Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 03 Sthanakvasi Gujarati Author(s): Ghasilal Maharaj Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti Catalog link: https://jainqq.org/explore/006411/1 JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLYPage #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo arihaMtANaM namo sidhdhANaM namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo lee savva sAhurNa eso paMca namukakAro salva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 2 (Gujarati Edition) :: yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STHANANG OG SUTRA PART: 03 121-1IL 2121: 10-03 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PhPhPhPhPhPhphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphpha Moooooooooooooooooooo jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlajI-mahArAja viracitayA sudhAkhyayA vyAkhyayA samalaGkRtaM hindii-gurjr-bhaassaa'nuvaadshitm|| zrI-sthAnAGgasUtram // STHANANG SUTRAM (tRtIyo bhAgaH) niyojakaH saMskRta-prAkRtajJa-jainAgamaniSNAta-priyavyAkhyAnipaNDitamuni-zrIkanhaiyAlAlajI-mahArAjaH prakAzakaH madrAsanivAsI-zrImAn seTha zrI-khIvarAjajI sA. coraDiyA tatpradatta - dravyasAhAyyena a. bhA0 zve0 sthA0 jainazAstroddhArasamitipramukhaH zreSThi-zrIzAntilAla-maGgaladAsabhAI-mahodayaH mu0 rAjakoTa prathamA-AvRttiH cIra-saMvat vikrama saMvat IsavIsan prati 1200 2491 2021 1965 sphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphpha PARAN mUlyam-rU0 25-0-0 rophphphphphphphphphphphphphphphphphphe Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naina bhAvArnu zrI ma. sA. 3. sthAnayAsI zAstroddhAra samiti, hai. reDiyAmA / saTa, (saurASTra). Published by : Shri Akhil Bharat S. S. Jain Shastroddhara Samiti, Garedia Kuva Road, RAJKOT, (Saurashtra), W. Ry, India. ye nAma kecidiha naH prathayantyayajJA, jAnanti te kimapi tAn prati naiSa yatnaH / utpatsyate'sti mama ko'pi samAnadharmA, kAlo hyayaM niravadhirvipulA ca pRthvI // 1 // harigItacchandaH karate avajJA jo hamArI yatna nA unake liye| jo jAnate haiM tattva kucha phira yatna nA unake liye // janamegA mujhasA vyakti koI tattva isase paaygaa| hai kAla niravadhi vipula pRthvI dhyAna meM yaha lAyagA // 1 // bhUkhyaH 3. 25300 prathama AvRtti : prata 1200 vIra saMvata : 2481 vikrama saMvata 2022 IsavIsana 1965 :mudra: maNilAla chaganalAla zAha navaprabhAta prinTIMga presa, ghIkAMTA roDa, amadAvAda, zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAta:uSAkALa, sanyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) ulkApAta-moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (2) digdAha-koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava -vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta-AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya nA thAya. (5) vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. (6) cUpaka-zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene cUpaka kahevAya. A pramANe cUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathama 1 prahara svAdhyAya na karavo. (7) yakSAdIta-koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa-kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. (9) mahikAzveta-zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddaghAta-cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) mahikAzveta-zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta-cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya DhaMka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA caahie| (2) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya-- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba-taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai| (14) mala-mUtra--sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai| zmazAna--isa bhUmi ke cAroM tarapha 100-100 hAtha taka asvAdhyAya hotA (16) candragrahaNa-jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (17) sUryagrahaNa-jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata-najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| patana-koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra-upAzraya ke andara athavA 100-100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA-ASAr3hI pUrNimA (bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA (skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29 se 30) prAtaHkAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM taba taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA caahie| uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMga sUtra bhAga tIsare ThI viSayAnubhaziSThA anu. viSaya pAnA naM. sthA. 4 tIsarA dezA 13 14 qx 17 V 1 76STAMta se yAra prahAra bhAvoM chA ni3pA 2 pakSIThe 6STAMta se yAra praSThAra he pu3SataSThA ni3pArA 3 6STAMta sahita pu3SataSThA ni3pArA 4 6STAMta sahita zrabhAgo pAsaSThaThe AzvAsa-vizrAbha ThA ni3pArA 5 jhirabhI pu3Sa vizeSa chA ni3pArA 6 bhAvase chavoMThA ni3pArA 7 lezyA ThA ni3pArA 8 yAnAhiche 6STAMtase pu3SaNataSThA ni3pArA 8 yugya-vRSabhAhiDe 6STAMta se ghAAnti pu3SaSlata chA ni3pA 10 sArathI 6STAMta se pu3SazataSThA ni3pArA 11 ga4 6STAMtase puSaNataSThA ni3pA 12 puSpaThe 6STAMtase pu3SataSThA ni3pArA 13 jatisampannAhi pu3SataSThA ni3pAyA 14 yAra prahAra De ila Desva3pa chA ni3pAyA 15 yAra UThAra he pu3Sata ThA ni3pArA 16 yAra praSThAra The AyArtha De sva3paSThA ni3pArA 17 nirgrantha De sva35 ThA ni3pArA 18 zrabhAyopAsaThasva35 ThA ni3pA 18 mahAvIra svAmI De zramazopAsaSThoM he saudharbha upasthita azAbha vibhAnaThI sthitiSThA ni3pAga 20 bhanuSyalo meM hevoM tu Agamana-AnA aura anAga bhan-nahIM AneThe chArAzoM chA ni3pA 21 loThAndhara-sevaM loTho6dhota uArayoM uA ni3pArA 250 W 34 u8 4 zrI.sthAnAMga sUtra :03 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 46 pa3 64 70 72 73 74 22 duHsthita sAdhuSThI huzayyA aura susthita sAdhuDI sujazayyA ThA ni3pArA 23 yAra prahAra pu3SAta viSaya yauha yatuma~gI chA ni3pArA 24 chantha6STAMtase puSapta chA ni3pA 25 apratiSThAna Ahi naraThoM chA AyAbha aura viSThaSbhase sAbhya ThA ni3pArA 26 urdhva-adhastIryaglo dvizarIrichavoMThA ni3pAza 27 hrIsatva-AhiyAra praSThAra he puSazataSThA ni3pA 28 yAra bhraSThAra he abhigrahaThA ni3pA 28 yAra prahAra zarIra chA ni3pAyA u0 yAra praSThAra he astiSThAyase uspadhabhAna AraThAyase loTaspRSTatva ThA ni3pArA u1 yaturvidha astichAyAThioM chA pradezAgratulyatva ASThiA ni3pArA 32 pRthivISThAya AhiyAroMSThA sUkSbhazarIrache a6zyatvaSThA ni3pArA 33 va aura purasa gatidharbhaThA ni3pArA u4 6STAMtaThe bheToM chA jthana upa adholoTha-urdhvaloSThabhe rahe huve sandhaThAra aura 6dhota The chAragoThA ni3pArA 108 yauthe sthAnaSThA yauthA GdezA 108 111 111 112 u6 prasarghaSThoM chA ni3pA u7 nAraSThoM The AhAraThA ni3pArA 38 tirtha-bhanuSya aura hevoMThe AhAraThA ni35 38 AzIviSa-soM he sva3paThA ni3pArA 40 vyAdhiSThe bheToM chA ni3pArA 41 yiSThitsaDesva3paThA ni3pArA 42 vA Adi6STAMtase pu3SazataSThA ni3pArA 43 ThyiAvAhI vagairaha tIrthiSThoM he sva3paSThA ni3pArA 44 megha 6STAMta dvArA pu3SaSzataSThA ni3pArA 45 rA''che 6STAMtase AyArthAThioThA ni3pArA 114 11pa 120 12pa 126 132 zrI sthAnAMgasUtra:03 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 133 13pa 140 140 141 144 14pa 1pa0 1papa 1pa6 157 46 vRkSaSThe 6STAMtase AyArthaDe sva3paThA ni3pArA 47 bhatsyAhiche 6STAMtase puSaptaThA ni3pArA 48 kSudraprAziyoMSThA ni3pAyA 48 pakSIche 6STAMtase bhikSuSThachA ni3pArA 50 puSataSThA ni3pAyA 51 yAra prahAra je hivyAhisaMvAsa chA ni3pArA 52 sasurAhiyAra prahAra apadhvaMsa ThA ni3pArA 43 pravazyAThe sva35 ThA ni3pArA 54 saMjJA sva35 ThA ni3pArA 55 ThAbha sva35 ThA ni3pA 56 6STAMta se pu3SAta ThA ni3pA 57 humma De 6STAMta se pu3Sapta ThA ni3pAya 58 upasarga sva35 ThA ni3pA 58 dharbha vizeSaSThA ni3pArA 60 yAra praSThAra he saMdhaLe sva3pa chA ni3pArA 61 yAra prahAra ThI suddhiThe sva35 ThA ni3pArA 62 chava The sva35 ThA ni3pA 63 chavaThe antargata pu3SavizeSaSThA ni3pArA 64 dvIndriya chavoMTho asabhArabhabhArA aura sabhArabhabhArA De saMyabhAsaMyabha chA ni3pAyA 65 nairathivoMThI ThyiASThA ni3pArA 66 chiyAvAn chavaThA vidhabhAna gumoThA nAza aura avidhabhAn zoMThA praSTa hone ThA thana 67 dharmadvAra ThA ni3pArA 68 nAratvAhiche sAdhanabhUta charbha dvArA ni3pAyA 68 vAdhAThei bheToMThA ni3pArA 70 sanachubhArASThioM he vimAnoM De sva3paSThA ni3pAsa 71 patagarbhaThA ni3pArA 72 bhAnuSI garbhaThA ni3pArA 73 yAra prahAra chAvyoMDhe sva35 ThA ni3pArA 74 samudradhAt / sva35 ThA ni3pA 75 sandhi sva35 ThA ni3pArA 161 166 169 171 172 177 178 181 182 183 18pa 18pa 188 190 192 193 194 19pa 196 zrI sthAnAMgasUtra:03 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 76 bhagavAn mahAvIra De pUrvadharoMThA ni3pArA 77 5CoMThe sva3paThA ni3pArA 78 samudra3pa kSetraThA ni3pArA 78 uSAyoMThe sva3pa chA ni3pAyA 80 dharmapudaloMThe yayanATi nibhittoMThA ni3pArA 196 197 197 198 199 pAMyave sthAnaSThA pahalA uddezA 201 81 pAMya prahAra he mahAvratoMThA ni3pArA 82 varzAhiThA ni3pA 83 saMyabhaSThe viSayabhUta seThendriya chavoMThA ni3pArA 84 avadhirzanaThe kSobhaTheThArAghoMSThA ni3pAyA 85 ThevalajJAna rzanameM kSIbha na honeThA ni3pArA 86 nairathi ATiThoM zarIrachA ni3pArA 87 zaroragatadharmavizeSaSThA ni3pArA 88 nirgranthoMTho bhahAnirNarASThiI prAptiThe dhArAThA ni3pArA 88 AjJAnu avirAdhana dhArAThA ni3pAyA 80 pAMya praThAraThe vigrahasthAnaThA ni3pA 81 viSadhAThisthAnoMThA ni3pAyA 82 hevoMThe pAMya praSThArA ni3paae| 83 hevoMThe pariyArAgAThA ni3pArA 84 hevoMThe manabhahiSiyoMSThA ni3pAyA 85 yabharendrASTiThoMDe sanITha aura sanIThAdhipatiyoMThA ni3pArA 86 pratidhAtaSThA ni3pArA 87 uttarazoMThe bheToMThA ni3pArA 88 parISaha sahaneThA ni3pArA 88 hetu aura mahetuThe sva3paThA ni3pAyA 100 tIrthaSTharoMDe yavanATiThA ni3pAyA 20pa 208 209 212 213 216 224 226 228 231 232 233 234 23pa 238 238 240 24pa 248 ||sbhaat // A zrI.sthAnAMga sUtra :03 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaka draSTAMta se cAra prakAra ke bhAvoM kA nirUpaNa cothA sthAnanA trIjA udezAne prAraMbha bIje uddezaka pUro thaye temAM jIva ane kSetranI paryAya kahevAmAM AvI. have zarU thatA A trIjA uddezAmAM mAtra jIvanI paryAyanuM ja kathana karavAmAM Avaze. AgalA uddezA sAthe A prakArano saMbaMdha dharAvatA A uddezAnuM prathama sUtra A pramANe che -"rAri 3r somttA" ItyAdi- sUtrArtha -udaka (jaLa) cAra prakAranuM kahyuM che---(1) kadamodaka, (2) khaMjanedaka, (3) vAkedaka ane (4) zailedaka, jaLanI jema bhAva paNa cAra prakAranA kahyA che-kardamedaka samAna, (2) khaMjanAdaka samAna, (3) vAlukadaka samAna ane zailedaka samAna kada modaka samAna bhAvamAM pravezele jIva je maraNa pAme che, te nArakomAM utpanna thAya che, paraMtu zailedaka samAna bhAvamAM pravezele jIva je maraNa pAme che, te devAmAM utpanna thAya che TIkAI--kaImayukta pANIne kadamadaka kahe che. evAM kaI mAdakamAM (kAdavamAM je paga Adi koI aMga phasAyuM hoya te tene saraLatAthI kheMcI laI zakAtuM nathI. temAM phasAyela prANa bahAra nIkaLavAno prayatna jema vadhu kare tema temAM vadhAre ne vadhAre khUpatuM jAya che. dipAdikane kAjaLane khaMjana kahe che. A kAjaLane pANInI sAthe gherIne je lepa taiyAra thAya tene hAtha, paga Adi para lagAvavAthI kAdavanI jema ja te aMgene kALA karI nAkhe che. A prakAranA khaMjananI pradhAnatAvALA pANIne khaMjanadaka kahe che. A khaMjanadakane je jagyAe sparza thAya che te jagyA paNa malina thaI jAya che, paraMtu te DAghane pANInI madadathI sApha karI zakAya che. vAlukApradhAna je pANI che tene vAsukedaka kahe che. A prakAranuM rati mizrita pANI zarIranA keI paNa bhAgane ke kaI paNa vastune lAgavAthI zarIranA te bhAga athavA te vastu sAthe retI coMTI jAya che, paraMtu jevuM pANI sUkAI jAya che ke turataja zarIrane saMcA lana mAtrathI ja ane vastune khaMkheravAthI ja te retI kharI jAya che. je pANImAM kAMkarA hoya che te pANIne zailedaka kahe che. te kAMkarA para paga paDa vAthI saheja pIDA te thAya che, paNa te kAMkarA kAdava AdinI jema zarIre ceTI jatAM nathI. "hAya" ityAdi-jema pANInA cAra prakAra che, tema zrI sthAnAMga sUtra : 03 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAgapariNAmanA pazu cAra prakAra che. koI eka rAgAdi pariNAma kaI medika samAna hAya che, koI eka khajanaidaka samAna, teA keAI eka vAlukADhaka samAna tA koI eka rAgAdi piraNAma zaileAdaka samAna hAya che. bhAvamAM kamAdaka AdinI sAthe je samAnatA prakaTa karavAmAM AvI che tenuM kAraNa e che ke kaIma AdinI jema temAM cikAza hovAne kAraNe tene kAraNe AtmA karmone anya kare che. jema zarIra para lAgelA kAdavane ati prayAsathI dUra karI zakAya che, tema kamAdaka samAna bhAvane paNa ati prayAsathI dUra karI zakAya che. jema kAdava karatAM khajata ( kAjaLa) nA DAghane vadhAre sahelAIthI dUra karI zakAya che, tema khajaneAdaka samAna bhAvane paNa kamAdaka samAna bhAva karatAM vadhAre saraLatAthI dUra karI zakAya che. jema zarIra cAMTelI retI alpa prayAsathI ja dUra karI zakAya che, tema vAlukAika samAna bhAvane thADA prayAsathI ja dUra karI che. jema paththara, kAMkarA AdinA pAdAdikAne sparza thatAM saheja pIDA thAya che pazu te kAMkarA Adi paganI sAthe cAMTI jatAM nathI, e ja pramANe zaileAdaka samAna bhAva AtmAmAM cAMTI jatA nathI-sthira thatAM nathI. A cAra prakAranA bhAveAmAM praviSTa jIva kramazaH nairayika, tiya ca, manuSya ane devAmAM utpanna thAya che. arthAt kamAdaka jevA malIna bhAvavALA narakamAM, tema ja kAjaLa jevA bhAvavALe tiya camAM ane vAlukA retI samAna bhAvavALA manuSyamAM ane zaileAdaka samAna bhAvavALA devAmAM utpanna thAya che. mA su. 1 5 pakSIke dRSTAMta se cAra prakAra ke purUSajAtakA nirUpaNa have sUtrakAra dRSTAnta ane krAntika sUtreA dvArA puruSAnA prakaTa kare che. " cattAri valI vaLattA '' ityAdi prakAza sUtrArtha-pakSInA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) kAI eka pakSI evuM hAya che ke jenA avAja AnaMdadAyaka hAya che, paNa te suMdara hetuM nathI. (tha) kAI eka pakSI evuM heAya che ke je suMdara hAya che paNa teneA avAja mAnaMdadAyaka hAtA nathI. (3) kAI eka pakSI evuM hAya che ke je dekhAvamAM zrI sthAnAMga sUtra : 03 ~ Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa suMdara hoya che ane tene avAja paNa AnaMdadAyaka hoya che. (4) koI eka pakSI evuM hoya che ke jene avAja paNa madhura che te nathI ane dekhAva paNa suMdara heta nathI. e ja pramANe puruSa paNa cAra prakAranA hoya che. (1) koI eka puruSanI vANI AnaMdadAyaka hoya che, paNa dekhAva suMdara hete nathI (2) koIne dekhAva sudara haeNya che paNa vANI madhura hotI nathI. (3) kedanI vANI paNa madhura hoya che ane dekhAva paNa suMdara hoya che. (4) koInI vANuM paNa mIThI hetI nathI ane dekhAva paNa suMdara hoto nathI. puruSanA A pramANe paNa cAra prakAra paDe che -(1) koI eka puruSa e hoya che ke je prIti karavAne nizcaya karIne prIti karI zake che. (2) koI prIti karavAno nizcaya karavA chatAM prIti karatuM nathI. (4) ke I puruSa aprIti karavAno nizcaya karIne aprIti ja kare che. puruSanA A pramANe cAra prakAra paNa paDe che--(1) keI eka puruSa e hoya che ke je pitAnA pratye prIti rAkhe che, anya tarapha prIti rAkhate nathI. (2) kaI puruSa e heya che ke je parapratye prIti rAkhe che paNa pitAnA pratye rAkhatuM nathI (3) keI sva ane para banane pratye prIti rAkhe che. (4) keI sva ke para koI pratye prIti rAkhatA nathI. puruSanA A pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) ke pitAnA nehane paracittamAM praviSTa karAvavAno nizcaya karIne paricittamAM pitAnA pratye neDa utpanna karAvI zake che. (2) keI pitAne mATe paracittamAM prIti utpanna karAvavAne nizcaya karavA chatAM paracittamAM potAnA pratye prIti utpanna karAvI zakate nathI, (3) kaMI puruSa paracittamAM aprIti utpanna karAvavAno nizcaya karavA chatAM paNa pitAnA pratye prIti ja utpanna karAve che. (4) koI eka puruSa paracittamAM aprIti utpanna karAvavAno nizcaya karIne aprIti ja utpanna kare che. zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSanA A pramANe cAra prakAra paNa paDe che - (1) keI eka puruSa e hoya che ke je pitAnA cittamAM te prIti utpanna karI zake che paNa paranA cittamAM prIti utpanna karAvI zakato nathI (2) koI puruSa paramAM prIti utpanna karAvI zake che paNa pitAnA cittamAM prItine sthApita karI zako nathI. (3) kei eka puruSa pitAnA ane paranA, banenA cittamAM prIti sthApita karI zake che (4) keI puruSa pitAnA cittamAM paNa prItine sthApita karI zakatA nathI ane paranA cittamAM paNa prItine sthApita karI zakato nathI. TIkArtha-pahelA sUtramAM pakSInuM dRSTAnta ApIne cAra prakAranA puruSa prakaTa karavAmAM AvyA che. pakSIomAM avAja (belI, zabda) ane rUpa bane sadabhAva hoya che. paraMtu ahIM te banne bAbatene viziSTa rUpe grahaNa kara. vAmAM Avela che. ahIM "rUpa" padathI evuM samajavuM joIe ke manuSyanI dRSTine game tevuM manejha ( rucira ) rUpa ane "zabda" padathI manuSyanI kaNendriyane manejha lAge e madhura avAja grahaNa tha joIe. A daSTie vicAra karavAmAM Ave te pakSIonA nIce pramANe cAra prakAra paDe che-(1) kaI pakSIne avAja madhura, karNapriya hoya che, paNa te dekhAvamAM suMdara hatuM nathI. dA. ta. keyala. (2) koI eka pakSIne dekhAva mane hara hoya che paNa tene avAja mIThe heta nathI. dA. ta. sAmAnya pipaTa. (3) keI eka pakSIne avAja paNa karNapriya hoya che ane dekhAva paNa manahara hoya che. dA. ta. mera. (4) keI eka pakSIne avAja paNa karkaza hoya che ane dekhAva paNa kharAba hoya che. dA. ta. kAgaDe. pakSInI jema puruSanA paNa cAra prakAro paDe che-puruSa laukika paNa hoya che ane alaukika paNa hoya che. laukika puruSanA paNa pakSI jevA cAra prakAra samajavA-(1) koI eka puruSane avAja karNapriya hoya che paNa te suMdara hotuM nathI (2) keI eka puruSa rUpanI apekSAe suMdara hoya che paNa tenI zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vANuM AnaMdadAyaka hotI nathI. (3) keI eka puruSa dekhAvamAM paNa suMdara hoya che ane tenI vANuM paNa mIThI hoya che. (4) keI eka puruSanI vANI paNa madhura hotI nathI ane dekhAva paNa suMdara hoto nathI. have lekottara puruSanA cAra prakAra prakaTa karavAmAM Ave che-(1) keI eka sAdhu atathI ( jina praNIta dharmadezanAthI) saMpanna hoya che, paraMtu rUpa saMpanna hote nathI eTale ke leca kara, alpa kezathI yukta ziravALe hovuM, tapathI kRza zarIra vALA hovuM, zarIra saMskAravihIna hovuM, apakaraNa rAkhavA, Adi sAdhu. cita rUpathI saMpanna hotuM nathI. e ja pramANe bAkInA traNa prakAre paNa samajI levA. "vattA uminArA" ItyAdi sUtrane artha spaSTa che. ahIM pratika zabda premanA arthamAM vaparAya che. prIti padane svArtha kana' pratyaya la. DavAthI "prItika" zabda bane che. "huM prema karu" A nizcaya karIne kaI vyakti prIti kare che. (2) " huM prema karuM " A prakArano nizcaya karIne paNa kaI puruSa aprIti kare che (3) "aprIti karUM ? A prakArane nizcaya karIne keI puruSa prIti kare che. kAraNa ke kaI kAraNathI tenAmAM parivartana thaI jAya che. (4) "aprIti karUM" A prakArane nizcaya karIne keI puruSa aprIti kare che. "vattA pulikAyA ItyAdi A sUtramAM nIce pramANe cAra prakA ranA puruSe kahyA che-(1) kaI eka puruSa e hoya che ke je svAthI svabhAvane kAraNe pote ja suMdara suMdara bhojane vaDe pitAne ja tRpta karate hoya che ane suMdara vastrAdithI potAnA zarIrane vibhUSita karate hoya che ane temAM ja AnaMda mAnate hoya che, paNa parane te vastuo ApIne AnaMda mAnatuM nathI. (2) koI eka puruSa parane vastrAdi ApIne AnaMda pAmate. hoya che. mahAdikane kAraNe evuM saMbhavI zake che. paNa pitAne mATe evA khyAlathI rahita hoya che. (3) keI eka puruSa vArtha ane paramArtha parAya zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhutAne kAraNe pAte paNa suMdara bheAjana, vastrAdithI AnaMda mAne che ane khIjAne paNa bhAjana, vastrAdi ApIne AnaMda karAve che. (4) koi eka puruSa svArthI ane paramAthI rahita hAvAne kAraNe peAtAne paNa bheAjana vasAdi dvArA AnaMda karAvatA nathI ane anyane paNa e rIte Anati karatA nathI. ', 61 '' " cannAr pudghinAvA " ityAdi. A sUtramAM cAra prakAranA puruSo kahyA che, (1) koi eka puruSa anyanA cittamA mArA pratye sneha sthApita karAvu. A prakArane nizcaya karIne anyanA cittamAM peAtAnA pratye snehu sthApita karI de che. (2) koI eka puruSa paracittamAM peAtAnA pratye sneha sthApita karavAnA nizcaya karavA chatAM paNa koi kAraNe pUrva bhAvamAM parivartana thai javAthI pacittamAM aprIti ja sthApita kare che. (3) koi eka puruSa paracittamAM aprIti sthApita karavAnA nizcaya karavA chatAM paNa prIti ja sthApita kare che. (4) koi eka puruSa pacittamAM aprIti sthApita karavAnA vicAra karIne pUrva bhAva anusAra aprIti ja sthApita kare che. ,, vRttari pulinAyA ' ityAdi. A prakAre paNa puruSAnA cAra prakAra kahyA che. (1) koI eka puruSa pAtAnA cittane ja prasanna rAkhe che. anyanA cittane prasanna rAkhate nathI khAkInA traNa prakAre AgalA sUtramAM kahyA pramANe ja samajI levA. ! sU. 25 dRSTAMta sahita purUSajAtakA nirUpaNa vRkSanA deSTAnta dvArA sUtrakAra puruSanA prakArAnI prarUpaNA kare che-- vAri jUlAiLannA " ityAdi----( sU. 3) ?? sUtrA-vRkSanA cAra prakAra kahyA che(1) koi vRkSa patrapaga ( patrayukta) hAya che, (2) koi vRkSa puSpApaga haiAya che. (3) koI vRkSa lepaLa hoya che, ane (4) koI vRkSa chAyApaga hAya che. e ja pramANe puruSA paNa cAra prakAranA hAya che. (1) koI puruSa patrapaga vRkSa samAna haiAya che, (2) koi puSpApaga vRkSa samAna hoya che, (3) koi klepaga vRkSa samAna hoya che ane (4) koI chAyeApaga vRkSasamAna heAya che. A sUtrane bhAvArtha nIce pramANe che. (1) koI eka vRkSa pAnathI yukta haiAya che. (2) koi vRkSa puSpAthI yukta hoya che, (3) koI vRkSa lethI yukta hoya che ane (4) koi vRkSa chAyAthI yukta DAya che. vRkSanI jema puruSA paNa cAra prakAranA hAya che. (1) patrapaga vRkSa samAna puruSa-jema patrApaga vRkSa potAnA pAna vaDe ja loko para upakAra kare che, e ja pramANe koI eka laukika purUSa pAtAnI vANI dvArA ja leAkeAtuM bhalu kare che. zrI sthAnAMga sUtra : 03 ' Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) pupipaga vRkSa samAna puruSa-jema pupe paga vRkSa potAnA puSpathI ja leka para upakAra kare che, tema keI puruSa kaSTa nivAraNanA upAya batAvIne lekenuM bhaluM kare che. (3) phalo paga vRkSa samAna puruSa-jevI rIte phelapaga vRkSa potAnA phale ApIne jatAM AvatAM lekane upakAra kare che, tema keI purUSa arthAdinuM pradAna karIne lekene upakAra kare che. (3) chAyo paga vRkSa samAna puruSa-jema ke vRkSa pitAnA chAyaDAmAM lekane Azraya Ape che tema kaI puruSa Azraya pradAna karIne paNa lekone upakAra kare che. athavA saMtApa dUra kare che. lakattara purUSane vRkSonI sAthe A pramANe sarakhAvI zakAya- (1) je lakattara puruSa sUtradAna dvArA jana upakAraka hoya che, tene patro paga vRkSa samAna kahI zakAya. (2) je arthapradAna dvArA upakAraka thAya che, tene pupapaga vRkSa samAna kahI zakAya. (3) sUtra ane artha ane dvArA upakAra karanAra le kAttara puruSane phalega vRkSa samAna kahI zakAya. (4) je janma, jarA ane maraNa rUpa apAyathI bacAve che, te lokettara puruSane chApaga vRkSa samAna kahI zakAya che. te sU0 3 | dRSTAMta sahita zramaNo pAsaka ke AzvAsa-vizrAma kA nirUpaNa have sUtrakAra dAnta dvArA zramaNopAsakane AzvAsana de che- mAra' o vALa vAri gANAnA ghaNA ityAdisUtrA-eka sthAnethI bIje sthAne bhAra vahana karIne laI janAra puruSa mATe cAra vizrAmasthAna kahyA che. pahele vizrAma te che ke jyAM te pitAnA bhAra (bejA) ne eka khabhA parathI bIjA khabhA para mUke che bIje vizrAma te che ke jyAM te jhADA, pezAba rUpa kudaratI hAjata dUra karI zake che. trIje vizrAma e che ke jyAM nAgakumArAvAsa athavA suparNakumArAvAsa rUpa kaI sthAnamAM te thoDA samaya thobhI jAya che. ceAtho visAme e che ke jyAM te be pahoMcADavAnuM hoya tyAM pahoMcIne bejAne kAyamane mATe khabhA parathI utArI nAkhe che. e ja pramANe zrama pAsakone mATe paNa cAra vizrAmasthAna (AvAsa) kahyAM che-(1) zIlavrata, guNavrata, anarthadaMDa viramaNa, pratyAkhyAna ane piSapavAsa grahaNa karavA rUpa paheluM vizrAmasthAna samajavuM. (2) sAmAyika, deza zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikAzikanuM samyapha rIte pAlana karavuM te bIje vizrAma che. (3) AThama, caudaza, pUrNimA ane amAvAsyAnI tithiomAM pauSadhavratanuM sArI rIte pAlana karavuM te trIje vizrAma che. (4) maraNakALa najIka AvatA apazcima saMlekhanA dhAraNa karavI, AhAra pANInA pratyAkhyAna karavA, ane mRtyunI AkAMkSA rAkhyA vinA pAdapapagamana saMthAre karavA rUpa ceAthe vizrAma samAja TIkAtha-daSTAnta sUtramAM darzAvavAmAM AvelA bhAravAhakanA cAra visAmA jevA zramapAsakanA paNa cA2 visAmAM kahyAM che. je vyakti zramanI suzraSA kare che tene zramaNopAsaka kahe che. jema bhAravAhaka bhArathI akAMta rahe che e ja pramANe zramaNopAsaka paNa sAvadya vyApAra rUpa bhArathI AkrAMta heya che. jema bhAravAhaka bhArane nizcita sthAne pahoMcADatA sudhImAM vacce vacce visAmA leto rahe che, e ja pramANe zramaNopAsaka paNa sAvaghavyApArone cheDavAne mATe-temane parityAga karavAne mATe dhIre dhIre. tyAganI mAtrA vadhArato jAya che basa, eja tene vizrAma che. vizrAma cinsamAdhi rUpa hoya che. je ke zramaNe pAsaka jinAgamanA saMbaMdhathI, gurU Adina sadupadezothI eTaluM te. samajI zake che ke "AraMbha ane parigraha naraka nigada Adi vividha dukha paraMparAnA janaka che. AraMbha parigraha Adine kAraNe hajI sudhI mAruM aka lyANuM ja thatuM rahyuM che. kalyANanI abhilASA rAkhatA evA mAre mATe te te avazya heya (tyAjya) che." chatAM paNa durdama Indriya samUha rUpa bhaTathI parAsta thaIne temAM pravRtta te thAya che. paraMtu temAM Asakta thaIne pravRtti karatA nathI paNa garama leDhAnA tavAne pakaDavAnI jema DaratA DaratA pitAnI pravRtti kare che. te pravRttithI AnaMda pAmatuM nathI, paNa tene hadayamAM pazcAtApa ja karyA kare che, kAraNa ke te samaye tenI vicAradhArA A prakAranI hoya che cira nidA gALa" ItyAdi- "are ! huM kevo aNasamaju chuM ke mArA hRdayamAM jinendra devanI AjJA virAjita hovA chatAM paNa mAruM cAritra ane raheNIkaraNa A prakAranA banI gayAM che. mAruM A jJAna zA kAmanuM che? kAraNa ke A jJAna hevA chatAM paNa huM mAre manuSya bhava mAre hAthe ja phegaTa gumAvI rahyo chuM ? huM te bilakula ajJAnI hAuM evI rIte mArI pravRttimAM hajI sudhI lIna rahyA ja karuM chuM." A prakAranI bhAvanAthI otaprota thayelA te zrama zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAsanA nIce pramANe cAra AvAsa (vizrAma) hoya che-zramaNe pAkane sAvadya vyApArano tyAga rUpa pahele vizrAma A prakAra hoya che-tyAre te cittasamAdhi rUpa zIlane, bhUla !ANAtipAta viramaNa Adi pAMca vatana, digavrata upaga paribhega rUpa guNavatAne, ane anarthadaMDa viramaNarUpa viramaNane, athavA rAgAdi viramaNane tathA namaskAra sahita piSaghApavAsane AThama Adi parva dinemAM mahArAdi tyAgane svIkAra kare che. bIje vizrAma A prakArano heya che-jyAre te sAmAyika tathA dezavakAzikane dhAraNa kare che, tyAre sAvadya vyApAranA tyAga rUpa bIjo vizrAma prApta thAya che. rAgadveSathI rahita thaIne samasta jI pratye samAnatAnI bhAvanA rAkhavI tenuM nAma 'sama' che. "sama" zabda bhAvapradhAna che sama prAptinuM nAma "samAya" che. te samAya pravardhamAna zara6 candranI cAndanI samAna pratikSaNa vilakSaNa jJAnAdinA lAbhArUpa hoya che. athavA "sama" eTale "sAmya te sAmya samabhAva janita Ama pariNAma che, ane te pratipaLa anirvacanIya karmanirjarAnA kAraNa rUpa bane che. A samane je Aya (lAbha) che tenuM nAma samaya che A samAya jenuM prayojana che, te sAmAyika che athavA samane lAbha jenAthI thAya che te samAya che, ane te samAya ja sAmAyika che. A sAmAyikanI ArAdhanA karate zrAvaka zramaNa samAna hoya che, kAraNa ke sAmAyika vrata sAvadyAganA parivarjana rUpa ane niravadya yoganA pratisevana rUpa hoya che. kahyuM paNa che ke-"sAmAthi gunAnAmadhAra" ItyAdi. A sAmAyikanuM vizeSa vivaraNa upAsakadazAMga sUtranI agAsaMjIvanI TIkAmAM meM lakheluM che, te tyAMthI vAcI levuM. amuka niyata dizAmAM avara javaranI maryAdAne pratidina saMkSipta karavI athavA sarva vratone saMkSipta karavA tenuM nAma dezAvakAzika vrata che A sAmAyika ane dezAvAzika vratanuM samyaka rIte pAlana karavuM, ene ja bIjuM vizrAmasthAna kahyuM che. zramaNopAsakanuM vizrAmasthAna-AThama, caudaza Adi parva tithiomAM saMpUrNa ahorAtra ( dinarAta) nuM je poSadhavrata karavAmAM Ave che, te tenuM trIjuM vizrAmasthAna che (4) apazcima (anitama)-mAraNatika saMlekhanA rU5 tApavizeSanuM prItipUrvaka sevana karavuM, cAre prakAranA AhAranA pari. tyAga pUrvaka maraNanI AkAMkSAthI rahita banIne pAdapapagamana nAmanA saMthArAnuM sate bhAva pUrvaka ArAdhana karavuM, te zramaNe pAsakanuM cothuM vizrAmasthAna che. sUkA zrI sthAnAMga sUtra : 03 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phirabhI purUSa vizeSa kA nirUpaNa puruSa vizeSanuM sUtrakAra nirUpaNa kare che- "vattAri puniyA" ItyAdi-(phU. 5) sUtrArtha-cAra prakAranA puruSe kahyA che-(1) uditadita, (2) uditAstamita, (3) astamitAdita ane (4) astamitAstamita cAturanta cakravatI bharatarAjA uditadita hatA. cAturata cakravartI brAdatta uditAstamita hatA harikeza nAmanA aNagAra astamite dita hatA, ane sUvarane zikAra karanAra kAlasaukarika astamitAstamita hatuM, A cAra prakAranA puruSanuM spaSTIkaraNa A pramANe samajavuM- (1) uditadita-keI eka puruSa e hoya che ke je uttama kuLamAM janma le che, baLa samRddhi AdithI saMpannatA, puNyakarmane anubhava Adi ayudaya janmathI ja prApta kare che, ane A manuSyabhavanuM AyuSya pUruM karIne atyanta AnaMdadAyaka, avyAbAdha mekSAdayane paNa prApta kare che. cAturata cakavartI RSabhanandana bharata rAjAne A prakAranA puruSa kahI zakAya traNa dizAemAM samudra ane eka dizAmAM himavAnuM parvata, A cAra jenAM anta (avadhi-hada) hoya che evI cAturantA pRthvIne je svAmI hoya tene cAturanta kahe che. cakathI vartana karavAno jeno svabhAva hoya tene cakAtI kahe che. evA cAturanta cakavatI Sabhadeva tIrthakaranA putra rAjA bharatane uditedita kahevAmAM Avela che. (2) uditAstamita puruSa-kaI puruSa pahelAM sUrya je UMdata athavA ayudaya saMpanna hoya che, paNa pAchaLathI sakaLa samRddhi gumAvI besavAthI ane durgatimAM javAthI astamita (avyudayavihIna) thaI jAya che. cAturanta cakavatI brahmadatta rAjAne A prakAramAM gaNAvI zakAya. pahelAM to te sArA kuLamAM utpanna thaye hatuM. teNe pitAnA bAhubaLanA pratApathI cha khaMDanuM mahAna sAmrAjya sthApyuM-cakravatI thaI gayo. tyAra bAda koI anucitta nimittathI utpanna thayelA koine adhIna thaye, ItyAdi kathana tenI kathAmAMthI jANI levuM. tyAra bAda te marIne sAtamI narakanA apratiSThAna nAmanA narakavAsamAM utpanna thaIne mahA tIvra vedanAne anubhava karavA lAge A rIte te astamita thaI zrI sthAnAMga sUtra : 03 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaye. A rIte udita thaIne astamita thatA jIvanuM A bIjA bhAgamAM prati. pAdana karavAmAM AvyuM che. pahelAM abhyadaya ane pachI patana pAmatAM puruSanA A bhAMgAmAM samAveza thAya che. brahmadattanI kathA uttarAdhyayananI priyadarzinI TakAnA 13 mAM adhyayananA 725 mAM pAnA para ApI che, te tyAMthI te vAMcI levI. (3) astamitAdita puruSa-kaI eka puruSa pahelAM durgatimAM hoya ane tyAMthI hInakulamAM utpanna thAya, ane tyArabAda samRddhi, sukIrti, ane sagati pAme te evA puruSane A prakAramAM gaNAvI zakAya che. e puruSa patananA paMtha taraphathI utthAnane paMthe vaLe che harikezabala aNagAra A prakA, ranA puruSa thaI gayA. temaNe janmAntaramAM upArjita pApakarmonA udayathI cAMDAla kuLamAM janma lIdho hate, teo atizaya dAridrayathI pIDAtA hatA, paNa tyArabAda pravrajyA aMgIkAra karIne cAritrArAdhanA karIne manuSyabhavanuM Ayu pUruM karIne devanI paryAye utpanna thaI gayA. temanI kathA paNa anya granthamAMthI vAMcI levI. evA puruSane "astamite dita' kahe che. (4) astamitAstamita puruSa-kaI eka puruSa pahelAM paNa astamita (alyudayavihIna) hoya che ane pachI paNa astamita ja rahe che. evo puruSa adhArmika, adharmarAgI, adharmAkhyAyI, adharmAnuSThAtA ane adharmajIvI hoya che; ane sarvadA sAvadya vyApAramAM pravRtta rahevAne kAraNe kIti, samRddhi, rUpa ane teja rahita ja rahevAne kAraNe sAyaMkAlina sUryasamAna astamita ja banI jAya che. vaLI marIne durgatimAM javAne lIdhe astamita ja cAlu rahe che. kAla saukarikane A prakAramAM gaNAvI zakAya. te niHzIla-maryAdAvihIna hate. dayAhIna hatA, sUvaranA zikArane zokhIna hatA, te dararoja 500 pADAne ghAta karate ha, hIna kuLamAM janmele hevAthI sakaLa jane tenI niMdA karatA hatA ane akRtyakArI hatI. A rIte pahelAM paNa te astamita hato ane AkhI jiMdagI paNa e ja rahyo. te marIne sAtamI narakamAM utpanna thaye, A rIte teNe durgati rUpa astamitA prApta karI. e sU. 5 zrI sthAnAMga sUtra :03 11. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha bhAvAnI apekSAe jIvAnI prarUpaNA karIne have sUtrakAra saghaLA jIvAne cAra rAziomAM vibhakta karI nAkhe che. cattAritrummA puchattA ityAdi sUtrA-yugma cAra kahyA che-(1) kRta yugma, (2) tryAja, (3) dvApara yugma, ane (4) kalyauja , yugma pada ahIM rAzivizeSanuM vAcaka che. tenA cAra prakArAnuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-je rAzimAM cArane ghaTAvavAthI anta cAra ja vadhe che tene kRtayugma rUpa rAzi kahe che. je rAzimAM traNane ghaTAvavAthI anta traNa ja vadhe che te rAzine tryAja kahe che. je rAzimAM ene ghaTAvavAthI be ja vadhe che te rAzine dvApara yugma kahe che. je rAzimAM ekane ghaTAvavAthI ante eka ja khace che te rAzine kalyauja kahe che. ahI' gaNa tanI paribhASAmAM yugma zabdathI samarAzi ane eja zabdathI viSamarAzi kahevAmAM Ave che; tathA leAkamAM nRtayugma Adi zabda dvArA satyuga Adi cAra yuga ja grahaNa thAya che. ! sU. 65 have sUtrakAra upayukta rAzinuM nArakAdikAmAM nirUpaNa kare che. ** neraiyANaM cattAri jummA paNNattA ityAdi nArakAnA cAra yugma hAya che-(1) kRtayugma, (2) AAja, (3) dvApara yugma ane (4) kalyAja. e ja pramANe asurakumArAthI laIne stanitakumAro sudhInA, pRthvIkAyika, kAyika, taijaskAyika ane vAyukAyikAmAM paNa cAra yugma kahyA che. A kathananA bhAvAtha e che ke nAraka Adi cAra prakAranA yugma ( rAzi ) vALA heASA chatAM paNa janma-maraNanI apekSAe nyunAdhika thatAM rahe che. sU. 7 / have sUtrakAra bhAvAnI apekSAe jIvAnI prarUpaNA kare che-- zrI sthAnAMga sUtra : 03 "" dd - 12 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' pattAri sUrA vattA " ityAdi---- sUtrA-zura cAra prakAranA kahyA che-(1) zAntira, (2) tapaHzUra, (3 dAnazUra ane (4) yuddhezra kSAntizUra anta hoya che, tapaHzUra aNugAra hAya che, dAnazUra vaizravaNu che ane yuddhara vAsudeva che. TIkA--kSAnti pradhAna puruSane kSAntizUra, ugra tapasyA karanArane tapaHzra, dAna ApavAmAM je pAchA paDatA nathI te dAnazUra ane yuddhamAM vIratA batAvanArane yuddhazUra kahe che. ahu ta mahAvIra prabhu kSAnti ( kSamA ) mAM zUra gaNAyA, dhanya nAmanA aNugAra jevA sAdhue tapaHzUra gaNAya che uttara dizAnA dik pAla dAnazUra gaNAya che. A kubera tIthakaranA janma kalyANaka, pAraNA Adi avasare ratnAnI vRSTi kare che. tethI tene dAnazUra kahyo che. te samaye tesvAmI ane sevakanA bhedabhAvane 2 karI nAkhe che, kahyuM paNa che ke "velamaLa vacana saMvariyA ' ityAdi. kRSNanI jema vAsudeva yuddhazUra hoya che. zrI kRSNe 360 yuddhomAM vijaya prApta karyo hateA. / sU. 8 ! bhAvAnI apekSAe sUtrakAra jIvAnuM vizeSa nirUpaNa kare che-- " jJAti pulinAthA vattA " ityAdi~~ cAra prakAranA puruSA kahyA che--(1) ucca ucca chandavALA, (2) ucca nIca-chaMdavALA, (3) nIca ucca chandavALe ane (4) nIca nIca chandayALe. have A cAre prakAranuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che (1) kAi puruSa evA hAya che ke je zarIra, kula ane samRddhinI apekSAe pazu mahAna DrAya che ane udAratA Adi guNAthI yukta hevAne kAraNe vicArAnI apekSAe paNa mahAna hoya che. (2) kaiAi puruSa zarIra, kula AdinI apekSAe mahAna hAvA chatAM malina vicAra, lAbha Adine kAraNe adhama hoya che. (3) kAI purUSa evA hoya che je zarIra, kula, samRddhi AdinI apekSAe hIna hovA chatAM paNa unnata vicArovALA hoya che. (4) kAI puruSa zarIra, kula, vaibhava AdinI apekSAe paNa hIna hAya che ane audAya Adi guNe! ane vicArAnI apekSAe paNa hIna ja heAya che. / sU. 9 / bhAvase jIvoMkA nirUpaNa zrI sthAnAMga sUtra : 03 13 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyA kA nirUpaNa vicAre athavA bhAmAM nIcatA lehyAvizene kAraNe utpanna thAya che. tethI sUtrakAra vezyAonI prarUpaNa kare che. - "amukumAra rAri reraNAo" ItyAdi TIkArtha-asurakumAramAM cAra lezyAone sadbhAva hoya che. jenA dvArA AtmA ka vaDe baddha thAya che, tenuM nAma lehyA che. karmanI sAthe AtmAne saMbaMdha karavAmAM A lesyA kAraNabhUta bane che. eTale ke te AtmAnA pariNAma vizeSa rUpa hoya che. asurakumAremAM kRSNa, nIla, kApita ane tejalezyAne sadubhAva hoya che. svanitakumAra parvatanA bhavanapatiomAM paNa A cAra vezyAone sadUbhAva hoya che temanAmAM dravyanI apekSAe A cAra vezyAone sadubhAva samaja. bhAvanI apekSAe te chae cha lezyAone-kRSNa, nIla, kApata, teje, paddha ane zukala lezyAone sadUbhAva hoya che. pRthvIkAyika, apUkAyika. vanaspatikAyike ane vAtavyantaromAM paNa asurakumAro jevI cAra lezyAone ja saddabhAva hoya che. pRthvIkAyika, aprakAyike ane tejaskAyi. komAM devanI utpattinI saMbhAvanAnI apekSAe tejalezyAne sadabhAva kahyo che. sU. 10 yAnAdike dRSTAMtase purUSa jAtakA nirUpaNa lezyAvizeSanA sadubhAve karIne manuSya vicitra pariNAmavALo thAya che tethI have sUtrakAra yAtrAdinA daSTAnta dvArA cAra prakAranA puruSonI prarUpaNa kare che--jajJAni kALA vAtA" ItyAdi- A sUtramAM cAra sUtrone samAvI lIdhA che. yAnanA cAra prakAra kahyA che-(1) yuyutva, (2) puirsNu, (3) vAyu, (4) gayuisghu e ja pramANe yuktayukta AdinA bhedathI cAra prakAranA puruSo paNa hoya che. (1) yAnanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che. (1) yukta yuktapariNata, (2) yuktAyukta pariNata, (3) ayuktayukta pariNata ane (4) ayuktAyukta pariNata eja pramANe puruSanA paNa yuktayukta pariNata Adi cAra bheda che rA yAnanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) yuktayukta rUpa, (2) zrI sthAnAMga sUtra :03 1 4 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yukta ayukta rUpa, (3) ayukta yukta rUpa ane (3) ayukta ayukta rUpa e ja pramANe puruSanA paNa yukta yukta rUpa Adi cAra prakAra samajavA. phA ' yAnanA A pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) yuktayukta zobhAvALuM, (2) yukta ayukta zobhAvALuM (3) ayukta yukta zebhAvALuM ane (4) ayukta ayuta zobhAvALuM eja pramANe puruSanA paNa "yukta yukta zobhAvALo" Adi cAra prakAra samajavA. 