA salUNA=salone, sundara saMgahaNo saMkSiptasAra savAra-saverA sagalA-sabhI saMsattau-zithilAcArI saMkali-jaMjIra | saMsaraNa-saMsAra, sAMsArika Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sazahara = candra sasanUra = vizeSa sundara sahagurU =sadguru sahIyara = sakhi sahinANI = cinha, lakSaNa sahejA = prItivAle sAkara = mizrI sA~ka = zaMkA sAgI - sagA sAca = rakSA karatA hai sAdhai = siddha karatA hai sAMbhalo dhyAnapUrvaka suno sAMbhariyA =smaraNa kiyA sAmelo = svAgata sAhamI = svadharmI sAmho = sAmane sAmuhI= samakSa sAyakANa sAyara=sAgara sAla-salya sArevau = sudhAranA sArai=bharoM se - sAlai = khaTake sAva sarva bilakula > - sAsaya-zAsvata 'zAsatA = zAsvata sAha = sAdhana karanA Jain Educationa International [ 231 ] sAhI= pakar3akara siloka - zloka sijhAya= svAdhyAya simAtara = zayyAtara ( sAdhu jisake ghara Thahare ho vaha vyakti sIi = siddha ho sIkasI = siddha hogA suivo = zayana karanA sukalINo = kulIna sukiyArathara = sukRtArthaM sujagIsa=acchI sujAna= sujJAnI sUtAra = sUtradhAra, mistrI sU~ghA = sugandhita suyakkhaMdha=zrutaskaMdha saMsatyAga suhAM = subhaToM meM suhaNA = sapanA sUaTo-zuka sUkai = sUkhatA hai saMpIyA= sauMpeM suvihita= suvyavasthita suhaMkara =zubhaMkara suhAmaNI = suhAvanI sUla acchI taraha seSa kAla = cAturmAsa ke atirikta kA samaya For Personal and Private Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sejaDI = zayyA sejavAlA vAhana vizeSa sebha = zayyA meM selaDI - Ikha seharo=zekhara, mukuTa sogI = zokIle, dukhkhI soDhora, sAthI, nAyaka ( rAjapUtoM kI eka jAti ) soraMbha=saurabha, sugandha sovana= svarNa sosa = soca sohaga= saubhAgya sohana = zobhana soha= zobhA [ 232 ] ha halave halave = dhIre-dhIre haMsalau = haMsa hAtha mukAvaNa=hathalevA chur3AnA Jain Educationa International hAtha melA - hasta melApaka hAma= svIkRti, haiMkArA hilolyau = Andolita hiMDolaNA= hiDolA, jhUlA hityau = hiteSI hiba aba hivaNA=aba hI u-hIna INoM-rahIta hI citA bhUlate hue hIra = hIrA hIDA = hRdaya hI saMta harSita hotA hai hU sa=umaMga hutau, hatau=thA prema, sneha hejAlU = premI Tha-nIcI hela i = sahaja For Personal and Private Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________