4 have pahelA sUtranA cAra bhAMgAnuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che (1) keI eka yAna ( ratha, gADuM Adi vAhana ) baLada AdithI paNa yukta hoya che ane sakaLa sAmagrIthI paNa yukta hoya che. athavA pahelAM baLadAdithI yukta rahe che ane pachI paNa yukta ja rahe che. (2) koI eka yAna baLadothI yukta hoya che paNa anya sAmagrIthI rahita hoya che athavA pahelAM baLada AdithI yukta hoya che paNa pachI temanAthI rahita banI jAya che (3) kei eka yAna vartamAna kALe te baLada AdithI rahita hoya che paNa bhaviSyamAM temanAthI yukta banI jAya che. (4) koI eka rathAdi yAna vartamAna kALe paNa baLada AdithI rahita hoya che ane bhaviSyamAM paNa baLadAdithI rahita ja rahe che. eja pramANe puruSe paNa cAra prakAranA hoya che-(1) ke puruSa janmakALathI ja samRddhi saMpanna paNa hoya che ane sadAcAra saMpanna paNa hoya che athavA je pahelAM paNa samRddhi, sadAcAra AdithI yukta hoya che ane pitAnA maraNakALa paryanta paNa tenAthI yukta ja rahe che. A pahele bhAga sAmAnya puruSanI apekSAe samaja, eja pramANe bAkInA traNa bhAga paNa samajI zakAya evAM che. sAdhu puruSane A cAra bhAMgA A pramANe lAgu paDe che-(1) keI eka puruSa sAdhu banatI vakhate dravyaliMga ke bhAva liMgathI yukta hoya che ane pitAnA jIvana kALa pati eja liMgathI yukta rahe che. (2) koI eka puruSa dIkSA aMgIkAra karatI vakhate dravyaliMgathI ke bhAvaliMgathI yukta hoya che, paraMtu AgaLa kyA te liMgathI bhAvaliMgathI rahita thaI jAya che. tevA puruSane bIjA bhAgamAM gaNAvI zakAya che. jemake - jamAli nidbhava athavA kaMDarikanI jema bane liMgathI rahita thaI janArane paNa bIjA bhAgamAM gaNAvI zakAya che. pratyeka buddha AdinI jema dravyaliMgathI rahita hovA chatAM bhAvaliMgathI yukta hoya evA sAdhune trIjA bhAgamAM gaNAvI zakAya che. () tathA gRhasthAdinI jema je pahelAM paNa dravyAliMga athavA bhAvaliMgathI rahita hoya che pachI paNa e ja cAlu rahe che tene cothA bhAMgAmAM gaNAvI zakAya che. zrI sthAnAMga sUtra :03 15 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA sUtranA cAra bhAMgAnuM spaSTIkaraNa-(1) kaiAi eka rathAdi yAna evu hAya che ke je baLada AdithI paNa yukta hoya che ane prazasta sAmagrIthI paNa yukta rahe che (ra) koI eka rathAdi yAna baLadAdithI yukta hovA chatAM paNa prazasta sAmagrIthI rahita hoya che trIjA ane ceAthA naMbaranA bhAMgA paNa eja pramANe samajI levA, eja pramANe puruSanA cAra prakAra paDe che-(1) kAi eka puruSa evA hoya che ke je dravya-bhASa liMgathI sapanna hovAne kAraNe yukta hoya che ane pachI pa te puruSa te bhAvathI sapanna ja rahe che. (2) koI eka puruSa pahelA yukta hoya che--dravyabhAva liMgathI sapanna hoya che paNa pAchaLathI te ayukta pariNata thaI jAya che-eTale bhAliMgathI rahita thai jAya che jema ke jamAli Adi vi. athavA khanne liMgathI paNu rahita thaI jAya che. jema ke kaDarIka A prakAranA khIjo bhAMge samajave, trIjo bhAMgeA--kAI eka puruSa pahelAM ayukta (dravyaliMgathI rahita) hoya che, parantu pAchaLathI yukta pariNata-draliMgathI sa panna thai jAya che jema ke pratyeka yuddha vagere. ceAtheA bhAMgA--kAi eka puruSa pahelA paN ayukta ( dravyaliMgathI rahita ) hoya che ane pAchaLathI paNa ayukta pariNuta ja cAlu rahe che. jema ke gRhastha A prakAranI catugI viziSTa puruSAne AdhAre kahevAmAM AvI che. sAmAnya puruSonI apekSAe eja thatuMgIne A pramANe ghaTApI zakAya (1) kAi eka puruSa evA hoya che ke je pahelAM paNa dhanadhAnya AdithI sa'panna hoya che ane tyAramAda paNa jIvanapayanta tenAthI yukta ja cAlu rahe che. (ra) kAI puruSa pahelAM dhanadhAnyAdithI yukta hoya che paNa pAchaLathI tenAthI rahita khanI jAya che. (3) koi eka puruSa pahelAM dhAnyAdrithI rahita hoya che paNa pAchaLathI dhanadhAnyathI sa panna manI jAya che - zrI sthAnAMga sUtra : 03 16 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) koI eka puruSa pahelA paNa dhanadhAnyAdithI rahita hoya che ane pAchaLathI paNa tenAthI rahita ja rahe che. "vattA vALA ' ItyAdi sUtrArtha spaSTa che daSTAnta sUtrane bhAvArtha A pramANe che-(1) keI eka rathAdi yAna baLada AdithI paNa yukta hoya che ane yuktarUpa saMpanna-suracita rucira AkAravALuM paNa hoya che. (2) keI eka rathAdi yAna baLada AdithI yukta hovA chatAM ayuktarUpavALuM hoya che eTale ke suMdara ane sacikara AkAravALuM hotuM nathI. e ja pramANe bAkInA be bhAMgAne bhAvArtha paNa samajI zakAya eve che. yugya-vRSabhAdi ke dRSTAMta se dAcchattika purUSajAta kA nirUpaNa eja pramANe puruSa paNa cAra prakAranA hoya che- (1) ke eka puruSa dhanAdithI paNa yukta hoya che, jJAnAdithI paNa sapanna hoya che ane ucita veSavALo-suracita veSavALA paNa hoya che. (2) keI eka puruSa dhanAdithI saMpanna hovA chatAM ayukta rUpavALa hoya che eTale ke jJAnAdi guNothI rahita, ucita veSathI rahita athavA suracita veSathI rahita hoya che bAkInA be bhAga paNa eja pramANe samajI zakAya evAM che. yAnanA "yuktayukta zobhAvALuM " Adi cAra bhAgA saraLa che. puruSanA paNa evAM ja cAra bhAMga samajavA jema ke (1) koI eka puruSa jJAnAdi guNothI yukta hoya che ane ucita bhAvALe paNa hoya che. bAkInA traNa bhAMga paNa A pahelA bhAMgAne AdhAre samajI levA. sU. 11 have sUtrakAra dRSTAnna ane dArjIntika puruSanA sUtronuM nirUpaNa kare kare che- "vattara gui gar" ItyAdi yugya (vAhanane kheMcanAra ke upADanAra baLada athavA puruSa) cAra prakAranA hoya che-(1) yuktayukta, (2) yuktAyukta, (3) ayuktayukta ane (4) ayuktAyukta e ja pramANe puruSe paNa cAra prakAranA hoya che. zrI sthAnAMga sUtra : 03 1 7 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) yuktayukta bAkInA traNa prakAra upara mujaba samajavA. yAnanI jema yugmanI sAthe paNa yukta, yuktapariNata, yuktarUpa ane yuktazAbhA Adi padone joDIne cAra AlApaka banI jAya che eja pramANe puruSa viSayaka paNa cAra AlApaka ane che ema samajavu. ArIte puruSa viSayaka cAra catubha gI ane che. yugya viSayaka pahelI catu`gI te upara ApavAmAM AvI che. have bIjI catubha'gI prakaTa karavAmAM Ave che-(1) yuktayukta pariNata, (2) yuktA kta pariNata, (3) ayuktayukta pariNata ane (4) ayuktAyukta paNita. trIjI catubha'gI-(1) yuktayukta rUpa, (2) yuktAyukta rUpa, (3) ayuktayukta rUpa ane (4) ayuktAyukta rUpa. ** A ceAthI catubha'gI--(1) yuktayukta zAbhAsa panna, (ra) yuktAyukta zAbhAsa'panna (3) ayuktayukata zaiAbhAsa'panna, cane (4) ayurkItAyukata zAbhAsa'pannA A prakAranI cAra catubha'gIe puruSanA viSayamAM paNa samajavI. A sUtramAM cunaM dhAruM (tratraphaLA4) zivijrA, vA vantivRtti cuyAH " vyutpatti anusAra yugya zabdathI khaLada Adi prANI athavA pAlakhI Adi upADanAra manuSya gRhIta thAya che jo ke e hAthanA pramANavALI geAla dezamAM cApUrNa vedikA sahitanI alaMkArayukta jampAna " ( pAlakhI vizeSa)ne paNa mukhya kahe che. paNa ahIM te grahaNa karavAnI nathI. (( '' ,, yugmanA pahelA bhAMgAne bhAvA--kAI eka yugya ( khaLada Adi ) hAya che ke je yukta-vAhana para ArehaNa karavAnI sAdhana sAmagrIthI yukta hoya che ane vega AdithI paNa yukta hoya che. A nAmanA pahelA bhAMge thaye, bAkInA bhAMgAenA bhAvArtha paNa jAte ja samajI levA. eja pramANe laukika puruSA ane lekeAttara puruSAne anulakSIne paNa cAra catubha gI samajI levI. !! sU. 12 / / yuyukta zrI sthAnAMga sUtra : 03 18 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArathI ke dRSTAMta se purUSajAtakA nirUpaNa ttAvirANI Foor" ItyAdi- sU. 13 sArathinA nIce pramANe cAra prakAra che-(1) koI eka sArathi ji yitA hoya che, vicayitA hotA nathI. (2) keI eka sArathi vijayitA hiya che paNa jayitA hote nathI, (3) keI eka sArathi jayitA paNa hoya che ane vijayitA paNa hoya che. keI eka sArathi jayitA paNa hoya che, ane viyejayitA paNa hoya che. (4) keI eka sArathi jayitA paNa hotA nathI ane vicAjayitA paNa have nathI. e ja pramANe puruSo paNa cAra prakAranA hoya che-(1) keI eka puruSa jayitA hoya che, paNa viyejayitA hete nathI, ItyAdi cAra prakAra samajavA e ja pramANe gheDAnA paNa cAra prakAra kahyA che - (1) koI eka ghoDe yuktayukta hoya che, ItyAdi cAra prakAra samajavA. puruSanA paNa yukatayukta Adi cAra prakAra samajavA e ja pramANe yukatapariNata, yuktarUpa ane yuktazobhA saMpanna, A padone joDIne paNa bIjI traNa caturbhagI dAtasUtra ane dArjIntika puruSasUtra viSe samajI levI. A sUtrane lAvAtha A pramANe che-ratha calAvanArane sArathi kahe che. tenA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) koI eka sArathi e hoya che ke je ratha sAthe azvAdine joDe che kharo paNa temane rathathI chUTA karate nathI (2) koI eka sArathi azvAdikone sthathI alaga kare che paNa temane ratha sAthe joDatuM nathI. (3) koI eka sArathi azvArikone ratha sAthe jeDe che paNa khare ane temane vijita (alaga) paNa kare che (4) koI zrI sthAnAMga sUtra :03 1 9 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka sArathI azvAdikone ratha sAthe cejita paNa karatuM nathI ane temane rathathI vijita (alaga) paNa karatuM nathI. A cothA prakAranA sArathi mAtra azvAdikone athavA rathane calAvavAnuM kAma ja kare che. eja pramANe puruSanA paNa je cAra prakAra kahyA che, temanuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-(1) koI eka sAdhupuruSa e hoya che ke je sAdhuone saMyamamAM pravRtta ja karAve che, paNa anucitta kAryamAM pravRtta thayelA sAdhune tema karatA aTakAvatuM nathI. (2) koI eka sAdhupuruSa e heya che ke je anucita kAryomAM pravRtta thayelA mANasane te prakAranI pravRtti karatA aTakAve che, paNa temane saMyamomAM pravRtta karanAre hote nathI. (3) koI eka sAdhupuruSa e hoya che ke je mANasone saMyamamAM pravRtta paNa kare che ane anucita kAryamAM pravRtta thanArane te kArya karatAM aTakAve che paNa khare. (4) koI eka sAdhu puruSa e hoya che ke je lakone saMyamomAM pravRtta paNa karatA nathI ane anucita kArya karanArane tema karatA aTakAvate paNa nathI koI sAdhAraNa zakitazALI munine A cethA prakAramAM gaNAvI zakAya che. A cAra bhaMgAnuM kathana lekettara puruSanI apekSAe karavAmAM AvyuM che. have sAmAnya puruSanI apekSAe cAre bhAMgAnuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che. (1) keI eka puruSa e hoya che ke je koI kAryamAM koI vyaktine pravRtta karAvanAra ja hoya che, paNa temAMthI tene nivRtta karAvanAra hoto nathI, bAkInA traNa bhAMgA paNa eja pramANe samajI levA. "gar " ItyAdi-vAnanI jema azvanA paNa cAra prakAra hoya che-(1) koI eka azva evo hoya che ke je pahelAM paNa rathAdinI sAthe jeDI zakAya che ane pachI paNa joDI zakAya che. (2) koI eka azva pahelAM joDI zakAya che paNa pachI joDI zakAto nathI. (3) koI eka azva eve hoya che ke je pahelAM jeDI zakAto nathI paNa pachI jeDI zakAya che. (4) koI eka azva e hoya che ke jene pahelAM paNa joDI zakAtuM nathI ane pachI paNa joDI zakAto nathI. athavA A yuktAyukta Adi bhAMgAonI vyAkhyA yAnanA sUtramAM kahyA pramANe ja samajavI. ane yAnanI jema ja yukta pariNata, yuktarUpa ane yuktabhA saMpanna A padene javAthI azva viSayaka bIjI traNa caturbhagI paNa banAvI zakAya che, azvaviSayaka jevI cAra caturbhAgI kahI che evI ja cAra caturbhAgI dArjIntika puruSa viSe paNa samajI levI joIe. sU. 13 zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaja ke dRSTAMtase purUSa jAtakA nirUpaNa sUtrArtha-" vAra nathI guttA '' ItyAdi- gaja (hAthI) cAra prakAranA kahyA che-(1) yuktayukata, (2) muktAyukta, (3) ayukatayukta ane (4) ayutAyukata. e ja pramANe puruSane paNa yuktayukta Adi cAra prakAra samajavA, TIkArya - azvinI jema ja yuktapariNata, yuktarUpa ane yukta zobhAsaMpanna, A padene javAthI gaja viSayaka bIjI traNa caturbhagI paNa bane che. eja prakAranI bIjI traNa catubhagI dAntika puruSa viSe paNa samajavI. hayasUtra (sU. 13)nA je ja A sUtrane bhAvArtha samaja. sU. 14 "vattAri gumAcariyA pattA" ItyAdi- yugyAcaryA (azvAdinI gamana kiyA) cAra prakAranI kahI che-(1) pathithAyI ne u5thayAyI, (2) u5thayAyI ne pathiyAyI, (3) pathiyAyI ane utpathathAyI (4) ne paviyAyI ne utpathayAthI eja pramANe puruSonA paNa cAra prakAra kahyA che. bhAvArtha-yugya eTale rathAdine kheMcanAra azvAdi te azvAdinI je vahana kiyA athavA gamanakriyAne "AcaryA kahe che tenA cAra prakAra have spaSTa karavAmAM Ave che-(1) ke azvAdi yugya hoya che je mArge cAlavAnA svabhAvavALuM hoya che-kumArge cAlatuM nathI. (2) keI eka adhAdi vAhana kumArge ja cAlavAnA svabhAvavALuM hoya che. mArge te cAlatuM ja nathI. (3) keI azvAdi vAhana mArga para thaIne cAlavAnA svabhAvavALa paNa hoya che ane kumArge cAlavAnA svabhAvavALuM paNa hoya che (4) keI eka adhAdi (yugya) mArge thaIne javAnA svabhAvavALuM paNuM hotuM nathI ane kumArge cAlavAnA svabhAvavALuM paNa hotuM nathI, jo ke A sAmAnya sUtramAM suSyanI AcaryA (azvodinI gamanakriyA) cAra prakAranI kahI che, chatAM paNa Azraya ane ATheyamAM abhedepacAranI apekSAe AcaryAnA AzrayabhUta yugya ( abhyA dinAM ) ja ahIM cAra prakAra samajavA joIe. A kathana dravyayugyane atalakSIne karavAmAM AvyuM che, bhAvayugyanI apekSAe A bhAMgAonuM kathana A pramANe thavuM joIe. yugya zabdane aupacArika gaNIne yugya jevA je hoya tene paNa yugya kahI zakAya. saMyamabhAranuM vahana karanAra sAdhune ja evAM yugyasamAna gaNI zakAya. evAM sAdhunI AcaryAne yugyAcaryA kahI zakAya. ahIM Acaryo dvArA yugya padepalakSita sAdhumAM caturvidhatAnuM A pramANe zrI sthAnAMga sUtra :03 21. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratipA na karI zakAya-(1) keI eka sAdhu evo hoya che ke je pathiyAyI hoya che eTale ke sadanuSThAna karanAre apramatta saMvata hoya che. (2) kaMI eka sAdhu e hoya che ke je asadanuSThAna karanAra u5thayathI pramatta hoya che eTale ke kevaLa veSadhArI sAdhu ja hoya che. (3) koI eka sAdhu sadanuSThAna ane asadanuSkAma karanAre ubhayayAyI pramatta ane apramatta hoya che. (4) keI eka sAdhu anubhayathAyI hoya che, kAraNa ke te sadaanuSThAna paNa karato nathI ane asadanuSThAna paNa karatA nathI. e te siddha hoya che yugyanA daSTAntane anurUpa cAra prakAranA puruSe heya che- (1) kaI eka puruSa pathiyAyI hoya che eTale ke suzAstrajJAnasaMpanna, guru AdinA upadeza rUpa mAge ane sudevanI ArAdhanAne mAge gamana karavAnA svabhAvavALo hoya che, paraMtu utpathayAyI hete nathI, eTale ke kuzAstrajJAnane kumArga, kuguru pratipAdita kudevArAdhanA Adi kumAge gamana karanAro hoto nathI. eja pramANe bAkInA traNa bhAga paNa samajI levA. athavA-pathI' pada svasiddhAntavAcaka ane "usatha" pada parasiddhAMtavAcaka che, kAraNa ke gatyarthaka dhAtu jJAnArthaka paNa hoya cheahIM "cA" dhAta gatyarthaka hevAthI bedhArthaka paNa saMbhavI zake che. tethI pathiyAyI" eTale siddhAntane anuyAyI ane "u5thayAyI " eTale parasiddhAntane anuyAyI, A prakArane artha paNa thAya che. A prakAranA arthane anulakSIne bAkInA bhAMgA samajI levA joIe. ! sU 15 puSpaka dRSTAMtase purUSajAtaka nirUpaNa "rAri puSkA pasLarA" ItyAdi- cAra prakAranA phele kahyAM che-(1) koI eka phUla rUpa saMpanna hoya che, paNa gaMdhasaMpanna hetuM nathI. (2) keI phUla mAtra gaMdhasaMpanna ja hoya che, paNa rUpasaMpanna hetuM nathI. (3) ke I eka phUla rU5saMpanna paNa hoya zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane gaMdhasaMpanna paNa hoya che. (4) koI eka phUla rUpasaMpanna paNa hatuM nathI ane gaMdhasaMpanna paNa hotuM nathI. eja pramANe puruSe paNa cAra prakAranA hoya che-(1) koI eka puruSa rUpasaMpanna hoya che. paNa zIlasaMpanna hetuM nathI. e ja pramANe bAkInA traNa bhAMgA paNa samajI levA. puSpa viSayaka catugInuM spaSTIkaraNa-(1) koI eka puSpa dekhAvamAM suMdara hoya che. paNa sugaMdhavALuM hotuM nathI. jemake palAza pu5. eja pramANe bAkInA traNa bhAga paNa samajI levA. gaMdhasaMpanna na rU5saMpana puSpa tarIke bakula pupa gaNAvI zakAya. gaMdha ane rUpasaMpanna puSpamAM gulAkha puSpa gaNAvI zakAya. na gaMdha saMpanna ane na rUpasaMpanna phelamAM badarikA puSpa gaNAvI zakAya. e ja pramANe puruSanA cAra prakAra nIce pramANe samajavA- (1) koI eka puruSa dekhAvamAM ati suMdara hoya che, paNa saduvRttivALe hete nathI, eja pramANe bAkInA traNa prakAre paNa samajI levA. sa. 16 jAtisampannAdi purUSa jAtakA nirUpaNa "cattAra purAvA HomttA " ItyAdi-- cAra prakAranA puruSo kahyA che -(1) ke puruSa uttama jAtivALe hoya che, paNa uttama kuLavALe hote nathI. (2) keI uttama kuLavALe hoya che paNa uttama jAtivALe hete nathI. (3) koI eka puruSa uttama kuLavALe paNa hoya che ane uttama jAtivALA paNa hoya che. (4) koI eka puruSa uttamakuLa rahita ane uttama jAti rahita hoya che. e 15 zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIce pramANe paNa cAra prakAranA puruSo kahyA che-(1) keI eka puruSa uttama jAtisaMpanna hoya che paNa baLasaMpanna (vIryasaMpana) hete nathI. (2) kaI baLasaMpanna hoya che paNa jAtisaMpanna hotuM nathI. (3) keI baLasaMpanna ane jAtisaMpanna hoya che. (4) keI baLasaMpanna paNa hoto nathI ane jAtisaMpanna paNa hete nathI ! 2aa gvaM tANa che " eja pramANe jAtinI sAthe rUpanA cegathI cAra vikalpa bane che, jemake (1) keI eka puruSa jAtisaMpanna hoya che, paNa 35saMpanna hotuM nathI (2) koI rUpasaMpanna hoya che paNa jAtisaMpanna hote nathI (3) ke jAtisaMpanna paNa hoya che ane rUpa saMpanna paNa hoya che. (4) koI jAtisaMpanna paNa hoto nathI ane rUpasaMpanna paNa hatuM nathI. 3 ghauM nA " eja pramANe jAti ane mRtanA yogathI nIce pramANe cAra bhAMga bane che-(1) koI eka puruSa jAtisaMpana hoya che, paNa zrutasaMpana hete nathI (2) kaI kRtasaMpanna hoya che, paNa jAtisaMpanna hete nathI (3) ke jAtisaMpanna paNa hoya che ane zrutasaMpanna paNa hoya che. (4) kaI jAtisaMpanna paNa nathI hota, ane zrutasaMpanna paNa hete nathI ja gvaM gADuM rI " e ja pramANe jAti ane zIlanA yogathI nIce pramANe cAra bhAga bane che-(1) koI eka puruSa jAtisaMpanna hoya che, paNa zIlasaMpanna hete nathI. (2) kaI zIlasaMpanna hoya che, paNa jAtisaMpanna hetuM nathI. (3) kaI jAtisaMpanna paNa hoya che ane zIlasaMpanna paNa hoya che. (4) keI jAtisaMpana paNa hotuM nathI ane zIlasaMpanna paNa hetuM nathI. pA ghauM nA va"i eja pramANe jAti ane cAritranA rogathI nIce pramANe cAra bhAMgA bane che-(1) koI puruSa jAtisaMpanna hoya che paNa cAritrasaMpanna hetuM nathI. (2) kaMI cAritrasaMpanna hoya che paNa jAti zrI sthAnAMga sUtra :03 24 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpana hotA nathI. (3) kai jAti ane cAritra banethI saMpanna hoya che (4) kaI jAti ane cAritra banethI vihIna hoya che. 6 u ja vaseLa" eja pramANe kuLa ane baLanA yogathI cAra bhAMgA bane che-(1) kaI puruSa kuLasaMpanna hoya che, paNa baLasaMpana hota nathI, (2) keI baLasaMna hoya che paNa kuLasaMpanna hotuM nathI (3) koI baLa ane kuLa banethI saMpanna hoya che. (4) keI baLasaMpanna paNa hete nathI ane kuLasaMpanna paNa heto nathI. muLa gvaM phrena javeba" e ja pramANe kuLa ane rUpanA vegathI nIce pramANe cAra bhAMgA bane che - (1) kAI kuLasaMpana te hoya che paNa rUpasaMpanna hotuM nathI. (2) koI rUpasaMpanna hoya che paNa kuLasaMpanna hato nathI. (3) keI kuLasaMpana paNa hoya che ane rUpasaMpana paNa hoya che. (4) keI kuLasaMpanna paNa hoto nathI ane rUpasaMpana paNa hete nathI. 8 eja pramANe kuLa ane kRtanA rogathI paNa cAra bhAMgA bane che. te eja pramANe kuLa ane zIlanA cegathI paNa cAra bhAMgA bane che. 10 eja pramANe kuLa ane cAritranA vegathI paNa cAra bhAga bane che 11 A rIte ahIM sudhImAM 11 catubhagI prakaTa karavAmAM AvI che. vattari pulikAyA " cAra prakAranA puruSe hoya che-(1) kai puruSa baLasaMpana hoya che paNa rUpasaMpanna hote nathI. (2) keI rUpasaMpanna haiya che paNa baLasaMpanna hotuM nathI. (3) keI baLa ane rUpa banethI saMpanna hoya che. (4) keI baLasaMpanna paNa hatA nathI ane rUpasaMpanna paNa hete nathI. 12 ilve sTena suuLa" eja pramANe baLa ane zratanA yogathI cAra bhAMga bane che. 13 parva vALa sIna " eja pramANe baLa ane zIlanA yogathI cAra bhAMgA bane che. 14 zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gvaM vALa vaLi " eja pramANe baLa ane cAritranA vegathI cAra bhAMgA bane che. 15 "cattara puti jAthA" puruSanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che -(1) keI eka puruSa rUpasaMpanna hoya che, paNa zratasaMpana hoto nathI. (2) kaii kRtasaMpanna paNa hoya che paNa rUpasaMpanna hotuM nathI. (3) keI zratasaMpanna paNa hoya che ane rU5saMpanna paNa hoya che, (4) keI rUpasaMpanna paNa hetuM nathI ane zratasaMpanna paNa hete nathI, 16 gvaM praveza sIna eja pramANe rUpa ane zIlanA gavALA cAra bhAMgA bane che. 17aa parva veLa rattiLa" eja pramANe rUpa ane cAri. tranA rogathI paNa cAra bhAga bane che. meM 18 cattAra purisAyA pAsa" puruSanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) keI eka puruSa zrutasaMpanna hoya che paNa zIlasaMpanna hete nathI. (2) kaI zIlasaMpanna hoya che paNa zrutasaMpanna heta nathI. (3) koI zrata ane zIla banethI saMpana hAtha che. (4) kaI kRta ane zIla banethI vihIna hoya che. 19 a suraja raoNyaeja pramANe zrata ane cAritranA vegathI cAra bhAMgA bane che. 20 ttAra pukAyA" puruSanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che(1) keI puruSa zIlasaMpanna hoya che paNa cAritrasaMpanna heta nathI. (2) kaI cAritrasaMpanna hoya che, paNa zIlasaMpanna hotuM nathI. (3) keI zIla ane cAritra banethI saMpanna hoya che. (4) kaI zIla ane cAritra banethI vihIna hoya che. A 21 mI caturbhagI che. 21 A rIte (1) jAti, (2) kuLa, (3) baLa, (4) rUpa, (5) zrata, (6) zIla ane (7) cAritra A sAta padane anukrame pachInA pado sAthe krika soga karavAthI kula 21 caturbhAgI bane che. bhAvArtha sugama che. sU. 1LA " rAri janTA guttA" ItyAdi ( sU. 18) zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra prakAra ke phala ke svarUpa kA nirUpaNa ' phUlanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che--(1) Amalaka madhura, (2) mRdvIka madhura (3) kSIramadhura ane (4) kha`Damara. eja pramANe AcAya nA paNa Amalaka madhura la samAna ''thI laI ne < khaMDamaralasamAna ' pantanA cAra prakAra samajavA, Amalaka madhurane bhAvA nIce pramANe che-AmalakI (AMbaLAnuM jhADa) nAmanuM eka vRkSa thAya che. tenuM bIju nAma " dhAtrItaru" che. tenA phaLane Amalaka (AMbaLu) kahe che. tenA jevAM madhura svAdane Amalaka madhura kahe che te pAte ja eka madhura phaLa che mRddhIkAmapuranA bhAvArtha mRDhIkA eTale drAkSa. drAkSa jevAM madhura rasane mudrIkA kahe che. athavA ema kahI zakAya ke drAkSa pote ja eka madhura phaLa che. dUdha jevAM mIThA phaLane kSIra madhura kula kahe che. sAkara jevAM madhura phaLane khaMDamadhura phaLa kahe che. A cAre anukrame alpa, bahu, bahutara ane bahutama madhuratAvALA hAya che. eja pramANe AcAya paNa cAra prakAranA hAya che--(1) kAI eka bhAcArya mAmalaka madhura phula samAna hoya che. jema Amalaka samAna phaLamAM alpa mAya hAya che, eja pramANe kAi AcAya mAM upazama Adi guNNA alpa mAtrAmAM hAya che te kAraNe evA AcAya ne Amalaka madhura phaLasamAna kahyA che. eja pramANe je AcAryaMjana bahu mAtrAmAM, bahutara mAtrAmAM ane bahutama mAtrAmAM upazamAdi guNeAthI sapanna hoya che, temane anukrame mUDhIkA (drAkSa) madhura, kSIramadhura ane kha'Da (sAkara) madhura kuLa samAna samajavA. sU. 185 cAra prakAra ke purUSajAta kA nirUpaNa " cannAra purilagAyA pattA '' ityAdi TIkA-puruSanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) kAi eka puruSa evA hAya che ke je AtmavaiyAvRtyakara hAya che, eTale ke bhaktapAna Adi zrI sthAnAMga sUtra : 03 27 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvArA peAtAnI ja sevA karanArA hoya che, anyane te khAkhatamAM sahAyatA karavAnA svabhAvavALe hAtA nathI evA puruSa kAM teH ALasu athavA te visaAogika hoya che. (ra) keAi puruSa evA hAya che ke je bheAjanAdi dvArA anyanI sahAyatA karanArA hoya che. pAtAnI jAtanI ja sevA karanArA rAtA nathI evI vyakti niHsvAtha haiAya che. (3) kAi puruSa evA hAya che ke je bhejanAdithI peAtAnI ane paranI sahAyatA karanArA hAya che evI vyakti sthavira kalpika hAya che. (4) keI vyakita evI hAya che ke je AtmavaiyAnRtyakara paNa hAtI nathI ane paravaiyAnRtyakara paNa hotI nathI. anazana vizeSane dhAraNa karanAra IviziSTa sAdhune A prakAramAM gaNAvI zakAya. " cattAri purisajAyA cAra prakAranA puruSA kahyA che--(1) kAI eka puruSa eve hAya che ke je paratuM vaiyAvRtya kare che, pazu anyanI pAse peAtAnuM vaiyAvRtya karAvatA nathI, kAraNake te puruSa niHspRha hoya che. (2) koI vyakti evI hAya che ke je anyanI pAse peAtAnuM vaiyAnRtya karAve che, paNa pAte anyanuM vaiyAvRtya karatI nathI. AcAya athavA glAna ( moMdA sAdhune A prakAramAM gaNAvI zakAya. (3) kaiAi puruSa para bhaiyAnRtya paNa kare che ane anya dvArA peAtAnuM vaiyAnRtya paNa karAve che. sthavira vizeSane A bhAMgAmAM samAveza karI zakAya che. (4) kaiAi puruSa evA hAya che ke je paraMtu vaiyAvRtya paNa karatA nathI ane peAtAnuM veyAnRtya karAvatA pazu nathI, jina kalpita Adine A prakAramAM gaNAvI zakAya che. 35 " cattArravuttikAcA " puruSanA nIce pramANe paNa cAra prakAra paDe che-- koI eka puruSa akara hoya che paNa mAnakara hAtA nathI. eTale ke digvijaya Adi samaye rAjA Adine ceAgya salAha ApIne temanuM hita karanAra ane ahitaparihArI hAya che, paNa ahaMkAra karanAra hotA nathI. A kathanane zrI sthAnAMga sUtra : 03 28 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha A pramANe che--te evA ahaMkAra karatA nathI ke " binA pUNye mAre rAjAdikane zA mATe salAha ApavI joIe" te evA nirAbhimAnI hAya che ke rAjA na pUche te paNa tenuM hita thAya evI salAha ApatA ja rahe che. kAi sanmatrI athavA naimittikane (jyAtiSI) A prakAramAM gaNAvI zakAya. (2) kaiAi puruSa mAnakara hoya che paNa akara hAtA nathI vidyAdiguNanuM abhimAna karanAra puruSa A prakArane hAya che, kAraNa ke te hitADhi rUpa artha (kA) karatA nathI paNa ahuMkAra ja karatA haiAya che. (3) kAi akara paNa hAya che ane mAnakara paNa hAya che. abhimAnI maMtrI athavA abhimAnI mitrane A bhAMgAmAM mUkI zakAya. (4) keI arthaMkara paNa heAtA nathI ane mAnakara paNa hetA nathI. guNahIna janane A prakAramAM mUkI zakAya. vruttariyunisagAdhA " ityAdi puruSanA A pramANe cAra prakAra paNu paDe che--(1) keI eka puruSa gaNuArthaMkara hoya che paNa mAnakara hAte nathI. sAdhu samudAyane gaNu kahe che. te gaNunA AhAra pANI Adi pratyeAjanAne sAdhavAnA svabhAvavALA hoya che. koi kahe teA ja gaNahita sAdhavAne badale koInA kahevAnI apekSA rAkhyA vinA te galuDita sAdhavAne tatpara rahe che. (2) koI eka sAdhu mAnakara hAya che paNa gaNuAkara hAtA nathI. (3) koI eka sAdhu gaNAkara paNa hAya che ane mAnakara paNa hAya che. (4) kAI sAdhu gaNAkara paNa hAtA nathI ane mAnakara paNa heAtA nathI. atha sugama che. gaNu saMgraharUpa hoya che, tethI have sUtrakAra gaNusa graha sUtranuM kathana kare che-" cattari purasa'AcA ' ityAdi-puruSAnA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che--(1) kAi puruSa gaNu grahakara ( gaccha saMgrahakara) hAya che eTale ke dravyanI apekSAe AhArAdi dvArA ane bhAvanI apekSAe jJAnAdi dvArA saMgraha karavAnA svabhAvavALA hoya che, paNa mAnakara hotA nathI. (2) koI eka puruSa mAnakara hAya che paNa gaNusaMgrahakara hAtA nathI. (3) koi gaNusaMgrahakara paNa hAya che ane mAnakara paNa hAya che. (4) koi gaNusaMgraha 2 paNa hAtA nathI ane mAnakara paNa haiAtA nathI. zrI sthAnAMga sUtra : 03 29 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vRttari purajhAyA" A prakAre puruSanA cAra prakAra paDe che - (1) koI eka puruSa anavadya (nirdoSa) sAdhu samAcAranI pravartanA dvArA, vAditya guNa dvArA, dharmopadeza dvArA, nimika vaDe, athavA vidyAsiddhitva Adi vaDe gaNunI (sAdhusamudAyanI) zobhA vadhAranAra hoya che paranta " ne mAna " (e vAtanuM abhimAna karanAra) hotuM nathI. kAraNa ke te koInI vinaMtinI apekSA rAkhyA vinA gaNanI zobhA vadhAravAne tatpara rahe che ane tenAmAM ahaMkAra heta nathI. (2) keI puruSa mAnakara hoya che. paNa gaNuzobhAkara hite nathI. (3) koI puruSa gaNazebhAkara paNa hoya che ane mAnakara paNa hoya che. (4) ke puruSa gaNazebhAkara paNa hete nathI ane mAnakara paNa hotuM nathI. "vattA purisAyA" puruSanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che--keI eka puruSa gaNAdhikara hoya che-eTale ke samucita prAyazcitta Adi dvArA gaNanI zuddhi karavAnA svabhAvavALo hoya che, athavA AhArAdimAM akalpanIyatAne saMdeha utpanna thatAM ja koInA kahevAnI rAha joyA vinA, gRhasthane ghera jaIne tene nirNaya karIne, te gaNane mATe vaharI lAvavAmAM Avela AhArapANInI zuddhi karavAnA svabhAvavALe heya che. paNa "jo mAnA" paNa mAnakara hetuM nathI-ahaMkAra karavAnA svabhAvavALe heta nathI. (2) ke puruSa mAnakara hoya che paNa gaNazadhikAra heta nathI. (3) keI gaNazodhikAra paNa hoya che ane mAnakara paNa hoya che (4) keI gaNAdhikara paNa hote nathI ane mAnakara paNa hoto nathI. ttAri purijhAyA" puruSanA nIce pramANe cAra prakAra paDe che - (1) kaI eka sAdhu e hoya che ke je rAjAdinA bhayanA kAraNe veSane tyAga kare che, paNa caritra dharmane tyAga karatuM nathI. (2) keI eka sAdhu zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e hoya che ke je dharma cheDe che, paNa veSa cheDate nathI, jemake nidbhava (3) keI eka sAdhu veba paNa cheDe che ane dharma paNa choDe che (4) keI eka sAdhu veSa paNa choDatuM nathI ane dharma paNa choDato nathI jemake satya sAdhu rAri uriNajhArA" puruSane nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) keI eka puruSa e heya che ke je dharmane parityAga kare che paNa gaNasthitine parityAga karate nathI -"jinAjJAdharmano parityAga karI nAkhe che paNa gacchamaryAdAne parityAga karatA nathI. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-tIrthakaranI evI AjJA che ke yogya sAdhu samudAyane thatadAna devuM joIe. A AjJAnI upekSA karIne bUDa99pAdi viziSTa kRtanuM anya gacchavALA sAdhune te dAna deto nathI, paNa pravartaka dvArA pravartita evI potAnI gacchamaryAdAnuM te anusaraNa kare che A prakArane sAdhu jinAjJAne virAdhaka hovAne kAraNe dharmane parityAga karanAra gaNAya che paNa gaNunI maryAdAnuM pAlana karanAre hevAne kAraNe gaNasthitine parityAgakartA gaNAto nathI. (2) kaI eka sAdhu gaNusthitine parityAga kare che paNa dharmane parityAga karatA nathI te yogya sAdhuone zratadAna dete hoya che. (3) koI dharma ane gaNarithati bannene parityAga kare che agya vyaktione thatadAna denArane A prakAramAM mUkI zakAya. (4) koI eka sAdhu dharmane paNa parityAga karate nathI ane gaNusthitine paNa parityAga karato nathI. ttAri purijhAyA" puruSanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che- (1) koI eka puruSa dharmapriya hoya che--prItibhAvathI AnaMdapUrvaka dhamane svIkArI le che. paranta no dharmA* daDhadharmo hato nathI-eTale ke vipattimAM dharmathI vicalita thaI janAre hoya che. (2) keI eka puruSa evA hoya che ke je game tevI Aphata Ave te paNa dharmane parityAga karatA nathI (sthira dhamadhArI hoya che), paNa pUrNa vicAra karyA vinA dharma aMgIkAra karatA nathI (3) koI puruSa priya dharmA paNa hoya che ane daDha dharmA paNa hoya che. (4) kaI puruSa priyadharmA paNa hoto nathI ane daDhavAmAM paNa have nathI kahyuM paNa che ke - ahIM je bIjA prakArane puruSa kahyo che te saraLatAthI dharmane grahaNa karate nathI-ghaNuM ja vicAra karIne dharmane svIkAre che. A rIte dhamane svIkAryA bAda te game tevI paristhitimAM paNa vidhipUrvaka, AjIvana tenuM pAlana kare che. bAkInA padane bhAva sugama che je sU. 19 zrI sthAnAMga sUtra :03 31 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 vattari caricA guttA" ItyAdi (20) AcAryanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) keI eka AcArya evAM hoya che ke je pravrajanAcArya hoya che, paNa upasthApanAcArya hatA nathI. dIkSA aMgIkAra karAvavAne lIdhe AcArya thanArane pravajanAcArya kahe che, tathA zimAM mahAvratonuM ArohaNa karanArane upasthAnAcArya kahe che. eTale ke chedepasthApanIya cAritra denArane upasthApanAcArya kahe che. (2) keI eka AcArya zikhyAmAM mahAvratanuM AropaNa karavAne kAraNe upasthApanAcArya hoya che paNa pravrajanAcArya hetA nathI. (3) keI eka ziSyane pravajita karavAne kAraNe pravajanAcArya paNa hoya che ane mahAvratonuM AropaNa karavAne kAraNe upasthApanAcArya paNa hoya che. (4) I eka AcArya pravAjanAnI apekSAe paNa AcArya hotA nathI ane upasthApanAnI apekSAe paNa AcArya hetA nathI. che vattari garicA " ItyAdi-AcAryanA nIce pramANe paNa cAra prakAra paDe che-(1) koI eka AcArya evAM hoya che ke je udezanAcArya hoya che, paNa vAcanAcArya hotA nathI. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-AcArAMgAdi agiyAra aMgenuM adhyayana karavAne adhikArI kare tenuM nAma uphezana che. A uddezananI apekSAe athavA A uddezanamAM je AcArya hoya che tene uddezanAcArya kahe che. ane sUtrAdinuM paThana (adhyayana) karAvanArane vAcanAcArya kahe che. kaI eka AcArya evAM hoya che ke je vAcanAcArya hoya che, paNa uddezanAcArya hetA nathI. (3) koI eka AcArya evAM hoya che ke je udde zanAcArya paNa hoya che ane vAcanAcArya paNa hoya che. (4) koI eka cArya udezAcArya paNa hotA nathI ane vAcanAcArya paNa hatA nathI. "rattari saMtavANI " gurunI samIpe rahenAra ziSyane atevAsI kahe che. te antavAsIne nIce pramANe cAra prakAra kahyA che. (1) keI eka pravAjanAtevAsI hoya che paNa upasthApanAnevAsI hete nathI. je ziSya dIkSAne kAraNe atevAsI gaNAya che, tene pravRjanAtevAsI kahe che. je ziSya pAMca mahAvratanI ApaNAne kAraNe antavAsI gaNAya che tene upasthApanA tevAsI kahe che. A pahele bhAMge che. zrI sthAnAMga sUtra :03 3 2 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) eka upasthApanA tevAsI hoya che, paNa pravrajanAtevAsI heto nathI. (3) koI eka pravrajanAntavAsI paNa hoya che ane upasthApanAntavAsI paNa hoya che. (4) koI eka pravAjanAnI apekSAe paNa antavAsI hato nathI ane upasthApanAnI apekSAe paNa atevAsI hotuM nathI evA ziSyane dharmAntavAsI kahe che, kAraNa ke mAtra dharmanA svIkAranI apekSAe ja te atevAsI gaNAya che. jamri gajerAsI" antavAsInA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) koI eka antavAsI uzanastevAsI hoya che paNa vAcanAtevAsI hoto nathI. eTale ke aMgAdinuM paThana karavAne adhikArI hoya che, parantu vAcanAnI apekSAe-gurunI samIpe zravaNanI apekSAe athavA adhigamanI apekSAe antavAsI hete nathI, e A "vaphAnAntavANI no gharanAtevANI " A pahele bhAMge che. (2) koI eka atevAsI vacanAnevAsI hoya che, paNa uddezanA tevAsI hotuM nathI. (3) keI eka anaMtevAsI uddezanA nevAsI paNa hoya che ane vAcanAntavAsI paNa hoya che. (4) keI eka ziSya uddezanA tevAsI paNa hotuM nathI ane vAcanAntavAsI paNa heta nathI. e antavAsI dharmaziSya heya che. mAtra dharmanI abhilASAthI yukta thavAne kAraNe ja te ziSya banyuM hoya che. sU. 20 che cAra prakAra ke AcArya ke svarUpakA nirUpaNa " rattara fithA gor" ItyAdi-(21) zramaNa nigraMthanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che- (1) keI eka zramaNa nigraMtha rAtvika hoya che eTale ke dIkSA paryAyanI apekSAe yeSTha hoya che, tapazcaraNazIla hoya che, bAhya ane Abhyantara parigrahathI rahita hoya che, paranta jJAnAvaraNIya Adi karmonI sthitinI zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apekSAe te mahAkarmA hoya che. te kAraNe kamabandhanA kAraNa rUpa prANAtipAta Adi kAyikI kiyAethI adhika pramANamAM te yukata hoya che, manda zraddhA vALa hovAne kAraNe zIta, uSNa Adi parISahone jItavAne asamartha hoya che, asamita hoya che-IpathikI Adi samitionA pAlanathI vihIna hoya che ane te kAraNe durgatimAM paDatA ane uddhAra karavAne samartha evA cAritrarUpa dhamane te ArAdhaka hoto nathI A pahelA prakArane nigraMtha samajo. (2) koI eka zramaNa nigraMtha rAtmika hoya che-dIkSA paryAyanI apekSAe ceSa hoya che, tapazcaraNa zIla hoya che ane bAhya-Abhyantara parigrahane tyAgI hoya che paraMtu te laghukama hoya che. kAyikI Adi alapa kriyAvALe hoya che, AtApI hoya che parISahone sahana karavAmAM dhIravIra hoya che, ane samita hoya che-IryApathikI Adi samitionuM pAlana karanAra hoya che, te kAraNe te nigraMtha dharmArAdhaka hoya che bIjA prakAranA zramaNa nirgathenA A lahANe samajavA. have trIjA prakAranA zramaNa nigraMthanA lakSaNe batAvavAmAM Ave chekoI eka zramaNa nigraMtha dIkSA paryAyanI apekSAe laghuparyAyavALo hoya che, tapazcaraNazIla hoya che ane bAhya-Abhyantara parigrahothI rahita hoya che, paranta te mahAkarmA hoya che, mahAkiyAvALo hoya che, anAtApI hoya che, parISahAne sahana karavAne asamartha hoya che, te kAraNe te asamita hoya che ane e ja kAraNe te dharmane ArAdhaka heta nathI. cethA prakAranA zramaNa nigraMthanA lakSaNe have prakaTa karavAmAM Ave che-eI eka zramaNa nigraMtha "avamAnika hoya che. eTale ke laghu dIkSA paryAyavALa hoya che, tapazcaraNazIla hoya che, ane bAhya-Abhyatara paragrahane tyAgI hoya che, paraMtu te laghukarmA hoya che, alpakriyAvALo hoya che, parISahAne sahana karanArA hoya che ane samita hoya che te kAraNe te dharmane ArAdhaka hoya che. zrI sthAnAMga sUtra :03 34 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have zramaNa nircanA cAra bheda saMkSiptamAM prakaTa karavAmAM Ave che. (1) dIrdha dakSA paryAyavALo paNa anArAdhaka hoya e zramaNa nigraMtha. (2) dIrgha dIkSA paryAyavALe paNa ArAdhaka hoya e zramaNa nirca tha. (3) laghu dIkSA paryAyavALa paNa anArAdhaka hoya evo zramaNa nigraMtha. (4) laghu dIkSA paryAyavALe paNa ArAdhaka hoya e zramaNa nigraMtha. "ttare LithI ? ItyAdi cAra prakAranI zramaNa nigraMthithIo ( sAdhvIo ) hoya che. A sUtranuM vivaraNa nigraMtha sUtra anusAra karavuM joIe. eTale ke A sUtramAM nigraMthanA je cAra prakAre kahyA che, evA ja prakAre zramaNa nigraMthiNInA paNa samajI levA. "vAri namokAsa" ItyAdi- zramaNopAsakenA paNa cAra prakAra kahyA che. zramaNa nigraMthanA je prakAra AgaLa kahevAmAM AvyA che, evA ja cAra prakAra zramaNopAsakonA paNa samajavA. "tera" A pada dvArA e vAta ja prakaTa karavAmAM AvI che ke zramaNopAsake paNa zamaNunircanI jema cAra prakAranA hoya che. vattA vamaLovAliyA " ItyAdi-2maNe pAsikA (zrevikA)nA paNa cAra prakAra kahyA che. zramaNa nigraMthanA jevA cAra prakAra kahyA che, evA ja cAra prakAra zramaNe pAsikAne paNa samajavA. nigraMtha sUtra jevuM ja kathana zramaNopAsikA sUtramAM paNa grahaNa thavuM joIe. e sU. 21 che nircantha ke svarUpa kA nirUpaNa "vattAri samovANaguLA" ItyAdi sUtrArtha-zramaNopAsakanA nIce pramANe cAra prakAra paDe che-(1) kaI zramaNopAsaka mAtApitA samAna hoya che. (2) keI zramaNopAsaka bhAI je hoya che (3) keI zramaNe pAsaka mitra je hoya che. (4) keI zramaNopAsaka sapatnInA jevo hoya che-eTale ke zekyasamAna hoya che. zrI sthAnAMga sUtra :03 35. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNeApAsakanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che--(1) kAi zramapAsaka Adaza (daNu) samAna haiAya che. (2) koI zramaNeApAsaka patAkA samAna haiAya che. (3) kAi eka zramaNeApAsaka sthANuM ( vRkSanuM ThuMThuM thaDa ) samAna hAya che (4) koI eka zramaNeApAsaka kharakaTaka ( khAvaLanA kAMTA ) samAna hoya che. TIkA--have A sUtranA spaSTa karavAmAM Ave che--zramaNeAnI upAsanA karanArane zramaNeApAsaka (zrAvaka) kahe che eTale ke sAdhujanAnAM sevA karanAra zrAvakane zramaNeApAsaka kahe che. have tenA cAra prakAranuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che jema mAtApitA peAtAnA satAnA pratye asIma vAtsalya rAkhe che, eja pramANe sAdhue pratye kAI paNa prakAranI spRhA vinA apAra vAtsalya rAkhanAra zrAvakane mAtApitA samAna kahyo che, kAraNa ke tenuM hRdaya apUrva dharmAnurAgathI rajita hAya che. (2) jema bhAI pratyeka kAryamAM sahAyaka thAya che, eja pramANe pratyeka dharmAMkAmAM sAdhujanAne sahAyabhUta thanAra zrAvakane bhrAtA samAna kahyo che. uttama bhrAtA viSe A pramANe kahyuM che-- " manimaAm " ityAdi jema mitra peAtAnA mitranA hitacintaka hAya che, eja pramANe je zrAvaka sAdhujanAnA hitacintaka hAya che, tene mitra samAna zramaNeApAsaka kahyo che kahyuM paNa che ke- jaina jJamiruM chuM " ItyAdi. jema sapatnI bIjI sapatnInAM (zAkayanA) dUSaNeA ja zodhyA kare che, ane tenA apakAra ja kare che, eja pramANe je zrAvaka sAdhujaneAnA doSo ja zeAdhyA kare che, temanuM ahita ja kare che athavA temanA upakAra kare che, evA zrAvakane sapatnI samAna kahyo che. zramaNApAsakeAnA Adaza samAna Adi cAra prakArAnuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che--(1) Adaza eTale dazu. jema darpaNu pAtAnI sAmenI vastuonA yathAM pratibiMbane dhAraNa kare che, eja pramANe sAdhujanA dvArA upaSTi athavA uddizya mAna, utsarga ane apavAda rUpa bhAvAne je zrAvaka yathA rUpe svIkAra kare che te zrAvakane Adaza samAna kahe che. (2) jema patAkA pavana dvAza calAyamAna thAya che-sthiratA cheADIne caMcalatA sapanna khane che, eja pramANe je zrAvakanA anavasthita meAdhane vilakSaNa dezanA dvArA nayamizrita kathana dvArA cAyamAna karI zakAya che te zrAvakane patAkA samAna kahyo che. (3) jema sthANune (vRkSanA DhUMDhAne) kadI calAyamAna karI zakAtuM nathI ke namAvI zakAtuM nathI, eja pramANe je zrAvaka sugurunI dezanA sAMbhaLavA zrI sthAnAMga sUtra : 03 3 6 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM paNa pitAne kadAgraha cheDate nathI-pitAnI anucita vAtane ja pakaDI rAkhe che-saheja paNa kUNe (nabrIbhUta) thatuM nathI evA zrAvakane sthANu samAna kahe che. (4) kharakaMTaka samAna zramaNe pAsakane bhAvArtha -tIhaNa kAMTAothI bharapUra bAvaLa AdinI DALI kaI aMgamAM ke kapaDAmAM bharAI jAya te te saraLatAthI alaga thatI nathI, paNa prayatnapUrvaka tene alaga karavI paDe che ane e vakhate alaga karavAno prayatna karanAranA hAthamAM paNa te tIkSaNa kAMTA vAgI jAya che, A prakAranA padArthone kharakaMTaka kahe che je zrAvakano svabhAva A kharakaMTakanA jevuM hoya che tene khara samAna kahe che jema kharakaMTakano sparza mAtra ja deSayukta athavA vyathAjanaka thaI paDe che eja pramANe kharagaMTaka samAna zrAvaka pitAnA saMsarga mAtrathI sAdhumAM asaddoSonI (je doSanuM astitva ja na hoya evA dezenI) uddabhAvane kare che. "A sAdhu kubedha, kuzIlatA Adine janaka hovAthI utsava prarUpaka che" ItyAdi rUpe sAdhumAM kheTA doSanuM AropaNa karanAra hoya che ane kaMTakanI jema temanA hRdayamAM vyathA utapanna karanAra hoya che te kAraNe evA zrAvakane khara kaMTaka samAna kahyo che. che sU. 22 che zramaNopAsakonA kathanane anulakSIne have sUtrakAra vaimAnika devaparyAyane pAmelA mahAvIra prabhunA zramaNe pAsakanI tyAMnI AyusthitinI prarUpaNa kare che zramaNopAsaka ke svarUpa kA nirUpaNa samaed i mAgo ItyAdi sU. 23 zramaNa bhagavAna mahAvIranA je zramaNe pAsa ke saudharma kahapanA aruNAbha vimAnamAM devaparyAye utpanna thayA che temanI tyAMnI sthiti cAra palyopamanI kahI che A prakAranA mahAvIra prabhunA 10 zramaNopAsakonA nAma A pramANe hatAM-(1) AnaMda, (2) kAmadeva, (3) gAthApati culanI pitA, (4) surAdeva, (5) zudrazataka, (6) gAthApati kuMDakauzika, (7) savAla putra, (8) mahAzanaka, (9) nandinI pitA (10) zAyikA pitA, A nAme upAsaka dazagamAM ApyA che. sU. 23 che zrI sthAnAMga sUtra : 03 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra svAmI ke zramaNopAsakoM ke saudharma kalpasthita arUNAma vimAnakI | sthitikA nirUpaNa / manuSyalokame devoM ke Agamana-AnA aura anAga-ma-nahIM aneka kAraNa | kA nirUpaNa -denA anAgamananAM kAraNo- 23 kALefhuM atuLovAne " ItyAdi-(sUA. 24) sannAtha kaI eka devalokamAM utpanna thayelo deva turata ja manuSyalekamAM AvavAnI IcchA te kare che, paNa A cAra kAraNone lIdhe turata ja ahIM AvI zakta nathI-(1) devalokamAM utpanna thatAMnI sAthe ja te tyAMnA kAmomAM mUcchita, vRddha, grathita ane adhyApanna thaI jAya che te kAraNe manuSyabhavanA kAmane te AdaranI daSTie jotuM nathI, te mATe kAmanA che evuM mAnate. nathI, te kAmaga dvArA potAnuM prajana siddha thaze evuM te mAnato nathI. te pharI pitAne prApta thAya evI bhAvanA sevato nathI ane huM te kAma bhogono upabhoktA ja banI rahuM, e sthiti vikalpa paNa te Icchata nathI. A paheluM kAraNa che. bIjuM kAraNa-develekamAM utpanna thayele na deva divya kAmamAM e te manuSyabhava pratye prema vyuchinna (naSTa) thaI jAya che, ane deva loka pratyene prema saMkAnta thaI jAya che. trIjuM kAraNa-develakamAM utpanna thayele na deva kAmamAM e te Asakata, vRddha, grathita ane adhyapapanna thaI jAya che ke "hamaNuM ja manuSyalokamAM jau chuM-thoDI vAra A kAmaga bhegavIne manuSyalokamAM jaIza " A prakArano vicAra karatAM karatAM eTalo lAMbo samaya pasAra thaI jAya che ke tyAM sudhImAM tenA mAtA, pitA Adi sagAMsaMbaMdhIo kALadharma pAmI jAya che ane temane kALadharma pAmelA jANIne te deva manuSyalekamAM AvavAne vicAra ja mAMDI vALe che. cothuM kAraNa-devalokamAM utpanna thayele na deva jyAre tyAMnA kAmabhogomAM lIna thaI jAya che, tyAre tene manuSyagaMdha pratikULa-amane jJa lAge che. te gaMdha manuSyalakanI upara 400-500 jana sudhI phelAyelI hoya che te gaMdha nahI cavAne kAraNe te ahIM AvatA nathI. zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha-tatkAla utpanna thayelA devane adhune 55naka deva kahe che. "ka" A pada zIghArthaka che. cAhanAne viSayabhUta vastune kAma kahe che ane e kAma ja bhegarUpa che kAraNa ke temane Indri dvArA bhagavAya che athavA jenI cAhanA thAya che evA zabda rUpa kAma hoya che ane gaMdha, rasa ane sparza, e bhegarUpa che athavA kAmane artha kamanIya paNa thAya che evAM kamanIya zabdAdikano je bhAga che tene kAmaga kahe che. deve kAmaganI vinazvaratA (anityatA) jANavAne asamartha hoya che, tethI teo te kAmomAM mUcchita (Asakata) thaI jAya che. kAmaganI IcchAthI yukta thayele deva ghatAsikata agni samAna gRddha (atRpta, lolupa) banI jAya che. kAmagarUpI deraDA vaDe jakaDAvAne kAraNe te temAM grathita thaI jAya che ane "adhyApanna viSaya bhegane sarvathA AdhIna banI jAya che A kathanane bhAvArtha e che ke koI eka devalokamAM utpanna thayelo na deva (adhune55nnaka deva) tyAMnA kAmone eTalAM badhAM AnaMdadAyaka mAnavA lAge che ke manuSyalaka saMbaMdhI kAmago te tene bilakula asAra lAge che, ane A rIte te temane Adara daSTithI jotuM nathI kAraNa ke te evuM mAnate nathI athavA jenI cAhanA thAya che evA zabda rUpa kAma hoya che ane gaMdha, rasa ane sparza, e bhegarUpa che athavA kAma artha kamanIya paNa thAya che evAM kamanIya zabdAdikone je bhega che tene kAmaga kahe che. de kAmaganI vinazvaratA (anityatA) jANavAne asamartha hoya che, tethI teo te kAmomAM mUcchita (Asakata) thaI jAya che. kAmaganI IcchAthI yukta thayele deva ghatAsikata agni samAna gRddha (atRpta, lupa) banI jAya che. kAmagarUpI deraDA vaDe jakaDAvAne kAraNe te temAM grathita thaI jAya che ane "adhyApanna viSaya bhegane sarvathA AdhIna banI jAya che A kathanane bhAvArtha e che ke koI eka devalokamAM utpanna thayelA na deva (adhunepapannaka deva) tyAMnA kAmane eTalAM badhAM AnaMdadAyaka mAnavA lAge che ke manuSyaleka saMbaMdhI kAmAgo te tene bilakUla asAra lAge che, ane A rIte te temane Adara daSTithI jotuM nathI kAraNa ke te evuM mAnate nathI zrI sthAnAMga sUtra : 03 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke "manuSya saMbaMdhI kAmage paNa upagya padArtho che," kAraNa ke divya kAmonI apekSAe te te kAmabhego tene bilakula tuccha-asAra lAge che, vaLI tene evuM paNa lAgatuM nathI ke "manuSyabhava saMbaMdhI kAmagathI mAruM prayajana siddha thaze" vaLI "e kAmagenI mane pharI prApti thAya", evI abhilASA paNa te rAkhatA nathI. " huM te kAmagone upakatA ja banI rahuM" e te sthitine vikalpa paNa karatuM nathI. athavA "te mArI pAse ja kAyama rahe " A prakArane avasthAna sthiti) rahevAne vikalpa paNa tenA manamAM udbhavatuM nathI. ahIM "1" zabda AraMbhane dyotaka che. A kAraNe te adhune papanna deva devakamAMthI maTyalekamAM AvatuM nathI. ahI pahelA kAraNanuM sapaSTIkaraNa purUM thAya che. bIjA karaNanuM spaSTIkaraNa-te adhune 55nna deva jyAre mUcchita Adi pUrvokta vizeSaNethI yukta bane che, tyAre manuSyabhava saMbaMdhI kAmaga pratyene tene anurAga utpana thaI jAya che te kAraNe te manuSyalekamAM AvavAnI IcchA thavA chatAM paNa AvI zakti nathI. trIjA karaNanuM spaSTIkaraNa-devalokamAM utpanna thayelA navA devanA manamAM evI IcchA thAya che ke "mArA pUrvabhavanA mAtA, pitA Adine maLavA mATe javuM joIe ? paraMtu tene ema thAya che ke thoDI ja vAramAM ahIMthI tyAM javA upaDIza, DI vAra ahIMnA kAmone bhegavI lauM, pachI manuSyalokamAM javA mATe upaDIza. utAvaLa karavAnI zI jarUra che " A pramANe vicAra karatAM karatAM eTale badhe kALa vyatIta thaI jAya che ke manuSyaleTamAM rahelA tenA pUrvabhavanA mAtA, pitA Adi paricita vyaktio te alpAyuSI hevAne kAraNe manuSyabhava saMbaMdhI AyuSya pUruM thaI javAthI kaI anya gatimAM utpanna thaI gayela hoya che. A vAta jANIne te manuSyalekamAM AvavAne vicAra mAMDI vALe che. cothA kAraNanuM spaSTIkaraNa-pUrvokta mUrzita Adi vizeSaNavALe te zrI sthAnAMga sUtra :03 40 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhune papannaka deva manuSya saMbaMdhI gabdhane pratikULa ane amane mAnavA lAge che, kAraNa ke divyaganya manane AhUlAdakAraka lAge che, jyAre manuSya gadha manane atizaya amanejha lAge che. e ja vAtane prakaTa karavA mATe sUtrakAre pratikULa-pratima, A be samAnArthaka zabdono prayoga karyo che manuSya gaja uparanI bAju 400 thI 500 ejana sudhI jAya chemanuSyalokamAM AvavAne usuka devane te gabdha amanejha lAgavAthI te ahIM AvavAnuM vicAra mAMDI vALe che. bharatAdi kSetromAM jyAre ekAnta suSama Adi kALa hoya che tyAre te ganya 400 ejana UMce jAya che. paNa te sivAyanA kALamAM te te gaja 500 ejana UMce jAya manuSyakSetramAM manuSya ane paMcendriya jI ghaNuM hoya che. temanA audArika zarIra ane temanA maLanI durgadha upara 400-500 jana sudhI phelAya che. A prakAranA cAra kAraNe adhune papanna devane manuSyalokamAM AvavAmAM bAdhaka thaI paDe che. manuSyalakamAM devanA AgamananAM kAraNonuM nirUpaNa "arahiM" ItyAdi. paheluM kAraNa-devalekamAM utpanna thayele nave deva divya kAmabhego pratye amUccha bhAva AdithI yukata thaIne evo vicAra kare che ke-"manuSyalokamAM mArA pUrvabhavanA (manuSya bhavanA) AcArya che, upAdhyAya che, pravatI che, sthavira che, gaNI che, gaNadhara che, ane gaNAvacchedaka che temanA prabhAvathI ja meM A anupama devaddhi, devaghuti Adi labdhi prApta karela che ane abhisamanvAgata (mAre AdhIna) karela che. te eja vAta ucita gaNAya ke mAre ahIMthI manuSyalokamAM jaIne temane vaMdaNa namaskAra karavA joIe ane temanI paryuM pAsanA karavI joIe" A prakAranA vicArathI prerAIne te deva turata ja A manuSyalokamAM AvI zake che. AcArya kone kahevAya? jeo pratibadha de che, pravrayA aMgIkAra karAve che, upasthApaka Adi hoya che, jeo pite pAMca AcAronuM pAlana kare che ane bIjA sAdhuo pAse tenuM pAlana paNa karAve che temane AcArya kahe che. ziSyone sUtrAdinuM adhyayana karAvanArane upAdhyAya kahe che. AcAryopadiSTa tapa, vaiyAvRtya, Adi kAryomAM sAdhuone pravRtta karAvanArane pravartI athavA pravartaka kahe che. kahyuM paNa che ke- "tavaniyamavicaTMri"i ItyAdi. pravartaka dvArA tapa AdimAM pravartita karAyelA je sAdhue saMyama gamAM ane jJAnAdikamAM zithila thaI rahyA hoya temane Aloka-paralokanA apAnuM digdarzana karAvIne tapAdimAM sthira karanArane sthavira kahe che. keTalAka sAdhuonA samudAyanuM nAma gaNe che. te gaNane je adhipati hoya tene gaNI kahe che. je AcAryanA jevo ja hoya ane gurunA AdezathI sAdhu zrI sthAnAMga sUtra :03 41 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNane sAthe laIne vihAra karate heya tene gaNadhara kahe che. gaNanA vibhAgane gaNAyachedaka kahe che. evA gaNavadanA agresarane gaNAvacchedaka kahe che, te gaNAvacchedaka jinazAsananI prabhAvanAmAM, gaNakArya nimitte kaI paNa sthaLe javAmAM, ane kSetra, upAdhi AdinI gaveSaNA karavAmAM aviSAdI hoya che-eTale ke A kAryo karavAmAM duHkha mAnanAra hoto nathI ane sUtrArthane jJAtA paNa hoya che. kahI paNa che ke "kamAvanoddhAvAyo " ItyAdi. vimAna, ratna Adi rUpa surasaMpattine devahiM kahe che. devazarIra saMbaMdhI kAntine devahuti kahe che. tene sArI rIte upArjita karavI tenuM nAma "labdha che. tene pitAne AdhIna karavI tenuM nAma prApta che, ane tene potAnA bhegepagamAM levI tenuM nAma "abhisamanvAgata che. cAva pAre" A sUtrapAThamAM vaparAyelA yAvat " padathI nIcene sUtrapATha gRhIta thaye che-"nAthAma, saromi, samAnAma, cA, maMjIruM, vitta, caii" stuti karavI tenuM nAma vaMdaNuM che, pAMce aMgene namAvIne namavuM tenuM nAma namaskAra che. Adara deve tenuM nAma satkAra che, alpatthAna Adi ucita vidhi karavI tenuM nAma samAna che. AcArya Adi kalyANa svarUpa hovAthI, maMgaLa svarUpa hovAthI, dharmadeva svarUpa hovAthI ane jJAnasvarUpa hovAthI temane anukrame kalyANarUpa, maMgaLarUpa, devarUpa ane ciyarUpa kahevAmAM Avela che. sevA karavI tenuM nAma payupAsanA che. A rIte pahelA kAraNanuM spaSTIkaraNa karIne have sUtrakAra bIjA kAraNane prakaTa kare che-devalekamAM utpanna thayele te na deva e vicAra kare che ke manuSyalekamAM zrutajJAnAdithI saMpanna jJAnIjane che, tapazcaraNazIla tapasvIo che, duSkaramAM duSkara (kaThinamAM kaThina) abhigraha pUrvaka tapazcaryAdi karanArA sAdhuo che. te mAre tyAM jaIne temane vaMda, namaskAra Adi karavA joIe zrI sthAnAMga sUtra :03 4 2 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahI' paryuM*pAsanA paryaMntanA upayu kta pado paNa grahaNa karavA joIe. A kAraNe paNu te aneApapanna deva manuSyalekamAM Ave che. trIju` kAraNa paNa lagabhaga evuM ja che. tene evA vicAra Ave che ke mArA pUrvabhavanA (manuSya bhavanA) mAtA, pitA, bhAI, mena, putra, putrI, patnI vagerene maLavA mATe mAre malakamAM javuM joie tee mArI A divya devaddhi, devadyuti AdinAM bhale darzana kare A rIte pAte labdha, prApta ane abhisamanvAgata karelI devaddhi, devadyuti Adi temane khatAvavAnA hetuthI te adhunApapanna deva A malAkamAM AvavAnI IcchA kare che. manuSya ceAthuM kAraNa--te adhuneApapanna devane evA vicAra thAya che ke lAkamAM pUrvabhavanA mArA mitra che, sujanA che, sahAyaka che ane sAMgatika che temaNe ane me' arasparasamAM evA saMtyaMta karyo hatA--evuM vacana Apyu hatuM ke ApaNAmAMnuM je kaI devale kamAMthI pahelAM cave (tyAMnuM AyuSya pUrU karIne pharI manuSyaleAkamAM utpanna thaI jAya ), te mANsa saprativya-pratie dhanIya (dha prApta karavAne pAtra) gaNavA joie. A prakAranA vicArathI prerita thaIne peAtAnA pahelAM devalAkamAMthI jee cavelA che. temane sakhAdhana karavAne mATe te aneApapanna deva A manuSyaleAkamAM AvavA cAhe che. ghaNA lAMbA samayathI jenI sAthe sneha hAya tene mitra kahe che. mAlyakALathI jenI sAthe maitrI hoya tene sakhA kahe che. hiteSI sajjanane sud kahe che. kAI eka kArTImAM sAthe rahenArane sahacara kahe che, jenI sAthe eLa khANa pIchANu hAya tene sAMgatika kahe che, // sU. 24 // lokAdhara-evaM lokoddadhota ke kAraNoM kA nirUpaNa devakRta udyotanA abhAve kayAM kayAM kAraNeAthI leAkamAM aMdhakAra vyApI jAya che, tenuM have sUtrakAra nirUpaNa kare che~~ 66 caddhi TALerdi ho dhayAre sicA" ItyAdi--(25) TIkA -nIcenA cAra kAraNeAne lIdhe leAkamAM drAMdhakAra ane bhAvadhakAra vyApI jAya che--(1) jinendra devanA nirvANu kALe, (2) ahaMta mannata dharma yucchinna zrI sthAnAMga sUtra : 03 43 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (vinamra) thaI javAthI, (3) pUrNAMgatanA viccheda thai javAthI (4) agni bujhAi javAthI. A kathananA bhAvA nIce pramANe che--jyAre jinendra deva nirvANu pAme che, tyAre leAkamAM dravyanI apekSAe aMdhakAra thai jAya che te utpAta rUpa hAya che, jemake chatrabhaMga thaI jAya tyAre rajanA uddAta thAya che, e ja pramANe chatrasamAnajinendra devanuM avasAna thavAthI lAkamAM aMdhakAra vyApI jAya che. STivAdanA agabhAgabhUta pU che. te pUrvamAM praviSTa je zruta che tene pUgata zruta kahe che. A pUgatanA viccheda thavAthI lekamAM dravyanI apekSAe adhakAra vyApI jAya che, kAraNa ke te utpAta rUpa heAya che. ane bhAvanI apekSAe paNa aMdhakAra vyApI jAya che. kAraNa ke ekAnta-suSamAdi kALamAM AgamA dikanA abhAva hoya che tathA jyAre agninA athavA dIpAdikAnA viccheda thaI jAya che, te mujhAI jAya che tyAre teo yujhratAnI sAthe ja lekamAM drazyanI apekSAe ja adhakAra vyApI jAya che. 66 aMdhakAranuM kathana karIne have sUtrakAra udyotanuM kathana kare che-- hoi noh " ityAdi--nIcenA cAra kAraNeAne lIdhe leAkamAM udyota (prakAza) thAI che--(1) jinendra devanA janma samaye, (2) ahu ta prabhu pratrajyA grahaNa kare tyAre, (3) tIrthaMkarAne kevaLajJAna thAya tyAre, (4) aheMta prabhu nirvANa pAme tyAre A cAra prasaMge lokamAM prakAza thAya che jayAre jinendra devanA janma thAya che tyAre devalAkamAMthI devAnuM Agamana thAya che. tyAre temanI devavrutine kAraNe ja leAkamAM udyota (prakAza) thAya che eja pramANe jyAre tIrthaMkara prabhu dIkSA grahuNa kare che, tyAre paNa leAkamAM prakAza thAya che, kAraNa ke te prasaMge paNa devAnuM Agamana thatuM hAya che. tIthaMkara prabhune jayAre kevaLajJAna utpanna thAya che tyAre paNa lAkamAM prakAza zrI sthAnAMga sUtra : 03 44 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che, kAraNa ke kevaLajJAnanI utpattinA mahimAthI samAkRSTa devAnuM tyAM Agamana thAya che eja pramANe jyAre aMta prabhu nirvANu pAme che tyAre paNa nirvANumahimA prakaTa karavAne lIdhe devAnuM A leAkamAM Agamana thAya che ane te kAraNe leAkamAM prakAza thAya che. " vaM navadhAre " ItyAdi----devAndhakAranA kAraNeApaNu leAkAndhakAranA kAraNeA jevAM ja samajavA, ahutAdi jyAre nirvANa pAme che, tyAre devaleAkamAM paNa eka antamudbhUta sudhI adhakAra vyApI jAya che tathA arhutanA janmAdi kALe leAkeAdyotanI jema devAdyota paNa thAya che . eja pramANe arhutanA janmAdi kALe devasannipAta (devAnuM eka sthaLe ekatrita thavAnuM) ane eja cAra kAraNeAne lIdhe devakAlikA paNa thAya che (devAnuM eka pachI eka e prakAre nirantara Agamanane dhruveAtkalikA kahe che) eja cAra kAraNeAne lIdhe devAnA pramAdajanita kAlAhala paNa thAya che. " ri DhALeCi'kRtri aa " ItyAdi-- eja cAra kAraNeAne lIdhe devendronuM manuSyaleAkamAM ghaNI ja tvarApUrNAMka Agamana thAya che. A sthAnAMgasUtranA tristhAnakanA pahelA uddezAmAM atajanmAdi traNa kAraNeAne lIdhe devendrAdi leAkAntika paryantanA devenA manuSyaleAkamAM zIghra AgamananuM jevuM kathana karavAmAM Avyu che, evu ja kathana ahIM paNu devendrathI laIne leAkAntika paryantanA devAnA tItha karajanmAdi rUpa cAra kAraNeAne lIdhe manuSyalekamAM zIghra Agamana viSe pazu thavuM joie. tyAM traNa kAraNeA prakaTa karavAmAM AvyA hatAM, kAraNa ke tyAM tristhAnakanI prarUpaNA karavAnI hatI; parantu ahIM catuHsthAnakanA adhikAra cAlatA heAvAthI te traNa kAraNeAnI sAthe nirvANumahimA rUpa ceAthuM kAraNa paNa ahIM prakaTa karavAmAM Avyu che. eja vAta 'nA gAyamAMLephri' ityAdi sUtra dvArA prakaTa karavAmAM Avela che. sU. 25 k zrI sthAnAMga sUtra : 03 45 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHsthita sAdhukI duHkhazayyA aura susthita sAdhukI sukhazayyA kA nirUpaNa ahIM tenA janmAdi prasaMge denA AgamananuM kathana karavAmAM AvyuM. have eja arhatenA pravacanamAM sthita sAdhunI dukhazayAnuM ane susthita sAdhunI sukhazayAnuM sUtrakAra be sUtre dvArA nirUpaNa kare che-- cAri gunAo vaNajAgo" ItyAdi--(ra) sUtrArtha-cAra duHkhazayyAe kahI che. pahelI duHkhazadhyAnuM svarUpa ke eka manuSya muMDita thaIne gRhasthAvasthAnA parityAgapUrvaka aNagArAvasthA aMgIkAra karI le che tyAra bAda te nigraMtha pravacana pratye zaMkA, vicikitsA, bhedasamA pannatA ane kaluSabhAva saMpannatAthI yukta thaI jAya che. te kAraNe te nitha pravacana pratye zraddhA rAkhatA nathI, tene pitAnI pratIti viSaya banAvate nathI, ane tene pitAnI rucine viSaya paNa banAvatuM nathI. A rIte nigraMtha pravacana para zraddhA nahIM rAkhate e, tenI pratIti nahIM karate eve, ane tenA pratye ruci nahIM rAkhata evo te zramaNa nigraMtha pitAnA manane vividha viSayamAM pravRtta thavA de che. A prakAranI paristhitimAM te dharmabhraSTa thaIne saMsAramAM ja paribhramaNa karanAre thAya che. A pahelI duHkhazA samajavI. bIjI vakhazayA A prakAranI che. keI eka manuSya muMDita thaIne agArAvasthAnA parityAgapUrvaka aNagArAvasthA dhAraNa kare che, paraMtu te svakIya lAbhathI saMtuSTa thato nathI, parakIya lAbhanI AzA kare che, tene mATe spRhA kare che. prArthanA kare che ane abhilASA seve che. A pramANe paranA lAbhanI abhilASAthI yukta thayela te pitAnA manane ahIM tahIM aneka viSayamAM zrI sthAnAMga sUtra :03 46 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhamavA de che. te evI paristhitimAM dharmabhraSTa thayele te nigraMtha saMsAramAM ja paribhramaNa karanAre thAya che. trIjI dukhazA A prakAranI je--kei eka manuSya muM Dita thaIne agArAvasthAnA parityAgapUrvaka aNagArAvasthA dhAraNa kare che aNagArAvasthA dhAraNa karavA chatAM paNa je te manuSya saMbaMdhI kAmagenI AzA kare che, spRhA kare che, prArthanA kare che ane abhilASA seve che, te e prakAre divya manuSya saMbaMdhI kAmagonI AzA, pRhA, prArthanA ane abhilASA karatA e te manane Ama tema aneka viSayamAM bhamavA de che. te evI pari. sthitimAM dharmabhraSTa thaIne te saMsAramAM paribhramaNa karanAro ja bane che. cethI duHkhazadhyAnuM svarUpa--kaI eka manuSya muMDita thaIne gRhasthAvasthAnA tyAgapUrvaka aNagArAvasthA aMgIkAra kare che tyAra bAda e vicAra kare che ke jyAre huM gRhasthAvasthAmAM hatuM tyAre sevakAdi pAse mArA zarIrane dabAvarAvatuM hatuM, ceLAvate hatuM, tenA para tela AdinuM mAliza karAvate hato, ane pANI Adi vaDe mArA zarIre khUba ja sArI rIte snAna karAvate hatuM, paNa jyArathI huM pravrajita thaI gayela chuM tyArathI mane zarIra dabAvarAvavAne mane paNa maLatuM nathI, zarIrane caLAvavAne, mAliza karAvavAne ane snAna karavAne paNa mane maLatuM nathI. A rIte saMvAhana AdinI te AzA kare che. te A prakAranI paristhitimAM te pitAnA mananI sthiratA gumAvI bese che ane manane aneka viSayomAM bhamavA de che te e nirodha dharmabhraSTa thaIne pitAnA saMsArane vadhAre che. A cothI duHkhazayA samajavI. sukhazasyAo paNa cAra kahI che. prathama sukhazayAnuM A prakAranuM svarUpa kahyuM che--keI eka manuSya muMDita thaIne amArAvasthAnA parityAga pUrvaka aNagArAvasthAne svIkAra kare che. te nirgatha pravacana pratye zaMkA rAkho nathI, kAMkSA rAkhatuM nathI, vicikitsA rAkhatuM nathI, kaluSa samApanna thata nathI ane bhedasamApana paNa thatuM nathI. A rIte taigraMtha pravacana pratye niH zrI sthAnAMga sUtra :03 47 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakita, ni:kAMkSita, nivi'cikitsita, bheMsamApanna rahita ane kaluSasamApannathI rahita hAvAne kAraNe te nigraMtha pradhacana para zraddhA rAkhe che, tenI pratIti kare che, tenA pratye ruci rAkhe che. A rIte nai pravacana pratye jene zraddhA utpanna thaI che, tene peAtAnI pratItinA jeNe viSaya manAvyA che, ane tene peAtAnI rucinA viSaya jeNe manAvyA che, eve te nitha peAtAnA manane sthira rAkhI zake che, tene game te viSayeAmAM bhamavA detA nathI. A prakAre zrutacAritrarUpa dharmanI ArAdhanA karanArA te nigraMtha saMsAramAM paribhramaNu karanArA eTale ke peAtAnA sasAra vadhAranAra hAtA nathI. khIjI sukhazayyAnuM svarUpa--kAI eka puruSa mu`Dita thaIne pratrajyA aMgIkAra kare che. tyAra bAda te svakIya lAbhathI ja saMtuSTa rahe che--parakIya lAbhanI AzA karatA nathI, spRhA (vAMchA, kAmanA) rAkhatA nathI, tene mATe prArthanA karatA nathI ane tenI abhilASA paNa rAkhatA nathI. A rIte parakIya lAbhanI AzA, spRhA AdithI rahita baneleA evA te niSratha potAnA manane nakAmA ane anucita viSayamAM bhamavA detA nathI. te kAraNe zrutacAritrarUpa dharmanI ArAdhanAmAM lIna thayele te ni tha saMsAranuM paribhramaNa karanAra thatA nathI paNa alpa sa'sAravALA bane che trIjI sukhazayyA A prakAranI kahI che--kAi eka puruSa suDita thaIne prayA aMgIkAra kare che. tyAra bAda te kadI paNa bdhi manuSya saMkha'dhI kAmalegAnI AzA, spRhA, abhilASA Adi karatA nathI. A rIte divya kAmalegAnI AzA na karanAra, spRhA na karanArA ane abhilASA na karanArA te nigraMtha peAtAnA manane nakAmA viSayamAM Amatema bhamavA dete nathI. A prakAre zrutacAritrarUpa dharmanuM ArAdhana karanArA te zramaNa nigraMtha peAtAnA saMsArane vadhAratA nathI. tene dIrgha athavA anaMtakALa paryaMta A sa`sAranuM paribhramaNa karavuM paDatu" nathI. ceAthI sukhazayyA A prakAranI kahI che--kAi eka puruSa muDita thaine pravrajyA grahaNa kare che. tetA manamAM evA vicAra Ave che ke-jo bhRSTanIrAgI, khaliSTa ane kalpa zarIravALA arhata bhagavAna anyatara, udAra, zrI sthAnAMga sUtra : 03 48 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalyANakAraka, vipula, prayata, pragRhIta, mahAnubhAga ane karmakSapakara evI tapasyA kare che, te mArAthI zireluMcanAdi janya AbhyapagAmikI ane aupakamiTI vedanAnu sArI rIte vedana zA mATe na thaI zake? tenA pratye kupita thavAnI zI jarUra che? adIna bhAvayukta thaIne zA mATe huM tene svIkArI na lauM? tenAthI mAre zA mATe vicalita pariNativALA banavuM joIe? je huM A AbhupagAmikI ane pakamikI vedanAne sArI rIte sahana nahI karUM, tenA pratye kupitabhAvayukta banIza, dInabhAvayukta banIza, ane vicalita pariNativALe banIza, te mAruM zuM thaze? Ama karavAthI te huM ekAntatA (saMpUrNa rUpe) pApI banI jaIza. paraMtu je huM tenA pratye kapita nahI banuM, dInabhAvayukta nahI banuM, ane mArA kartavya mAgamAMthI vicalita thayA vinA te vedanAne samatA bhAvapUrvaka sahana karI laIza te ekAntarUpe mArA karmonI nirjarA thaze. A prakAranA vicArathI prerAIne AbhyadayikI ane aupakramikI vedanAne sahana karanAra nigraMtha zrutacAtrirUpa dharmane ArAdhaka hovAne kAraNe saMsAramAM paribhramaNa karatA nathI. cethI sukhazadhyAnuM A prakAranuM svarUpa che. TIkArtha--ahIM "dukhazayA A padamAM 'dukhatpAdikI zayyA e madhyama padalapI samAsa che. te duHkhazayyA dravya ane bhAvanA bhedathI be prakAranI che. bhAMgyA tUTyA khATalA vagerene dravyarUpa duHkhazayA kahI zakAya. tathA mananA pariNAmene kAraNe duHzramaNutArUpa je bhAva utpanna thAya che temane bhAvarUpa khazayyA kahI zakAya che evI bhAvarUpa duHkhazayyA cAra kahI che- (1) pravacana pratye azraddhArUpa dukhazayyA, (2) paralAbha prArthanArUpa duHkhazayA (3) kAmAzaMsatArUpa duHkhazamyA ane (4) saMvAhanAdinI cAhanArUpa dukhazayyA. pahelA prakAranI duAkhazavyAnuM spaSTIkaraNa-keI gurukama jIva kezanuM laMcana karIne gRhasthAvasthAnA parityAgapUrvaka nirgatha paryAyane svIkAra karI zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ le che nigraMtha banavA chatAM bAhyAbhyantara parigrahathI vihIna e te ahaMta bhagavanta dvArA pratipAdita pravacanamAM azraddhA rAkhe che, tene e vicAra Ave che ke ahaMta zAsanamAM je jIvAdika tatva prarUpyAM che te zuM satya che ke mithyA che? A prakAre te dezarUpe (aMzata:) athavA sarvarUpe (saMpUrNa rUpe) zaMkAvALe bane che, tathA tene evo saMbhrama thAya che ke anya mata. vAdIonI mAnyatA paNa sAcI hoI zake che. vaLI te vicikitsita banI jAya che eTale ke phalanI bAbatamAM paNa saMzayayukta banI jAya che tathA te bhedasamApana paNa banI jAya che, eTale ke jinekta tatva jinaprarUpita svazAsana ane parazAsana (anya siddhAMta) eka ja prakAranI mAnyatA dharAve che ke viruddha mAnyatA dharAve che, A prakAranI muMjavaNane kAraNe buddhibhedavALe banI jAya che, tathA te kaluSa samApanna banI jAya che eTale ke aData pravacana mithyA che, evI viparIta mAnyatAvALa banI jAya che. A prakAranA bhAthI cuta thavAne kAraNe te na tha pravacana pratye zraddhA rAkhatA nathI, tene pitAnI pratItine viSaya banAvato nathI ane temAM ruci paNa rAkhatA nathI. A prakAranI pariNatithI yukta thayela ane natha pratyenI zraddhA AdithI vihIna bane te zramaNa nigraMtha vividha viSayamAM potAnA manane bhamavA de che. te kAraNe te dharmabhraSTa athavA dharmane virAdhaka thaI javAne kAraNe saMsAramAM paribhramaNa karyA kare che. A prakAranI pahelI bhAvarUpa dukhazayyA che. bIjI dukhazayyAnuM svarUpa--ahIM paNa pahelI dukhazadhyA jevuM kathana samajavuM. A dukhazayyAnA varNanamAM eTalI ja vizeSatA che ke te saMyata pitAne prApta thayelA AhArapANa AdithI saMtoSa mAnato nathI paNa anya saMyatane prApta thayelA AharAdinI AzA kare che. eTale ke te evI abhilASA rAkhe che ke anya saMyata ane te AhAradi ApI de. bAkInuM kathana mULAmAM kahyA anusAra samajavuM. trIjI dukhazayA-A dukhazayAnuM kathana mujArthI pramANe ja samajavuM ahIM devaloka athavA manuSyalaka saMbaMdhI kAmonI-zabdAdika viSayanI AzA rAkhanAra saMyata pitAno saMsAra vadhAre che, evuM samajavuM.. cothA prakAranI duHkhazA-ahIM evA saMtanI vAta karI che ke je pitAnI gRhasthAvasthAmAM bhegavelA caraNuM dabAvarAvavA Adi rUpa saMvAhanane, parimardana (mAliza) Adi sukhone yAda kare che ane saMyatAvasthAmAM e lAbhe na maLavAne kAraNe manamAM dukha anubhave che (zarIrane sukha upaje evI rIte tene dabAvarAvavuM tenuM nAma saMvAhana che zarIre pIThI, sukhaDa Adi caLavavI tenuM nAma zarIra dvartana che, zarIre telanuM mAliza karavuM tenuM nAma zrI sthAnAMga sUtra :03 50 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAtrAbhaMga che, jaLathI zarIranI zuddhi karavA rUpa nAnane gAtrakSAlana kahe che). bAkInuM kathana mUlArtho anusAra samajavuM. have sUtrakAra sukhazayyAnuM nirUpaNa kare che-tenA cAra prakAra kahyA che. dravya ane bhAvanI apekSAe tenA be prakAra paDe che. sukhakAraka palaMga Adine dravyarUpa sukhazA kahI zakAya, ane asthacittanI apekSAe suzramaNasvabhAvarUpa bhAva sukhazayyA samajavI. tenA cAra prakAra nIce pramANe che- (1) pravacana zraddhArUpa (2) paralAbhanI anicchA rUpa, (3) kAma pratye anAsakti rUpa ane (4) samatA bhAve vedanA sahana karavA rUpa. pravacana zraddhArUpa sukhazayyA-koI puruSa muMDita thaIne gRhasthAvasthAnA tyAgapUrvaka aNagArAvasthA svIkAre che. te saMyata nigraMtha pravacana pratye niHzakita, niSkAMkSita Adi parvokta bhAvathI yukta mana pariNAmavALo rahe che tethI te thatacAritrarUpa dharmanI samyak rIte ArAdhanA karIne pitAnA saMsArane alapa karI nAkhe che. parakIya lAbhanI anicchArUpa bIjI sukhazayyA-ahIM evA saMtanI vAta karI che ke pitAne prApta thayelA AhArAdithI ja saMtuSTa rahe che. anya saMyatane prApta thayelA AhArAdinI kAmanA Adi rAkhatA nathI. te kAraNe te paNa dharmane virAdhaka banato nathI-ArAdhaka ja bane che ane a5 saMsAravALA bane che. trIjI sukhazA-ahIM evA saMtanI vAta karI che ke je devasaMbaMdhI ke manuSya saMbaMdhI kAmabhoganI bilakula cAhanA karato nathI e saMyata paNa dharmabhraSTa thato nathI, paNa dharmane ArAdhaka banIne pitAne saMsAra ghaTADe che. cothI sukhazayyAsaMpanna saMyata huSTAdi pUrvokta vizeSaNavALA aheta bhagavaMtanI anyatara Adi pUrvokta vizeSa vALA tapakarmonuM cintavana karato thako AbhyapagamikI ane apakamikI vedanAne sahana karavAnI kSamatA pitAnA manamAM jAgRta kare che. zrI sthAnAMga sUtra :03 51 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have A sUtramAM AvatA huSTAdi vizeSaNane artha spaSTa karavAmAM Ave che- A vedanAo AvI paDI tyAre ahaMta bhagavAna harSathI yukta rahyA hatA, tethI temane "ha" vizeSaNa lagADayuM che, zokathI rahita hovAne kAraNe temane AnaMdita kahyA che, javarAdi rogothI rahita hovAne kAraNe temane ArogyarU5 (naregI) kahyA che ane trIza atizaya rUpa sAmarthya vALA hevAne lIdhe temane balika kahyA che A eka ja bhAva pUre karIne mokSagAmI thanArA hovAthI temane kahyuM zarIravALA kahyA che. temanAM tapa karma kevAM hatAM te "kanyatALa" Adi vizeSaNethI prakaTa karavAmAM Avela che. A padano bhAvArtha e che ke temanAM tapa karmo 12 prakAranA tapa karmo vaDe ekatama rUpa banI gayAM hatAM. "udAra" vizeSaNa e prakaTa kare che ke temanAM tapa karmo aprApta vastunI prAptinI abhilASArUpa AzaMsA deSathI rahita hovAne kAraNe uttama hatAM. " kalyANa" pada dvArA e vAta prakaTa thaI che ke te tapaHkarmo ziva sukhanA janaka hatAM. "vipu" padathI e prakaTa karavAmAM AvyuM che ke te ghaNA ja divasothI anuSThita hovAthI cha mAsika Adi aneka lAMbA kALavALA hatAM " prayata" pada e prakaTa kare che ke te pramAdAdithI rahita hovAne kAraNe utkRSTa yAna sadaza hatAM. pragRhIta" pada e prakaTa kare che ke te tapa:kamane Adara bhAvapUrvaka svIkAra karavAmAM Avyo hate. "mahAnubhAgamAMthI temAM acitya atizayatA prakaTa thAya che eTale ke te tapa:ka mahAprabhAva yukta hatAM ane mokSa sAdhanabhUta hovAne kAraNe teo karmakSayanA kAraNabhUta hatAM. te saMyata e vicAra kare che ke AvA AvA tapa karmone ahaMta bhagavae AcaraNaya gaNIne je aMgIkAra karI lIdhAM hatAM te AbhupagamikI vedanAne (brahmacarya, bhUmizayana, kezakuMcana, AtApanA Adi janya vedanAne) ane aupakramikI vedanAne ( javara, atisAra Adi gajanya veda zrI sthAnAMga sUtra :03 5 2 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAne) zA mATe huM samatAbhAve sahana na karUM ? tene evo vicAra Ave che ke A vedanAe te karmanirbhara karIne AyuSya kamano kSaya karanArI che. " sa' ! te te vedanAne zA mATe samatA bhAvapUrvaka-mukhAdi para udAsInatAne bhAva lAvyA vinA huM sahana na karuM? "no me" krodhAdinA tyAgapUrvaka abhivAdanapUrvaka tene kema sahana na karUM ! "o titikSe adIna bhAve-madhyastha bhAve tene zA mATe sahana na karUM ! "no adhyAyAmi " tene sahana karavAne zA mATe daDhatApUrvaka tatpara na banuM! je huM evuM nahIM karuM te mAre jJAnAvaraNIya Adi karmarUpI kArAgRhamAM duHkha ja sahana karavuM paDaze-huM karmonuM AvaraNa haThAvavAne samartha thaI zakIza nahI. je huM te vedanA Adine samatA bhAve sahana karI laIza te mArA karmonI ekAnta rUpe nirjarA thaI jaze. A prakAranI vicAra dhArAthI prerAIne te dharmabhraSTa thatuM nathI, paNa dharmane ArAdhaka banIne pitAne saMsAra ghaTADe che. sU, ra7 cAra prakArake purUSajAta viSayaka caudaha caturbhagI kA nirUpaNa uparyukta duHkhazayyAovALA guNarahita ane guNasaMpanna jIva heya che temane mATe zuM karavuM joIe te vAtane prakaTa karavA mATe sUtrakAra kahe che ke-"vAri gavALikanA pattA " ItyAdi (28) cAra avAcanIya kahyA che--jemake (1) avinIta, (2) vikRti pratibaddha (3) avyavazamita prAbhata ane (4) mAyI. je cha vAcanAne pAtra hotA nathI temane avAcanIya kahe che. jemAM vinayarahita hoya che temane avinIta kahe che. ghI Adi rUpa vikRtimAM je pratibaddha (Asakta) hoya che temane vikatipratibaddha kahe che. jene koI ati tIvra hoya che jene krodha kaI paNa prakAre upazAnta thato nathI tene anupazAnta koSa samApanna athavA tIvra kodhI kahe che e chaLakapaTavALA hoya che temane mArI kahe che. avinIta AdithI viparIta eTale ke vinIta Adi che vAcanAne gya gaNAya che. su28 zrI sthAnAMga sUtra :03 5 3 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSa vizenuM pratipAdana karavAne mATe have sUtrakAra 14 bhAMgAothI pratibaddha sUtronuM kathana kare che- "vattAri pachAtA" ItyAdi- sUtrArtha-cAra prakAranA puruSe kahyA che-(1) AtmabharI ne parabhara (svArtha sAdhakane AtmabharI ane parArthasAdhakane parabhara kahe che) (2) parabhara ne Atmabhari, (3) Atmabhara ane parabhara ane (4) ne AmaMbhari ne parabhara (1) A pramANe paNa cAra prakAranA puruSe kahyA che-(1) durgata durgata nAmavALo, (2) durgata sugata nAmavALe, (3) sugatargata nAmavALe ane (4) sugata sugata nAmavALo (2) vaLI puruSanA A pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) dugata-durvata, (2) durgata-suvrata, (3) sugata-durghata ane () surata-suvrata (3) A pramANe paNa cAra prakAranA puruSe kahyA che-(1) durgata-dupratyAnanda, (2) durgata supratyAnanda ItyAdi cAra prakAra. (4) A pramANe paNa cAra prakAranA puruSe kahyA che-(1) durgata-dutagAmI, (2) durgA-sumatamAmI ItyAdi cAra prakAra (5) A pramANe paNa cAra prakAranA puruSe kahyA che--(1) durga-durgatigaMta, (2) durgata-sugatigata ItyAdi cAra prakAra (6) A pramANe cAra prakAranA puruSe paNa kahyA che-(1) tamastama svarUpa (2) tame jyoti svarUpa, (3) jAtistama svarUpa ane (4) ti jAti svarUpa (7) puruSanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) tamasta bala. (2) tame tibala, (3) ti tamebala ane (4) jyoti jyotibala (8) puruSanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) tamobala prajavalana, (2) tame bila prajavalana ItyAdi cAra prakAra (9) nIce pramANe cA2 puruSa prakAra paNa kahyuM che-(1) parijJAtaka parijJAta saMjJa (2) parijJAta saMjJa ne parijJAta karma, (3) parijJAtakamAM ane parijJAta saMjJA (4) ne parijha takarmA ne parijJAta saMjJa (1) puruSanA A pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) parisAtakarmA ne parijJAta gRhAvAsa, (2) parijJAta gRhAvAsa ne parijJAta karyA ItyAdi cAra prakAra. (11) puruSanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che -(1) parijJAta saMjJA zrI sthAnAMga sUtra : 03 54 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne parijJAta gRhAvAsa, (2) parijJAta gRhAvAsa ne parijJAta saMjJa ItyAdi cAra prakAra (12) nIce pramANe cAra prakAranA puruSo paNa kahyA che-IhAtha ne parArtha, (2) parArtha ne IhAtha ityAdi cAra prakAra (13) - puruSanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) eka vaddhamAna ekama hIyamAna, (2) ekamAM vaddhamAna ane bemAM hIyamAna ItyAdi te cAra prakAre. (14) pahelA sUtrane bhAvArtha-pahelA bhAMgAne bhAvArtha nice pramANe chekoI eka puruSa e hoya che ke je kevaLa Atmabhari (pitAnuM ja piSaNa karanAro athavA svArtha sAdhaka) hoya che, paNa parArthasAdhaka hete nathI. jina kalpika sAdhune A prakAramAM gaNAvI zakAya. bIjA bhAMgAne bhAvArtha-keI eka puruSa e hoya che ke je parArtha sAdhaka hoya che paNa svArtha sAdhaka hotuM nathI. A prakAramAM ahaMta bhagavAna AvI jAya che kAraNa ke teo svArtha sAdhaka hetA nathI paNa parArtha sAdhaka hoya che paramAnanda saMdoha (samUha) prApti karAvanArA hoya che. trIjA bhAMgAmAM svArtha sAdhaka ane parArthasAdhaka sthavira kalpikane gaNAvI zakAya che, kAraNa ke dhArmika anuSThAnethI teo potAnuM paNa bhaluM kare che ane siddhAntanI dezanA dvArA anya jIvonuM paNa bhaluM kare che. svapara anupakArI koI paNa mugdha buddhivALA (viveka rahita) puruSane cothA bhAMgAmAM samAveza thAya che kAraNa ke te puruSa Atmabhari (svAI sAdhaka-pitAnuM hita sAdhanAre) paNa hoto nathI ane anyanuM hita sAdha nAre paNa hotuM nathI. athavA je ravecchAcArI (svachaMdI) hoya che tene paNa A bhAMgAmAM samAveza thAya che. lokottara puruSenI apekSAe A cAra bhAMgAnuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. laukika puruSanI apekSAe paNa A cAra bhAMgAnuM yathAyogya kathana thavuM joIe, zrI sthAnAMga sUtra :03 55. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahI ceAthA bhAMgAmAM je khannenA anupakArI puruSa kahyo che te dutA ja hAI zake che. tethI have sUtrakAra te dutanI prarUpaNA kare che kai eka puruSa eve! hAya che ke je pahelethI ja dhanahIna hAya che athavA jJAnAdi rUpa ratnAthI rahita haiAya che-daridra hAya che-ane bhaviSyamAM paNa evA ja cAlu rahe che athavA pahelAM je dravyanI apekSAe dugata hAya che te pAchaLathI bhAvanI apekSAe paNu duta khanIjAya che. evA puruSanA khIjA sUtranA prathama bhAMgAmAM samAveza thAya che. eja pramANe khAkInA traNa bhAMgAnA bhAvAya paNa samajI leve, ahI" " sugata-sugata " nAmanA je bhAMgeA che tenA bhAvAtha nIce pramANe che--koI eka puruSa eve hAya che ke je dravyanI apekSAe paNa surata sapanna hAya che ane jJAnAdi ratnarUpa bhAvathI paNa saMpanna hoya che. trIjA sUtranA cAra bhAMgAnuM spaSTIkaraNa-(1) duga ta-dutanA bhAvA kAi eka puruSa evA hAya che ke je daridra paNa hoya che ane samyagdatathI rahita paNa hoya che. athavA "dughdha" A padanI saMskRta chAyA 'tuva'" durvyaya thAya che. A saMskRta chAyA pramANe A bhAMgAnA nIce pramANe bhAvA thAya che keAI puruSa evA hAya che ke je peAtAnA dhananA durvyaya kare che athavA AvakanA vicAra karyAM vinA kharca kare che, ane samyagdatathI paNa rahita hAya che. (2) kei eka puruSa evA hoya che ke je dugata DAyA chatAM paNa niraticAra niyamavALA hAya che, athavA susthAnamAM samucita thaya karanArI hAya che athavA peAtAnI AmadAnI pramANe vyaya karanArA hAya che. koi eka puruSa evA hoya che ke je suvrata sa'panna heAvA chatAM paNa duSya ya kAraka sAdya vyApAramAM dravyAdinA vyaya karanArA hoya che (4) kei eka puruSa evA hoya che ke je suvrata sa'panna paNa hoya che ane suyakAraka paNa hAya che, zrI sthAnAMga sUtra : 03 56 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothA sUtranA cAra bhAMgAnuM spaSTIkaraNa-(1) keI eka puruSa e hoya che ke je dugata hoya che ane ghaNuM muzkelIthI AnaMdita karI zakAya e hoya che e puruSa upakArIonA upakArane ja mAnatA nathI (2) kaI puruSa e hoya che ke je durgata te hoya che paNa upakArIjanene upakAra mAnanAro hoya che. (3) keI eka puruSa e hoya che ke je sugata (dhanAdithI saMpanna) heAya che, paNa ghaNuM muzkelIthI khuza karI zakAya e athavA upakArIne upakAra na mAnanAre hoya che. (4) ke I eka puruSa e hoya che ke je sugata paNa hoya che ane saraLatAthI khuza karI zakAya e athavA upakArIne upakAra mAnanAre paNa hoya che. pAMcamAM sUtranA cAra bhAMgIne bhAvArtha-(1) koI puruSa durgata (daridra) paNa hoya che ane durgatigAmI (narakAdi gatimAM janAra) paNa hoya che. (naraka Adi durgatimAM javAnA svabhAvavALA puruSane durgatigAmI kahe che. (2) koI eka puruSa durgata daridra) te hoya che paNa sugatigAmI (devAdi gatiomAM gamana karavAnA svabhAvavALA) heya che. (3) keI eka puruSa e hoya che ke je surata (dhanAdithI saMpanna) te hoya che paNa durgatigAmI heya che (4) keI eka puruSa sugata paNa hoya che ane sugatigAmI paNa hoya che. - chaThThA sUtranA cAra bhAMgAonuM spaSTIkaraNa-(1) keI eka puruSa e hoya che ke je mRgAputranI jema pahelAM paNa dugata hoya che ane pAchaLathI paNa durgatine prApta karanAre hoya che. tenA duHkha vipAkanuM varNana vipAka sUtranA prathama adhyayanamAMthI vAMcI levuM. (2) daDhaprahArI ceranI jema ke eka puruSa pahelAM te durgata hoya che paNa pAchaLathI sugatine prApta karanAro hoya che (3) subhUma nAmanA AThamAM cakavatanI jema keI puruSa pahelAM sugata hoya che paNa pAchaLathI durgatine prApta karanAre hoya che (4) bharata cakravartInI jema keI eka puruSa e hoya che ke je pahelAM paNa sugata hoya che ane pAchaLathI paNa sugatigata paNa hoya che. sAtamAM sUtramAM puruSonA nIce pramANe cAra prakAra batAvyA che-(1) koi eka puruSa e hoya che ke je pahelAM paNa jJAnarahita hovAne lIdhe aMdhakAra samAna hoya che ane pachI paNa te jJAnarahita ja cAlu rahevAne kAraNe aMdhakAra samAna ja rahe che. (2) koI eka puruSa e hoya che ke je pahelAM jJAnarahita athavA prasiddhirahita hovAne kAraNe aMdhakAra samAna hoya che paNa tyArabAda jyAre te jJAnanuM upArjana karI le che athavA pitAnA darya Adi guNethI prasiddhi prApta karI le che tyAre jAtisamAna banI jAya che. (3) kei eka puruSa e hoya che ke je pahelAM jJAnAdithI saMpanna hovAne kAraNe jyoti samAna hoya che, paNa tyAra bAda keI nimittane laIne zrI sthAnAMga sUtra 03 57 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna athavA prasiddhithI rahita thaI javAne kAraNe aMdhakAra samAna banI jAya che. (5) koI eka puruSa pahelAM paNa nathI yukta hovAne kAraNe jAtisamAna hoya che ane pachI paNa jJAnarUpa prakAzathI prakAzita rahevAne kAraNe tisamAna ja cAlu rahe che. AThamAM sUramAM puruSanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) kaI eka puruSa e hoya che ke je pahelAM paNa durAcArI hovAthI aMdhakAra samAna malina svabhAvavALa hoya che ane AgaLa jatAM paNa durAcArI ja rahevAne kAraNe aMdhakAratulya malina svabhAvavALe ja cAlu rahe che. e te puruSa asadAcAravALe athavA ajJAnI athavA nizAcara (cora Adi) hoya che. (2) koI eka puruSa pahelAM te durAcArI (kukarmakArI) hevAthI malina svabhAvavALa hoya che, paNa AgaLa jatAM je tibelA jJAna ja jenuM bala che tene athavA jJAnasaMpanna puruSane jyotirbala kahe che ) thaI jAya che. athavA sUryAdikene prakAza ja che baLa jenuM e thaI jAya che athavA sUryAdinA prakAzamAM ja che baLa jenuM e thaI jAya che. eve te puruSa pahelAM asadAcAra saMpanna pachI jJAnI hoya che athavA dinacArI hoya che. (3) ke puruSa e heya che ke je pahelAM jatisaMpanna (satkarma kArI ) hevAthI ujajavaLa svabhAvasaMpanna hoya che, paNa AgaLa jatAM te tamebala saMpana-malina svabhAvavALo banI jAya che-ajJAnarUpa baLavALe banI jAya che athavA aMdhakAramAM pitAnuM baLa prakaTa karanArI banI jAya che e puruSa sadAcArI ajJAnI jIva hoya che athavA kaI kAraNane lIdhe corI karavAnA kAryamAM paDI gayele jIva hoya che. (4) koI eka manuSya evo hoya che ke je pahelAM paNa satkarmakArI hovAthI jAtisaMpana hoya che ane pAchaLathI paNa tirbala ( jJAna ja che baLa jenuM evo athavA sakarmakArI hovAthI ujajavala svabhAvavALo ja) cAlu rahe che jyotibala saMpanane A prakArane artha paNa thaI zake che-sUryAdine prakAza ja jenuM baLa hoya evA puruSane jyotirbala saMpanna kahe che. athavA sUryAdine zrI sthAnAMga sUtra :03 58 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAza thatAM ja jene baLa prApta thAya che evA puruSane jyotibala saMpanna kahe che. e te puruSa sadAcArI jJAnI athavA divasa corI hAya che. AThamAM sUtramAM nIce pramANe cAra prakAranA puruSe kahyA che-(1) kaI eka puruSa e hoya che ke je pahelethI ja tama saMpanna (durAcArI) hevAthI maline svabhAvavALA hoya che ane pAchaLathI paNa tamobala purajana (tamogala prajavalana) eTale ke aMdhakArarUpa balathI athavA mithyAjJAna rUpa balathI saMpanna rahe che eTale ke mithyAjJAnamAM ja rata rahyA kare che. e jIva kAM te micchAdaSTi hoya che, athavA rAtricara era hoya che. athavA tamobalane artha A pramANe paNa che-tama (aMdhakAra)ja che baLarUpa jemAM athavA tema ja che baLa jenuM evA manuSyane tamebala saMpana kahe che. e te tabala. saMpanna manuSya asadAcArI, mithyAjJAnI athavA nizAcara (cera) hoya che. A tabalamAM jene anurAga hoya che te puruSane tamebala paraMjana kahe che. e tame balapuraMjana mithyAjJAnIeAmAM athavA ceramAM anurAga rAkhanAre puruSa paNa hoI zake che. (2) koI eka manuSya e heya che ke je pahelAM te tamAsaMpanna (durAcArI) hevAthI malina svabhAvavALA hoya che, paNa pAchaLathI tibaMlakaraMjana-sUryAdinA prakAzarUpa baLamAM anurakta thaI jAya che. e te manuSya asadAcArI jJAnAnurAgI athavA divAcara-sAdhu puruSa hoya che. athavA jAti ja jenuM baLa che tene tirbala kahe che. e tirbala kAMte jJAnI hoya che athavA te dinacara hoya che. temanA pratye anurAga rAkhanAra manuSyane jyotirbalaparaMjana kahe che. () koI eka puruSa jAtisaMpana (sadAcArI) hovAthI susvabhAvavALe hoya che, chatAM paNa tame balapraraMjana-mithyAjJAna Adi pratye anurAga rAkhanAro hoya che. eve te manuSya sadAcArazALI ajJAnI hoya che athavA nizAcara hoya che. (4) kaI eka manuSya e heya che ke je pahelAM paNa zrI sthAnAMga sUtra :03 59 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadAcArI hovAthI susvabhAvavALo hoya che ane pachI paNa tirbalapuraMjana ja rahe che. evo te manuSya sadAcArazIla jJAnI hoya che athavA divAcara-sAdhu manuSya hoya che. athavA "paraMm" A padanI saMskRta chAyA "kannaraH thAya che. A saMskRta chAyA levAmAM Ave te cAra bhAMgA A pramANe bane che-(1) keI eka manuSya evo hoya che ke je tamaH (aprasiddha) hoya che ane aMdhakArarUpa baLathI cAlatAM lajajA anubhave che. A prathama prakAramAM apra. siddhivALe prakAzacArI sAdhupuruSa gRhIta thaye che bIjA prakAramAM aMdhakAracArI (nizAcara) cora Adi gRhIta thayA che. trIjA bhAgamAM prakAzacArI sAdhujana gRhIta thayA che. ane cothA bhAMgAmAM kaI kAraNane AdhIna thaIne aMdhakAramAM ja cAlanAra manuSya gRhIta thayo che. athavA "jha nI saMskRta chAyA "prajavalana" paNa thAya che. A saMskRta chAyAnI apekSAe vicAra karavAmAM Ave te je ajJAnanA baLathI athavA aMdhakAranA baLathI, jJAnanA baLathI athavA prakAzanA baLathI prajavalita thAya che-darpayukta thAya che, evo manuSya grahaNa karavAmAM Avyo che, ema samajavuM. mAM dRSTie paNa ahIM cAra bhAMgAe samajI levA joIe. dasamAM sUtramAM puruSonA je cAra prakAra kahyA che tenuM spaSTIkaraNa A pramANe cha- 1) koI eka puruSa evo hoya che ke je parijJAtakarmA hAya che-eTale ke sAvadya rU karmonA svarUpane jJAtA hoya che, ane tenA svarUpane jANIne pratyAkhyAna parijJAthI temane parityAga karI nAkhanAro hoya che, chatAM paNa te AhArAdi saMjJAone jANakAra hete nathI. evo jIva rasamRddha (2salolupa) saMta hoya che athavA zrAvaka hoya che (2) keI eka puruSa evo hoya che ke je sadabhAvanAthI bhAvita (yukta) hovAne kAraNe parijJAna saMzAvaLe te hoya che, paNa te sAvadya vyApAramAM pravRtta hovAthI parijJAta. karmo hete nathI. e te manuSya zrAvaka hoya che. (3) koI eka manuSya e hoya che ke je sAvadha AdinA svarUpane paNa jANakAra hoya che ane zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | = = - - parijJAna saMjJAvALe paNa hoya che, evo jIva prakRSTa kriyAvALe muni hoya che athavA pratimApratipanna zramaNe pAsaka hoya che. (4) kaI eka manuSya evo hoya che ke je parijJAta kama paNa heta nathI ane parijJAta saMjJA. vALe paNa letA nathI. e te manuSya asaMyata hoya che. 11. mAM sUtramAM je cAra prakAranA puruSe kahyA che, te cAre prakAranuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che -(1) koI eka puruSa evo hoya che ke je pite sAvadya vyApAramAM pravRtta thatuM nathI, anyanI pAse sAvadya vyApAra karAvate paNa nathI ane sAvaghavyApAra karavAnI anumodanA paNa karatA nathI. chatAM pite prajita thatuM nathI. Avo puruSa apravajita gRhastha hoya che. (2) keI eka puruSa evo hoya che ke je prajita te heya che paNa te parijJAtaka hotuM nathI tethI te pite sAvadya vyApAra kare che, anyanI pAse sAvadya vyApAra karAve che ane sAvaghavyApAro karanAranI anumodanA paNa kare che. evo manuSya duSpavRjita hoya che. (3) keI eka manuSya e hoya che ke je parijJAta karyA paNa hoya che eTale ke pite sAvadha vyApAra karatuM nathI, karAvatA nathI ane karanArane anamedate paNa nathI parijJAta gRhAvAsa paNa hoya che-prajita hoya che evo te sAdhu hoya che. (4) keI eka puruSa evo hoya che ke je parijJAtakamAM paNa hota nathI ane parijJAta gRhAvAsa paNa hoto nathI e te asaMyata hoya che. (11) bAramAM sUtramAM je cAra prakAranA puruSe kahyA che tenuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-- (1) koI eka puruSa evo hoya che ke je viziSTa guNenuM sthAnaka hovAne lIdhe parijJAta saMjJAvALe hoya che, paNa gRhastha hovAne kAraNe te parijJAta gRDAvAsa (tyakta gRhAvAsavALe) hete nathI. pratimA dhArI zrAvakane A prakAramAM gaNAvI zakAya che. (2) koI eka manuSya evo hoya che ke zrI sthAnAMga sUtra :03 61 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je parajJAta gRhAvAsa (tyakta gRhAvAsavALe!) hoya che, paNa te tyakta Ara bhavALA hotA nathI. eTale ke sAdhu hovA chatAM paNa ArabhanA parityAga na karI zakanAra duprajita jIvane A prakAranA puruSa kahI zakAya che. (3) koi eka puruSa evo hoya che ke je parajJAta sa jJAvALe paNu hoya che ane pirajJAta gRhAvAsavALA paNa hoya che. evA jIva sayata (sAdhu) hoya che. (4) kAI eka puruSa eve! hAya che ke je parijJAta saMjJAvALA paNa hAtA nathI ane rijJAta gRhAvAsavALA paNa hAtA nathI. sAmAnya gRhasthajanane A prakArane puruSa kahI zakAya che. (parijJAta gRDhAvAsa-gRhAvAsanA svarUpane jANIne tenA parityAgapUrvaka pratrajyA aMgIkAra karanAra. ) 66 * " cattAri purisajAthA " ItyAdi, 13 mAM sUtramAM je cAra prakAranA puruSA kahyA che tenuM spaSTIkaraNa~(1) ke.i eka puruSa evA hoya che ke je A janmanA bhAgepalega rUpa sukhanI icchAvALA hoya che eTale ke aihika bhAgasukhAthI hAya che paNa parabhavanA devaloka AdinA sukhanI IcchAvALA hAtA nathI evA puruSane " ihAthI neA parAthI ' rUpa pahelA prakAramAM gaNAvI zakAya che. athavA phthaeN" A padanI saMskRta chAyA ,, ramyaH paNa thaya che. A saMskRta chAyAnI apekSAe pahelA bhAMgA A prakAranA bane che. kAI eka puruSa evA hAya che ke je A janma paraAsthA rAkhanArA hAya che paNa parabhavanA sukhAdimAM AsthAvALA hAtA nathI. evA puruSa nAstika hAya che. khAkInA traNa bhAMgA A pramANe samajavA--(2) kAI eka puruSa " vacce no rUsthe " evA hoya che ke je paraleAkanA sukhanI abhilASA athavA AsthAvALA hAya che paNa A lAkanA sukhanI abhilASA athavA AsthAvALA hAtA nathI. (3) " hasthe vacce vi" koI eka puruSa A lAkanA sukhanI icchA tathA AsthAvALA paNa hoya che sukhanI paNa icchA ane AsthAvALA hoya che. (4) no kAI eka puruSa AlAkanA sukhanI IcchA ke AsthAvALA hAtA nathI ane paralAkanA sukhanI IcchA ke AsthAvALA paNa hAtA nathI. k ane paraleAkanA sthe-no patthe ' zrI sthAnAMga sUtra : 03 6 2 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIjA bhAMgAmAM bAlatapasvIne, te prakAranI zraddhAvALA puruSane athavA sAdhune mUkI zakAya che. trIjA bhAMgAmAM suzrAvakane ane ceAthA bhAMgAmAM mUDha athavA kAlasaukarika jevA puruSAne mUkI zakAya che. "" caudamAM sUtramAM je cAra prakAranA puruSA kahyA che tenuM spaSTIkaraNa--(1) koI eka puruSa eve! hAya che ke je eka khAkhatamAM-jemake zrutamAM tA AgaLa vadhatA jAya che eTale svAdhyAya karatA karatA zratajJAnamAM te AgaLa vadhatA jAya che parantu trIjI khAkhatamAM hIyamANu thatA rahe che jemake samyag danathI rahita thatA jAya che. kahyuM paNu che ke- gad gadda yadumutra ''ityAdi. A gAthAnA bhAvAtha nIce pramANe che--puruSa jema jema bahuzruta-mahu zAstrajJa thatA jAya che, sa'mata (leAkeA dvArA tenA abhiprAyane svIkAravAmAM Ave evA ) thatA jAya che, ane ziSyeAnA samUhathI yukta thate jAya che, tema tema jo te saMzayayukta paNa thatA jAya te te siddhAnta pratyenIka-siddhAnta pratikUla paNa thatA jAya che. (2) kAI eka puruSa evA hoya che ke je ekalA zrutamAM te vRddhi pAmatA rahe che, parantu samyag dana ane vinayathI rahita thate jAya che. eTale ke te zrutajJAna te vadhAre che paNa samyagUdana ane vinayanI vRddhi karatA nathI paNa tenAthI vihIna thatA jAya che. (3) kAI eka puruSa evA hAya che ke je emAM zruta ane anuSThAnamAM AgaLa vadhatA jAya che, paNu ekathI samyagdarzanathI ja vihIna thatA jAya che. (4) kAi eka puruSa evA hAya che ke je zruta ane anuSThAnamAM te vRddhi karatA rahe che paNa samyagdarzana ane vinayathI rahita thatA jAya che. athavA--(1) kAi eka puruSa jJAnamAM vadhatA jAya che paNa rAgathI rahita thatA jAya che. (2) koI eka puruSa ekamAM (jJAnamAM) vadhatA jAya che, paNa emAM ( rAga ane dveSathI ) ghaTatA jAya che. (3) kAi puruSa emAM (jJAna ane sayamamAM) vadhatA jAya che paNa rAgathI rahita thatA jAya che. (4) kAI puruSa jJAna ane sayamamAM vadhatA jAya che ane rAga ane dveSamAM ghaTatA jAya che. athavA--(1) kAI puruSa eka khAmatamAM-krodhamAM vRddhi karatA rahe che pazu mAyAthI rahita banatA jAya che. (2) keAI puruSanA krodhanI vRddhi thatI rahe che paNa mAyA ane leAbhanI hAni thatI rahe che. (3) koI puruSanA krodha ane mAnanI vRddhi thatI rahe che, paNa mAyA ghaTatI jAya che. (4) kAI puruSanA koSa ane mAnanI vRddhi thatI rahe che paNa mAyA ane leAbha ghaTatA jAya che. zrI sthAnAMga sUtra : 03 6 3 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA--< vena >> A pada te padma dvArA mAyayA " 8 mAyAthI 'A rIte gRhIta karI che ? 46 napuMsakaliMganuM pada che. chatAM Apa te prakAranA strIliMga vAcaka zabdane kevI ,, mAyAthI ? A pada ' uttara~~ahI. ' zvetamAcAvena vastunA mAyArUpa eka vastuthI " A prakAranA arthanuM vAcaka che. A rIte mAyArUpa vastunI sAthe liMganI samAnatA AvI javAthI bhinna bhinna liMgatAnI zakAnuM nivAraNa thaI jAya che. / sU. 295 kanthaka ke ddaSTAMtase purUSajAta kA nirUpaNa " cattA, jaMganA chattA " ityAdi-- ( sU. 30 ) sUtrA--kanthaka (azva vizeSa )nA cAra prakAra kahyA che-(1) AkINu -AkINuM, (2) AkINu -khaluMka, (3) khaluMka-makINu ane (4) khaluMka-khaluMka eja pramANe puruSAnA paNa cAra prakAra kahyA che. jemake 'AkINu -AkINuM ' vagere cAra prakAra upara mujaba samajI leA. " kanthakanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-- (1) kINuM-khAkINa rUpe vihArI, (2) AkINu khaluka rUpe vihArI (3) khaluMka-AkI' rUpe vihArI ane (4) khaluMka-khaluMka rUpe vihArI, eja pramANe puruSAnA pazu "AkI-AkI rUpe vihArI " Adi cAra prakAra samajavA. za kanthaka (azva)nA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che--(1) jAtisa''panna nA kulasa'panna, (2) kulasa'panna nA jAtisaMpanna, (3) jAtisa'panna ane kulasapanna ane (4) nA jAti'panna nA kulasapanna eja pramANe purUSAnA paNa " jAtisa'panna ne kulasapanna " Adi cAra prakAra samajavA. 53) kanthakanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che--(1) jAtisa'panna ne alasa panna, (2) khalasa'panna nA jAtisa`panna, (3) jAtisa'panna ane balasaMpanna (4) nA jAtisa panna nA balasa`panna. eja pramANe puruSanA paNu " jAtisa panna nA alasapanna " Adi cAra prakAra samajavA, (4aa kathakanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che--(1) jAtisa'panna nA rUpa sapatna, (2) rUpasa panna nA jAtisa'panna, (3) jAtisa'panna ane rUpa zrI sthAnAMga sUtra : 03 6 4 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapanna (4) nA jAtisa panna nA rUpasa`panna eja pramANe puruSAnA paNu " jAtisaMpanna nA rUpasa'panna " Adi cAra prakAra samajavA. (5) kanthakanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che--(1) jAtisa panna nA jayasa`panna ItyAdi cAra prakAra samajavA. eja pramANe puruSAnA pazu " jAtisapanna nA jayasa'panna '' ItyAdi cAra prakAra samajavA. 6aa H eja pramANe kulasapanna ane alasapanna pado vAparIne paNa catubha raMgI manAvI levI. chA eja pramANe kulasapanna ane rUpasapanna A be pade vAparIne paNa cAra bhAMgA kahevA joI e. 185 eja pramANe kulasapanna ane jayasa'panna, A be pado vAparIne paNa cAra bhAMgA banAvavA joie. hA eja pramANe khalasapanna ane rUpasapanna A e pAnA cAgathI catulagI manAvavI joIe. 10na pramANe khalasapanna ane jayasaMpannanA cegayI agiyAramI catu joie. (11) eja pramANe 'rUpa sauMpanna nA jayasapanna ItyAdi cAra bhAMgAvALI khAramI caturbhUMgI paNa samajI levI. 1rA , dAntika puruSa sUtramAM paNa A prakAranI ja khAra caturbha gI samajI levI joI e. puruSAnA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-- (1) siMha rUpe (gRhasthAvAsamAMthI ) nIkaLIne siha rUpe vihAra kara nAra, (2) siMharUpe nIkaLIne ziyALa rUpe vihAra karanAra, (3) ziyALa rUpe nIkaLIne siMharUpe vihAra karanAra ane (4) ziyALa rUpe nIkaLIne ziyALa rUpe ja vihAra karanAra. 135 TIkA -- --A 30 mAM sUtramAM cAra bhAMgAvALA upayukta 13 sUtreA ApavAmAM AvyA che. te sutrA dvArA kanvakanA prakArAnI sAthe puruSa prakArAnI sAmyatA zrI sthAnAMga sUtra : 03 65 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaTa karavAmAM AvI che. kanthaka jAtine eka azvavizeSa hAya che. te azva sAthe puruSAnI ahIM judI judI sarakhAmaNI karI che. pahelA sUtramAM je cAra prakAranA kanthaka kahyA che tenuM spaSTIkaraNa A pramANe samajavu'--(1) kAI eka kanthaka evA hoya che ke je pahelAM paNu vegAdi guNuArthI yukta hovAne kAraNe AkINu jAtivALA hAya che ane pAcha LathI paNa AkINuM ja cAlu rahe che. (2) koI eka kanthaka evA hAya che ke je pahelAM vegAdi guNaiAthI yukta havAne kAraNe AkINa-jAtivALo hAya che, paNa pAchaLathI khaluka (avi nIta athavA vismRta zikSAvALA) thaI jAya che. (3) koI eka kanthaka (azva) evA hoya che ke je pahelAM tA khaluMka (avinIta) hAya che, paNa pAchaLathI azvapAlanI tAlIma maLavAthI vinaya, vega Adi guNaiAthI sapanna thaI jAya che. (4) kAi eka kathaka azva evA hAya che ke je pahelAM paNa khalu ka (avinIta) hAya che ane pAchaLathI paNa avinIta ja cAlu rahe che. dAntika puruSa sUtramAM paNa eja prakAranA cAra bhAMgA ane che te cAre bhAMgAnuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-- (1) kAi eka puruSa evA hAya che ke je pahelAM paNa vinaya di guNuAthI yukta hAya che ane pachI paNa vinayAdi guNAthI yukta ja rahe che. (2) kAi eka puruSa pahelAM te AkINu (vinayAdi guNAthI sapanna) hAya che paNa pAchaLathI khaluka (vinayAdi guNAthI rahita) thaI jAya che. (3) kAI eka puruSa pahelA khaluka (vinayAdi guNaiAthI rahita) hAya che, paNa pAchaLathI AkINu (vinayAdi guNaiAthI yukta) banI jAya che. (4) kAI eka puruSa pahelAM paNa khaluMka (avinIta) hoya che ane pachI paNa khaluMka (aSinIta)ja cAlu raDe che. khIjA sUtranA kalpakanA je cAra prakAra kahyA che tenu spaSTIkaraNa A prakAranuM che--(1) kei eka kanthaka azva evA hAya che ke je vinaya, vega Adi guNethI yukta hAya che ane tenI cAla paNa vinIta hoya che. (2) koi eka kanthaka evA hAya che ke je vinaya, vega Adi guNeAthI te yukta DhAya che paNa tenI cAla avinIta jevI heAya che. (3) kAI eka kanthaka evA hAya che ke je avinIta hAvA chatAM pazu tenA para savAra thanAra puru SanA guNAnusAra sArI cAla cAlanArA hoya che. (4) kei eka kanyaka azva avinIta paNa hAya che ane avinIta jevI cAla cAlanArA paNa hoya che. eja pramANe dAntika puruSanA paNa nIce pramANe cAra prakAra samajavA(1) kaiAi eka puruSa vinaya, zIla adi guNAthI yukta hAya che ane tenI cAla pazu eja prakAranI hAya che. (2) koi eka puruSa vinaya, zIla Adi guNAthI yukta havA chatAM paNa abhinItanA jevI tenI cAlavAnI Dhaba hoya zrI sthAnAMga sUtra : 03 6 6 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. (3) koI eka puruSa vinaya, zIla Adi guNethI rahita hovA chatAM paNa tenI cAlavAnI Dhaba vinayazIlAdi guNasaMpanna hoya che. (4) koI puruSa vinaya, zIlAdi guNothI yukta paNa heta nathI ane vinItanA jevI cAlathI cAlate paNa nathI. trIjA sUtramAM kathakanA je cAra prakAra kahyA che tenuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-(1) keI eka kathaka azva evo hoya che ke je jAtisaMpanna hoya che paNa kulasaMpana hete nathI. (2) keI eka kanjaka azva kalasaMpanna hoya che paNa jAtisaMpanna hete nathI. (3) koI eka kathaka azva jAtisaMpanna paNa hoya che ane kulasaMpana paNa hoya che. ane (4) kaI eka kathaka azva jAtisaMpanna hetuM nathI ane kulasaMpanna paNa hatA nathI. e ja pramANe puruSanA paNa cAra prakAra paDe che-(1) koI puruSa jAtisaMpanna hoya che paNa kulasaMpanna hetuM nathI. (2) keI puruSa kulasaMpanna hoya che paNa jAtisaMpanna hotuM nathI (3) ke puruSa jAtisaMpanna paNa hoya che ane kulasaMpanna paNa hoya che (4) keI puruSa jAtisaMpanna paNa hete nathI ane kulasaMpanna paNa hetuM nathI. cothA sUtramAM kathaka azvanA je cAra prakAra kahyA che tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che - (1) kei eka kanyaka evo hoya che ke je jAtisaMpanna hoya che paNa balasaMpanna hetuM nathI. (2) koI eka kathaka e heya che ke je balasaMpanna hoya che, paNa jAtisaMpanna hoto nathI (3) keI eka kanvaka e hoya che ke je jAtisaMpanna paNa hoya che ane balasaMpanna paNa hoya che. (4) kaI eka kanthaka azva e hoya che ke je jAtisaMpanna paNa hoto nathI ane balasaMpana paNa te nathI. e ja pramANe dArjIntika puruSane cAra prakAre paNa samajI levA, pAMcamAM sUtramAM karthIkanA je cAra prakAre kahyA che tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che-(1) keI eka kanvaka e ya che ke je jAtisaMpanna hovA chatAM rUpa saMpanna hete nathI (2) keI eka kanthaka rUpasaMpanna hoya che paNa jAtisaMpanna heto nathI. (3) keI eka kathaka jAti ane rUpa banethI saMpanna hoya che ane (4) koI eka kanyaka jAtisaMpanna paNa hotuM nathI ane rUpasaMpanna paNa hete nathI. e ja pramANe dArjIntika puruSanA paNa cAra prakAre samajavA. zrI sthAnAMga sUtra :03 67 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThThA sUtramAM karthIkanA je cAra prakAra kahyA che tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che-(1) kei eka kanvaka jAtisaMpanna hoya che paNa jayasaMpanna hete nathI. (2) keI eka kanthaka jayasaMpana hoya che paNa jAtisaMpanna hete nathI. (3) koI eka kanjaka jAti ane jaya banethI saMpanna hoya che ane (4) kaI eka kanyaka jAtisaMpanna paNa hotuM nathI ane jayasaMpanna paNa hota nathI e ja pramANe rASTrantika puruSanA paNa nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che (1) keI eka puruSa jAtisaMpanna hoya che paNa saMpana hete nathI. (2) koI puruSa jayasaMpana hoya che paNa jAtisaMpanna hoto nathI. (3) koI puruSa jAtisaMpanna paNa hoya che ane jayasaMpanna paNa hoya che. (4) ke puruSa jAtisaMpanna paNuM heta nathI ane jayasaMpanna paNuM heta nathI. sAtamA sUtramAM kanthaka-azvanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che- (1) keI eka kanthaka kulasaMpanna hoya che, paNa balasaMpanna hetuM nathI. (2) keI eka kanthaka balasaMpanna hoya che, paNa kusaMpanna hotuM nathI. (3) kaI eka kanjaka kulasaMpanna paNa hoya che ane balasaMpanna paNa hoya che ane (4) ke eka kanjaka kulasaMpanna paNa kahetA nathI ane balasaMpana paNa te nathI. eja pramANe dAntika puruSanA paNa nIce pramANe cAra prakAra paDe che- (1) keI puruSa kula saMpanna hoya che, paNa balasaMpanna hete nathI. (2) koI puruSa balasaMpanna hoya che, paNa kulasaMpana hetuM nathI. (3) koI kalasaMpanna paNa hoya che ane balasaMpanna paNa hoya che. (4) keI kulasaMpanna paNa hotuM nathI ane balasaMpanna paNa hete nathI. AThamAM sUtramAM kulasaMpana ane rUpasaMpannanA yugathI kanthaka viSayaka je cAra bhAMgA kahyA che tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che - (1) koI eka kanjaka e hoya che ke je kulasaMpanna hovA chatAM paNa rUpasaMpanna hotuM nathI. (2) keI eka kanthaka rUpasaMpanna hoya che, paNa kulasaMpanna hoto nathI. (3) keI eka kanthaka kuLa ane rUpa banethI saMpanna hoya che ane (4) koI eka kathaka kuLa ane rUpa banethI rahita hoya che. eja pramANe dArjIntika puruSanA paNa nIce pramANe cAra prakAra samajavA-(1) koI eka puruSa e hoya che ke je kuLasaMpanna hoya che, paNa rUpasaMpanna hetuM nathI. bAkInA traNa prakAre jAte ja samajI levA. navamAM sUtramAM kulasaMpanna ane saMpananA vegathI kanjakanA nIce pramANe cAra prakAra kahA che-(1) koI eka kanyaka e hoya che ke je kulasaMpanna hoya che, paNa jayasaMpanna hetuM nathI. (2) keI jayasaMpanna hoya zrI sthAnAMga sUtra : 03 6 8 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che paNa kuLasaMpanna hetuM nathI. (3) keI kuLa ane jaya banethI saMpanna hoya che ane (4) keI kalthaka kuLasaMpanna paNa hotuM nathI ane jayasaMpanna paNa te nathI. dAskRtika puruSanA paNa A prakAranA ja cAra bhAMgA (prakAre) samajI levA joIe. - dasamAM sUtramAM bala ane rUpa, A bane nA yegathI kanthaka viSapaka je caturbhagI kahI che tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che - (1) kaI eka kanthaka balasaMpanna hoya che paNa rUpasaMpanna hete nathI (2) keI eka rUpasaMpana hoya che paNa balasaMpanna hete nathI. (3) ke eka kanthaka ubhayasaMpanna hoya che. (4) koI eka kathaka balasaMpanna paNa hetuM nathI ane rUpa saMpanna paNa hete nathI e ja pramANe puruSanA nIce pramANe paNa cAra prakAra kahyA che-- (1) kei eka puruSa balasaMpanna hoya che paNa rUpasaMpanna hete nathI. (2) koI eka puruSa rUpasaMpanna hoya che paNa elasaMpanna hete nathI. (3) koI ubhayasaMpanna hoya che ane (4) keI ubhayathI rahita hoya che. agiyAramAM sUtramAM balasaMpanna ane saMpananA vegathI kanthaka viSayaka cAra bhAMgA A pramANe bane che -(1) keI eka kanthaka balasaMpanna hevA chatAM paNa jayasaMpanna hetuM nathI. (2) koI eka kanyaka jaya saMpanna hoya che paNa balasaMpanna hete nathI. (3) koI eka kanyaka baLasaMpanna paNa hoya che ane jayasaMpana paNa hoya che (4) koI eka kathaka balasaMpanna paNa nathI hotA ane jayasaMpanna paNa nathI hote. eja pramANe dAntika puruSanA paNa nIce pramANe cAra prakAra paDe che-(1) keI eka puruSa balasaMpanna hoya che, paNa jayasaMpana hete nathI. (2) keI jayasaMpanna hoya che paNa balasaMpanna hete nathI. (3) kaI bala saMpanna paNa hoya che ane jayasaMpanna paNa hoya che. (4) kei balasaMpanna paNa nathI hota ane jayasaMpanna paNa nathI hoto. have bAramAM sUtramAM "rUpasaMpanna ne jayasaMpanna" Adi je cAra kanyaka prakAro kahyA che tenuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-(1) keI eka azva rUpasaMpanna hoya che paNa jayasaMpanna hotuM nathI. (2) koI eka abdha jayasaMpata hoya che paNa rUpa saMpanna hetuM nathI. (3) koI eka azva rUpa saMpanna paNa hoya che ane jayasaMpana paNa hoya che. (4) koI eka azva rUpasaMpanna paNa hotuM nathI ane jayasaMpanna paNa nathI hote. A kanvekaviSayaka cAra bhAMgA jevA ja puruSaviSayaka cAra bhAMgA paNa jAte ja samajI levA. zrI sthAnAMga sUtra :03 69 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 mAM sUtramAM sUtrakAre prajita puruSanA cAra prakAranuM kathana karatI je catubha"gI kahI che tenuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-- (1) kAI eka puruSa evA hoya che ke je siMhanA jevI vRttithI parAkrama vRttithI gRhAvAsamAMthI nIkaLe che-pravajyA agIkAra kare che ane evI ja vRttithI vihAra kare che. (2) kAi eka puruSa evA hoya che ke je siMhanA jevI vRttithI gRhAvAsamAMthI nIkaLI jAya che. paNa ziyALanA jevI vRttithI (zithila vRttithI) vihAra kare che. (3) kAI eka puruSa evA hAya che ke je ziyALanA jevI vRttithI gRhAvAsamAMthI nIkaLI jAya che, paNa siMhanA jevI vRttithI vihAra kare che. (4) kaI eka puruSa ziyALanA jevI vRttithI gRhAvAsamAMthI nIkaLI jAya che ane ziyALanA jevI vRttithI ja vihAra kare che ! sU 30 5 apratiSThAna Adi narakoM kA AyAma aura viSphaSmase sAmya kA nirUpaNa A prakAre jAti Adi guNeAnI apekSAe azvAdikAnI sAthe puruSanI samAnatAnuM kaghna karIne have sUtrakAra apratiSThAna AphrikAnI samAnatA, AyAma, viSNubha Adine anulakSIne prakaTa kare che-- "vattara srone samAjavvattA ' ityAdri--(31) leAkamAM A cAra sthAnA pramANanI apekSAe samAna kahyA che--(1) apratiSThAna naraka, (2) jabudvIpa nAmanA dvIpa, (3) pAlaiMkayAna vimAna ane (4) sarvArthasiddha nAmanuM mahAvimAna, sAtamI pRthvImAM (narakamAM) nIce pramANe pAMca narakAvAsa AvelA che. (1) kAla, (ra) mahAkAla, (3) raurava, (4) mahAraurava ane (5) apratiSThAna, A apratiSThAna nAmaneA narakAvAsa uparanA pAMce narakAvAseAnI madhyamAM AvelA zrI sthAnAMga sUtra : 03 70 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tene vistAra eka lAkha jana pramANe kahyo che. jaMbUdvIpa nAmanA dvIpane vistAra paNa eka lAkha jana pramANa kahyo che pAlaka vimAna pAlaka devanA dvArA nirmita thAya che ane saudharmendra dvArA adhiSThita hoya che tene vistAra paNa eka lAkha jana pramANa kahe che sarvArthasiddha nAmanuM vimAna pAMca anattara vimAnanI madhyamAM che tene vistAra paNa eka lAkha jana pramANuM kahyo che. pAlakayAna vimAna zAzvata hotuM nathI, kAraNa ke saudharmendra jyAre jAya che tyAre tenuM nirmANa thAya che. vaLI sImantaka naraka Adi cAra sthAne pramANanI apekSAe sarakhAM kahAM che-te cAranAM nAma nIce pramANe che-(1) sImantaka, (2) samaya kSetra, (3) uDu vimAna ane (4) InsTAgyArA pRthvI, A cAre sapratidipha ane sapakSa che. sImantaka narakAvAsa pahelI pRthvI (naraka)nA prathama prastaramAM chete 45 lAkha jana pramANu vistAravALe che. manuSyakSetrane samayakSetra kahe che. kALathI upalakSita hevAne kAraNe manuSyakSetranuM nAma samayakSetra paDayuM che. A samayakSetrane vistAra paNa 45 lAkha jana pramANa che. uvimAna saudharmakalpanA pahele prastaramAM raheluM che. tene vistAra paNa 45 lAkha jana pramANa che. ISa~AbhArA pRthvI paNa 45 lAkha ejananA vistAra vALI che. A pRthvI ratnaprabhA Adi pRthvI karatAM UMcAI Adi rUpa prArabhAramAM alapa hovAne kAraNe tenuM nAma "ISa~AglArA" che. te cArene pUrva, pazcima, uttara ane dakSiNa dizArUpa pakSa samAna che-eTale ke te cAre samAna pAndhavALA hovAthI temane sapakSa kahevAmAM Avela che. tathA teo samAna vidizAyukta hovAthI temane sapratidipha kahevA mAM Avela che. sU-31 zrI sthAnAMga sUtra :03 71 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udarva-adhastaryazloka ke dvizarIri jIvoMkA nirUpaNa pahelAnA sUtramAM je ISaprAnnArA pRthvInI vAta karavAmAM AvI te ISa AbhArA pRthvI urvalokamAM che te saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra urvalekanuM cAra sthAnakanI apekSAe kathana kare che- ao | rAri vivarI" ityAdi 32 urdhalokamAM nIcenA cAra jIvone be zarIravALA kahyA che. (1) pRthvIkAyika, (2) apUkAyika, (3) vanaspatikAyika ane () udAratra prANa. (1) pRthvIkAyika Adi uparyukta cAra prakAre ja samajavA. eja pramANe tiyakamAM paNa e ja cAra ivene be zarIravALA samajavA. jemane be zarIra hoya che temane dvizarIrI kahe che. jemAM pahelA pRthvIkAyike kahyA che. pRthvI ja che kAya jenI evA jene pRthvIkArSika kahe che. apU (jaLa)ja che kAya jemanI evA jIne apUkAyika kahe che, vanaspati ja che kAya jemanI evA jIne vanaspatikAyika kahe che. ane paMcendriya prANI skUlatrasa che A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-keTalAka ane prakhvIkAyikone, apUkAyikane, vanaspatikAyikAne ane razUlatrone pRthvI Adi rUpa prathama zarIra te hoya che ja, ane bIju zarIra janmAktara bhAvI manuSya zarIra hoya che, kAraNa ke teo bIjA bhave siddhimAM gamana kare che. * udAra trasa " A padanA prayoga dvArA tejaskAyika ane vAyukAyika rU5 sUkSama trasanuM nirAkaraNa karavAmAM AvyuM che, kAraNa ke anantara bhavamAM manuSya bhavanI prApti na thavAne lIdhe siddhigatinI prApti nahI thavAthI be karatAM paNa adhika zarIrone temanAmAM sadUbhAva hoI zake che. "udArAbrasAru A padanA prayoga dvArA dvIndriyAdika rasonI upasthiti hovA chatAM paNa ahIM paMcendriya trase ja gRhIta thayA che, kAraNa ke e traNemAMnA keTalAka sonuM anantara bhavamAM siddhigatimAM gamana thAya che. vikalendrimAM (dvIndriya, trIndriya ane caturindrimAM) te anantara bhavamAM paNa siddhi gatinI prAptine abhAva ja rahe che. kahyuM paNa che ke - zrI sthAnAMga sUtra : 03 7 2 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikA mejha viruM" ItyAdi. vikalendriya che anantara bhavamAM manuSyabhavanI prati dvArA saMyama prApta karI zake che, paNa teo siddhi gatine prApta karI zakatA nathI. tathA je sUphamatra che, te te anantara bhavamAM mAnuM pavanI aprAptine kAraNe virati paNa prApta karI zakatA nathI. A samasta kathanane bhAvArtha nIce pramANe che- keTalAka pRthvIkAyika, apakAyika, vanaspatikAyika ane skUlatrasakAyika jIve jyAre pitAnI gRhIta paryAyane parityAga kare che tyAre manuSyabhavamAM janma laIne siddhi gatine paNa prApta karI zake che. paraMtu tejaskAyika ane vAyukAthika che jyAre potAnI gRhIta paryAyane parityA kare che tyAre manaSyabhavamAM utpanna thatAM nathI. te kAraNe temane siddhigatinI prApti thaI zakatI nathI vikasendriya che anatara bhavamAM manuSya paryAya prApta karI zake che, paNa te be siddhigatine prApta karI zakatA nathI, A vAta dhyAnamAM levAthI A sUtra samajavuM saraLa paDaze. prathvIkAya Adike mAM je dvizarIratA ahIM prakaTa karavAmAM AvI che te uparyukta bhAvane dhyAnamAM laIne ja prakaTa karavAmAM AvI che te jemAM vartamAna bhavamAM je zarIra vidyamAna hoya che. te zarIrane temanuM prathama zarIra samajavuM anantara bhavamAM manuSya zarIra temane prApta thavAnuM che, tene ahIM dvitIya zarIra rUpe prakaTa karavAmAM AvyuM che A prakAre ja pRthvIkAya Adi uparyukta cAra prakAranA ja aleka ane tiryazlokamAM paNa babbe zarIra vALA che, evuM kathana samajavuM. | sU 32 zrIsatva-Adi cAra prakAra ke purUSa jAtakA nirUpaNa tiryazlokano uparanA sUtramAM ullekha thayela che. te saMbaMdhane anulakSIne tiyakamAM utpanna thayelA saMyatAdi puruSonA bhedonuM nirUpaNa karatAM sUtrakAra kahe che ke -"ghAra puriHcA pavLA" ityAdi-sU. 33 paruSonA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahI che-(1) hI sattvavALe, (2) hImanaH sattvavALe, (3) cala sattavALA ane (4) sthira sattvavALo. zrI sthAnAMga sUtra : 03 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je puruSa lajjAne kAraNe parISahArdikAne sahana karavAne athavA samarAMgaNamAM sthiratA (aDagatA) dhAraNu karavAne samartha hoya che tene vhIsattvayukta puruSa kahe che. uttama phulamAM utpanna thayelA evA mane parISaha Adi sahana karavAmAM asamartha dekhIne athavA samarAMgaNumAMthI parAMgamukha thatA joine loko mArI hAMsI karaze. A prakAranI lajjAne kAraNe ja jenA manamAM sattva ( khaLa ) utpanna thAya che. rAmAMca kapa Adi bhItinA cihnovAthI jenA zarIramAM satva utpanna thatuM nathI evA puruSane DrImana: sattvavALeA kahyo che. eTale ke lAkalAjane nimitte je mANasa mAnasika dhaiyA~thI saMpanna thAya che tene A bIjA bhAMgAmAM gaNAvI zakAya che, jenuM sattva ( mAnasika khaLa ) parI SahAddhi sahana karavAnA AvI paDe tyAre asthira thaI jAya che evA puruSane asthira cittavALA kahe che. parISaheA AvI paDe tyAre jenuM sattva deDha rahe che tene sthira sattvavALA kahe che, have cAre bhAMgAnuM pharIthI spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che--(1) kAi eka puruSa evA hAya che ke je hI sattvavALA hoya che. (2) koI eka puruSa evA hAya che ke je hImanaH sattvavALA haiAya che. (3) kAi eka puruSa evA hAya che ke je cala sattvavALe hAya che, ane (4) kAI eka puruSa evA hAya che ke je sthira sattvavALA hoya che A pramANe manuSyanA cAra prakAra! ahIM prakaTa karyo che. !! sU. 335 cAra prakAra ke abhigrahakA nirUpaNa AgalA sUtramAM sthira sattvayukta puruSanI vAta karI. jIva tyAre ja sthirasattvavALA khanI zake che ke jyAre te abhigraDAne dhAraNa karIne tenuM vidhi anusAra paripAlana kare che, tethI have sUtrakAra te abhigrahenA svarUpanuM nirUpaNa kare che--" pattAri vijJarinAno padmattAlo " ityAdi sU. 34 zrI sthAnAMga sUtra : 03 74 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) zayyA pratimA cAra kahI che. (2) vastra pratimA cAra kahI che. (3) pAtra pratimA cAra kahI che. (4) sthAna pratimA cAra kahI che. - jenA para zayana karAya che tenuM nAma zayyA che. evI te zayyA pIThaphalaka Adi rUpa hoya che, te zAnI je abhigraha rUpa pratimA tene zayyApratimA kahe che. tenA nIce pramANe cAra prakAra che-(1) huM amuka prakAranuM pIThaphalaka Adi grahaNa karIza. (2) amuka prakAranuM pIThaphalaka Adi joIza te tene ja grahaNa karIza. (3) je eja zayyAtaranA gharamAM amuka prakAranuM paNuM pIThaphalaka Adi haze te grahaNa karIza. (4) amuka prakAranuM pIThaphalaka Adi je yathAsaMskRta haze te ja grahaNa karIza. A cAra prakAranI pratimA emAMnI pahelI ane bIjI pratimAonuM ArAdhana gacchanirgata sAdhuo vaDe thatuM nathI, paNa trIjI ane cothImAthI koI eka pratimAnuM ja temanA dvArA ArAdhanA thAya che. gacchasthita sAdhuone mATe te A cAre prakAranI prati mAe kahaSya gaNAya che. cAra vastrapratimAo nIce pramANe che-(1) huM amuka prakAranuM sutarAu athavA garama vastra mAgIza. athavA (2) je vastra joyuM che eja mAgIza athavA (3) Anara pariga rUpe athavA uttarIya pariga rUpe gRhastha jana dvArA je vastra paribhakta haze eja vastra svIkArIza athavA vastra utkRSTa dharmavALuM haze te ja tene svIkAra karIza. A rIte vastragrahaNa viSayaka je abhigraha che tene vastrapratimA kahe che. pAtragrahaNa viSayaka abhigrahanA cAra prakAre nIce pramANe che-(1) mATInuM ke kASThanuM ke tumbInuM pAtra je amuka prakAranuM haze te ja grahaNa karIza. (2) athavA je pAtra meM dekhyuM haze tene ja svIkAra karIza, (3) athavA gRhasthanuM je svAMgika haze athavA je paribhakta (vaparAzane mATe ayogya gaNIne kADhI nAkheluM) haze athavA je be traNa pAtromAM paryAyanI apekSAe paribhUjyamAna thaI rahyuM haze evuM ja pAtra huM laIza tathA ujhitadharmaka pAtra ja laIza eTale ke uparyukta traNa prakAranA pAtra ja sAdhuone kape che, tethI traNanA ja nAma ahIM prakaTa karyA che. kAryotsarga Adine mATe sthAna grahaNa karavAnA viSayamAM je abhigraha thAya che tene sthAna pratimA kahe che tenA cAra prakAra nIce pramANe che-(1) je sthAna acitta haze, eSaNIya haze, AkuMcana prasaraNa Adi kriyAone yegya haze, divAla Adi rUpa avalaMbana AdhArathI yukta haze ane caMdramaNAvakAza yukta (kAraNavaza Ama tema pharavAne yogya) haze, eja sthAna mare mATe AyaNIya thaze. A prathama sthAna pratimAnuM svarUpa samajavuM. (2) je pUrvokta sthAna caMkramaNavakAzathI rahita (kAraNavaza Ama tema pharavAne mATe ayogya zrI sthAnAMga sUtra :03 7pa Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haze te ja te mArA dvArA AzraNaya thaze. A bIjI sthAna pratimA samajavI. (3) je pUrvokta sthAna dIvAla Adi avalaMbana (AdhAra)thI rahita haze ane caMkamAvakAzathI rahita haze te ja mArA dvArA AzraNaya thaze. A trIjI sthAna pratimA samajavI. (4) je pUrvokta sthAva AkuMcana prasaraNa Adi kriyAene mATe ayogya haze, dIvAla Adi rUpa avalaMbanathI rahita haze ane caMkramaNAvakAzathI rahita haze, acitta ane eSaNIya haze, te te mArA dvArA Azrayaya thaze A cothI sthAnapratimA samajavI. e sU. 34 cAra prakAra ke zarIra kA nirUpaNa have sUtrakAra zarIra viSayaka be sUtronuM kathana kare che- " rAri sarajA pagannA" ItyAdi. 35 nIcenAM cAra zarIra jI spaSTa kahyAM che-(1) vaikiya, (2) AhAraka, (3) tejasa ane (4) kAmaNa nA nIcenAM cAra zarIra kAmaNa zarIra sAthe umizra kahyAM che- (1) dArika, (2) vaikiya, (3) AhAraka ane (4) tejasa para jIvadvArA vyApta je zarIra che temane jIvaskRSTa zarIre kahe che. vividha 3pa karavuM tenuM nAma vikiyA che A vikiyAthI je zarIra nirvasta thAya che tene vaikriya zarIra kahe che te vaikriya zarIra aneka adUbhuta rUpanuM AzrayabhUta hoya che, vividha guNethI ane RddhiothI saMprayukta padugala vagaNuothI prArabdha (jene prAraMbha karAyo hoya che. AhAraka zarIrane sadUbhAva cauda pUrvadhArImAM ja hoya che. te cauda pUrvadhArI muni prANiyA, addhidarzana, chApagrahaNa ane saMzaya viccheda rUpa cAra kAraNane lIdhe AhAraka zarIranuM nirmANa kare che. A AhAraka zarIranuM nirmANa cAra vAra thAya che, tyAra bAda jIva mokSamAM cAlyA jAya che. te ja pudgalene vikAra che te taijasa che. tenuM zrI sthAnAMga sUtra :03 76 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSaNa uSmA che ane te khAdhelA AhAranA pariNamanamAM kAraNabhUta bane che. kAmaNa zarIra karmathI nivRtta hoya che. athavA zarIra nAmakarmanI uttara prakRti rUpa je karma che te samudAyabhUta karmASTakathI bhinna che, tethI karma rUpa ja kArpaNa che. A kAmaNa zarIra sarva karmonuM AdhArabhUta hoya che. jemAM dhAnyanA AdhArabhUta keThI hoya che ema karmonA AdhArabhUta kAmaNa zarIra hoya che. jema akurAdinI utpatti karavAne bIja samartha hoya che e ja pramANe samasta kane prasava (utpatti) karavAne kAmaNa zarIra samartha hoya che. karmo dvArA je niSpanna thAya che athavA karmomAM je hoya che athavA karmonA sadubhAvamAM je hoya che te kAmaNa zarIra che athavA karmone samUha ja kArmANa zarIra che. A cAra-vaikiya, AhAraka, tejasa ane kAmaNa zarIre jIvathI pRSTa ja hoya che. jema audArika zarIra jIvamukta paNa hoya che-mRtAvasthAmAM paNa hoya che. ema A zarIramAM banatuM nathI. A kathananuM tAtparya e che ke jIvane cheDaDyA bAda mRtazarIramAM mRtAvasthAmAM paNa audArika zarIrane sadubhAva kAyama rahe che. tethI audArika zarIra jIvaskRSTa ja hoya che, evuM kahI zakAtuM nathI. parantu vaikiya Adi uparyukta cAra zarIre te jIvapRSTa ja hoya che, jIvanA vinA temanuM astitva ja saMbhavI zakatuM nathI. cAra zarIrane je kAmaNa umizraka kahyA che tene bhAvArtha nIce pramANe che -te cAra zarIra kAmaNa zarIranI sAthe ja rahe che. jyAM kAmaNa zarIra haze tyAM kriya zarIra paNa haze. jema ke deva ane nArakomAM te hoya che. manuSya tiryacomAM tenI sAthe AhAraka zarIra hoya che. cauda pUrvadhArIne tenI sAthe AhAraka zarIra paNa hoya che, tathA tejasa ane kAmaNa A be zarIre te sAthe sAthe ja rahe che je zarIra udAra pradhAna hoya che tene audArika kahe che. audyArika zarIramAM pradhAnatA tIrthakara gaNadharanA zarIranI apekSAe Ave che, kAraNa ke tenAthI bhinna je anuttara devanuM zarIra chevaikriya zarIra che te anaMtagaNuM hIna hoya che. athavA svayaMbhUramaNa samudramAM rahelo je mahAmasyA che tenA dArika zarIranI apekSAe dArikane udArabRhat pramANuvALuM kahevAmAM AvyuM che, kAraNa ke tenuM pramANe bAkInA zarIranI apekSAe 1000 ejana karatAM paNa vizeSa kahyuM che. tethI zeSa zarIre karatAM te adhika pramANavALuM hoya che. bhavadhAraNIya vaikiya zarIranI apekSAe temAM bRhattA che. e sU. 35 zrI sthAnAMga sUtra :03 77 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra prakAra ke astikAyase uspadyamAna bAdarakAyase lokasRSTatva kA nirUpaNa pRSTanI sAthe saMbaMdhita e sUtranu have sUtrakAra kathana kare che---- " varNavuM asthidAvuM choro ke " ItyAdi--(sU. 36) A leAka nIcenA cAra astikAya rUpa dravyeAthI pRSTa (vyApta) kahyo che--(1) dharmAstikAyathI (2) adharmAstika.yathI (3) jIvAstikAyathI ane (4) puddagalAstikAyathI. utpadyamAna cAra khAdara kAyAthI AleAka spRSTa kahyo che(1) pRthvI kAyikAthI, (2) apriyakAthI, (3) vAyumiyakAthI ane (4) vanaspatikAyikAthI, A e sUtrAmAMthI pahelA sutrane bhAvAtha teA sugama che. bIjA sUtranA bhASA nIce pramANe che--khAdarakAyika pRthvIkAya, asUkAya, vAyukAya ane vanaspatikAya jIvA samasta leAkamAMthI udbhanA karIne pRthvI AphrikAmAM-ghanA dadhi smAdi vAtavalayAdikamAM pAta peAtAnA utpatti sthAnAmAM koi eka gatimAM utpanna thaIne aparyAptAvasthAmAM ghaNA vadhAre hAvAthI sarva leAkanI sparzanA kare che. ane je paryAsa khAdara tejasthAyika jIveA che tee ane trasajIve lAkanA asa`khyAtamAM bhAganA sparza kare che. prajJApanAsUtramAM kahyuM che ke" etthaNaM bAdarapuDhavikAiyANaM pajjattagANaM ThANA paNNattA, uvavAeNaM logassa asNche mALe " ahIM paryApta bAdara pRthvIkAyarkAnAM sthAna kahyAM che. upapAtanI apekSAe temanAM sthAna leAkanA asakhyAtamAM bhAgamAM che. tathA ** bAdara puviAcALa avaka sagAnuM TALA vaLattA yavALuM sa-hor " khAdara pRthvIkAyikAnAM pRthvIkAyika aparyAptakAnAM sthAna upapAtanI apekSAe samasta leAkamAM che. eja pramANe paryAptaka ane aparyAptaka aprakAyika vAyukAyika ane vanaspatikAyikAnI utpattinI apekSAe sthAna samajavA joie tathA" vAra ukAiyANaM pajjattANaM ThANA paNNattA unavAraNaM loyassa asaMkhejjaibhAge bAdara. te ukkAiyANaM apajjattagANaM ThANA paNNattA, loyarasa dosu uDDhakavADesu tiriyaloya mAdara paryApta tejaskAyika jIAnAM utpattisthAna leAkanA asa khyAtamAM bhAgamAM kahyAM che. aparNAMka khAdara tejaskAyikAnA utpattisthAna udaiva ka pATastha tiya zlokamAM kahyAM che. ', zrI sthAnAMga sUtra : 03 78 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-"#hi mete ! suhumapurvavijhAjhuvA ne pU4ttA ne ja apanA te savve egavihA avisesamaNANattA savvalogapariyAvannagA paNNattA samaNAuso' he bhagavana! paryAptaka aparyAptaka sUkSma pRthvIkAyikonAM sthAna kayAM kahyAM che. mahAvIra prabhune uttara-"he zramaNAyuman ! he gautama! je paryApta ane aparyApta sUkSama pRthvIkAyike che, teo sau eka ja prakAranA che, tema nAmAM vizeSatA nathI ke vividhatA nathI. teo sarvalekamAM paryApanakavyApta che. A prakAranuM kathana temane viSe prajJApanA sUtramAM karavAmAM AvyuM che. e ja pramANe anya sUkSama jIva viSe paNa samajavuM. ___"" evaM beIdiyANaM pajjattApajjagANaM ThANA paNNatto uvayAeNaM loyassa koleja mAne " eja pramANe paryApta ane aparyApta dvIndriya jInAM sthAna kahyA che eTale ke te sthAne upapAtanI apekSAe lekanA asaMkhyAtamAM lAgamAM che, ema samajavuM. eja prakAranuM kathana bAkInA jInA upapAta sthAnanA viSayamAM paNa samajavuM. zaMkA-teja paNa pariNAmavizeSa rUpa bAdaramAM rahe che tethI bAdara teja kAyamAMthI upadyamAna jIvasparza lokamAM kahevA che A rIte te ahIM evuM kathana thavuM joIe ke upapadyamAna pAMca bAdarakA dvArA leka pRSTha (vyApta) thAya che. A pramANe kahevAne badale "upapadyamAna cAra bAdarakA dvArA leka spaSTa che ? A pramANe kahevuM te nyUnatAyukta lAgatuM nathI? uttara-je ke pAMce sUkSama pRthavIkAya Adi che sarva lokamAMthI samasta lekamAM utpanna thAya che, chatAM paNa sarva lekamAMthI udvartana karIne manuSyakSetramAM jugatithI ke vakagatithI utpanna thatAM bAdara tejaskAlike urvakapa TaDhayamAM ja bAdara taijasarUpe vyavahAra thAya che-sarvatra nahIM. te kAraNe tejaskAyika sivAyanA cAra utpamAna bAdarakA dvArA A leka pRSTa (vyAsa) che, evuM kahevAmAM AvyuM che-pAMca dvArA dhRSTa hevAnuM kahevAmAM AvyuM nathI. sU36 zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvidha astikAyAkrikoM kA pradezAgratulyatva AdikA nirUpaNa have sUtrakAra leAkanI ane dharmAstikAyAdikanI pradeza parimANunI apekSAe parasparamAM tulyatA prakaTa kare che-- " vasAri varNonuM sujjA " ityAdi (sU 37) pradeza parimANunI apekSAe leAkAkAza, dharmAstikAya, adharmAstikAya ane jIvAstikAyamAM samAnatA kahI che, kAraNa ke leAkAkAzanA, dharmAstikAyanA, adharmAstikAyanA ane eka jIvanA asaMkhyAta pradeza hAya che. A rIte asakhyAta pradezAnI apekSAe dharmAstikAya Adi cAra padArthomAM tulyatA batAvavAmAM AvI che. chonnAdAra" A padamAM leAkapaTTathI vizeSita je AkAza kahevAmAM AvyuM che tenu' kAraNa e che ke AkAzanA ana`ta pradeza hAya che, tethI dharmAstikAya vagerenI sAthe tenI samAnatA saMbhavI zakatI nathI. te kAraNe dharmAstikAyAphrikAnI sAthe AkAzanI pradezonI apekSAe tulyatA ghaTAvAne mATe " leAkAkAza" padanA prayoga karavAmAM Avye che, kAraNake leAkAkAzanA asakhyAta pradezo kahyA che. eja pramANe " eka jIva " A padyanA prayoga karavAnuM kAraNa paNa nIce pramANe che--sarva jIvAnI apekSAe vicAra karavAmAM Ave te temanAM pradezA anaMta che. parantu eka jIvanA pradezA asakhyA ja hAya che-anaMta hAtA nathI. jo 'jIva' padanI AgaLa eka vizeSaNu mUkavAmAM AvyuM na hAta tA sarva jIvAnI upasthiti thaI javAne kAraNe dharmAstikAya AphrikAnI sAthe jIvanI pradezeAnI apekSAe samAnatA ja saMbhavI zakata nahI. tethI dharmostikAya AdikAnI sAthe jIvanI samAnatA ghaTAvavAne nimitte jIva padmanI AgaLa 'eka' vizeSaNa lagAvavAmAM AvyuM che, kAraNa ke eka jIvanA asa. khyAta pradeza ja kahyA che. ! sUtra 37 // zrI sthAnAMga sUtra : 03 80 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthivIkAya Adi cArakA sUkSmazarIrake adRzyatvakA nirUpaNa pRthvIkAya AdikethI leka pRSTa che, evuM pahelAM kahevAmAM AvyuM che, have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke pRthvIkAya Adi cArenuM eka zarIra evuM paNa che ke je sudazya hotuM nathI--"jaine zarIra no sukhaM " ItyAdi-(sU 38) - (1) pRthvIkAyika, (2) apUkAyika, (3) tejaskAyika ane (4) vanaspati kAyika, A cAra prakAranA venuM eka zarIra sudazya hetuM nathI, tenuM kAraNa e che ke te anamAna Adi dvArA ja gamya (jANI zakAya evuM) hoya chepratyakSa joI zakAya evuM hotuM nathI kAraNa ke te ati sUkSma hoya che. ahIM je "eka" zabda vaparAye che te sUphama zarIrane vAcaka che- bAdara zarIrane vAcaka nathI. zaMkA-vAyunuM zarIra paNa dazya hetuM nathI. tethI A sUtramAM "cAranuM eka zarIra dazya hetuM nathI " ema kahevAne badale "pAMcanuM eka zarIra dRzya hetuM nathI ema kahevuM joIe. uttara-A kathana prakaTa karavAnuM kAraNa nIce pramANe che -vAyakAyika sUkSma ane bAdara ane prakAranA hoya che. temanuM bAdara zarIra paNa sudRzya hata nathI ane sUkSma zarIra paNa sudRzya hotuM nathI, A rIte temanuM eka paNa prakAranuM zarIra sudRzya hetuM nathI. paraMtu je sUkama pRthvIkAya Adi pUrvokta cAra prakAranA ja ja che temanAM ja sUkSma zarIra sudRzya hetAM nathI, bAdara pRthvIkAya AdikonA bAdara zarIre te sudRzya hoya che ja. tethI pUrvokta pRthvIkAya Adi cAra ja evAM che ke jemanA sUkSama zarIra sadazya hatAM nathI-temanA bAdara zarIra te sudRzya hoya che ja. paraMtu vAyakAyikanuM te koI paNa zarIra sudRzya hotuM nathI. ahIM vanaspati zabda dvArA sAdhAraNa vanaspatikAyika ja gRhIta thayela che. pratyeka vanaspatikAyika gRhIta thayela nathI kAraNa ke tenuM eka sUkSama zarIra ja adRzya hoya che-bAdara vanaspatikAyikanuM bAdara zarIra te dazya hoya che ke sU. 38 che zrI sthAnAMga sUtra : 03 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIkAya Adi pUrvokta cAranAM sUkSma zarIra cakSuIndriya dvArA grAhya hetA nathI, A prakAranuM kathana karIne have sUtrakAra Indriya-prastAvane anulakSIne evuM kathana kare che ke zrotrAdika cAra indriyo ja prAptAtha prakAzaka heya che-anya hetI nathI--"carAri rRricathA pudA veleMti"--(sU. 39) cAra indriyanA viSaya IndriyanI sAthe pruSTa thaIne grAhya thAya che, te cAra viSaye nIce pramANe che-(1) zrotrendriyArtha, (2) dhrANendriyArtha (3) jihuvendriyAI ane (4) spazanendriyArtha. Indri dvArA jene pitAnA viSayabhUta grAhya banAvavAmAM Ave che temane indriyAI kahe che te IndriyArthI zabdAdi rUpa hoya che, te zabdAdika viSaya jyAre IndriyenI sAthe saMbaddha thAya che tyAre ja AtmA dvArA jANI zakAya che. zabda zravaNendriya zeyara hovAthI zrotrendriyArtha rUpa che. gabdha dhrANendriya gocara hovAthI dhrANendriyAI rUpa che. rasa (svAda) rasanendriya gocara hovAthI jihuvendriyAI rUpa che ane paze sparzendriya gocara hovAthI sparzendriyAI rUpa che. A cAra ja-eTale ke zabda, gaMdha, rasa ane sparza ja zrotrendriya AdinI sAthe saMbaddha thAya tyAre ja AtmA dvArA jANI zakAya che. cakSuIndriya ane mana, A benI sAthe spaSTa thayA vinA ja-aspaSTa rahIne emanA viSaya. bhUta padArthone temanA dvArA jANI zakAya che. kahyuM paNa che ke "ju mukhe sa6 " ItyAdi che sU. 39 A prakAre jIva ane pudgalane grAhya grAhaka bhAva prakaTa karIne have sUtrakAra temanA gati dharmanI prarUpaNa kare che- | jIva aura pudgalake gatidharmakA nirUpaNa TALe vIvA 2 vAjhA " ItyAdi (sU. 40) sUtrArtha-nIcenA cAra kAraNene lIdhe jIva ane pudgala kAntamAMthI bahAra AlekamAM jaI zakavAne samartha thatAM nathI-(1) gatine abhAva, (2) gatisAdhaka kAraNano abhAva, (3) snigdhatAthI rahitatA ane (4) kAnubhAva. TIkAI- kAntathI AgaLa jIva ane pudgalenI gati svabhAvatAne viraha (abhAva) thaI jAya che. tethI teo alekamAM jaI zakavAne samartha thatAM nathI. AvuM alekamAM na jaI zakavAnuM paheluM kAraNa samajavuM. jema dIpa zikhAne svabhAva agativALo hete nathI, eja pramANe kAntamAM virAjamAna jIvane paNa e ja svabhAva thaI jAya che ke jenA kAraNe te lekA tathI bahAranA pradezamAM (alakamAM) jaI zakato nathI. bIju kAraNa jIva ane pudgalenI gatimAM dharmadravya nimittarUpa bane che. kAntanI bahAra zrI sthAnAMga sUtra :03 82 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alekamAM dharma dravyane sadbhAva ja nathI. jema ghaDI AdithI rahita laMgaDo mANasa gati karavAne asamartha bane che eja pramANe gatikriyAnA sAdhanarUpa dharmadravyane abhAve alAkamAM jIva ane pudgalanI gatikriyA aTakI jAya che. trIjuM kAraNa-jema vAluka (retI) snigdhatAthI rahita hoya che tema teo nigdhatAthI rahita thaI javAne kAraNe lekAntanI bahAra alakamAM jaI zakatA nathI. paganuM lekAtamAM evuM snigdhatA rahita) pariNamana thaI jAya che ke jethI teo lokAtathI AgaLa jaI zakavAne samartha thatAM nathI. tathA karma pudagalothI je jIvo tyAM rahe che teo paNa le kAntanI bahAra alakamAM jaI zakatA nathI tathA je siddha jIve che teo te dharmAstikAyanA abhA. vane lIdhe ja lekAntathI AgaLa jaI zakatA nathI ethuM kAraNa evuM che ke lekanI maryAdA ja evI baMdhAyelI che ke sUrya maMDaLanI jema jIva ane putra gala potAnA niyata kSetra karatAM AgaLa jaI zaktA ja nathI. e sU. 40 che. dRSTAMtake bhedoM ko kyana anantAkta artha (viSaya) sAmAnya rIte dajhAnta dvArA samajI zakAya che. tethI have sUtrakAra dRSTAntanA bhede prakaTa karavA nimitta nIcenAM pAMca sUtre kahe che- 23 inA ghare " ityAdi (sU 41) svArtha-jJAta (daSTAnta) cAra prakAranA kahyA che. te cAra prakAre nIce pramANe che(1) AharaNa, (2) AharaNatadeza,(3) AharaNataddISa, ane (4) upanyAsopana (1) temAM AharaNanA nIce pramANe cAra prakAra che-(1) apAya, (2) upAya, (3) sthApanAkarma ane () pratyutpannavinAzI. (2) AharaNataddezana paNa nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) anuziSTa, (2) upAlaMbha, (3) pRcchA, ane (4) nizrAvacana. (3) AharaNataddoSanA paNa nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) adharma yukta, (2) pratima, (3) AtmAnIta ane (4) durupanIta. (4) upanyAse panayanA paNa cAra prakAra kahyA che-(1) tadvastaka, (2) tadanyavastuka, (3) pratinibha ane (4) hetu. temAMthI hetu cAra prakAranA kahyA che-(1) yApaka, (2) sthApaka, (3) zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyasaka ane (4) laSaka. athavA hetunA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) pratyakSa, (2) anumAna, (3) aupampa, ane (4) Agama. athavA hetanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) " ditAta atti jaNa hetuH", (2) " ritaratna nAca detu: ", (3) "nAsittatA zakya hetu" ane (4) "nAhatatatva nAca detuH" vizeSArtha-jJAta" zabda ahIM udAharaNa (daSTAnta)ne vAcaka che-te daSTAntanA AharaNa Adi je cAra bhede kahyA che temanuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che dRSTAnta sAdhyane batAvanAruM hoya che. te sAdhya sAdhananA saMbaMdhamAM vAdI ane prativAdInA buddhisAmyanuM sthAna hoya che. tethI sAmAnya rIte tenA sAdhamya daSTAnta ane vidharmI dRSTAnta nAmanA be prakAra paDe che. sAdhya dvArA vyApta sAdhana jyAM batAvavAmAM AvyuM hoya che tenuM nAma "sAdharyuM dRSTAnta che. tenuM bIjuM nAma anvaya daSTAnta" paNa che kahyuM paNa che ke "sAdhyavyAptaM sAdhanaM yatra pradazyate so'nvayadRSTAntaH " jema ke-"catra catra pUratatratatrAuna thathA mahAnaH" ahI mahAnasa (raDuM) anvaya dRSTAnta rUpa che, kAraNa ke dhUma ane agnine sAhacaya saMbaMdha ApaNe te banene mahAnasamAM joIe tyAre samajI zakAya che. "jyAM jyAM dhumADe hoya tyAM tyAM agni hoya che, " A vAtanI pratIti ApaNe te banene rasoDAmAM sAthe sAthe ja jevAthI karI zakIe chIe.-rasoDAmAM dhumADe paNa hoya che ane agni paNa hoya che, tethI e vAtanI pratIti thAya che ke agni vinA dhumADe saMbhavI zakatA nathI, je dhumADAne saddabhAva haze te agnine paNa sadubhAva ja haze. sAdhanane abhAve jyAM sAdhyane abhAva prakaTa karavAmAM Ave che, evA deSTAntane "vaiSamya vyatireka daSTAnta kahe che. jema ke-"yatra vadi naMti tatra dhUmoDa nAhita thA nArAyaH" ahIM taLAvane vyatireka daSTAnta rUpe prakaTa karyuM che, kAraNa ke temAM sAdhyane-agnine paNa abhAva hoya che ane sAdhana-dhumADAne paNa abhAva hoya che. eja vAta "sAjo nAnAmo hato?" ItyAdi leka dvArA pRSTa karavAmAM AvI che. zrI sthAnAMga sUtra : 03 84 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavAje ApyAnaka (udAharaNa) hAya che tene jJAta kahe che. tenA yurita ane kalpita evA be bheda paDe che. jema ke- nirAna tughalAya prajJa mUtta peva " " brahmadattanI jema nidAnamanya duHkharUpa ja hAya che. " ahI brahmadatta caritarUpa AkhyAnaka (dRSTAnta) che, kAraNu ke tenI kathA jANItI che, che, tethI tene ahI dRSTAnta rUpe mUkavAmAM Avela che. kalpita AkhyAnakanuM svarUpa A prakAranuM che-- kAI pramAdI mANu ke pratibeAdhita karavA mATe A pramANe kahevAmAM Ave che ke- yauvanAdika anitya hai" A anityatA prakaTa karavA mATe A prakAranuM kalpita dRSTAMta ApavAmAM Ave che. pILAM paDI gayelAM poe jINu zIpAMe-kAMpaLAne (navAM phUTI nIkaLelAM pIne ) A pramANe kahyuM-" na tume sad anhe " ItyAdi-- " jevAM tame che evAM ame pazu hatAM bhaviSyamAM tame paNa amArAM jevAM ja khanI jazeA. " ahI. pILAM pIe hirata kAMpaLAne temanI atityatA viSe upadeza ApavAnI vAta kavi kalpita hovAthA tene kalpita dRSTAnta rUpa gaNI zakAya. pramAdapatita vyaktione dhana, yauvana ardinI anityatA matAvavA mATe A prakAranuM dRSTAnta ApavAmAM Ave che. athavA--jJAtanA heturUpa hAvAthI je upapatti mAtra rUpa hoya che, te jJAta che. jema ke " kasmAt dhAnyAni krIyante ? yasmAt mudhA na labhyate " athavA--" vimarthaH dharmaH yite ? muddA yAMna lAyane " tame dhAnyane zA mATe kharIdi rahyA che ? '' A praznanA uttara rUpe kahevAmAM Ave che ke te kharidhyA vinA ceAkhA maLatA nathI. athavA- dhama zA mATe karavAmAM Ave che? " uttara-ddha dharma karyA vinA jIvanuM kalyANa thatuM nathI. " A prakAranu' samasta kathana uSapatti mAtra ja che kAraNa ke te jJAtane ja hetu che. athavAje upamAna mAtra hAya che te sAta che-jema ke- suSmA : mavat 66 hAtha kamaLanA jevAM sukumAra che" ahI' kamala upamAna hAvAthI jJAta. svarUpa che. A prakAre sAdhyanA medhaka svarUpavALu' jJAta upAdhi bhedanI ape zrI sthAnAMga sUtra : 03 85 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSAe cAra prakAranuM kahyuM che-jenA dvArA ajJAta sAdhya re5 arthanI sArI rIte pratIti karAvAya che, tene AharaNa jJAta kahe che. eTale je sthaLe samudita ja dASTratikane artha prApta karavAmAM Ave che, evA dRSTAntane AharaNa jJAta kahe che. jemake pApamAM kAlasaukarikane samudita saMpUrNa artha prApta thaI jAya che. jemAM dRSTArthanA eka ja avayavathI dAnika arthanuM upanayana (ApaNa) karavAmAM Ave che tenuM nAma "AharaNatadeza jJAta" che. jema ke-"candra satra muva " "sukha candranA samAna che." ahIM candramAM aneka guNe hevA chatAM paNa temAMthI eka mAtra saumya guNanuM ja mukhamAM upanayana (AropaNa) karavAmAM AvyuM che-candranI laMbAI, pahoLAI, vistAra AdinuM mukhamAM AropaNa karavAmAM AvyuM nathI. A rIte dardAntanA eka deza (aMza)thI je upanayana thAya che tene tazAharaNa (AharaNataza) kahe che. have AharaNataddoSa (taddoSAharaNa taddoSa udAharaNa)ne bhAvArtha prakaTa karavAmAM Ave che je jJAta-udAharaNa sAdhyavikala Adi dethI duSya (duSita) hoya che tenuM nAma "taddoSAharaNa jJAta" che. jemake "nitya ra amUrta. hyA ghaTata " ahIM "ghaTa" e jJAta (udAharaNa) che. temAM nityasvarUpa sAdhya ane amUrtatva rUpa sAdhana e baMnene sadubhAva dekhAto nathI, kAraNa ke ghaTa kAryarUpa hovAthI anitya nathI ane paugalika hevAthI mUrta paNa nathI. A rIte ghaTanuM daSTAnta sAdhya ane sAdhana banethI rahita che. sAdhya ane sAdhanathI vikala (hIna) hovuM eja dRSTAntane doSa gaNAya che. A prakAranA dRSTAnta deSavALe ghaTa (ghaDo) che. tethI A ghaTanuM daSTAnta taSiA haraNa (AharaNatoSa) bhedavALuM gaNAya che. athavA je jJAta (daSTAnta) sAdhyasiddhi karatuM thayuM paNa daSAntaramAM sAdhyasiddhi karI nAkhe che tene paNa taddoSAharaNa jJAta kahe che. jemake zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vA zatAvI" ItyAdi-A lekokti che. A kathana dvArA zrotA. enA manamAM saMsAranA kAraNabhUta AraMbha ane parigraha rUpa vApI putrAdikemAM paNa dharmajanakatA sthApita thAya che. tethI A AharaNatadrovALuM daSTAMta che. A kathananuM tAtparya e che ke ahIM ka0 (yajJa) ane satyanA deSTAnta dvArA vApI (vAva) ane putromAM dharmajanakatA puSTa karavAmAM AvI che. tethI A bane daSTAnta daSTAntanA deSavALAM che. kanArolag" "upanyAse panaya" A cothA prakArane bhAvArtha have spaSTa karavAmAM Ave che-ke vAdIe potAnA sAdhyane siddha karavAne mATe hetune prayAga karyo tene teDI pADavAne mATe prativAdIo viruddhArthanuM upanayana (Are paNa) karyuM, jemake "sAtamA vArtA amUrtasthAt jAnavara" "amUrta hovAne kAraNe AtmA AkAzanI jema akartA che", A prakAranuM kathana keI sAMkhyamatavALAe karyuM. tene A matanuM khaMDana karavAne mATe tenA karatAM virUddha abhiprAya dharAvanAre A pramANe dalIla karI. "je tame gagananA daSTAntane AdhAre AtmAmAM akaya siddha karatA he to eja dRSTAMta dvArA AtmAmAM abhakatRtva paNa siddha thaI javuM joIe, kAraNa ke AkAzamAM akartRtva ane abhetRtva, A bannene sadUbhAva che " paraMtu sAMkhya matane mAnanArA leke AtmAmAM abhakatRtva mAnatA nathI-e vAta temane mATe asvIkArya che. "akra nirLo movattA, gAma visTa " teo te AtmAne akartA. nirguNa ane bhakto mAne che. athavA evuM kahevuM ke "kAMta makSa jAduI svAra govara" edananI jema mAMsanuM bhakSaNa paNa aSTa che, kAraNa ke tenI jema te paNa prANInuM aMga che." A prakAranA kathana vaDe edana dRSTAntane AdhAra laIne prAyaMga heta dvArA vAdIe mAMsa bhakSaNamAM deSanA abhAvanuM pratipAdana karyuM tyAre prati vAdIe evI dalIla karI ke "prANInA aMganI vizeSatA hovAthI svaputranA mAMsanuM bhakSaNa paNa vidheya thaI jAya che eTale ke svaputranuM mAMsa khAvAne paNa niSedha saMbhavI zake nahIM." A rIte A kathana virUddhArthanA upanayana (AropaNa) rUpa eTale ke upanyAsopanaya rUpa che. athavA koI paNa sAdhamyanI apekSAe pravartamAnamAM koI paNa sAdhamya vaDe ja pratyavasthApana karavuM tenuM nAma upanyAsapanaya AharaNapanyAsa che. zrI sthAnAMga sUtra : 03 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have sUtrakAra te pratyekanA cAra cAra bhedonuM sapaSTIkaraNa kare che-AharaNajJAtanA "zavA" apAya ItyAdi cAra prakAra kahA che apAya eTale anartha. te apAyanuM jyAM dravyAdimAM kathana karavAmAM Ave che tyAM te AharaNanA apAyabheda rUpa hoya che, jemake-vivakSita dravyAdinI jema ja A dravyavizeSamAM apAya che athavA-dravyAdinI heyatAnuM jenA dvArA pratipAdana karAya che te AharaNanA bheda apAyarUpa che. A upAya paNa dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA bhedathI cAra prakArane ko che dravya vaDe, dravyamAM athavA dravyarUpa je apAya che tene dravyApAya kahe che dravya kSetrAdikenI heyatAnuM sAdhaka athavA dravyanI heyatAnuM sAdhaka je udAharaNa hoya che tene apAya AharaNa kahe che. paradeza jaIne jemaNe ghaNuM ja dhana upArjana karyuM hatuM evAM be vaizyabhAIonA dRSTAntanI jema dravyApAya parihArya che athavA dravyamAM apAya nirAkaraNIya che. - have te dRSTAtanuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-keI nagaramAM be vezya rahetAM hatA. teo dhana kamAvA paradeza gayA. ane pArjana karIne teo pitAne gAma pAchA pharavA mATe ravAnA thayA. gharanI pAse AvatAM ja ekanA manamAM e vicAra AvyuM ke bhAIne mArI nAkhIne badhuM dhana huM ja kabaje karI lauM. A dhanane kAraNe bane bhAIo vacce bhAre jhagaDe thaye. temaNe gusse thaIne te dhanane kaI jaLAzayamAM pheMkI dIdhuM. jaLAzayamAM rahele kaI majya te dhanane gaLI gaye. keI eka mAchImAre te mAchalAne pakaDIne mArI nAkhyuM ane tene koI bIjA mANasane vecyuM. te mANase te matsya pitAne ghera laI jaIne rAMdhavA mATe patnIne soMpyuM. tenI patnI ane putrIe te masyanA jyAre TukaDA karyA tyAre tenA peTamAMthI peluM dhana temane hAtha lAgyuM te dhanane khAtara putrIe mAtAne mArI nAkhI. A samasta hakIkata jyAre te vaizya bhAIoe jANI tyAre temane saMsAra para vairAgyabhAva AvI javAthI bhegathI virakata thaIne temaNe pravajyA aMgIkAra karI lIdhI. A dravyApAya parihArya che. zrI sthAnAMga sUtra :03 88 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetra vaDe, kSetramAM ke kSetrarUpa je apAya che tene kSetrApAya kahe che. jevI rIte sarpavALA gharamAM nivAsa karavAthI mRtyune saMbhava rahe che. eja pramANe zatrusahitanA kSetramAM rahevAthI apAyane saMbhava rahe che. kahyuM paNa che ke-"zare 2 he vAto mRtyu na rAH" je kSetramAM apAya (anartha) saMbhavita hoya te kSetrane tyAga kara joIe. jemake-prativAsudeva jarAsaMgha dvArA apAya (anartha) thavAne saMbhava lAgavAthI dazAhae sauryapura cheDI dIdhuM hatuM. A kSetrApAyanA dRSTAntarUpa samajavuM. kAlApAyana tyAgamAM pAyananI jema prayatnazIla rahevuM joIe. neminAtha bhagavAne evI bhaviSyavANI uccArI ke 12 varSa pachI dvArakA nagarIne nAza thaze, tyAre te apAyayukta kALathI bacavAne mATe kaipAyana uttarapathamAM cAlyA gayA hatA. A kAlApAyanuM dRSTAnta che. caMDakauzikanI jema kepabhAvane parityAga karI nAkha tenuM nAma bhAvapAya che. caMDakauzikane jyAre jAtismaraNa jJAna utpana thayuM tyAre teNe kaparUpa bhAvApAyane parityAga karI nAkhyA hatA. A rIte apAya AharaNujJAtanA cAra bhedanuM spaSTIkaraNa ahI samApta thAya che. AharaNajJAta (AharaNa udAharaNa)ne je bIje upAya nAmane bheda che. tenuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-prAptavya padArthane nimitte puruSa vyApAra Adi rUpa sAmagrI hoya che, tenuM nAma ja upAya che. tethI A dravyAdi rUpa upeyamAM (prAptavya padArthamAM) A upAya che ema kahevuM tenuM nAma AharaNa upAya che. jemake-ghaTAdi dravyavizeSa rUpa sAmAM vivakSita mATI Adi dravya upAya rUpa hoya che. athavA-drAdikanI jemAM upAdeyatA pratipAdita thAya che. te AharaNa upAya che, te upAya paNa dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA bhedathI cAra prakArane kahyo che. suvarNAdi dravyane athavA prAka udaka (pANI) Adi dravyane je upAya che athavA dravyarUpa je upAya che tene kaLyapAya kahe che, zrI sthAnAMga sUtra :03 89 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemake suvarNAdikanA viSayamAM upAya che, upAya dvArA ja suvarNAdikamAM prayatna vidheya che. athavA-prAsuka udakAdi dravya eSaNe pAya dvArA grahaNa karavuM joIe, evuM A kathana AharaNa upAyanA prathama bheda (dravyopAya) rUpa che. kSetraparikarma rUpa je upAya che tenuM nAma kSetrapAya che. jemake-A kSetrane eDavAnA upAya rUpa haLa Adi che. athavA-je prakAre anya kSetrAdimAM haLa vaDe pravRtti karavAmAM Ave che e ja pramANe A kSetrAdimAM paNa tenA dvArA ja pravRtti karavI joIe, evuM kathana kSetrapAya che. athavA mithyAtvayukta kSetrane sadupadeza Adi upAya dvArA samyakatvayukta karavuM tenuM nAma kSetrapAya che. jema dhAnyAdikanA jJAnano upAya che eja pramANe kALanA jJAnane paNa je upAya che tenuM nAma kAlepAya che. athavA-je prakAre tathAvidha gaNitajJA chAyAdi rUpa vaDe kALane jANI le che eja pramANe je chAyAdi dvArA kALane jANe che te kAlepAya rUpa che athavA pratilekhanA Adi kALanuM je jJAna che tenuM nAma kAlepAya che. bhAva-zAnamAM je upAya che tenuM nAma bhAvapAya che. athavA upAya dvArA je bhAvane jANavAnuM thAya che tenuM nAma bhAvapAya che. jemake brahakumArIne vAta karavAthI abhayakumAre ceranA bhAva jANI lIdhA hatA athavA bhAva vaDe kalyANane upAya jANI laIne neminAtha bhagavAne gajasukumAra munine kAyotsarga karavA mATe mazAna bhUmimAM javAnI anumati ApI hatI. A rIte AharaNujJAtinA upAya nAmanA bIjA bhedanuM varNana ahIM pUruM thAya che. have AharaNanA trIjA bhedanuM-sthApanAkarmanuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-sthApanAnuM je karma-saMpAdana che tenuM nAma sthApanA karma che. eTale ke paramatane jANI laIne ane temAM dUSaNe batAvIne pitAnA matanI sthApanA karavI tenuM nAma sthApanAkama che. te sthApanAkama sUtrakRtAMga sUtranA dvitIya zrutaskamAM puMDarIka nAmanA prathama adhyayana rUpa che, tyAM evuM prakaTa karavAmAM AvyuM che ketheDA pANI ane ghaNuM ja kAdavathI bharapUra eka puSkariNI (jaLAzaya vizeSa)nI vacce zrI sthAnAMga sUtra :03 90. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka meATu' puMDarIka (kamala vizeSa) ugeluM hatuM tene levAne mATe cAra dizAmAMthI cAra mANasa AvyA. je je dizAomAMthI teo AvyA hatA te te dizAovALA kama (kAdavavALA) mAge thaine te te puSkariNImAM AgaLa vadhyA. ane game te prakAre te pu'DarIka pAse pahoMcIne temaNe tene teADI lIdhuM. paNa kAdavamAM phasAI javAne kAraNe teo te puSkariNImAMthI bahAra nIkaLI zakayA nahIM. te puSkariNIne kinAre kAi eka mANasa UbheA hatA. te ame ghavacanavALA hatA. tethI teNe temane kAi paNa prakAre te kama (kAdava)mAMthI bahAra kADhayA. A prakAranuM sthApanAkanuM A jJAta (udAharaNa) che. ahI' tenA upanaya (ArApaNu) A pramANe karI zakAya che-kamanA samAna viSaya che, puSkaraNI samAna saMsAra che, kamala (puMDarIka) samAna rAjida rUpa lakhya puruSa che, cAra puruSA samAna paratIthikA che, kinAre UbhelA puruSanA samAna sAdhupuruSa che, ameghavacana samAna dhadezanA che ane uddhAranA samAna nirvANa che. A prakAre paranA dUSaNane prakaTa karIne svamatanI sthApanA A dRSTAnta dvArA karavAmAM AvI che. tethI te dRSTAnta sthApanAkama rUpa che. athavA anityazanuMH tAt" A prakAranA anumAna prayAga dvArA jyAre koi vAdI zabdamAM kRtakatva hetudvArA anityatAnI siddhi kare che, tyAre kAi tene evu kahe che ke varNAtmaka zabdamAM 8 kRtakatva " heAtuM nathI, kAraNa ke mImAMsakanI apekSAe temanAmAM nityatAnuM pratipAdana karavAmAM Avyu' che. A rIte kRtakatvahetu peAtAnA vaNurUpa saMpUrNa pakSamAM jateA nathI. A prakAranI dalIla sAMbhaLIne je sthApanA hetuvAdI che te kahe che ke je varNAtmaka zabda che te kRtaka ja hAya che, kAraNa ke kAraNabhedathI te ghaTapaTAdanI jema bhedavALe thAya che jema pAta peAtAnA kAraNanA bhedathI ghaTapaTAdimAM bheda hoya che, eja pramANe zuka sArikA (pepaTa, menA) Adi rUpa kAraNanA bhedathI varNAtmaka zabda paNa bhedavALA hoya che. A pramANe ghaTAdinA dRSTAnta dvArA varSomAM, kRtakatAnI sthApanA karavAmAM Ave che. tethI tenuM nAma 'dRSTAntasthApanA kama" che. zrI sthAnAMga sUtra : 03 91 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazupavinAvitti " pratyupatnane--tatkAle jAyamAna vastune vinAza jyAM vAgyarUpa hoya che te dRSTAntane pratyutpanavinAzI" kahe che jemake kaI guru vastuvizeSamAM ziSyanI azaktine jANIne tene duSkara tapazcaraNa, vihAra AdimAM prayukta kare che. Ama karavA pAchaLa temano e khyAla hoya che ke " ziSyanI azaktinuM kAraNa mAre vinaSTa karavuM joIe " A prakAre pratyupatnane vinAza karavAmAM sAdhaka hovAthI temAM pratyutpanna vinAzI jJAtatA hoya che. athavA-" AtmA amUrta hovAthI akartA che, " A anumAna dvArA AtmAmAM akatRtva sAdhya karIne A akartavApatti rUpa deSane vinAza kara. vAne mATe jyAre evuM kahevAmAM Ave ke "AtmA kadAcitta (thoDA pramAzumAMmUrta hovAthI devadattanI jema kartA ja che. " - ' A prakAranA A tatkAlenna anumAna vaDe AtmAnuM amUrta je dUra karavAmAM Ave che te pratyutpavinAzitAnuM udAharaNa che. A prakAre ahIM sudhImAM AharaNa dRSTAntanA cAra bhedanuM varNana karavAmAM AvyuM che. AharaNatadezanA daSTAntanuM pratipAdana karavAmAM Ave che. AharaNatadezanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) anuzAsti, (2) upAlaMbha, (3) pRcchA ane (4) nizrAvacana jyAM salluNasaMkIrtana ja vidheyatA rUpe upadiSTa thAya che tenuM nAma anuzAsti che jemake-je guNavAna hoya che te anuzAsanIya hoya che. A viSayane anulakSIne nIce pramANe daSTAnta che- caMpA nagarImAM keI eka samaye eka jinakalpita muni gocarI karavA nimitte pharatA pharatA subhadrA zeThANIne tyAM padhAryA. temanI AMkhamAM 2ja (kaNa) paDavAne kAraNe temAMthI AMsuM nIkaLI rahyA hatAM. subhadrAe pitAnI jIbhanA TeravA vaDe temanI AMkhamAMthI te rajane kADhI nAkhI, paNa raja kADhatI vakhate tenA lalATane kaMkune cAMle muninA kapALamAM lAgI gayo. muninA kayA LamAM te nizAna joIne lekemAM temanA zIlabhaMganI carcA cAlavA mAMDI. A zIlabhaMganI vAta khoTI che e sAbIta karavAne mATe subhadrAe kAcA sUtara zrI sthAnAMga sUtra :03 9 2 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDe cAlIne bAMdhIne lekanI samakSa te cAlaNI vaDe kUvAmAMthI pANI kheMcyuM. te nagaranA traNa daravAjAo zAsana devatAe baMdha karI dIdhA hatA. subhadrAe cAlI vaDe kUvAmAMthI kheMcelA pANIne te traNe daravAjA para chAMTayuM ane pANI chAMTatAnI sAthe ja te daravAjA ughaDI gayA. tyAre lekee pharIthI evuM anuzAsita karyuM ke subhadrA mahA zIlavatI che. A dRSTAntamAM rajane kADhavA rUpa vaiyAvRtya karavA rUpa upanaya paNa saMbhavita thAya che, kAraNa ke te rajane kADhavAthI je nagarajanoe tenI anuzAsti karI che eTalA mAtrathI ja ahIM upanaya karavAmAM AvyuM che. A rIte anabhimata aMzanA tyAgathI ane abhimata aMzanA grahaNathI temAM upanaya thAya che e ja pramANe AgaLa paNa samajI levuM. yuvA prakArAntaranI apekSAe anuzAsana ja upAlaMbha rUpa che. A anuzAsana jyAM kahevAya che tene upAlaMbha kahe che. tenuM nIce pramANe dRSTAnta che- mRgAvatI nAmanI koI eka sAdhvI hatI. te ke eka vakhate mahAvIra prabhunA samavasaraNamAM gaI hatI. tyAM savimAna candra ane sUryanA prakAzane lIdhe tene kALanuM bhAna na rahyuM. tethI te samavasaraNamAM ghaNI vAra sudhI besI ja rahI. tyAra bAda jyAre te tyAMthI cAlI nIkaLI tyAre "kari. ghAroDaY" " ghaNo ja kALa vyatIta thaI gayo-khUba moDuM thaI gayuM " evuM samajIne saMbrAnta cittavALI banI gayelI te sau sAdhvIonI sAthe AryA candanAnI pAse AvI tyAre temaNe (AryA candanAe) tene e Thapako Ape ke "ApanA jevI uttama kuletpanna sAdhvIone mATe ghaNuM ja ayukta gaNAya." A dRSTAntamAM kAlAsikama rUpa ekadezatAnA grahaNanI apekSAe AharaNatadRzatA che. pRcchA "-zuM karyuM? kevI rIte karyuM? keNe karyuM? ItyAdi praznanuM nAma pRcchA che. A pRcchA jemAM vidheya rUpe upadiSTa hoya che tene pRcchA kahe che. jemake-zreNika rAjAnA putra keNike mahAvIra prabhune e prazna pUche ke "he bhagavan! cakravartI je kAmone parityAga karyA vinA maraNa pAme zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te kaI gatimAM utpana thAya che tyAre bhagavAne javAba Apyo-"sAtamI narakamAM utpanna thAya che." kuNi ke bIjo prazna pUchyuM "he bhagavan! marIne kyAM jaIza?" tyAre bhagavAne javAba Apo-"tame marIne chaThThI narakamAM jaze." tyAre kaNike pUchayuM-"he bhagavana ! huM sAtamI narakamAM zA kAraNe nahIM jauM ?" prabhue javAba Ape-"cakavatI ja marIne sAtamI narakamAM jAya che." tyAre kaNike pUchayuM "zuM huM cakravartI nathI ? mArI pAse paNa cakavatInA sAdhanarUpa gaja, azvAdika che." tyAre bhagavAne tene e javAba Ape ke "tamArI pAse ratna ane nidhio nathI " tyAre teNe kRtrima ratanene ekatra karIne bharatakSetrane jItavAnI pravRtti zaru karI, tyAre katamAlika nAmanA deve tene mArI nAkhyo. te marIne chaThThI narakamAM utpanna thaye. A dAntamAM chaThThI narakamAM gamanarUpa anabhimata aMzanA tyAganI apekSAe ane sAtamI narakamAM gamanarUpa svAbhimata aMzanA graha. nI apekSAe AharaNatazatA samajavI joIe. nibAvA" kaI vinIta ziSyane dAkhala ApIne anyane prabodhita karavA nimitte vidheya rUpa je vacane kahevAmAM Ave che tenuM nAma AharaNanizrAvacana che. jemake-mArdavAdi guNa saMpanna vinIta ziSyanI nizAne sahana na karanArA anya ziSyane gautama svAmIne lakSya karIne je vacane mahAvIra prabhue kahyA hatAM te vacanane nizAvacana kahe che. te prasaMga have prakaTa karavAmAM Ave che-turatanA dIkSita gAli munine jyAre kevaLajJAna thayuM tyAre parityakta kRtivALA gautamasvAmIne mahAvIra prabhue A pramANe kahyuM hatuM-ghaNu ja dinethI saMkSipTa che gautama ! ciraparicita che gautama! tuM atisaMpanna na thaIza parityakta yutivALA thavuM tAre mATe ucita nathI." ItyAdi vacane dvArA gautamane anuzAsita karanAra mahAvIra prabhue anya munijanene paNa anuzAsita karyA hatA. ahIM anabhimata rUpa apati rUpa zrI sthAnAMga sUtra :03 9 4 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anabhimata aMzanA tyAga ane tirUpa abhimata aMzanA grahaNanI apekSAe AharaNatadRzatA che. A prakAre AharaNatadRzatAnA cAre bhedenuM kathana ahIM samApta thAya che AharaNutoSanuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-tenA nIce pramANe cAra bheda che-(1) adharmayukta, (2) pratilema, (3) A panIta, ane (4) durupanIta. je udAharaNa pApakathana svarUpa haya, ane kaI evA arthanuM pratipAdana karavA nimitte ApavAmAM AvyuM hoya ke jenuM pratipAdana thaI javAthI zrotAnI buddhi adharmayukta thaI jAya, evA udAharaNane adharmayukta udAharaNa kahe che jemake kaI eka kathAkAre evuM kahyuM ke sAta dinarAta sudhI kAMsAnI thALImAM mUkI rAkheluM ghI viSasamAna thaI jAya che. A vAta sAMbhaLIne keI mANase e pramANe ja karyuM -dIne kAMsAnI thALImAM sAta dinarAta rAkhI mUkayuM. tyAra bAda teNe te ghI pitAne dveSa karanAra bhAIne mArI nAkhavA mATe vAparyuM. te ghI khAvAthI tene bhAI marI gaye. A udAharaNamAM adharmayuktatAne kAraNe tathA zrotAmAM adharmajJAna utpanna karanAra hovAne kAraNe AharaNadoSatA che. pratima"--jemAM pratikULatA upadiSTa thAya che te udAharaNane pratile medAharaNa kahe che. jemake-"grAri te dUdha pAmava mAnita mArA zig je mAcina ItyAdimAM kahevAmAM AvyuM che. athavA pitAne apahRta karanAra (apaharaNa karanAra) caMDapradyotanI sAthe abhayakumAre jevuM karyuM evuM karavuM te pratimAnA udAharaNa rUpa che. temAM AharaNataddoSatA hovAnuM kAraNa nIce pramANe che-A prakAranuM udAharaNa zrotAnI parAkaraNa (anyane nukasAna)mAM nipuNa evI buddhinuM janaka thaI paDe che. athavA-"jIva ane ajIva evI A be ja rAzI che" A pramANe jyAre kahevAmAM Ave tyAre tenA nigraha nimitta kaI evuM kahe ke "gRhagedhikAdi chinna puchanI jema nojIvarAzi paNa trIjI rAzi che." A prakAranA kathanamAM usUtra prarUpaNAne lIdhe AharaNataddoSatA rahelI che. "AtmAnIta"--jemAM AtmA pite ja upanIta thaI jAya evA udAharaNane AtmAnIta kahe che. eTale ke paramatanA khaMDanane mATe koI zrI sthAnAMga sUtra : 03 95 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ,, deSTAnta ApavAmAM Avyu hoya, parantu tenA dvArA potAnA matanuM ja kha`Dana thaI jatu hAya, te evA dRSTAntane AtmapatnIta kahe che. jemake kAi sabhAmAM kAI mANusa evu' khele ke "ahIM khadhAM mUrkhAe ekatra thAya che. " te tenA A kathana dvArA te pAte paNa mUkha Thare che kAraNake "badhA mUkha che? ema kahevAmAM kahenAra pAte paNa mUkha rUpe gaNAI jAya che. A yanamAM svavacana deSane lIdhe AharaNatoSatA che. athavA-" sadare pALA na'tA " " kaI paNa jIvane haNavA joie nahI', A kathanane kRSita karavAne mATe koI evuM kahe ke " jema bhagavAna viSNue rAkSaseAne mArI nAkhyA hatA, tema anya dhasthita jIvAne mArI nAkhavA joIe '', A kathana anusAra tA AvuM kahenAra paNa haNI nAkhavAne ceAgya pratipAdrita thAya che, kAraNa anya dharmane mAnanArA lAkonI dRSTie te te paNa vidhamI ja che. athavA--kAi rAjAe pUchyuM. A taLAva amegha kevI rIte khanI zake ! " tyAre koI e evA javAkha ApyA ke * kAI khatrIza lakSaNA puruSanA ahI bhAga ApavAmAM Ave te A taLAva amegha thaI zake " tenAM A zabdo sAMbhaLIne amAtye, 32 lakSaNlRAthI sa'pannahAvAne kAraNe 66 66 evI salAha ApanAranuM ja khaLidAna ApI dIdhuM. A rIte teNe pAtAnA vacanadoSane kAraNe petAnA ja jAna gumAvyeA A rIte svavacana doSatAne lIdhe ja AharaNataddoSatAmAM AtmApanItatA AvI jAya che. "" " duvaLIN " 'durUpanIta '-jemAM uttaradAtA potAne ja dUSita rUpe cejita kare che, tenuM nAma durUpanIta 'che. jema ke-kAI ne kaI prazna pUchavAmAM Ave ane te tenA asaMgata javAba Ape, te evI paristhitimAM tene durUpanIta kahevAmAM Ave che. jema ke-kAie eka bhikhArIne kai pUchyuM te teNe mAMsa sevananI zakAthI tene khIje ja uttara ApyA . jema ke---- mikSo ! mAMniSevaLa prave" ItyAdi hai 66 bhikSuka! zuM tame mAMsanu zrI sthAnAMga sUtra : 03 9 6 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sevana kare che kharA ? te bhikhArIe kahyuM madirApAna sivAya te temAM majA ja kevI rIte paDe ? te zu tame midarAnuM paNa sevana karI che ? hA karU chu paNa ekalA nahI. te teA vezyA sAthe ja priya lAge che. te! zuM tamo vezyA sevana paNa kare che ? te teA dhanathI ja prema karavAvALI hAya che, te tamA dhana kayAMthI lAve che? jugAra ane cArIthI lAvu chuM. te zuM tameA cArI paNa karA che ? hA bhraSTa puruSanI trIjI gatI ja zuM thaI zake ? zakAthI tene khIje che.. huM A dRSTAntamAM kevaLa eja vAtane prakaTa karavAmAM AvI che ke eka sAmAnya praznanA uttara rUpe kevI asaMgata vAtA uttara denAra dvArA karavAmAM AvI che! A prakAranuM eka khIju dRSTAnta have ApavAmAM Ave che, kAie eka bhikhArIne ka'I pUchyuM te teNe mAMsasevananI ja uttara ApcA jema ke-- janmyADaDA/vanA 66 munzA dhArI bhikSuka ! tArI kanthAmAM sthaLe sthaLe chidra kema dekhAya che? nAnA AA te| mAchalA pakaDavAnI jALa che, te zuM ? tame! mAchalI paNu khAva che ? hAM paNa te madya sevana vagara kharAkhara lAgatI nathI te zu' tame madya paNa pIve che ? hA, paNa ekalA nathI pIte vezyAnI sAthe ja pIuM chuM, to zu' tame vezyAne tyAM paNa jAva che? hA duzmananA gaLA para paga rAkhIne jAu chuM, tamAre vaLI duzmana kayAMthI ? huM jenA gharamAM khAtara pADuM teo mArA duzmana bane che. te zuM? tameA khAtara paNa pADo che. ! jugAra mATe tema karavu paDe che. te huM dhUta AvuM tuM zA mATe kare che ? dAsIne putra chuM e mATe ?" A pazu durUpanItanuM dRSTAnta che. chu dArzanika dRSTie A durUpanItanA bhAvAtha evA thAya che ke je prakRta sAdhyamAM upayAgI thatuM nathI paN anupayeAgI ja thai paDe che, tene durUpanIta kahe che, kAraNa ke vAryantiTMnI sAthe tenA sAdhane abhAva rahe che. " " kArya hAvAthI ghaTa (ghaDA)nI jema zabda nitya che '' ahIM ghaTa dRSTAntamAM nityatva dharmanA ja abhAva hovAthI tenA sAdhamya vaDe zabdamAM niyatA kevI rIte siddha thaI zake ? A dRSTAnta vaDe tA zabdamAM anityatA ja siddha thAya che. jemake- nitya zarU AcavAt ghaTavar' "6 zrI sthAnAMga sUtra : 03 97 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothA jJAta (udAharaNa) rUpa je upanyAsapanaya che, tene nIce pramANe cAra prakAra che--(1) tattvaka, (2) tadanya vastuka, (3) pratinibha ane (4) heta je upanyAsapanayamAM anyanA dvArA ApavAmAM AveluM sAdhana ja vaturUpa hoya che eTale ke uttara rUpa hoya che, tenuM nAma hatuka upanyAsanaya che. athavA-pApanyasta vasturUpa vastuthI yukta je upanyAsapanaya che tene paNa tadvastaka kahe che. jemake-koI puruSe A pramANe kahyuM- "he bhAIo mArA gAmamAM eka ghaNuM vizALa taLAva che. tenA kAMThA para eka meTuM semara (zImaLA nuM vRkSa che. tenAM jeTalAM pAna pANImAM paDe che, te badhAM jalacara ja rUpe pariNamI jAya che ane jeTalAM pattAM jamIna para paDe che te badhAM sthalacara jI rUpe pariNamI jAya che." teNe A prakAranuM je kathana karyuM te leAkomAM kutUhala utpanna karavA nimitte kahevAmAM AvyuM hatuM. tyAre keIe tene A pramANe prazna pUchayo-"e te batAve ke je pAna bhUmi ane jaLanA antarAlamAM paDe che, temanI zI dazA thAya che?" A prakAranI je upapatti mAtra rUpa uttarabhUta vastu che, tenuM nAma ja tadvastaka upanyAsopanaya che kAraNa ke kahenAra vyaktie semara vRkSanA pAna paDavAthI temanuM zuM thAya che te kahyuM che ane bIjI vyaktie paNa e semara vRkSanA pAna jamIna ane pANInA antarAlamAM paDavAthI temanuM zuM thAya che e prazna pUchaye che. A uttara rU5 kathanathI eja vAta siddha karavAmAM AvI che ke je prakAre anta lapatita pattAM pAna rUpe ja rahe che eja pramANe jalapatita ane sthalapatita pattAM paNa pAnarUpe ja rahe che. A prakAranuM A uttara kathana ta ka upanyAsepanaya rUpa che. tadanya vastuka"--je upanyAse panayamAM paropajyasta vastu karatA bhinna uttarabhUta vastu hoya che, evA upanyAsapanayane tadanyavatuka kahe che. jemake-pUrvokta udAharaNamAM pahelI vyaktie jyAre A prakAranuM kathana karyuM ke "jalamAM paDelAM pattAM jalacara rUpe pariNamI jAya che, " tyAre tene A pramANe prazna pUchI zakAya-"je pattAne tame lAkaDI Adi vaDe pADIne khAo che athavA tamAre ghera laI jAo che temanI zI hAlata zrI sthAnAMga sUtra : 03 9 8 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che ? " ahI' prazna kartAe pahelI vyaktine je prazna pUchyA che te peAtAnI jAte tUTI paDelAM pattAMthI bhinna rUpe nIce pADavAmAM AvelAM pAna viSe pUchyA che. tethI A prakAranA A bhinna rUpe uttara jANavA rUpa tenuM kathana eja vAta siddha kare che ke jevI rIte manuSyAzrita pAna jude rUpe pariNamatAM nathI eja pramANe jalrapatita pAna paNu jalacara jIvA rUpe pariNamana pAmatAM nathI, ane sthalapatita pAna sthalacara jIvA rUpe pariNamatA nathI. eTale ke jema manuSyAdi jIvAnI pAse rahelAM pAna cUkAda rUpe (ju` lIkha ADhi rUpe) pariNamatAM nathI, eja pramANe jaLa ane sthalapatita pattA paNa jalacara ane sthalacara jIvA rUpe pariNamatAM nathI. jo teo te rUpe pariNamatAM hAta tA manuSyAdine Azrita pattAM paNa jU', lI'kha Adi rUpe paNimita thavAM ja joIe. parantu evuM banatu` "rinime " " pratinibha nathI. je upanyAseApanayamAM vAdI dvArA upanyasta upasthita karavAmAM AvelA padArthanA uttara devAne mATe sadeza (samAna) vastune ja upanaya thAya che--samAna vastu ja upasthita karAya che te pratinibha upanyAsApanaya che. jemake kAi eka rAjAe evI jAherAta karI ke je kAi mANasa mane apUrva (pahelAM na sAMbhaLyo hAya evA) zleka sabhaLAvaze tene eka lAkha rUpIAnuM inAma ApIza. A gheSaNA sAMbhaLIne aneka vidyAnAe apUrva zrlakA banAvIne tene sabhaLAvyA. temane rAjA A pramANe javAkha ApatA " A zrleka te me pahelAM sAMbhaLelA che. '' tyAra bAda kAi eka mANuse te rAjA pAse jaIne tene A bleka saMbhaLAvyeA tujJa piyA mALio '' ityAdi-- " tamArA pitAjI pAse mArA pitAjInA eka lAkha rUpIyA leNA che. jo A vAta Ape pahelAM sAMbhaLelI hAya tA te leNA peTe eka lAkha rUpIA Ape, ane A vAta tame sAMbhaLelI nahAya te apUrva kSeAka sAMbhaLavAnA InAma tarIke mane eka lAkha rUpIA Ape. zrI sthAnAMga sUtra : 03 99 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-"ravarita zrI morAra" ItyAdi. A zlekane bhAvArtha paNa upa cuMkata leka je ja che. A kSekamAM bhejarAjAnA pitAne tribhuvanavijayI ane dhArmika kahyA che, ane temanI pAse pitAnuM (A apUrva zleka banA vanAranuM) 9 karoDa rananuM leNuM che. mArI A vAta ahInA sarva paMDita jANe che. je teo A vAtane na jANatA hoya to mArI A kRti apUrva hevAne kAraNe Ape jAhera karyA anusAra eka lAkha rUpIAnuM InAma mane maLavuM joIe. A prakAre rAjA parAsta thAya che evuM batAvavAmAM AvyuM che. A kathanamAM pratinibhatA kevI rIte AvI che te have samajAvavAmAM Ave che -" meM A leka pahelAM sAMbhaLela che, " A prakAranA asatyavacana belanAranI sAme " mArA bApAnuM tamArA pitAzrI pAse eka lAkha rUpIAnuM leNuM che. " A prakAranA asatya vacanane upanyAsa karavAthI temAM pratinibhatA AvI che. kAraNa ke vAdInA dvArA upanyasta padArthane uttara tenA jevI ja vastu vaDe apAya che. jema pahelAM rAjAe jUThANAne Azraya lIdhe hate tema apUrvaka upasthita karanAra puruSe paNa asatyane ja Azraya laIneleNa rUpa asatya vastune te zlokamAM ullekha karIne-te rAjAne parAsta karyo hate. a" hetu "--je upanyAsopAyamAM paryAnuga praznane hetu uttara rUpe kahevAmAM Ave che tene hetu upanyAsapanaya" kahe che. jema ke - keIe koIne pUchayuM--" tame ja zA mATe kharIda karo che ?" uttara -- "te kharIdyA vagara maLatA nathI." prazna - " brahmacarya AdinuM pAlana zA mATe karAya che ? " uttara - " jeo tapasyA karatA nathI temane narakamAM vedanA bhegavavI paDe che." prazna-"tame pravajyA kema grahaNa karI che?" uttara-pravajyA grahaNa karyA vinA mokSa maLatuM nathI. ' A badhAM kathanamAM prazna ja uttara rUpe kahevAmAM AvyuM che. kAraNa ke jyAre praznakartA e prazna kare che ke "tame zA mATe java kharIda kare che ? " tyAre uttara rUpe evuM kahevAmAM AvyuM che ke "kharIda karyA vinA java maLatA nathI, tethI tene kharIda karavAmAM Ave che. " e ja pramANe anya zrI sthAnAMga sUtra :03 1 0 0. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznonA uttara viSe paNa evuM samajavuM joIe ke je prazna karavAmAM AvyA che, tene ja uttara rUpe ahIM prakaTa karavAmAM Avyo che. divahetunA nIce pramANe cAra prakAra kahA che-(1) yApaka, (2) sthApaka, (3) baMsaka ane (4) bhUSaka. je zeyane batAvanAra hoya che tenuM nAma hetu che. A hetu pitAnA sAdhyanI sAthe avinAbhAva saMbaMdha rUpa vyAptivALA hoya che. "jaLAvinA vijona nizrito tu " evuM hetunuM lakSaNa kahyuM che. je pitAne sAdhyanI sAthe avinAbhAva saMbaMdha vALo hoya che enuM nAma ja hetu che. te heta anyathAnApati lakSaNavALo hoya che. ahIM "anyathA" pada sAdhya vinAnuM vAcaka che ane "anupatti zabda hetunA abhAvane vAcaka che. eTale ke sAdhyane abhAva hoya te hetune paNa abhAva ja hoya che. jemake "toca raddhimAna pUmAvyathAnupa " " A parvata anivALe che, kAraNa ke dhUmADAnI anyathA (agni vagara) anupatti ja hovI joIe. eTale ke dhUmADA vinA agni hotI nathI, dhUmADo che eTale agni paNa hovI joIe, A vAta tenA dvArA pramANita-anumAnita thaI jAya che. eja vAta-" anyathAnavAjhara detokSaNamItima takasiddhivipautama " A zleka dvArA prakaTa karavAmAM AvI che. ahIM lekanA pUrvArdha dvArA hetunuM lasaNuM kahevAmAM AvyuM che ane aparArdha dvArA hetvAbhAsenuM lakSaNa kahevAmAM AvyuM che. upanyAsepanamAM ukata hetunu pRSTa praznanA uttara rUpamAM upapatti mAtra-kathana mAtra hoya che, paraMtu ahIM te sAdhyanI sAthe anyAyavyatireka saMbaMdhavALe ane duSThAta dvArA dazita vyAptivALo hoya che. te che ke eka ja svarUpa vALo hoya che, chatAM paNa zeDI theDI vizeSatAne lIdhe tene yApaka Adi cAra bheda kahyA che. je hetu vAdInI kAlApanA kare che-ghaNe kALa gumAve le che-te hetunuM nAma "yApaka hetu" che. kAlayApaka e ja hetu hoya che ke je vizeSaNonI vipulatAvALo hoya che. evA hetunuM uccAraNa karavAmAM vAdIne ghaNe samaya lAge che, jema ke "saMtarA vAcA keLavaNabhu "risArita tyAkhyAM tamavata jorArI " vAyu sacitta hoya che, bIjAnI preraNA vagara ja ti ane aniyatagamana karavAvALA hovAthI A anumAna prayogamAM"tamAlyA"hetunA A vizeSaNa che-"rLe gata vinitaraM" A bahula vizeSaNa che. A zrI sthAnAMga sUtra : 03 101 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranA vizeSaNanI vipulatAvALo hetu duradhigama (samajo ghaNo kaThina) thaI jAya che. te kAraNe duradhigama hevAne kAraNe e hetu kAlayApaka hoya che-tene sama javAmAM ghaNe samaya lAge e hoya che. eTale ke prativAdI te hetune samajavAmAM ghaNe kALa vyatIta karI nAkhe che, tethI tenA kALanI paNa yApanAthAya che. athavA keI kulaTAe pite Icchita samaya vyatIta karavAne mATe tenA patine kahyuM "hAlamAM UMTana lIMDAonI kImata khUba ja vadhI gaI che. tethI tame atyAre ja ApaNA UMTanA lIMDAo laIne nagaramAM jAo ane tene eka rUpIAnA ekanA bhAve vecI Ave." A prakAre teNe tenA patine UMTanA lIMDAo vecavAne bahAne gAmamAM mokalIne, te pAchA phare tyAM sudhIno kALa pitAnA yAranI sAthe vyatIta karyo. A prakAre ahIM A hetu kAlayApaka thaI paDe che. athavA je hetu zIghratAthI pitAnA sAdhyane gamaka (jANanAro) heta nathI, paNa ghaNuM samaya pachI pitAnA sAyane jANanAre hoya che e te hetu kAliyApaka hovAthI yApaka rUpa hoya che, jemake-"sarvavatu kSaNavAra" samasta vastuo saviziSTa hevAthI kSaNika che," A prakAranA anumAnathI baudhdha samasta padArthonI kSaNikatA- kSaNabhaMguratAnI siddhi je satya hetu dvArA karI che, te hetune sAMbhaLatAM ja koI paNa vyakti te hetu dvArA padArthomAM kSaNikatAnI pratIti jaladIthI ( turata ja) karI zakatI nathI. tethI ja temaNe A prakAre tenI vizeSa spaSTatA karI che-"vArtharivAri deva nArtha satta" "je artha kriyAkArI hoya che e ja paramArthataH (svabhAvataH) saMta hoya che je artha kriyAkArIne sata na mAnavAmAM Ave te vadhyA patramAM paNa sava mAnavuM paDaze eTale ke vadhyAne putra hovAnI vAta paNa svIkAravI paDaze. tethI je A vAta mAnI levAmAM Ave ke "je artha kriyAkArI hoya che e ja paramArthataH sat rUpa che. je sarvathA nitya padArtha che. kuTastha nitya che temAM artha kriyAkAritA saMbhavatI ja nathI, kAraNa ke te nitya te eka rUpa ja hoya che. je temAM arthayiAkAritA mAnavAmAM Ave che te eka rUpa rahI zakato nathI, ane eka rUpa nahIM rahI zakavAthI tene nitya kahI zakAtuM nathI, kAraNa ke nityanuM zrI sthAnAMga sUtra : 03 1 0 2 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSaNa te A pramANe kahyuM che -"bAputAnupasthira nive" tethI ema mAnavuM paDe che ke "jene nAza nathI ane jenI utpatti nathI evA sthira rUpa vALA padArthamAM koI paNa rIte-kALanI apekSAe athavA dezanI apekSAe-artha kiyA hotI nathI. tethI nityathI bhinna e je kSaNika padArtha che temAM ja artha kriyAkAritA saMbhavita che ane tethI ja temAM sarava vyavasthApita thAya che. A prakAre sattava ane kSaNikattavanI vyApti siddha thaIne savakSaNivathI ja vyAsa siddha thaI jAya che. A prakAre kahIne te bauddha pitAnA abhISTa sAdhyane siddha karavAmAM -pradatta satva hetunI siddhi karavAmAM samaya vyatIta kare che. tethI saravarUpa hetu kALayA nAkArI hovAthI potAnA sAdhyanI siddhi karAvavAmAM adhika samaya vyatIta karanAra hovAthI yApaka rUpa hoya che. have "thAvA" sthApaka hetune artha prakaTa karavAmAM Ave che- hetu potAnA sAdhyanI sAthe prasiddha vyAptivALa hoya che, ane te kAraNe zIvratAthI tene sthApaka athavA samarthana karanAre heya che, evA hetunuM nAma sthApaka hetu che. jemake -"vaveta caM vahimAna ghumavat " athavA-"niyA nicAramAM vastu TUdatattavaiva vatIcamAnamAvAtta" ahIM dhumADA ane agninI " jyAM jyAM dhUmADe hoya che tyAM tyAM agni hoya che ke A rUpe vyAmi prasiddha che. tethI dhUmarUpa hetu potAnA agnirUpa sAdhyane zIghratAthI sthApaka bane che. e ja pramANe pratyeka vastu dravyanI apekSAe nitya ane paryAyanI apekSAe anitya manAya che tethI e vAta zIvratAthI sthApita thaI jAya che ke vastu nityAnityAtmaka che. A banne hetu potAnA sAdhyane zIvratAthI grahaNa karAvanArA hovAthI temane batAvavAmAM samartha hoya che. te kAraNe A prakAranA hetune sthApaka kahyo che. athavA-koI eka dhUrta parivrAjake mAyAbhAvathI yukta thaIne pratyeka gAmamAM pratyeka manuSyanI samakSa evI prarUpaNa karavA mAMDI ke lekanA madhya bhAgamAM arpaNa karavAmAM AveluM dAna mahAphala pradAna karanArUM hoya che, A vAta kevaLa huM ja jANuM chuM" tyAre tenI A mithyA prarUpaNAne rokavAne mATe keI munie tene A pramANe kahyuM "ha parivA zrI sthAnAMga sUtra : 03 1 0 3 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaka! leAkanA madhya bhAga te eka ja hAya che. te te pratyeka gAmamAM alaga alaga rUpe kevI rIte sabhavI zake che ? te kAraNe tame pratyeka gAma leAkanA madhya bhAga rUpa hovAnI je prarUpaNA karI che te mithyA che" A rIte te munie potAnI mAnyatAnuM pratipAdana karyu. A prakAre potAnA pakSanuM sthApana karanArA hetu sthApaka rUpa hoya che. ', ' " vasr " byasaka hetu--je hetu parane nyAmeAhita (vyAmugdha) karI nAkhe che te hetunuM nAma bya`saka hetu ' che. jema ke--koIe evuM kahyuM ke " ati nIvA azti ghaTaH jIva paNa che ane ghaTa paNa che eTale ke bannenuM astitva che" tyAre kAie evI dalIla karI ke--" jIva ane ghaDAmAM je samAna rUpe astitva raheluM hoya te jIva ane ghaDAmAM ekatA prApta thAya che, kAraNa ke te bannenuM astitva abhinna zabdane viSayabhUta hoya che--eTale ke jIva ane ghaDAmAM raheluM astitva " astitva" A eka ja zabda dvArA vAsthya thAya che, jema ghaTa zabdathI ghaTa ane ghaTanuM svarUpa vAca cAya che, te kAraNe eka zabdavArA hovAthI ghaTa ane ghaTanA svarUpamAM abhinnatA prApta thAya che, e ja pramANe jIva ane ghaTanuM astitva paNa eka astitva zabda dvArA vAcya hAvAthI eka ja mAnavuM paDaze ane tenI ekatAne lIdhe jIva ane ghaTamAM paNa ekatva mAnavAnA prasaMga prApta thaze, jo ema kahe. vAmAM Ave ke ame jIvAdikanA astitvanA svIkAra karatA nathI, teA jIvAkrikAmAM anastitva prApta thavAne kAraNe temaneA abhAva ja svIkAravA paDaze." A prakAranA kathana dvArA prativAdvInA hetu vAdImAM vyAmeAha utpanna karI nAkhe che, tethI te hatune masaka kahevAmAM AvyA che. A vAtanuM pratipAdana karavAne mATe nIce pramANe dRSTAnta ApavAmAM AvyuM che--koI eka gADAvALA peAtAnuM gADu' joDIne kAI khIje gAma jaI rahyo hatA. rastAmAM teNe eka tittirI pakaDI. te tittirIne peAtAnA gADAmAM mUkIne tetyAMthI AgaLa vadhyA, ane koI eka nagaramAM AvI pahoMcyA. tyAM koi eka dhUte tene pUchyuM. " A zakatittiIne keTalAmAM vecavAnI che ? '" ( A dvi athI zabdaprayoga che. (1) zakaTa sAthe tittirI (2) zakaTamAM rahelI tittirI ) tyAre gADAvA LAe tene kahyuM----A zakatittirI ( gADAmAM rahelI tittirI ) huM tapA zrI sthAnAMga sUtra : 03 104 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leDikAmAM (tAvaDI ke kaDAhI agara sAthavAne badale) vecuM chuM" tyAre te dhUrta gADA tathA tittirIne laIne cAlavA mAMDyo. tyAre gADAvALAe tene kahyuM - "A tame zuM karo cho ? mArI gADI zA mATe laI jAo che ?" pelA pUte javAba A_i " tame ja zakaTatittirI (gADuM ane tittirI) tapaNAloDikAnA badalAmAM ApavAnI vAta kabula karI che, tethI huM zakaTa ane tittirI laI jAuM chuM. je tane mArI vAta mAnavAmAM na AvatI hoya to A badhAM sAkSIone pUchIne khAtarI karI le" A pramANe te pUrve tene zakaTa ane tittirIne paDAvI lIdhAM. tethI te gADAvALA cintita thaI gaye. A prakAre gADI vALAne vyAhita karI nAkhanAra hovAne kAraNe A hetu vyaM sakaheta rUpa che. "jhanag >> laSaka hetu-je hetu pUjana dvArA A pAdita aniSTanuM khaMDana karI nAkhe che evA hetune lUSaka hetu kahe che. jema ke - uparyakta daSTAntamAM gADIvALAnI gADI te dhUrta laI jAya che ema kahe. vAmAM AvyuM che. tyArabAda te gADIvALe koI bIjA dhUrta pAse jaIne gADI pAchI meLavavAnI yukti zIkhI le che. ane tyAra bAda pitAnI gADI laI janAra pelA dhUrta pAse jaIne kahe che ke "bhAI, lAo mane tarpaNa. leDikA ApI de " tyAre te dhUrta tene pitAne ghera laI gaye ane teNe pitAnI patnIne kahyuM--"tuM kaNaka bAMdhIne Ane tapaNAle DikA daI de" jyAre te kaNaka bAMdhavA mAMDI tyAre pele gADIvALe te dhUrtanI strIne laIne cAlate thaye. jatAM jatAM teNe te dhUrtane kahyuM-"A mArI bhAryA che. te tarpaNane nimitte sastu (leTanI kaNeka athavA sAthe) bAMdhatI hatI mATe te tarpaNaleDikA che. zakatittarInA badalAmAM mane tarpaNaleDika ApavAnI vAta te kabUla karI hatI (ahIM tene bIjo artha leDhI ke kaDAhI thAya che). A prakArane A bhUSaka hetu samaja. vyaMsaka hetu dvArA jIva ane ghaTamAM pUrvokta rUpe je ekatva sthApita karavAmAM AvyuM che tenuM bhUSaka hetu dvArA A pramANe khaMDana karAya che je astitvanI avizeSatA (samAnatA) ne lIdhe tame jIva ane ghaTamAM ekatvanI sthApanA karatA he, te sarva bhAvamAM paNa eka mAnavAne prasaMge upasthita thaze, kAraNa ke sarva bhAvamAM astitva rahe che. paraMtu evuM kadI jevAmAM paNa AvatuM nathI ane evuM eka saMbhavita paNa hetuM nathI. A prakAre jIva ane ghaTamAM ekatAnuM zrI sthAnAMga sUtra : 03 105 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApAdana karanAruM athavA abhAvanI Apatti prakaTakaranArU' je parokta aniSTa che tene A prakAranA hetu kRSita karI nAkhe che dUra karI nAkhe che, tethI A prakAranA hetune lUSaka hetu kahe che. have sUtrakAra hetunA aujI rIte paNa cAra prakAra prakaTa kare che-- tr "" aA phejha caniSe ' ityAdi--ahI" " athavA putra prakArAntaranu dyotaka che. padArthanA jetA dvArA edha thAya tenuM nAma hetu che. A hetu padArthane jANavAmAM pramANu rUpa hAya che. A pramANa rUpa hetunA nIce pramANe cAra prakAra che. (1) pratyakSa, (ra) anumAna, (3) upamAna ane (4) Agama, 4 vAvavuM ''-pratyakSa pramANunuM svarUpa A prakAranu che. je edha) akSaAtmAnI sahAyatAthI utpanna thAya che. indriyAnI sahAyatAthI utpanna thatA nathI, tene pratyakSa kahe che. evA pratyakSa avadhijJAna, mana:paryaM yajJAna ane kevaLajJAna che. temane nizcayanayanI apekSAe pratyakSa kahyA che, vyavahAra nayanI apekSAe te je jJAna indriyAnI sahAyatAthI utpanna thAya che tene pratyakSa kahe che. matijJAna ane zrutajJAna A prakAranA pratyakSa che. pratyakSanuM lakSaNa A pramANe kahyuM che (6 dd ,, '' che. vokSatayAvazya " ityAdi----je spaSTa rUpe--sarvathA vizada rUpe ayanuM grAhaka hAya che te jJAna pratyakSa gaNAya che, tathA je jJAna spaSTa rUpe padArthanuM grAhaka hotuM nathI tene parokSa kahe che. A gAthAnA bhAvAtha nIce pramANe che--jJAnanA pAMca bheda kahyA che. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, manaH payajJAna ane kevaLajJAna temAMthI matijJAna ane zrutajJAna parokSa che ane bAkInAM traNa jJAna pratyakSa che. pratyakSanA paNa e bheda che--(1) sakala pratyakSa ane (2) vikalatyakSa avadhijJAna ane manaHpayajJAna vikala pratyakSa ( deza pratyakSa ) che ane kevaLajJAna sarkala pratyakSa che. matijJAna ane zrutajJAna parAkSa hAvA chatAM te bannene sAMvyavahArika pratyakSa mAnavAmAM AvyA anumALe ' anumAna-liMgadazana ( lAgunuM darzIna ) ane vyAptinA smaraNu khAda je jJAna thAya che tenuM nAma anumAna che. te anumAnanuM nIce pramANe lakSaNa kahyuM che--" sAdhyAvinAmutro cit'' ItyAkri--sAdhyanI sAthe avinAbhAvI liMgathI je sAdhyanuM nizcayAtmaka jJAna thAya che te che. A anumAna abhrAnta hAvAthI samakSa joile pratyakSanI jema pramANabhUta mAnavAmAM Avyu che, anumAna jJAna jo ke hetunita hAya che, parantu teneahI je heturUpa kahevAmAM Avyu' che te upacAranI apekSAe-aupacArika rIte kahyuM che. " ovame " upamAnapramANa--" A gAya rAjha jevI che." evI sAdazya pratipatti-samAnatAnuM jJAna jenA dvArA thAya che te pramANane upamAna pramANa kahe che. e ja vAta " I daDayamaLyuM '' ItyAdi gAthA dvArA makaDha karI che. kAI eka mANasa gAyane joIne jagalamAM gayA. anumAna tyAM teNe zrI sthAnAMga sUtra : 03 10 6 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keI eka rojha joyuM tene joIne tenA manamAM e vicAra thaye ke jevA gAyanAM avayava che, evAM ja A rojhanA avayave che. gAyanI jema rajhane kaMTha paNa vartuLAkAra che. " A prakAre avayanI samAnatAvALA ane vartulAkAra kaMThavALA te rojhane joIne tene evuM bhAna thAya che ke A paza samAna gopiMDa che. A prakAranuM te manuSyane je jJAna thAya che te upamAna rUpa che. bA" padArthano nirNaya jenA dvArA karavAmAM Ave che te Agama che. " evI Agama padanI vyutpatti thAya che. tenuM tAtparya nIce pramANe che-"mAnnayanAiinavapanamarthajJAnamAmaH" AsapuruSanA (ahaMta kevalIna) vacana dvArA utpanna thayeluM je viprakRNArthanuM sUkSama antarita ane pUrAthenuM jJAna che, te Agama che. kahyuM paNa che ke-"reSTAghATTAcAra " ItyAdi-jemanAM vacanamAM daSTa ane ISTa pramANathI-pratyakSa ane anumAna pramANathI-keI bAdhA (vAM) naDatI nathI, ane je padArthanA svarUpane jevuM che evuM ja prakaTa kare che evAM Asa puruSanA vacanathI utpanna thayeluM je yathArtha jJAna che tene Agama jJAna kahe che. A Agama vItarAga sarvajJa ane hitepadezI dvArA praNIta hoya che, vAdI pratIvAdI tenuM khaMDana karI zakatA nathI. pratyakSa ke anumAna pramANa dvArA paNa temAM koI paNa bAdhA AvatI nathI, te padArthanA yathArtha svarUpanuM pratipAdana karanAruM che, samasta jIvanuM hitasAdhaka hoya che ane mithyAmata rUpa je kupatha che tenAthI dUra karAvanAruM hoya che. davA-de vadi de" ahIM anyathA anupapatti lakSaNavALA hetu vaDe utpanna hovAne kAraNe anumAna ja kAryamAM kAraNanA upacArathI hetu rUpa kahyuM che. A kathananuM tAtparya nIce pramANe che-je anumAna thAya che te anyathA napapatti (bIjI rIte sAdhya vagara utpattine abhAva) lakSaNavALuM hoya che tethI A anumAnanuM kAraNa anyathAnupapatti lakSaNavALa hetu che, paraMtu ahIM anumAna rUpa kAryane je heturUpa kahevAmAM AvyuM che, te kAryamAM-anumAnamAM kAraNanA anyathAnupapatti lakSaNavALA hetunuM AropaNa karIne kahevAmAM AvyuM che. te kAraNe tene hetu rUpa kahevAmAM AvyuM che. e A anumAna rUpa hitu cAra prakArane kahyo che-temAM pahelo prakAra A pramANe che-"catta tatta zrI sthAnAMga sUtra :03 107 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acau " eTale ke eka anumAna evuM hoya che ke je sAdhananA sadubhA. vamAM vaddhi Adi rUpa sAdhya vALuM hoya che. eTale ke "dhumADA rUpa sAdhanane sabhAva hoya te agnine paNa saddabhAva hoya che, " A prakAranA arthanuM pratipAdana karanAruM hoya che. bIjo prakAra A pramANe che-"marita nAcatI" eTale ke vahirUpa vastunA sadUbhAvamAM vaddhivirUddha zItAdi sparza vALuM hotuM nathI. trIje prakAra A pramANe che -" nAstirAM " eTale ke vaddhinA abhAve zItAdi sparzavALuM hoya che. cUMtho prakAra A pramANe che-"naritha taM nariya" che. eTale ke jyAM vRkSa rUpa padArthane abhAva hoya che tyAM zizapArUpa (zIsamarUpa) arthane paNa abhAva hoya che " A pramANe A badhA hetu anumAna rUpa hoya che. A samasta kathananuM tAtparya nIce pramANe che-"parvatoa emAnuM ghamAsvAs" ahIM dhUmADAnA saddabhAva rUpa hetu prathama prakAravALe che. "anna zaunA nArita nivApAtA" A agni saddabhAva rUpa hetu bIjA prakAravALe che. "matra zazirvArita taraNamA " A anumAna trIjA prakAravALuM che, ane " nAcatra rirAjA kRNAmavA" A cothA prakAravALuM anumAna che. A te kevaLa kathananI ja vicitratA (vividhatA) che. Ama te avinAbhAvI sAdhana vaDe je kaI sAdhyanuM jJAna thAya che te badhAM anumAna rUpa ja hoya che. che sU. 41 che " isaMkALe pUjajo" ItyAdi-(phU. 42) jemAM gaNatarI karavAmAM Ave che tenuM nAma saMkhyAna-gaNita che. te saMkhyAna rU5 gaNita cAra prakAranuM kahyuM che-(1) saMskRlana, (2) vyavakalana, (3) yojana ane (4) vibhajana. A cAra prakAranuM gaNita parikarma che. saMkalana eTale guNAkAra, vyavakalana eTale bAdabAkI, jana eTale saravALe ane vibhAjana eTale bhAgAkAra mizra vyavahAra Adi aneka prakAranuM vyavahAra gaNita che. mApapaTTI Adi vaDe mApavA rUpa je gaNita che tenuM nAma rajaju gaNita che. cera zika, cirAzika Adi rUpa je gaNita che tenuM nAma rAzigaNita che.sU.4rA rajajupada dvArA je kSetra gaNitanuM kathana karavAmAM AvyuM che, te kSetranA saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra traNe lekarUpa kSetranA aMdhakAra ane udyotanuM nirUpaNa karavA nimitta traNe sUtronuM kathana kare che- zrI sthAnAMga sUtra :03 108 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adholoka-urdhvalokameM rahe huve andhakAra aura udyota ke kAraNoMkA nirUpaNa 46 ahohooLa vattari " ityAdi--( sU. 43) adhelAkamAM A cAra vastue adhakAra kare che. (1) naraka narakAvAsa, (2) naiyika-narakamAM rahelA nAraka jIvA, (3) pApakama-jJAnAvaraNIya Adi pApajanaka krama ane (4) azubha pudgala-aprazasta pudgalA nAraka jIvA kRSNavaNu vALA heAvAne kAraNe adhakAra kare che. jJAnAvaraNIya Adi ATha pApakamAM mithyAtva ajJAna rUpa lAvAdhakAranA janaka hAvAthI aMdhakAra kare che. ane je aprazasta pudgalA hAya che tee adhakAra rUpe parimita thaine adhakAra kare che. pudgalanuM lakSaNa nIce pramANe che-" saddhAr vajJoe " yAdi--zabda, andhakAra, prabhA, chAyA ane Atapa, A pudgaladravyanI paryAya che, kAraNa ke pudgala rUpa, rasa, gaMdha ane sparzI, A guNaiAthI yukta hAya che. tethI A paryAyAmAM e badhAM guNA hoya che. " tiricanone 'ItyAdi, tiglAkamAM A cAra vastue prakAza kare che. (1) candramA, (ra) sUrya, (3) candrakAnta, sUryakAnta Adi maNi ane (4) agninI jyeAti. A cAra vastuo aMdhakArano nAza karIne tiyajgyAkamAM prakAza pradAna kare che. << uDDhalogeNaM * ityAdi--USalAkamAM A cAra vastue prakAza kare che--(1) devA, kAraNa ke te tejasvI zarIravALA hoya che. (2) devIe, (3) saudhama, izAna Adi devonAM vimAnA ane (4) maNiracita alakArA AsU.43mA jainAca yazrI ghAsIlAlajI mahArAje racelA " sthAnAMga sUtra" nI sudhA nAmanI vyAkhyAnA ceAthA sthAnane trIjo uddeze! samApta 5 4-3 5 prasarpakoM kA nirUpaNa ceAthA sthAnanA cothA udezeA trIjo uddezaka pUrA thayA. have ceAthA uddezakanA prArabha thAya che. trIjA uddezaka sAthe A uddezAnA saMbadha A pramANe de-trIjA uddezAmAM aneka prakAranA bhAvAnI cAra sthAnAnI apekSAe prarUpaNA karavAmAM AvI che. A uddezAmAM paNa vividha bhAvAnuM cAra sthAnAnI apekSAe nirUpaNa karavAmAM Ave che " cAri vasAvanA phaLattA " ItyAdi--(1) ,, TIkA sUtranA pUsUtra sAthe A prakAranA saMbaMdha che--pUrva devasUtra zrI sthAnAMga sUtra : 03 109 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane devIenA nirdeza thayA che. te deva, devIe bhAgayukta ane sukhI hoya che. A sabaMdhane anulakSIne have sUtrakAra bhAgasukha nimitte dezavidezamAM gamana karanArA prasapakAnA bhedrenuM nirUpaNa kare che. jee prakaSa rUpe kSetrabhAgAdika bhAgavavAne mATe eka dezamAMthI khIjA dezamAM jAya che temane " prasapaka kahe che, , athavA--Arabha ane parigrahamAM jee vadhune vadhu vRddhiyukta thatA rahe che temane prasapaeNka ' kahe che. AvA prasapaka jIvA hAya che. temanA cAra prakAra nIce pramANe kahyA che--(1) kaMI eka prasarpaka jIva evA hAya che ke je anutpanna bhAgeAnA utpAdaka hAya che. (IndriyA dvArA jenuM sevana thAya che te bhegA che. evA bhegA zabdAdika rUpa hoya che (2) koI prasapa ka jIva evA hAya che ke je pUrvotpanna zabdAdi rUpa bhegAnA rakSaNa mATe eka dezathI khIjA dezamAM saMcaraNa kare che. (3) kAI prasaka jIva evA hoya che ke je zabdAdi bhegA dvArA prApta thanArA sukhavizeSAnA utpAdaka khanatA thakA eka dezamAMthI bIjA dezamAM jAya (4) kAI pramapaka jIva evA hAya che ke je pUrvApanna sukhanA sa'rakSaNa nimitte eka dezamAMthI khIjA dezamAM jAya che. prasaka jIva lebhI haiAya che, kahyuM paNa che ke-"dhAvarU rohaLa taraph ' ityAdi-dhanaleAbhI jIva dhanane mATe zuM zuM nathI karatA e vAta A AAkamAM prakaTa karavAmAM AvI che. dhanaleAbhI jIva rAtadina dhanaprApti mATe bhaTakA kare che. samudramArge paradeza javAnuM jokhama paNa te kheDe che, bhaya'karamAM bhaya kara pahADA ane varnAne ALagatA paNa te DaratA nathI. dhanalubdhaka mAsa game tevu duSkRtya karatA pAche haDatA nathI. are! dhanane khAtara teA te peAtAnA sahAdaranI paNa hatyA karI nAkhe che! tene khAtara te bhUkhanI vyathA sahuna karI le che, bhayaMkaramAM bhayaMkara pApa paNa karI zake che, peAtAnA kuLanI maryAdAnA leApa paNa karI zake che, zIla ane svabhAvamAM Aga paNa lagAvI zake che. A rIte dhanane khAtara adhamamAM adhama kAya karatAM paNu te pAme haThatA nathI. !! sa. 15 zrI sthAnAMga sUtra : 03 110 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArakoM ke AhArakA nirUpaNa pUrvokta prasaka jIva bhega ane sukhanA lobhathI ja dezavidezamAM sacaraNa kare che. eve! jIva narakAyuanyanuM upArjana karIne nArakanI paryAye utpanna thAya che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra AhAranuM nirUpaNa kare che. mecAna pade AhAre vaLatte " ityAdi--( sU. 2 ) nArakAnA AdvAra cAra prakAranA kahyo che-(1) agArApama, (2) murmurApama, (3) zItala, ane (4) himazItala. 64 je AhAra thADA kALa sudhI zarIramAM dAha utpanna karanArI hAya che te AhArane agArApama kahe che, je AhAra karISAgni samAna dIrghakAlina dAhakatAnA janaka hoya che tene murmurApama AhAra kahe che. je AhAra zItavedanAnA janaka hoya che tene zItala AhAra kahe che, je AhAra hima jevI atyaMta zItavedanAnA janaka hAya tene himazItala AhAra kahe che. AhAranA A prakAranA krama anukrame vadhune vadhu dhAvatI nArakAnA nArakeAmAM samajave eTale ke te sauthI nIcenI narakamAM-sAtamI narakamAM-himazItala AhAra samajavA. / / sU. 2 // tiryakmanuSya aura devake AhArakA nirUpaNa AhAranuM nirUpaNa cAlI rahyuM che tethI have sUtrakAra tiyaiMca, manuSya ane devAnA AhAranuM nirUpaNa kare che-- " siligroLiyAna cantri, ' ityAdi--(sU, 3) TIkA -pakSI Adi tiya cAnA AhAra cAra prakAranA kahyo che-(1) ka kApama, (2) khilepama, (3) pANamAMsepama ane (4) putramAMseApama kaka kaI pakSIvizeSanuM nAma che. te pakSo je AhAra le che tene kakAhAra kahe che. te kaka pakSInA jevA AhAra je tiyacA le che te tiya cAnA AhArane ekakAma AhAra kahe che. tiryaMcAnA AhAramAM kaDakAhAranI samAnatA dura hAvAthI, subhakSa hAvAthI ane sukhapariNAmarUpa heAvAthI gRhIta thavI neie. kakAhAra dura hAya che eTale ke pacave! muzkela hoya che paNa khAvAmAM sukhAkArI hAya che. A rIte tiya ceAnA eka AhAra evA hAya che ke je pacave muzkela hAya che paNa khAvAmAM sukhApAdaka hAya che ane sukhada pariNAmavALA hAya che. evA AhArane kApama AhAra kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 03 111 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bilopama AhAra-bila eTale dara. ahIM bila zabda bilamAM praviSTa thatAM dravyane vAcaka che. A bilamAM praveza karatAM dravyanI sAthe je AhArane sarakhAvI zakAya che te AhArane "bilopama AhAra" kahe che. eTale ke bilamAM praveza karate padArtha je prakAre pitAne rasAsvAdanuM pradAna karAvanAre hete nathI eja pramANe je AhAra gaLAmAM zIghratAthI praviSTa thavAne kAraNe pitAnA rasAsvAda pradAtA thatuM nathI evA AhArane bilopama kahe che. upalektA evA AhAranA rasane AsvAda karI zakato nathI. pANamAM pama AhAra-A AhAra cAMDALanA zarIranA mAMsa je. hoya che. putranA mAMsa jevA AhArane patramAM pama AhAra kahe che A cAre prakAranA AhAra te anukame zubha, sama, azubha ane azubhatara gaNAya che. manuSyanA AhAranA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) azana, (2) pAna, (3) khAdima ane (4) svAdima. devanA AhArane nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) prazasta varNavALe, (2) prazasta gaMdhavALe, (3) prazasta rasavALe ane (4) prazasta sparzavALa eTale ke temanA AhAra prazasta varNa saMpanna hoya che, ane atizayita varNa yukta hoya che evuM ja kathana gandhAdimAM paNa samajavuM. sU 3 AzIviSa-sarpo ke svarUpanA nirUpaNa bhakSaNane adhikAra cAlI rahyo che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra AzIviSenI prarUpaNa kare che- rAri I mANIvilA ghaNA" ItyAdi-( 4) AzIviSa cAra prakAranA kahyA che--(1) vRzcika jAtyAzIviSa, (2) maMDUka jAtyAzIviSa, (3) uragajAtyAzIviSa ane (4) manuSya jAtyAzIviSa. je jIva janmathI ja AzIviSa (vidhara) hoya che tene "jAtyAzIviSa' kahe che. zrI sthAnAMga sUtra :03 11 2 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna-he bhagavan! vRzcika jAtyAzIvizvanA viSane viSaya keTale kahyo che. uttara - vRzcika jAtyAzIviSanuM viSa bharatakSetra karatAM ardhA pramANavALA zarIrane vyApta karI zake che ane tene vidalana arthAta vinAza karavAnI zakatIthI yukta karI zake che. bharatakSetrane vistAra para yojanane kahyo che tenAthI ardhA eTale ke 263 yojana karatAM thoDo vadhAre janane vistAra samaja. eTalA meTA zarIrane paNa vIMchI pitAnA viSathI viSa rUpe pariNata karI zake che-tene saMpUrNa rUpe vyApta karI zake che ane tenAthI bIjAne vidI avasthAvALuM karI zake che. A kathana tenA viSanI zakti batAvavA mATe ja karavAmAM AvyuM che jo ke evuM kadI banyuM nathI, banatuM nathI ane banavAnuM paNa nathI. sUtrakAra ahI e vAta ja prakaTa karavA mAge che ke tenuM viSa ardha jaMbupramANu zarI. ramAM paNa saMpUrNa rUpe vyApta thaI zake che. tenA viSanI zaktine prabhAva batAvavA mATe ja A kathana karavAmAM AvyuM che, ema samajavuM.. " majhA mANI"i ItyAdi- prazna-he bhagavana! deDakAnA viSane viSaya keTalo kahyo che? uttara--deDakAnuM viSa bharatakSetranA jeTalA pramANuvALA zarIrane paNa vyApta karI zake che. jo ke evI vAta kadI banI nathI, banatI paNa nathI ane banavAnI paNa nathI. A vAta to tenA viSanI zakti batAvavA nimitti ja kahevAmAM AvI che. e ja pramANe uga (sarpa)nuM jhera paNa jabUdvIpapramANa zarIrane vyApta karI zake che, tene vidIrNa karI zake che. A vAta paNa tenA viSane prabhAva prakaTa karavA nimitte karavAmAM AvyuM che, paranta evuM kadI banyuM nathI, banatuM nathI ane banavAnuM paNa nathI. e ja pramANe manuSyanuM viSa paNa samayakSetra (aDhI dvIpa) pramANa zarIrane potAnA prabhAvathI prabhAvita karavAne samartha hoya che. A kathana paNa tene prabhAva batAvavA nimitte ja karavAmAM AvyuM che, ema samajavuM. A kathana vIchI AdinA viSane keTalo viSaya che te prakaTa karavA mATe ja karavAmAM AvyuM che. e sUtra 4 zrI sthAnAMga sUtra : 03 11 3 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAdhike bhedoM kA nirUpaNa viSanuM pariNAma vyAdhi rUpa hoya che. tethI have sUtrakAra vyAdhinA ledonuM nirUpaNa kare che -"ravi vANI TomttaItyAdi-sa. 5 sUtrArtha-vyAdhinA cAra prakAra kahyA che-(1) vAtajanya, (2) pittajanya, (3) kaphajanya ane (4) sanipAta janya. cikitsA cAra prakAranI kahI che-(1) vAtanI cikitsA, (2) pittanI cikitsA, (3) kaphanI cikitsA ane (4) sannipAtanI cikitsA, TIkArca-vyAdhi eTale ga. vAyunA prakopathI je roga thAya che tene vAtajanita vyAdhi kahe che. pittanA prakopathI je roga thAya che tene pittajanya vyAdhi kahe che. kaphanA prakopathI je roga thAya che tene laiSmika vyAdhi (kapha janita vyAdhi) kahe che. vAta, pitta ane kapha, A traNenA prakepathI athavA temAMthI game te benA prakopathI janita rogane sAnnipAtika vyAdhi kahe che. vAtAdikenuM svarUpa anyatra prakaTa karavAmAM AvyuM che. vAtanuM svarUpa nIce pramANe kahyuM che tatra rahyo chuH rItaH" ItyAdi anila-vAyu-pavana-halake, ThaMDe, khara-kaThora sparzavALa, sUkSma ane cala-calana svabhAvavALo hoya che. pittanuM svarUpa A pramANe che "tti sane tIkSNori " ItyAdi pitta cikaNuM, tIkhuM, uSNa, garama, halaku, kAcI gaMdhavALuM, sara-saraNa-gamana svabhAvavALuM drava-tarala ane DhIluM hoya che. - kaphanuM svarUpa A pramANe kahyuM che " ja pu narniraH" ItyAdi kapha gupha-bhAre, ThaMDa, cikaNe, kalInna-narama ane sthira hoya che. sanipAtanuM svarUpa A prakAranuM kahyuM che-"sannipAtaraDuM saMzorakSano vAyunuM kArya A pramANe kahyuM che "pAvyasaMzoghanato " ItyAdi arthAt zarIramAM kaThaNutA, saMkeca, sojo, phUla, kALAza, aMgapIDA ane ceSTAne bhaMga temaja uMgha vadhAre AvavI, zarIramAM ThaMDApaNuM, kharabacaDApaNuM ane kaMThazeSa-gaLuM sukAvuM e rIte kahyuM che. pittanuM kArya-"varitravirAjaItyAdi arthAt lALa AdinuM TapakavuM, paraseve, dAha, rAga, durgadha DhIlApaNuM, kupita thavuM, bakavuM, mUccha AvavI cakakara AvavA, zarIra pILuM paDavuM ItyAdi hoya che. zrI sthAnAMga sUtraH03 114 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaphanuM kArya A pramANe kahyuM che vetaravazIravanurAvAhU" ItyAdi zarIramAM saphedI, ThaMDaka, bhArepaNuM kaDU-khaMjavALa AvavI, cikaNApaNuM ItyAdi che. * A pramANe vyAdhionuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra vyAdhionA pratikAra rUpa cikitsAnuM kathana kare che-"vAvi tinichA" cikitsA cAra prakAranI kahI che-(1) cikitsA karavAmAM pahelo madadagAra vaida bane che, (2) auSadhio paNa cikitsAmAM kAraNabhUta bane che, (3) ragArta (rogI) paNa temAM kAraNabhUta bane che ane (4) paricAraka ke paricArikAe paNa cikitsAmAM kAraNa rUpa bane che. A vAtane anya lokee paNa anudita karI che.- mig pvALa vAghAta' ityAdi. vaida AdinA bhedathI cikitsA je cAra prakAranI kahI che te dravyoganI apekSA e kahevAmAM Avela che. moharUpa bhAva roganI cikitsA A prakAranI che - "riTiva tivastrone" ItyAdi. A gAthAne bhAvArtha nIce pramANe che-ghI Adi vikRtionA pratyAkhyAna karavA, nisatva ane vizeSene upayoga kare, bhUkha hoya tenA karatA a95 AhAra kare, UdarI tapa karavuM, AyaMbila Adi tapasyA karavI, kAtsarga kara, bhikSA nimitte bramaNa karavuM, vRddha, glAna (bimAra) Adine mATe annapAna lAvI daIne temanI sevA karavI, ekadezamAMthI bIjA dezamAM vihAra kare, tathA sUtranuM, arthanuM ane te banenuM paThana pAThana karAvavuM, Adi kAryo meharUpa bhAvaganI cikitsA rUpa che ema samajavuM. sU. pa | cikitsaka ke svarUpanA nirUpaNa cikitsAne AdhAra cikitsaka para rahe che tethI have sUtrakAra ciki. tsakanuM nirUpaNa kare che-"cattAra ripiTakathA paNa7) ItyAdi--(sU 6). TIkArya-cikitsaka cAra prakAranA kahyA che-(1) koI eka cikitsaka e hoya che ke je pitAnI cikitsA kare che, paNa paranI cikitsA karatuM nathI. (2) zrI sthAnAMga sUtra : 03 115 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaI cikitsaka evo hoya che ke je paranI cikitsA kare che paNa pitAnI cikitsA karatuM nathI. (3) keI eka cikitsaka e hoya che ke je pitAnI cikitsA paNa kare che ane paranI cikitsA paNa kare che. (4) keI cikitsaka e hoya che ke je potAnI cikitsA paNa karatA nathI ane paranI cikitsA paNa karato nathI. cikitsaka ene ja kahI zakAya che ke je pitAnA roganA nivAraNa upAya kare che. tenA dravya ane bhAvanI apekSAe mukhya be prakAra paDe che. je jvarAdi (tAva Adi) rogonA nivAraNane upAya kare che tene dravya cikitsaka kahe che, ane rAgAdi rU5 regenA nivAraNane upAya karanArane bhAvacikitsaka kahe che te pratyekanA ahIM cAra cAra prakAra kahyA che-(1) kei eka cikitsaka e hoya che je pitAnA javarAdine athavA kAmAdika vikArene pratikAra karanArI hoya che. paNa para-bIjAnA javarAdine ke kAmAdi. kane pratikAra karavAvALA detA nathI. (2) keI eka cikitsaka e heya che ke je anyanA javarAdi regana athavA kAmAdika vikArone cikitsaka hoya che, paNa pitAnA javarAdike athavA kAmAdikane cikitsaka hete nathI. (3) koI eka cikitsaka e hoya che ke je potAnA ane anyanA varA. dika regone ane kAmAdika vikArene cikitsaka hoya che. (4) koI eka cikitsaka evo hoya che ke je pitAnA varAdika rogone athavA kAmAdika vikArone cikitsaka paNa hotuM nathI ane paranA jvarAdika regone athavA kAmAdika vikArone paNa cikitsaka hete nathI. have sUvakAra AtmacikitsakenA bhedenuM traNa sUtra dvArA nirUpaNa kare che -" cattAri putinA" ItyAdi-puruSanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) keI eka Atmacikitsaka e he ya che ke je ghaNukara hoya che paNa traNa parimazI hete nathI. eTale ke je pote zarIramAM kSata (vAva) kare che. paNa ghaNuzI hete nathI. (2) koI eka Atmacikitsaka e hoya che zrI sthAnAMga sUtra :03 11 6 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke je vaNaspazI hAya che paNa zukara (ghAva karanArA) hAtA nathI. (3) kAi eka Atmacikitsaka evA hAya che ke je traNakara paNa hAya che ane traNaspazI paNa haiAya che. (4) kAi eka Atmacikitsaka evA hoya che ke je traNakara paNa hAtA nathI ane traNaspazI paNa hAtA nathI. A cAra prakAza dravyatraNane anulakSIne pADavAmAM AvyA che. bhAvatraNanI apekSAe AtmacikitsakanA nIce pramANe cAra prakAra paDe che (1) koI eka Atmacikitsaka evA hAya che ke je kAyA vaDe aticAra rUpa traNu karanArA hoya che, parantu aticAra rUpa te traNanuM pharI pharIne maraNu karanArA hotA nathI. eTale ke te aticAranA smaraNu vaDe sparza karanArA heAtA nathI. (2) koI eka Atmacikitsaka evA hAya che ke je aticAra rUpa traNane pharI pharIne smaraNu paDe spa karavAnA svabhAvavALA haiAya che. paNa sa'sAranA bhaya AdinA kAraNe aticAra karavAnA svabhAvavALA hAtA nathI, eja pramANe khAkInA e lAMgA paNa samajI levA, " vattari puniyA 'ityAdi--puruSAnA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) kAi eka puruSa evA hAya che ke je dravyanI apekSAe peAtAnA zarIramAM traNa karanArA hAya che ane bhAvanI apekSAe aticAra rUpa traNa karanArA hAya che, parantu te dravyanI apekSAe tenA para pATA Adi khAMdhavA rUpa sa rakSaNakArI hAtA nathI ane bhAvanI apekSAe aticAranA aticAranA kAraNeAne dUra karavAnA svabhAvavALA-saMrakSaNakArI hAtA nathI, kAraNa ke evA mANasa kuzIlavALA janene sa'sarga' rAkhanArA ane ati cArAnu sevana karanArA hAya che. (2) koi eka Atmacikitsaka evA hAya che ke je traNasa'rakSI hAya che paNa traNakara hAtA nathI. (ra) kAI eka Atmacikitsaka evA hAya che ke je traNakara hAya che paNa traNasa'rakSI hAte nathI. (4) koI eka Atma zrI sthAnAMga sUtra : 03 117 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cikitsaka evo hoya che ke je vaNakara paNa hotuM nathI ane traNa saMrakSI paNa hotuM nathI. bIjA, trIjA ane cothA vikalapanI vyAkhyA pahelA vika5nI vyAkhyAne AdhAre samajI levI. " jattara puniyA" - ItyAdi - puruSanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) keI eka puruSa vaNakara hoya che paNa ghaNusahI hetuM nathI. eTale ke dravyanI apekSAe traNa (ghA) karanAre hoya che ane bhAvanI apekSAe aticAra sevanAro hoya che, paranta dravyanI apekSAe auSadhi Adi dvArA tene rogarahita karanAro hetuM nathI ane bhAvanI apekSAe prAyazcitta Adi dvArA te aticArenI zuddhi karanAra heta nathI. (2) keI eka puruSa e hoya che ke je vraNa saMrahI hoya che paNa vaNakara hite nathI. eTale ke dravyanI apekSAe traNane auSadhi Adi dvArA rUjhava. nAro hoya che ane bhAvanI apekSAe prAyazcitta Adi dvArA aticAranI zuddhi karanArA hoya che paraMtu dravyanI apekSAe traNa (kSata-ghAva) karanAre heto nathI ane bhAvanI apekSAe aticAronuM sevana karanAre paNa have nathI. (3) koI eka puruSa e heAya che ke je vaNakara paNa hoya che ane traNasaMrahI paNa hoya che. (4) koI eka puruSa e hoya che ke je vaNakara paNa hotuM nathI ane traNa saMrahI paNa te nathI. A pramANe Atmaciki tsakanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra cikitsAne gya vraNanA dRSTAnta dvArA puruSa bhedanuM kathana kare che - "vattAbhara vAta" ItyAdi-vaNanA nIce pramANe cAra prakAra kahA che(1) koI eka vraNa (vAva) antaHzalyavALe hoya che paNa "no vadiH phA" bahirzayALe hete nathI eTale ke koI vraNa e hoya che ke je adazya mAna hovAthI aMdarane aMdara vyathA karanArA hoya che, paNa zarIranA bAhya bhAgamAM pIDA karanAre heta nathI. athavA koI traNa e hoya che ke je AMtarika vedanA utpanna karanArA hoya che paNa bAhodanA utpanna karanAro zrI sthAnAMga sUtra :03 118 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoto nathI. athavA adhika Antarika vedanA ane ochI bAhya vedanA karanAre hoya che. (2) keI eka vraNa e hoya che ke je bahirzalyavALa hoya che paNa antaHzalyavALe hete nathI. eTale ke zarIranA je bAhyA bhAgamAM traNa paDa hoya eTalA bhAgamAM ja vedanA utpanna karanAro hoya che paNa AMtarika vedanA utpanna karanAre hete nathI. (3) keI eka traNa e hoya che ke je AMtarika ane bAhya, ane prakAranI vedanA utpanna karanAro hoya che. (4) koI eka vraNa e hoya che ke je AMtarika vedanAkArI paNa hote nathI ane bAhya vedanAkArI paNa hotuM nathI. vAva vattAri juriyA " ityAdi-traNanA cAra prakAre jevA puruSanA paNa cAra prakAre kahyA che-(1) koI eka puruSa e hoya che ke je kevaLa anta zalyavALA hoya che paNa bahiHzalyavALe heta nathI eTale ke aticAra rUpa zalya kevaLa tenA aMtaHkaraNamAM ja rahe che, paNa bahAra rahetuM nathI. eTale ke tenI bAhya kriyAo aticAra rahita hoya che. tethI te manuSya kiyA pariNata aticAravALe nahIM hovAthI Acita aticAravALe hete nathI. A prakArano A pahele bhAMgo che. (2) keI eka puruSa e hoya che ke je bahiHzalyavALA hoya che paNa anta zalyavALa hote nathI. e puruSa bAhya kriyAkAMDamAM je aticAre lAge che temanI AlecanA te karate nathI, paNa mAnasika aticAronI ja AlocanA kare che. A prakArane puruSa bIjA bhAMgAmAM gaNAvI zakAya che. (3) koI eka puruSa e hoya che ke kAyika ane mAnasika ane prakAranA aticAronI AlocanA karatuM nathI. eTale ke mAnasika aticAronI AlecanA nahIM karavAne kAraNe te aMta:zalyavALe paNa hoya che ane bAhya kriyAkAMDone lIdhe lAgelA aticAronI AlecanA nahI karavAne kAraNe bAhyazalyavALa paNa hoya che. A prakArane puruSa trIjA bhAMgAvALe gaNAya che. (4) keI eka puruSa e hoya che ke je atazalyavALe paNa hete nathI ane bahizalyavALe paNa hotuM nathI. kevaLajJAnI jIvane A prakAramAM mUkI zakAya che A bhAge samaja. zrI sthAnAMga sUtra :03 119 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vraNa Adi ddaSTAMtase purUSajAtakA nirUpaNa " cattAri vaNA ' ItyAdi--NunA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) aMtarduSTa nA mahiduSTa, (2) mahiduSTa nA ataduSTa, (3) aMteduSTa ane marhAiduSTa ane (4) nAataSTa nAkhahiduSTa A cAre prakAranuM spaSTIkaraNu--pahelA prakAranA traNa aMdarathI tA vAtAdika DhASathI yukta hAya che paNu bahArathI vAtAdi deSathI yukta hAtA nathI, khIjA prakAranA je traNa kahyo che te bahArathI teA vAtAdi doSathI yukta hAya che paNa aMdarathI vAtAdi doSathI yukta hAtA nathI. trIjA prakAranA traNu aMdara ane bahAra banne jagyAe vAtAdi doSathI yukta hAya che ceAthA prakAranA traNa bahAra paNu vAtAdi doSathI yukta hAtA nathI ane aMdarathI paNa vAtAdi doSathI yukta hotA nathI. eja pramANe puruSAnA paNa cAra prakAra kahyA che--(1) kAi eka puruSa evA hAya che ke je tenI AMtarika zatAne kAraNe antaduSTa hAya che paNa mRbhAvayukta mukhAkRtine kAraNe mahiduSTa hAtA nathI. (2) kAI eka puruSa evA hAya che ke jenI mukhAkRti ja kaThora hAya che paNa tenu aMtaHkaraNa duSTatAyukta hAtuM nathI. (3) keI eka puruSa evA hAya che ke antaduSTa paNa hoya che ane mahiduSTa paNa hAya che. (4) koI eka puruSa evA hAya che ke je antaduSTa paNa hAtA nathI ane hiMduSTa paNa hAtA nathI, bAkInA bhAMgAonu` spaSTIkaraNa pahelA bhAMgAne AdhAre samajI levuM. cha sUtreA dvArA puruSa bhedonuM nirUpaNu-~ " cattari pulinAyA " puruSAnA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che (1) " dhrecAna-zreyAna " koi eka puruSa evA hAya che ke je sAdha zrI sthAnAMga sUtra : 03 120 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yukta hovAthI pahelAM paNa prazasyabhAvayukta hoya che ane pAchaLathI paNa (AjIvana) prazasta AcaraNavALe ja rahevAne kAraNe sAdhunA jevA prazasta bhAvavALe ja cAlu rahe che. (2) "cAna-vApIvAna" keI eka puruSa pahelAM te prazasta bhAvavALA hoya che paNa pAchaLathI koI paNa kAraNe duSkriyA AdimAM lapeTAI javAthI aviratiyukta thaI javAthI atyaMta pApI banI jAya che. (3) "jAvIrAna-zreyAna" kaI eka puruSa pahelAM ghaNe ja pApI hoya chemithyAtva Adi bhAvathI yukta thaI javAne kAraNe pApakarmonI vAsanAthI atizaya dUSita antaHkaraNavALo hoya che, paNa pAchaLathI kaI saddabodha Adi nimitta maLavAthI sadAcArI banI javAthI prazasta bhAvavALe banI jAya che. udAyI nRpane mAravAvALA puruSanI mAphaka. (4) "pIvAna-vApIvAna" ke puruSa potAnA jIvanamAM pahelAM pApI hoya che ane pachI paNa pApI ja rahe che. athavA A cAra bhAMgAne nIce pramANe artha paNa thaI zake che-(1) keI eka puruSa gRhasthAvasthAmAM athavA dIkSA aMgIkAra karatI vakhate prazasta bhAvothI yukta hoya che ane tyAra bAda pitAnA samasta dakSAkALamAM paNa prazasta bhAvothI ja yukta rahe che. (2) keI eka puruSa pitAnI gRhasthAvasthAmAM atizaya pApI hoya che paNa pravrayA aMgIkAra karyA bAda pitAnI zramaparyAyamAM prazasta bhAvayukta ja rahe che. e ja pramANe bAkInA be bhAMgA paNa samajI levA. ttari purisAcA"-puruSanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) koI puruSa evo hoya che ke je bhAvanI apekSAe zreyAna (prazasya) hoya che, ane dravyanI apekSAe "A mANasa ati prazasta che... A prakAranA bhAvane janaka hovAthI ati prazasta jevo lAge che- sarvathA ati zrI sthAnAMga sUtra :03 1 21 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazasya hoto nathI. (2) koI eka puruSa e hoya che ke je bhAvanI apekSAe zreyAna (prazasya) hovA chatAM paNa dravyanI apekSAe "pIvA" "A mANasa ati pApI che, A prakAranA bhAvane janaka hovAthI ati pApI jevo hoya che-sarvathA atipApI heta nathI. (3) keI eka puruSa e hoya che ke je bhAvanI apekSAe atipApI hovA chatAM paNa pitAnA manabhAvane mukha para prakaTa nahIM thavA devAne kAraNe A mANasa ati prazasya che " A prakAranA bhAvane janaka hovAthI ati prazasya jevuM lAge che paNa kharI rIte ati prazasya hotuM nathI. (4) keI eka puruSa e hoya che ke je bhAvanI apekSAe atipApI hoya che, ane pitAnA mane bhAvene chUpAvI nahIM zakavAne kAraNe "A mANasa ati pApI che," A prakAranA bhAvane janaka hovAthI ati pApI jevuM lAge che-sarvathA atipApI hete nathI. te mANasa bhAvanI apekSAe paNa atipApI hoya che ane dravyanI apekSAe paNa atipApa ja heya che. vAri risakAyA" ItyAdi-puruSanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) ke puruSa saduvRttivALe hevAne kAraNe atizaya prazasta bhAva vALa hoya che. te pote ema mAnato hoya che ke " huM prazasta bhAvavALe che ane tenuM prazasta AcaraNa joIne leke paNa ema kahetA hoya che ke "A mANasa atizaya prazasta bhAvavALo che" (2) koI eka puruSa e hoya che ke je atizaya prazasta bhAvavALe hovA chatAM paNa pite ema mAne che ke "huM atizaya pApI chuM " athavA te atizaya prazasta bhAvavALa hovA chatAM paNa tenA pUrva jIvananA dene kAraNe loke ema kahetA hoya che ke "A mANasa atipApI che. " (3) koI mANasa atipApI hoya che, paNa mithyAtva Adi dethI yukta hovAne kAraNe ema mAnate hoya che ke "huM atizaya prazasya che ) zrI sthAnAMga sUtra :03 1 22 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema ke kutIrthika peAtAne atiprazasya mAne che. athavA-pApIjananI sevA karanArA leAkeA tene pApI mAnavAne badale ati prazasya bhAvavALeA mAnatA hoya che. (4) koi eka puruSa evA hoya che ke je aviratithI yukta hovAne kAraNe atipApI hoya che ane sAdhane kAraNe te peAtAne ati pApI ja mAnatA hoya che athavA aviratine kAraNe ati pApI banelA te jIvane viSe sayata mANuse| A pramANe mAnatA hoya che--"A mANusa asa yata che ati pApI che. " Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave te tene artha A pramANe thAya che te pravacananA arthane naya. mArgathI ane utsarga tathA apavAda Adi mArgathI vivecaka hotuM nathI, athavA-te sUtrane upadezaka hoya che paNa sUtrArthane vicAraka hoto nathI, athavA-te sUtrane upadezaka hoya che paNa paribhAjayitA (vivecana karanAra) hetuM nathI. A prakArane A pahele bhAMgo samaja. eja pramANe bAkInA traNa bhAMgA paNa samajavA. vattAri purisakAyA" ItyAdi-puruSonA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) kei eka puruSa AkhyAyaka hoya che-pravacanane upadezaka hoya che, paNa uchajIvikAsaMpanna hotuM nathI eTale ke eSaNAdinirata hete nathI, e te puruSa kAMte Apadagrasta saMvigna (vairAgyavALa) hoya che, athavA te saMvigna pAkSika hoya che. kahyuM paNa che ke"oravavAM joItyAdi.A gAthAone bhAvArtha nIce pramANe che. je saMvinA vyasanagrasta athavA Apadugrasta hoya che, athavA zarIranI kamajorIne kAraNe azakta thaI gayela hoya che, tenA caraNakaraNa azuddha thaI jAya che, e sAdhu pitAnA zramaNane gya kartavyapAlanamAM paNa zithila banI gayela hoya che, paraMtu tenI bedhi zithila thatI nathI, tethI te caraNakaraNanI vizuddhi vadhAravAnI ceSTA karyA kare che ane zuddha mAganI prarUpaNa kare che (1) koIeka puruSa e hoya che ke je uchaLavikAsaMpanna hoya che-eSaNAdi nirata hoya che. paNa te AkhyAyaka (pravacanane upadezaka) hete nathI e puruSa yathAzkeda hoya che (2) koI puruSa e hoya che ke je AkhyAyaka paNa hoya che ane uchaLavikAsaMpanna paNa hoya che e jIva sAdhu hoya che. (3) zrI sthAnAMga sUtra :03 1 24 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keI eka puruSa e hoya che ke je AkhyAyaka paNa hetuM nathI ane uchajIvikAsaMpanna paNa hotuM nathI, 4-6 A prakAre cha sUtro dvArA ahIM puruSaprakAranuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che sAdhu puruSane uMchajIvikAsaMpanna kahevAmAM Avela che. je sAdhu vaikriyalabdhisaMpanna hoya che te kaI prajana udbhavavAthI vRkSanI vikuNA paNa karI zake che. tyAre tenA dvArA je vRkSavikiyA thAya che tenuM sUtrakAra "va " ItyAdi sUtra dvArA kathana kare che-athavA pUrvokta sUtramAM sAdhupuruSane AkhyApaka ane uchajIvikAsaMpanna, A be vizeSaNothI yukta prakaTa karavAmAM Avela che. vRkSa sAdhusamAna hovAthI have sUtrakAra vRkSavidurvaNanA cAra prakAranI pite prarUpaNa kare che- (1) pravAla (kepaLa) rUpa vikuNa, (2) patrarUpa vikuNA, (3) pu5rUpa vikuvaNa ane (4) phalarUpa vikuNA sU. 6 kiyAvAdI vageraha tIrthika ke svarUpanA nirUpaNa vRkSavibhUSaNanuM kathana karIne have sUtrakAra dharmanA vibhUSaNa rUpa tIrthikenA svarUpanuM nirUpaNa kare che-"vattAri vArUsamosA YouttA" ItyAdi sU. 7 vAdisamavasaraNa cAra prakAranA kahyA che-kriyAvAdInuM (2) akiyAvAdInuM, (3) ajJAnikavAdInuM ane (4) vanacivAdInuM. vAdI, prativAdI, sabhya ane sabhApati rUpa caturaMga sabhAmAM je paramatanuM khaMDana karIne pitAnA matanI avazya sthApanA kare che tenuM nAma vAdI che. eTale ke caturaMga sabhAmAM paramatanA khaMDana pUrvaka svamatanuM sthApana karavA mATe je vivAda cAle che tenuM nAma vAda che. A prakArane vAda karanAra vyaktine vAdI kahe che te vAdI nirUpama vAdilabdhisaMpanna hoya che tethI vAcAla vAdiyunda paNa tenA vAvaibhavane manda pADI zakatuM nathI eTale ke tenA matanuM khaMDana karavAne kaI samartha hetuM nathI. evA vAdI tarIke zrI sthAnAMga sUtra : 03 125 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahI' tIthiMkane grahaNa karavAmAM Avela che. tee je sabhAmAM hAjara hAya che te sabhAne vAdIsamavasaraNa kahe che. eTale ke vAdi jAvivAda karavA mATe jyAM ekatra thAya che te sthAnane vAsimavasaraNa kahe che. ahI" vAdisamavasaraNa pada vaDe te sthAnAne grahaNu karavAnA nathI, paNu te sthAnAmAM ane vAdIjanAmAM abheda sakhadhanA upacAranI apekSAe vAdIjanAne ja grahaNa karavAmAM AvyA che. A rIte vAdasamavasaraNa athavA vAdIjanAnA aDhI kriyAvAdI Adi cAra prakAra kahevAmAM AvyA che-- je leAkeA jIva, ajIva AdinI sattAtmaka sthitine svIkAra karanArA hAya che...jIva, ajIva AdinA astitvane svIkAranArA hAya che ane tenuM pratipAdana karanArA hAya che temane kriyAvAdI kahe che. eTale ke Astikajana kriyAvAdI che-temanA karatAM viparIta mAnyatAvALA DhAkA akriyAvAdI athavA nAstika che. 8 ajJAna ja ati prazasya che, " A prakAranI mAnyatAvALA ane te mAnyatAnu pratipAdana karanArA leAkeAne ajJAnikavAdI kahe che. vinayane ja je loko meAkSaprAptinuM kAraNa mAne che temane laiMyika kahe che. temanA bhedonI sakhyA nIce pramANe che-- ' aticasaca jintyiAnaM " ityAdi-kriyAvAdIonA 180 bheda che, agniyAvAdIonA 84 bheda che, ajJAnIenA 67 bheda che ane nainiyakAnA 32 bheda che. A badhAnuM svarUpa SaTvana samuccaya Adi graMthAmAMthI samajI levuM joIe. // sU cha meghake ddaSTAMta dvArA purUSajAtakA nirUpaNa ,, vAdi samavasaraNNAnu nirUpaNu karIne have sUtrakAra temane 24 daDakAmAM nirUpita kare che." methALa sAvitri mokSaLA vaLattA " ItyAdi-s 8 nArakAdi pacendriyAnA kriyAvAdIthI laIne vainayikavAdI yantanA cAra vAdisamavasaraNA hoya che. eja pramANe asurakumArAthI laIne stAnatakumArA pantanA paNa cAra vAkrisamavasaraNeA hoya che tathA vikalendriyA (dvIndriya, trIndriya ane caturindriya ), ekendriyA ane asaMjJI paMcendriya jIvA sivAyanA vaimAnika paryantanA samasta jIvAnA paNa eja cAra samavasaraNA hoya che. ekendriya, vikalendriya ane asaMjJI pacendriya jIvA amanaska hAya tethI temanAmAM te saMbhavI zakatA nathI. AsU. 8aaaa zrI sthAnAMga sUtra : 03 126 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSa adhikAra cAlI rahyo che tethI have sUtrakAra puruSa vizenuM nirUpaNa karavA mATe dRSTAnta sUtre sahitanA 43 puruSa sUtre kahe che TIkArya-"vattAri pachAttA" ItyAdi sU. 9 meghanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) ke I megha evo hoya che ke je garjanA kare che paNa varasa nathI. (2) koI megha e hoya che ke je varase che kharo paNa garjate nathI. (3) keI megha e hoya che ke je gaje paNa che ane varase paNa che. (4) keI megha evo hoya che ke je garjate paNa nathI ane varasate paNa nathI. 15 meghanI jema puruSe paNa cAra prakAranA kahyA che-(1) keI eka puruSa e hoya che ke je jJAna, dAna, vyAkhyAna, anuSThAna, zatrunigraha Adi viSe UMcI pratijJA karanAre hoya che, paraMtu pratijJA anusAra AcaraNa karanA hote nathI. (2) koI puruSa e hoya che ke je kevaLa kArya karanAro hoya che ane UMcI UMcI pratijJA karanAro hote nathI. (3) koI puruSa evo hoya che ke je kArya karanAra paNa hoya che ane UMcI UMcI pratijJA karanArA paNa hoya che. (4) keI puruSa e hoya che ke je UMcI UMcI pratijJA karanAre paNa hoto nathI. ane evAM kAryo karanAre paNa hoto nathI. rA "vattAra ma" ItyAdi-meghanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) ke I megha e hoya che ke je gaje che kharo paNa camakatuM nathI. koI megha e hoya che ke je camake che kharo paNa garjate nathI. (3) koI megha e hoya che ke je gaje che khare ane camake che paNa khare. (4) koI megha e hoya che ke je garjata paNa nathI ane camakato paNa nathI. AvA eja pramANe puruSonA paNa cAra prakAra kahyA che- (1) koI eka puruSa e hoya che ke je UMcI pratijJA karanAre hoya che paNa camakanAra hoto nathI. eTale ke dAna, jJAna, vyAkhyAna, anuhaThAna ane zatranigraha AdinA viSayamAM ucca pratijJA rUpa arthanA AraMbhane ADaMbara karanAro hato nathI. (2) keI eka puruSa e hoya che ke je AraMbhane ADaMbara karanAre hoya che, paNa pratijJA karanArA hote nathI. (3) zrI sthAnAMga sUtra : 03 12 7 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI eka puruSa evo hoya che ke je pratijJA karanArA paNa hoya che ane AraMbhane ADaMbara karanAro paNa hoya che. (4) koI eka puruSa pratijJA karanAre paNa hotuM nathI ane AraMbhane ADaMbara karanAro paNa hotuM nathI. pAkA * rattAkara medA" ItyAdi-meghanA nIce pramANe paNa cAra prakAra kahyA che-(1) koI megha e hoya che ke je varase che khare paNa camakatuM nathI. uparanA kramane anusarIne bAkInA traNa bhAMga paNa samajI levA. pA eja pramANe cAra prakAranA puruSe kahyA che-(1) koI eka puruSa evo hoya che ke je dAnAdika dvArA varase che kharo paNa dAnAdikonA AraMbhane ADaMbarakartA hotA nathI (2) koI eka puruSa e hoya che ke je camake che khare paNa varasato nathI. eTale ke dAnAdikonA AraMbhane ADaMbarakartA hoya che, paNa dAna, jJAna, vyAkhyAna, anuSThAna ane zatru nigraha AdinA viSayamAM ucca pratijJAkArI hotuM nathI. (3) koI eka puruSa varase che paNa khare ane camake che paNa kharo. (4) koI eka puruSa e hoya che ke je varasate paNa nathI ane camakatA paNa nathI. pahelA be bhAMgAne AdhAre trIjA ane cothA bhAMgAne bhAvArtha samajI levo. 6 rAri jJA" ItyAdi-meghanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) koI megha e hoya che ke je kAlavaSI hoya che paNa akAlavaSI hotuM nathI. eTale ke yogya avasare varasanAro hoya che paNa agya ava. sare varasa nathI. eja ume bIjA traNa bhAga paNa samajI levA. zALA eja pramANe puruSa paNa cAra prakAranA kahyA che-(1) koI eka puruSa e hoya che ke je kAlavarSe meghanI jema avasara Ave tyAre dAna de che, ane paropakAra Adi kare che, paNa te akAlavaSa hete nathI. eTale ke yegya avasara AvyA vinA evI pravRtti karato nathI. (2) koI puruSa akAlavarSo hoya che paNa kAlavaSI hoto nathI. eTale ke avasara vinA paNa dAnAdi pravRttio karanAre hoya che paNa gya avasare dAnAdi sukArya zrI sthAnAMga sUtra :03 1 28 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karanAre hote nathI. (3) keI puruSa e heya che ke je kAlavaSa paNa hoya che ane akAlavaSa paNa hoya che (4) ke puruSa e hoya che ke je kAlavaSI paNa hotuM nathI ane akAlavaSI paNa hotuM nathI. 8 " vAra me " ItyAdi-meghanA nIce pramANe cAra prakAro paNa kahyA che-kaI megha e hoya che ke je kSetramAM-dhAnyAdi utpana karanArAM kheta mAM varasanAre hoya che, paNa akSetramAM-verAna-pradezamAM varasanAre hato nathI. (2) kaI megha akSetravarSa hoya che paNa kSetravaSI hetuM nathI. (3) kaI megha kSetrapaSI paNa hoya che ane akSetravaSI paNa hoya che. (4) koI megha kSetravaSa paNa hatuM nathI ane akSetravaSI paNa hete nathI lA eja pramANe puruSanA paNa nIce pramANe cAra prakAra kahyA che--(1) koI eka puruSa kSetravaSI hoya che paNa akSetravavI hoto nathI. eTale ke te gya pAtramAM dAna, zrata Adine nikSepa karanAro hoya che paNa agya pAtramAM dAna, kRta Adine nikSepa karanAre hete nathI, (2) koI puruSa e hoya che ke je akSetraveSI hoya che, paNa kSetravaSI hete nathI. (3) koI puruSa e hoya che ke te kSetra-akSetrane vicAra karyA vinA pAtra-apAtrane vicAra karyA vinA dAna denAra ane pravacananI prabhAvanA karanAre hoya che eTale ke te kSetravaSI paNa hoya che ane akSetravarSa paNa hoya che. (4) koI puruSa e hoya che ke je kSetravathI paNa hA nathI-gya vyaktine dAnAdi denAro paNa hotuM nathI, ane akSetravaSI agya vyaktine dAnAdi denAro paNa hete nathI. e puruSa kRpaNa hoya che. 1. rAri me ItyAdi-meghanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) kaI megha e hoya che ke je janayitA (dhAnyAdinA aMkurane utpanna karanArA hoya che paNa nimapayitA (saMpAdayitA) hete nathI eTale ke pAchatara vRSTine abhAve DAMgara Adi dhAnyane utpAdaka hetuM nathI. (2) kaI eka megha evA hoya che ke je varSAntakALe varasanAro hovAthI DAMgara Adi dhAnyanA bIjeno saMpAdayitA (utpAdaka) hoya che paNa dhAnyAMkarAne janayitA (ugADanAra) hote nathI. (3) keI eka megha dhAnyAMkurAno janayitA paNa hoya che ane bIjene saMpAdayitA paNa hoya che ane (4) koI megha evA hoya che ke je janayitA paNa hete nathI ane saMpAdayitA paNa hato nathI. 11. " vAri banmapicaro ItyAdi-eja pramANe mAtApitAnA paNa nIce pramANe cAra prakAra hoya che--kAI mAtApitA janmadAtA hoya che paNa bALakomAM sArA guNonuM siMcana karanArA hatA nathI. (2) keI mAtA, pitA nimapayitA (sArA sArA guNonuM siMcana karanArA) hoya che paNa janayitA zrI sthAnAMga sUtra :03 1 29 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAtA nathI. eja pramANe khAkInA e bhAMgA pazu samajI levA. eja pramANe AcAya ziSya sabadhI cAra lAMgA paNa samajI levA joie. 12aa " cattati meA 'ItyAdi--meghanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che jemake-dezavarSo nA savavI 1, savirSa nA dezavarSA 2, dezavaSyapa savapi 3'no rAvIno sarvavI 4, temAM pahelAnA e bhaMgA spaSTa ja che, * zayevi sarvavavi' e rItaneA je trIje bhaMga che tenA kSetra-kAla, AtmA e zabdonA Azraya karIne nava vikalpe mane che. jemake-je vivakSita bharatAdi kSetranA ane varSAdikALanA ekadezamAM ane AtmAnA paNa ekadezathI varase te dezavarSI che. 1, kSetra--kAla AtmAthI sataH varase te sarvAM varSI che 2, kSetrathI dezamAM kAlathI ane AtmAthI sataH 3, kAlathI dezamAM kSetrathI ane AtmAthI sarvatra ane satAH 4 AtmAthI dezamAM kSetra ane kALathI sarvatra 5, kSetra ane kALathI dezamAM AtmAthI sataH 6, kSetra ane AtmAthI dezamAM kALathI satra, kALathI ane kSetrathI dezamAM AtmAthI sarvAMtaH 8, kAlathI ane AtmAthI dezamAM, kSetrathI sarvatra 9, A rIte nava vikalpAthI varasavAnA svabhAvavALA je hAya te dezavI ane savavarSI che. A rIte trIjo bhaga che. ceAtheA bhaMga dezathI ane sathI niSedha rUpe saraLa ja che.1 "meva cattAri rAyAno ityAdi eja pramANe rAjAnA paNa cAra prakAra kahyA che(1) kAI eka rAjA dezAdhipati hoya che paNa sarvAdhipati hAtA nathI. (2) kAI eka rAjA evA hAya che ke je sarvAdhipati hoya che paNa dezAdhipati hote nathI (3) koI eka rAjA evA hoya che ke dezAdhipati paNa hAya che ane sarvAdhipati paNa Aya che. (4) kAI rAjA evA hAya che ke je dezAdhipati paNa hAtA nathI ane sarvAdhipati paNa hAtA nathI A cAra vikalpAnuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che--pahelA prakAranA rAjA keAi amuka dezanA adhipati hoya che ane eTalA ja dezanuM ceAgakSema karavAne samartha hAya che, paNa satra caiAgakSema karavAne samartha hatA nathI. evA te rAjA pallIpati Adi rUpa hAya che. (2) khIjA prakAranA je rAjA kahyo che te svadezamAM paNa gakSema karavAne samartha hAya che ane anyatra paNa cAgakSema karavAne samartha hoya che te kevaLa deza mAtrane ja adhipati hAtA nathI. trIjA prakAranA rAjA vAsudeva AdinI jema zAdhipatimAMthI sarvASi pati khanI gayA haiAya che. ceAthA prakAramAM padabhraSTa rAjAne gaNAvI zakAya che kAraNa ke te dezAdhipati paNa hAtA nathI ane sarvAdhipati paNa hateA nathI ! 14AsU 9 / zrI sthAnAMga sUtra : 03 130 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vattara mahA pasuttA" ItyAdi-(phU. 10) meghanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) puSkarAvata, (2) parjanya, (3) jImUta ane (4) jihma, puSparAvarta mahAmegha rUpa hoya che te megha eka ja vakhata varasavAthI 10 hajAra varSa sudhI bhUmimAM bhInAza rahe che te kAraNe te megha bhUmine dhAnyAdi utpanna karavAne samartha karI nAkhe che. bIjo je parjanya nAmane megha che te paNa mahA megharUpa che. te eka ja vakhata varasavAthI jamInane eka hajAra varSa sudhI dhAnyAdi utpana karavAne lAyaka banAvI de che. trIje jImUna nAmane je megha kahyuM che te paNa mahAmegha rUpa che te eka ja vakhata varasavAthI bhUmimAM 10 varSa sudhI dhAnyAdinI utpatti thaI zake che. jethI je jihma nAmane mahAmeLa che, te pitAnI aneka varSaethI bhUmine eka varSa sudhI ja dhAnya di utpanna karavAne samartha banAve che khare ane nathI paNa banAvate, kAraNa ke tenuM pANI rUkSa hoya che. eja pramANe puruSanA paNa nIce pramANe cAra prakAra paDe che(1) puSkarAvatuM meghasamAna puruSa-je mANasa eka ja vAra upadeza ApIne jIne lAMbA samaya sudhI zubha svabhAvavALe karI nAkhe che athavA eka ja vAra dAna ApIne jIne lAMbA samaya sudhI samRddha karI nAkhe che te puruSane puSkarAvarta megha samAna gaNavAmAM Ave che. (2) parjanya samAna puruSa-je puruSa eka ja vAra upadeza ApIne athavA dAna ApIne jene alapakALa paryanta zubha svabhAva yukta athavA samRddha karI nAkhe che, evA puruSane pajanya samAna kahe che. (3) jImUta samAna puruSa-je puruSa eka ja vAra upadeza ApIne athavA dAna ApIne jIvane alpatara kALa sudhI zubha svabhAvavALA athavA samRddha karI nAkhe che te puruSane jImUta samAna kahe che. (4) jillA megha samAna puruSa-je mANasa vAraMvAra upadeza athavA dAna devA chatAM paNa jIne alpatama kALa sudhI zubha svabhAvavALA athavA samRddhizALI banAvI zake che athavA banAvI zako nathI evA puruSane jisasamAna kahe che. (15) sU. 10 zrI sthAnAMga sUtra :03 1 31 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNDakane daSTAMtase AcAryAdikakA nirUpaNa "rAri saraMjA paurrItyAdi-(phU. 11) karaMDiyAnA cAra prakAra kahyA che-(1) zvapAka karaMDiye--cAMDALanA karaMDiyAne zvapAka karaMDaka kahe che. temAM kacaro, eMTha, maLa Adi apavitra cIjo bharavAmAM Ave che. te kAraNe te asAra hoya che. (2) vezyA karaDaka- vezyAnA karaMDiyAne vezyAkaraDaka kahe che. temAM lAkha AdithI yukta sonAnAM AbhUSaNe bharelA hovAne kAraNe te zvapAka karaMDaka je asAra hoto nathI. te zvapAka karaMDaka karatA sArayukta hoya che paNa gRhapatikaraMDaka ane rAjakaraMDaka karatAM te asAra hoya che. (3) gRhapatikaraMDaka-saMpattizALI graha sthanA karaMDiyAne gRhapatikaDaka kahe che. te viziSTa maNionA ke suvarNanA AbhUSaNathI bhareluM hoya che. te kAraNe pUrvokta be karaMDiyA karatAM te vadhAre sArayukta hoya che. (4) rAjakaraMDaka-rAjAne karaMDiye bahu mUlyavAna ratnAdikethI bharelo hovAne kAraNe pUrvokta traNe karaMDiyA karatAM vadhAre sArayukta hoya che.16 eja pramANe AcAryo paNa cAra prakAranA hoya che--(1) zvapAka karaMDaka samAna AcArya-je AcArya utsava (zAstra virUddhanI) prarUpaNA kare che, unmArgagAmI hoya che ane te kAraNe cAritrabhraSTa hoya che evA AcAryane zvapAka kaDaka samAna kahe che. (2) vezyAkaraMDaka samAna AcArya je AcArya thaDA theDA zratane jJAtA hoya che, ane pitAnA vacanADaMbara dvArA mugdhajanene AkanArA hoya che teo zratajJAnamAM pUrNa na hovAne kAraNe zvapAkakaDaka karatA vadhAre sArayukta ane trIjA ane cothA prakAranA AcAryonI apekSAe asArayukta gaNAya che. (3) gRhapati karaMDaka samAna AcArya-je AcArya svasiddhAMta ane parasidvAMtanA jANakAra hoya che ane kriyAdi guNethI saMpanna hoya che, temane gRhapatikaDaka samAna kahe che. (2) rAjakaraMDaka samAna AcArya-jeo AcAryonA samasta guNethI vibhUSita hovAne kAraNe tIrthakara jevAM hoya cheevAM sudharmAsvAmI jevA sAtama AcAryane nRpatikaDaka samAna kahe che 1LasUA.11 zrI sthAnAMga sUtra : 03 1 32 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRkSake draSTAMtase AcArya svarUpanA nirUpaNa vattAki hA paUT" ItyAdi-(sU. 12) vRkSa cAra prakAranA kahyA che-(1) sAla-sAlaparyAya, (2) sAla-eraMDa paryAya, (3) eraMDa-sAlaparyAya, (4) eraMDa-eraMDaparyAya. temAMthI pahelA prakA. ranuM vRkSa sAla nAmanA vRkSanI jAtinuM hoya che ane sAlavRkSanA guNethI yukta hoya che eTale ke ghADa chAyAthI yukta havAne kAraNe loke ane prANIone Azraya ApanAruM hoya che. mATe tene "sAla-sAlaparyAya rUpa kahyuM che. (2) bIjA prakAranuM vRkSa sAla jAtinuM hovA chatAM paNa eraMDAnA jevI paryAyavALuM hoya che, eTale ke eraMDAnI jema alpa chAyAyukta hoya che. te kAraNe prANuo dvArA asaMsevya hoya che-temanA AzrayasthAna rUpa hetuM nathI. (3) trIjA prakAranuM vRkSa eraMDAnI jAtinuM hovA chatAM ghADa chAyAyukta hovAne kAraNe sAla paryAyavALuM (sAlanA dharmothI saMpanna). hAya che ane te kAraNe prANuo dvArA saMsevya hoya che. cethA prakAranuM vRkSa eraMDAnI jAtinuM hoya che ane a5 chAyAdi eraMDAnA dharmothI yukta hovAne kAraNe prANuo dvArA asaMsevya hoya che. 18 eja pramANe AcArya paNa cAra prakAranA kahyA che-(1) sAla-sAlaparyAyavALA AcArya-je AcArya saMkulamAM utpanna thayA hoya che-sat gurukulavALA hoya che, tathA zArIrika ane mAnasika duHkharUpa vALAthI baLI rahelA bhavyajanonA tApane je pitAnA jJAnAmRtanA siMcana dvArA zAnta karI nAkhe che ane jeo pite jJAnakriyAnA nirdoSa pAlanathI janita yaza zrI sthAnAMga sUtra :03 1 33 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi guNethI sa panna hoya che evA AcAryane sAla-sAlaparyAya rUpa pahelA bhAMgAmAM gaNAvI zakAya che. (2) sAla-era'DaparyAya samAna AcAya---je AcAya sakulamAM utpanna thayelA haiAvA chatAM paNu ane sat gurukulavALA hovA chatAM paNa ghaNA ochAM jIvAne temanA jJAnAdi rUpa chAyAne lAbha ApanArA hoya che, evA AcA ne ' sAla era'DaparyAya samAna ' kahI zakAya che. (3) era DasAlaparyAya samAna ane (4) era Da-eraDaparyAya samAna A banne bhAMgAnA bhAvAtha jAte ja samajI levA. 19aa 66 cacAri rukkhA " ityAdi vRkSa cAra prakAranA kahyA che-- (1) sAla-sAla piravAravALuM (2) sAla-eraDa parivAravALuM, (3) era'Da-sAlaparivAravALuM ane (4) era'- era'DaparivAravALu' eja pramANe AcArya paNa cAra prakAranA kahyA che-(1) sAla-sAlaparivAravALA ItyAdi cAra prakAra samajavA deSTAnta sUtranA cAre bhAMgAnuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che-keAI eka vRkSa, jAtinI apekSAe sAlavRkSanI jAtinu' hAya che ane sAlavRkSanA piravArathI yukta hAya che. (2) koI eka vRkSa, jAtinI apekSAe sAlavRkSanI jAtinuM hoya che paNa parivAranI apekSAe era'DA jevu' hAya che. (3) kAI eka vRkSa, eraDAnI jAtinuM hAvA chatAM sAlavRkSa jevAM parivAravALuM hAya che. (4) kAI eka vRkSa eraDAnI jAtinu hAya che ane eraDAnA jevA parivAravALu* hAya che. have dAntika sUtranA bhAvArtha spaSTa karavAmAM Ave che--(1) kAi eka AcArya sAlavRkSa samAna hoya che-sad gurukulavALA hAya che ane zrutA bhyAsa Adi guNethI saMpanna hAya che, ane sAlavRkSa jevA parivArathI paNa cukta hAya che eTale ke mahAnubhAvavALA (prabhAvazALI) sAdhuenA parivArathI yukta hoya che. (ra) kAi AcAya evA hoya che ke jeo pote sAlavRkSa samAna hAya che paNa nirguNa sAdhujanA rUpI eraMDa parivArathI yukta hAya che. (3) koI AcAya pAte eraDavRkSa samAna eTale ke zrutAdithI rahita hAya che paNa sAlavRkSa jevA parivAra rUpa mahA prabhAvazALI sAdhuonA parivArathI yukta hAya che (4) keI AcAya pAte erADavRkSa samAna hoya che ane eraDa samAna parivArathI yukta hAya che ra00 A kathananuM samarthana karavA mATe zrI sthAnAMga sUtra : 03 134 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satrakAre nIcenI gAthAo ApI che-" sAra-mannayAre ItyAdi. A gAthAone bhAvArtha nIce pramANe che-(1) jema sAladranI vacce raheluM koI eka sAlakramarAja (uttama sAlavRkSa) zobhe che e ja pramANe uttama ziSyanI vacce rahelA uttama AcArya paNa zobhatA hoya che (2) jema eraMDavRkSonI vacce keI eka uttama sAlavRkSa hoya che, tema keI eka AcArya te suMdara (uttama) hoya che paNa temanA ziSya suMdara hotA nathI. (3) jema sAlavRkSanI vacce keI eka eraMDa DramarAja hoya che, tema koI suMdara ziSya samudAyathI yukta evA asuMdara AcArya hoya che. (4) jema eraMDavRkSenI vacce kaI eraMDamarAja hoya che tema keI AcArya pate paNa asuMdara hoya che ane temanA ziSya paNa asuMdara hoya che. ahIM " madhyakAra" pada vaccenuM vAcaka che ane "ma pada asuMdaranA arthanuM vAcaka che, ema samajavuM. sU. 12 masyAdike dRSTAMtase purUSa jAtakA nirUpaNa "vattAri machA pUowttA " ItyAdi-(sU. 13) masyanA nIce pramANe cAra prakAra kahA che-(1) anusrotacArI, (2) pratistrotacArI, (3) antacArI ane (4) madhyacArI. je matya nadI AdinA pravAhanI dizAmAM cAle che tene anusrotacArI kahe che. je matsya pravAhanI sAmenI dizAmAM cAle che tene pratistrotacArI kahe che. je matsya nadInA kinArA pAse ja saMcaraNa kare che tene antacArI kahe che. ane je matsya nadInA madhya bhAgamAM pANInI nIce saMcaraNa karanAruM hoya che tene madhyacArI kahe che. e ja pramANe bhikSAka (bhikSAzIla sAdhu) paNa cAra prakAranA hoya che(1) anusotacArI-ke eka sAdhu e hoya che ke je abhigrahavizeSane kAraNe upAzrayanI samIpanA gharathI zarU karIne kramazaH bhikSA mAgavA mATe gamana kare che. (2) pratistrotacArI bhikSuka-kaI eka bhikSuka (sAdhu) evo hoya che ke je utkamathI (ulaTA kamathI) bhikSA mAgavI zarU kare che. eTale ke upAzrayathI dUra AvelA gharathI bhikSA mAgavAnI zarU karIne kramazaH upAzrayanI samIpanA sthAna tarapha bhikSA prApti mATe saMcaraNa karanAre hoya che. (3) antacArI bhikSAka-te kSetranA ata bhAgamAM bhikSA mAgavA mATe gamana karato hoya che. (4) madhyacArI bhikSA - koI sAdhu e hoya che ke je kSetranA madhyabhAganA sthaLe mAM bhikSA mAgavA mATe pharatA hoya che. 23 " rAri ghorA" ItyAdi--gaLAnA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) madhusitha geLo -maNanA goLAne masika gALe kahe che. (2) zrI sthAnAMga sUtra :03 1 35 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatugALA-lAkhanA gALAne jatugALA kahe che. (3) dArugALA-lAkaDAnA gALAne dArugALA kahe che (4) mRttikAgALA-mATInA gALAne mRttikAgALA kahe che. te cAre geALA anukrame mRdu, kaThina, kaThinatara ane kaThinatama haiAya che. 24aa eja pramANe puruSA paNa cAra prakAranA kahyA che-(1) mINanA gALA samAna puruSa-jema mINanA gALA thADA tApathI paNa pIgaLI jAya che tema koi kAI puruSa evA hAya che ke je parISahu Adi vaDe mora banI jAya che evA puruSAne mINanA gALA samAna kahyA che. (2) lAkhanA gALA samAna puruSalAkhanA gALA kaThaNa hAya che tethI gheADA tApathI pIgaLI jatA nathI eja pramANe je puruSa parISA AvI paDatAM aDaga rahe che-bilakula calAyamAna thatA nathI, evA puruSane lAkhanA gALA samAna kahyo che. (3) lAkaDAnA geALA samAna puruSa----jema lAkaDAnA goLA adhikamAM adhika tApathI paNu pIgaLatA nathI-pAte maLI jAya che paNa pIgaLatA nathI, eja pramANe AkarAmAM AkarAM parISahA sAme paNa je mANasa ati dRDhatAthI TakI rahe cheprANa jAya te pazu calAyamAna thatA nathI evA dhRtara sattvavALA puruSane lAkaDAnA geALA samAna kahyo che. (4) mATInA gALA samAna puruSa-jema mATInA gALA pracaMDamAM praca'Da tApathI paNa pIgaLatA nathI ema deDhatama sattvavALe puruSa ugramAM ugra parISaho sAme paNu aDagatAthI TakI rahe che. ArapA " cArinohA ' ityAdi--gALAnA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che (1) ayeAgAla (aADhAnA gALe, (2) trapugela (kathIranA geALo) (3) tAmugAla (tAMkhAnA gALA), ane (4) sIsakageAla (sIsAnA gALA) A geALAe vajananI apekSAe anukrame guru,gurutara, gurutama ane atyanta guru hAya che. ArakA eja pramANe puruSAnA paNa cAra prakAra kahyA che-(1) lADhAnA geLA samAna puruSa-jeNe bhAre bhAre AraMbha AdimAM pravRtta thaIne kama bhArane zrI sthAnAMga sUtra : 03 136 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upArjita karyo hoya che-eTale ke jema loDhAne gaLe vajanadAra hoya che tema je jIva AraMbha AdimAM pravRtta thavAne kAraNe upArjita karelA kamabhArathI bhAre bane che evA puruSane leDhAnA geLA samAna kahe che-athavA mAtA, pitA, putra, putrI, patnI Adi pratye adhika mamatA rUpa nehanA bhArathI je mANasa jakaDAyela hoya che tene leDhAnA goLA samAna kahe che. eja pramANe gurutara, gurUtama ane atyaMta gurubhUta AraMbhAdi kAryomAM pravRtta thaIne kamabhArane upArjita karanArA puruSone athavA mAtA, pitA Adi pratyenA gurutara, gurutama ane atyanta gurubhUta saneha bhAvathI jakaDAyelA puruSane anukrame trapugeLA samAna, tAMbAnA goLA samAna ane sIsAnA goLA samAna kahe che. ra7A cattAra jorA" gaLAnA nIce pramANe cAra prakAra paNuM kahyA che(1) cAMdIne geLo, (2) sonAne geLo, (3) ratnane geLA ane (4) vajane geLe. A cAre geLA anukrame a5 guNavALA adhika guNavALA, adhikatara guNavALA ane adhikatama guNavALA hoya che. 28 eja pramANe puruSemA paNa cAMdI meLA samAna Adi cAra prakAra paDe che. teo anukame alpa samRddhivALA, adhika samRddhivALA adhikatara samRddhivALA ane adhikatama samRddhivALA hoya che, athavA teo anukrame apa jJAna guNavALA, adhika jJAnaguNavALA adhikatara jJAnaguNavALA ane adhikatama jJAnaguNuvALA hoya che. 29 "rAri jJA" ItyAdi patra (pAna) cAra prakAranA kahyA che-(1) asipatra (talavAranA jevI dhAravALuM pAna), (2) karetarUpa patra-karapatra (karavata jevuM pAna) (3) surapatra (astrA jevuM pAna) (4) kadambacIrikarUpa patra (kadamba cIrikA nAmanA zastra jevuM pAna). zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ,, havAmeya " ityAdi--eja pramANe puruSAnA paNa cAra prakAra kahyA che--(1) asipatra samAna, (2) karapatra samAna, (3) kSurapatra samAna ane (4) kadamba cIrikA patra samAna. have A cAre prakAranI spaSTatA karavAmAM Ave che--jema asipatra doraDA Adine turata kApI nAkhe che, eja pramANe je mANusa snehapAzane turataja kApI nAkhe che evA mANusane asipatra samAna kahyo che. jema sanatkumAra cakravatI e devanAM vacana zravaNu karIne snehapAzane jaldImAM jaldI kApI nAkhyA hatA, eja pramANe asipatra samAna manuSya paNa zAstra, guru aAdinI vANI sAMbhaLatAnI sAthe ja snehapAzane teDI nAkhIne AtmakalyANane mArge AgaLa vadhavA mAMDe che, jema karavata lADAne dhIre dhIre cIre che, tema guru AdinA upadezane vAra vAra sAMbhaLIne ane tenA para vicAra karIne dhIre dhIre putra, putrI AdinA snehapAzane teDatA tADatA je mANasa AtmakalyANane mArge saMcare che tene karapatra samAna kahyo che. karapatra ane karapatra samAna manuSyamAM vilambathI chedavAnuM sAdha hAvAthI vilambapUrvaka snehapAza tADanAra puruSane karapatra samAna kahyo che, kSurapatra samAna puruSa-jema kSurA (asro) mAtra kezeAne ja kApavAne samartha hoya che-kASThAviMkAne kApavAne samatha hAtA nathI, eja pramANe dhama mAganuM zravaNu karavA chatAM paNa je puruSa snehapAzane pUrepUrA tADI zakatA nathI, aMzataH ja tADI zake che, athavA sarvAMvitine dhAraNa karavAne badale dezivati ja dhAraNa karI zake che, evA puruSane kSurapatra samAna kahe che.Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA je mANasa guru AdinA upadezathI kramazaH zIdhra rUpe, manda rUpe, mandatara rUpe ane madatama rUpe nehapAzanuM chedana karanAro hoya che tene anukrame asipatra, karapatra, surapatra ane kadambacIrikA patra samAna kahe che. 31 vattA " caDhAI cAra prakAranI kahI che-caDhAIne mATe ahIM kaTa' zabda vAparyo che) (1) zumbakaTa-tRNavizenI madadathI je caTTAI banA vavAmAM Ave che tene "zuokaTa" kahe che (2) vidalakaTa-vAMsanI cIpamAMthI banAvelI caDhAIne "vidalakaTa kahe che. (3) camakaTa-cAmaDAnI derIne gUMthIne banAvelI caTTAIne "carmara" kahe che (4) ane "kambalakaTa "--una AdinI kAmaLane "kambala kaTa" kahe che. eja pramANe puruSanA paNa cAra prakAra kahyA che-(1) zumbakaTa samAna puruSa-jema tRNavizeSamAMthI banAvelI caTTAI DI pratikULatAmAM paNa zithila thaI jAya che-tenA taMtuo chUTA paDI jAya che e ja pramANe guru Adi pratyene jemane pratibaMdha (anurAga) a9pa kALamAM ja tUTI jAya che evA puruSane zumbakaTa samAna kahe che. zuakaTa karatAM vidalakaTane bandha vadhAre daDha hoya che, tethI te thoDI pratikULatAmAM zithila thaI jatA nathI. e ja pramANe guru Adi pratyene jene pratibaMdha cheDI pratikULatAmAM zithila thato nathI evA puruSane vidalakaTa samAna kahe che. camakaTane bandha vidalakaTanA bandha karatAM paNa daDhatara hoya che tethI te jaldIthI zithila thatuM nathI. eja pramANe guru Adi pratyene jene pratibandha adhika pratikULatAmAM paNa zithila thatuM nathI evA puruSane camakaTa samAna kahe che. kakhelakaTa (Una AdinI kAmaLIne baMdha ghaNe ja vadhAre hoya che. eja pramANe guru ArdikomAM jene pratibaMdha ghaNe ja adhika hoya che evA puruSane kambalakaTa samAna kahevAmAM AvyuM che. A sUtramAM gurnAdika pratyenA apa, bahe, bahutara ane bahutama pratibandhanI apekSAe cAra puruSa prakAra batAvavAmAM AvyA che, ema samajavuM 3rA | sU. 13 . zrI sthAnAMga sUtra :03 1 39 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSudraprANiyoMkA nirUpaNa 66 * vartAvyA 23vacA phaLattA" ItyAdi--( sU 14 ) cApagA jAnavaronA cAra prakAra kahyA che--(1) eka kharIvALAM (2) e kharIvALAM, (3) gaMDIpadavALA (4) nayukta pagavALAM. cAra pagavALAM jAnavarane catuSpada kahe che, jenA paganI kharImAM phATa hAtI nathI evA praNIone eka kharIvALAM kahe che jemake gheADA. je prANInA pratyeka paganI kharImAM kTa hAya che evAM prANIone e kharIvALAM kahe che, jemake gAya Adi prANIo (3) hAthInA jevI gALAkAranI kharIvALAM prANIone ga'DIpagavALAM kahe che. (4) je prANIonA paga nahora (nakha)thI yukta hAya che te prANIone nakhayukta pagavALAM kahe che, jemake vAgha, siMha vagere (34 pakSInA cAra prakAra kahyA che--(1) cama pakSI, (2) leAmapakSI, (3) samuRRka pakSI ane (4) vitatapakSI, camaya pAMkhavALA pakSIne cama pakSI kahe che, jemake cAmaciDiyu leAmathI yukta pAMkhovALA pakSIne lemapakSI kahe che, jemake haMsa Adi pakSI. saMpuTanAjevI pAMkhAvALA pakSIne vitatapakSI kahe che te samuRRkapakSI ane vitatapakSI aDhI dvIpanI bahAranA pradezamAM ja hoya che|355 " carnahAvukuMjALA " ItyAdi--kSudra jIvA cAra prakAranA kahyA che. anantara bhavamAM temane siddhi gatinI prApti thatI nathI. te kAraNe temane kSudra kahyA che. temanA cAra prakAra nIce pramANe che-(1) dvIndriya jIva-kRmI Adi chavA, (2) trIndriya jIvA-jemake kIDI vagere jIvA, (3) caturindriya jIvA--jemake bhamarA (4) samUcchama pacendriya tiya". samURna janmathI je jIvA utpanna thAya che temane samUcchima kahe che evA paoNMcendriya tiya ca jIvAte ja ahI kSudra jIveA rUpe prakaTa karavAmAM AvyA che. 36aa rAsa. 145 TIkA -- cattAra pavI padmattA ityAdi--(sU. 14) pakSIke ddaSTAMtase bhikSukakA nirUpaNa "" pakSInA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che--(1) " nivRttitA no vijJitA " je pakSI dhRSTa hovAthI athavA ajJa hAvAthI mALAmAMthI nIce RRvataraNa karavAnA svabhAvavALu hAya che eTale ke nIce paDI javAnA svabhA vavALuM hAya che, paNa khAlyAvasthAne kAraNe uDavAnA svabhAvavALuM hotu nathI zrI sthAnAMga sUtra : 03 140 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene A pahelAM bhAMgAmAM (prakAramAM) gaNAvI zakAya che. (2) "parigraSito to nititA" je pakSI uDavAnA svabhAvavALuM hoya che paNa paDavAnA svabhAvavALuM hotuM nathI tene A bIjA prakAramAM gaNAvI zakAya che. (3) "nivasirAzi trigitA" je pakSI parivajananA ane nipatananA svabhAvathI yukta hoya che tene A trIjA prakAramAM mUkI zakAya che (4) " niritA no trigitA" je pakSI nipatananA svabhAvavALuM paNa hotuM nathI ane parivajanane svabhAvavALuM paNa hotuM nathI tene A cothA prakAramAM mUkI zakAya che. 37 "vAvaeja pramANe sAdhu paNa cAra prakAranA kahyA che-(1) kaI eka sAdha evo hoya che ke je bhejanAthI hovAthI bhikSAcaryAmAM utare che te khare, pitAnA Azraya sthAnamAMthI bahAra nIkaLe che te khare, paNa bImArI, ALasa ke lajajAne kAraNe parivajana (paribhramaNa) karatuM nathI. (2) koI eka sAdhu e hoya che ke je paribhramaNazIla hoya che-AzrayasthAnamAMthI zikSAne nimitte uThe te khare paNa bhikSA levAne mATe jato nathI, kAraNa ke- te sUtrArthamAM Asakta hoya che. (3) ke I eka sAdhu e hoya che ke je bhikSAprApti mATe upAzrayamAMthI nIkaLe che paNa kharI ane paribhramaNa paNa kare che. (4) koI eka sAdhu nipatitA paNa hotuM nathI ane parivaritA paNa hete nathI-bhikSA prApti mATe upAzrayamAMthI nIkaLatA paNa nathI ane paribhramaNa paNa karatA nathI. 38 che sU. 15 purUSajAtakA nirUpaNa puruSa vizenuM nirUpaNa AgaLa cAle che - "vattA punitajJAthA gNattA" ItyAdi-(phU. 16) TIkArya-puruSonA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) niSpha-nikRSTa, (2) nikRSTa-anikRSTa, (3) aniSkaTa-nikRSTa ane (4) aniSkRSTaanikRSTa tapane lIdhe jenuM zarIra kRza athavA durbaLa thaI gayuM hoya evA puruSane nikRSTa kahe che. pahelAM bhAMgAnuM spaSTIkaraNa-tapane lIdhe jenuM zarIra kurA thaI gayeluM hoya che e sAdhu je kaSA para kAbU rAkhIne upazAnta cittavALe thaI jAya te tene "nikRSTa-nikRSTa" rUpe pahelA bhAgamAM gaNAvI zakAya che. (2) je sAdhunuM zarIra tapane lIdhe kRza thaI gayeluM hoya che, chatAM paNa je kaSA para vijaya meLavI zakatuM nathI evA caMcaLa vRttivALA sAdhune nikRSTa-aniSkRSTa" rUpa bIjA bhAgamAM mUkI zakAya che. (3) je puruSa zrI sthAnAMga sUtra 03 141 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aniSkRSTa (sabaLa-zaktisaMpanna) hevA chatAM paNa zarUAtamAM kaSAya para vijaya prApta karI zakatuM nathI paNa pAchaLathI kaSA para vijaya prApta karI le che evA puruSane "aniSNuNa-niSpaNa" rUpa trIjA bhAMgAmAM mUkI zakAya che. (4) je puruSa tapa paNa karatA nathI ane kaSAyone jItate paNa nathI tene cothA prakAramAM mUkI zakAya che. 39 A sUtranI puSTi nimitte sUtrakAra A bIjuM sUtra kahe che-"vattAri purijJAcA" ItyAdi-nIce pramANe paNa cAra puruSaprakAre kahyA che-(1) niSkRSTa-niSNAtmA, (2) niSpha8-aniSkRSTAtmA, (3) aniSNuchAtmA-niSphae ane (4) aniSkRSTAtmA-aniSkRSTAtmA. spaSTIkaraNa-(1) keI eka puruSa e hoya che ke je tapasyAthI zarIrane kaza karI nAkhe che ane kaSAyane bilakula nimULa karI nAkhe che (2) keI eka puruSa e hoya che ke je tapasyAthI zarIrane kraza karI nAkhavA chatAM paNa kaSAyane nirmULa karI zakatA nathI. e ja pramANe bAkInA be bhAMgA paNa samajI levA. 40 39 mAM sUtramAM "niSkRSTa-nikRSTa" je pahele bhAMge che tene nIce pramANe artha paNa thAya che--kaI eka puruSa e heya che ke je pahelAM paNa tapasyAthI kuzIkRta dehavALa hoya che ane pachI paNa tapasyA cAlu rAkhIne kRzIkRtadehavALo ja rahe che. eTale ke pahelAM paNa tapasyA kare che ane pachI paNa tapasyA cAlu ja rAkhe che eTale ke jIve tyAM sudhI tapasyA karyA ja kare che. A prakArane artha karIne sUtranI vyAkhyA karavI joIe. ane A je 40 muM sUtra kahyuM che, temAM AgaLa batAvyA pramANe ja vyAkhyA karavI joIe. 39mAM sUtramAM "zItagAyatva7 vararAnnattio marIri" A prakAranI vyAkhyA karavI joIe nahIM,evI vyAkhyA te 40mAM sUtramAM karavI joIe. " rAri kurivAjA" ityAdi-puruSanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che--(1) budha, budha, (2) budha-abudha, (3) abudha-budha ane (4) abudha-abudha have A cAre bhAMgAne artha spaSTa karavAmAM Ave cheje puruSa sankriyA saMpanna hoya che ane vivekasaMpanna manavALo hoya che tene "budha budha" rUpa pahelA bhAMgAmAM mUkI zakAya che kahyuM paNa che ke zrI sthAnAMga sUtra : 03 14 2 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ budha-abudha ja: nazceva ' ityAdi--" he rAjan ! je paThana karAvanArA che tathA tavAnu cintana karanArA che, te tA tene ja kahI zakAya che ke je kriyAsa'panna hoya che. hAvA chatAM paNa vivekazUnya manavALA hoya che tene khIjA bhAMgAmAM gaNAvI zakAya che. (3) je puruSa sakriyA rahita hovAthI abudha hovA chatAM paNa vivekasa'panna manavALA hIvAthI budha hoya che tema abudha--mudha " rUpa trIjA bhAMgAmAM mUkI zakAya che. (4) je puruSa saddhiyAthI paNa vihIna hoya che ane vivekathI pazu vihIna heAya che tene abudha rUpa cAthA bhAMgAmAM mUkI zakAya che. 415 (( anuSa "" *H karanArA che, paThana te vyasanI che. pa'Dita (2) je puruSa budha 66 rUpa pannAdi pulinAcA " ityAdi--nIce pramANe cAra prakAranA puruSA paNa kahyA che--(1) budha-budha hadaya, (2) budha-anupa hRdaya, (3) abudhakhudha hRdaya ane (4) abudha-abudhahRdaya. pahelA bhAMgAnuM spaSTIkaraNa--je puruSa sakriyAvALA hAvAthI paDiMta hAya che ane sat ane asattA bAdhathI yukta hRdayavALA hAya che, tene pahelA bhAMgAmAM laI zakAya che. evA puruSa vivekakAraka manavALA hAya che athavA je puruSa zAstrIya jJAnathI sa`panna paNa hoya che, ane kriyAmAM pazu sudha hRdayavALA hAya che kartavya vimUDha heteA nathI ane lakSyajJAnathI sapanna manavALA hoya che tene pahelA bhAMgAmAM mUkI zakAya che eja pramANe mAkInA traNa bhAMgA paNa jAte ja samajI levA, 54rA " cattA pulinArA '' ityAdi--nIce pramANe cAra prakAranA puruSA --(1) AtmAnuSaka ne parAnu paka, (2) parAnuka'paka nA AtmAnu *'paka, (3) ubhayAnruka'paka ane (4) anubhayAnuka paka kathA pahelA bhAMgAmAM evA puruSane levAmAM AvyA che ke je svAtmarakSaka ja hAya che paNa pararakSaka hAtA nathI, jemake pratyeka budha, athavA jinakalpika athavA anyanI paravA na karanArA nirdaya puruSa, khIjA bhAMgAmAM evA puruSa levAmAM AvyA che ke je paranI anukaMpA rAkhanArA hAya che paNa peAtAnI anukapA rAkhanArI hAtA nathI, jemake tItha kara athavA peAtAnI paravA na karanAra megharatha jevA puruSA, trIjA bhAMgAmAM e puruSane levAmAM AvyA che ke je peAtAnA ane paranA pratye anukapAvALA hAya che, jemake sthavira kAlpika muni ceAthA lAMgAmAM evA puruSane levAmAM Avye che ke je sva ane para banne pratye anukapA vinAnA hAya che. 43aa // sU. 16 u zrI sthAnAMga sUtra : 03 143 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra prakAra ke divyAdi saMvAsa kA nirUpaNa ravide saMvAre itte" ItyAdi-(sU 17) TIkAI-puruSa ane strInA mithuna sevanane saMvAsa kahe che. tenA nIce pramANe, cAra prakAra kahA che-(1) divya saMvAsa, (2) Asura saMvAsa, (3) rAkSasa saMvAsa ane (4) mAnuSa saMvAsa. "livi mA diH " A vyutpatti anusAra svargamAM devalekamAM) je saMvAsa thAya che tenuM nAma divyasaMvAsa che. ahIM vaimAnika deva saMbaMdhI saMvAsa ja grahaNa karavAmAM AvyuM che. "" eTale svarga. svargamAM rahenArA devane paNa ahIM aupacArika rIte "dhI kahevAmAM Avela che. A devomAM je mithuna sevana thAya che tene divya saMvAsa kahe che. A prakAranA kathanamAM navagreveyakavAsI devAmAM paNa saMvAsa levAnI vAta mAnavAne prasaMga uddabhavaze. paNa tyAM saMvAsane sadUbhAva hote ja nathI. tethI ahIM vaimAnika deva saMbadhI saMpAsa ja , divyasaMvAsa' pada dvArA gRhIta the joIe tyAMthI AgaLa nAyaka AdimAM saMvAsane sadubhAva ja hete nathI. bhavanapati de ane devIone saMvAsane AsuravAsa kahe che. asura e bhavanapatione eka bheda che. te asurakumAranA asurakumArI sAthenA saMgane paNa AsurasaMvAsa kahe che. vyantarane rAkSasa nAmane bheda che. te rAkSasanA saMvAsane rAkSasa saMvAsa kahe che. manuSyakRta saMvAsane-manuSya jAtinA puruSa ane strImAM mithuna sevanane--mAnuSasaMvAsa kahe che. ane saMvAsanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) koI eka deva devInI sAthe saMvAsa kare che. (2) koI eka deva asurI (asurakumArI sAthe saMvAsa kare che. (3) koI eka asura devInI sAthe saMvAsa kare che. (4) koI eka asura asurI sAthe saMvAsa kare che. rAma vaLI saMvAsanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) koI eka deva devInI sAthe saMvAsa kare che. (2) keI eka deva rAkSasI sAthe saMvAsa kare che. (3) keI eka rAkSasa devInI sAthe saMvAsa kare che ane (4) koI eka rAkSasa rAkSasI sAthe saMvAsa kare che. AvA zrI sthAnAMga sUtra : 03 144 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI saMvAsana nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) keI eka deva devI sAthe saMvAsa kare che. (2) koI eka deva mAnuSI (manuSya jAtinI strI sAthe saMvAsa kare che. (3) keI eka manuSya devInI sAthe saMvAsa kare che ane (4) keI eka manuSya mAnuSI sAthe saMpAsa kare che. jA vaLI saMvAsanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) koI eka asura asurInI sAthe saMvAsa kare che. (2) keI eka asura manuSya strI sAthe saMvAsa kare che. (3) keI eka manuSya asurI sAthe saMvAsa kare che. (4) keI eka manuSya manuSya strI sAthe saMvAsa kare che. dA saMvAsanA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) keI eka rAkSasa rAkSasI sAthe saMvAsa kare che. (2) keI eka rAkSasa manuSya strI sAthe saMvAsa kare che. (3) ke eka manuSya rAkSasI sAthe saMvAsa kare che. (4) kei eka manuSya manuSya strI sAthe saMvAsa kare che. chellA - A sAta sUromAMnuM paheluM sUtra sAmAnya sUtra che. bAkInA je cha sUtra che temAM deva asura, deva rAkSasa, deva manuSya, asura rAkSasa, asura manuSya ane rAkSasa manuSyanA sagathI caturbhAgI banI che. A prakAre cha sUtra ane eka sAmAnya sUtra maLIne kula sAta sUtronuM pratipAdana ahIM karavAmAM AvyuM che. je sU17 che asurAdi cAra prakAra ke apadavaMsa kA nirUpaNa "raSyi baddha gov?" ItyAdi-(sU. 18) cAritra athavA cAritranA phaLane vinAza thaze tenuM nAma "apavaeNsa" che te apavaeNsanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che - (1) Asura, (2) abhiga, (3) sAmeha ane (4) dekibiSa je. apadavaMsa asura bhAvanAthI thAya che te apavaeNsane Asura apakvaMsa kahe che athavA je anuSThAmAM vartamAna (rahele) jIva asuratvanuM upArjana kare che evA anuSThAnethI AtmAne bhAvita (yukta) kare tenuM nAma AsurabhAva che. je apavaeNsa abhiga bhAvanAne lIdhe janita hoya che tene Abhiyoga apavvasa kahe che. bIje apakvaMsa saMmeha bhAvanAne lIdhe utpanna thayela hoya che tene sAme apakvaMsa kahe che. mUDhAtmAvALA je mithyAdaSTi devavizeSa che temane ahIM saMmeha padathI grahaNa karavAmAM AvyA che temanI je bhAvanA che tenuM nAma saMmoha che 3 je zrI sthAnAMga sUtra : 03 145 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apavasa daivakilviSa bhAvanAthI janita hAya che tene daivakiviSa avasa kahe che. 4 kadrupa bhAvanAthI janita apadhvaMsa paNa hoya che, paNa cAra sthAnanA adhikAra cAlatA hovAthI tene ahI' gaNAvavAmAM Avela nathI. AgamamAM A prakAranI pAMca bhASanAe kahI che. va levAovisa ItyAdi. A bhAvanAemAMnI je bhAvanAmAM sayata jIva vartamAna rahe che je bhAvanAthI yukta rahe che-te prakAranA daivedyamAM te uttpanna thaI jAya che, kAraNa ke te cAritranA prabhAvathI marIne devalAkamAM utpanna thai jAya che. kadAca A bhAvanAothI yukta thayelA jIva cAritrahIna thaI jAya teA evA jIva devalAkamAM jAya che paNa kharo ane nathI paNa jatA. eTale ke evA jIvanuM devalAkagamana avazya thAya che ja evuM nathI, paNa bhajanAthI (viSe) thAya che, ema samajavu' kahyuM paNa che ke "so saMgago visA su " ItyAdi--je sayata jIva A aprazasta bhAvanAomAM rahe che te marIne uparyukta devAmAM utpanna thAya che, paNa caraNuhIna (cAritrahIna) jIvanuM tyAM vikalpe gamana thAya che. eTale ke evA jIva devaleAkamAM jAya che paNa kharA ane nathI paNa jatA. '' asurAdi rUpa je apava'sa kahyA che, te asurava Adi rUpa kAraNavALA hAya che. tethI have sUtrakAra asurAdi bhAvanAnA svarUpabhUta je kAraNeA che eDhale ke asuratA AdinA sAdhanabhUta karmonA je kAraNeA che temanuM cAra sUtro dvArA kathana kare che--" paa DhALeai >> ItyAdi jIva nIcenA cAra kAraNeAne lIdhe asuratAnA sAdhanabhUta karmonuM upAjana kare che--(1) kApazIlatA athavA krodha svabhAvatA-vAta vAtamAM gusse thavuM, krodhathI AMkhe. lAla karavI, DALA kADhavA, krodhane lIdhe lAlaceALa mukhAkRti karavI, ityAdi rUpa jIvanA je svabhAva hoya che tenuM nAma kApazIlatA che. te kApazIlatAne kAraNe jIva asuraparyAyanA kAraNabhUta AyuSya Adi zrI sthAnAMga sUtra : 03 146 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanA anya kare che, ane tethI marIne asurAmAM utpanna thAya che. (2) prAbhUtazIlatA-vAta vAtamAM jhagaDA karavAne taiyAra thavuM, AgaLa pAchaLane vicAra karyA vinA phAve tevA khakavATa karavA ItyAdi rUpa je pariNati thAya che tenuM nAma kalahazIlatA athavA prAbhUtazIlatA che. A kalahazIlatAne kAraNe paNa jIva asuraparyAyanA sAdhanabhUta karmonuM upArjana kare che. (3) AhAra, upadhi, zayyA AdimAM lAlupatApUrvaka tapazrvaNu karavAthI paNa jIva asuraparyAyamAM javA cAgya karmAnuM upArjana kare che. (4) bhUkaMpa Adi thavAnu bhaviSya bhAkhIne DhAkA para prabhAva pADIne khAvApIvAnI sArI sArI sAmagrI ekatra karanAra jIva paNu asuraparyAyamAM javA ceAgya karmonA anya kare che. A viSayane anulakSIne anya granthamAM A pramANe kahyuM che-" anuvAdo vica' ityAdi-je jIva anubaddha vigrahavALA hAya che, rAtadina kalahe karavAnA svabhAvavALA hAya che, 1 sAMsakta tapasyA kare che--tapasyA karavA chatAM AhArAdimAM jenI leAlupatA cAlu ja rahe che, r je leArajanane mATe nimittA dezI ( bhaviSyavANI bhAkhanArA ) thaIne sArI sArI khAvApIvAnI sAmagrIe ekatra karatA rahe che, 3 je daiyA ane anukaMpA bhAvathI rahita hAya 4 che, evA jIvane AsurI bhAvanAvALe mAnavAmAM AvyA che. nIcenA cAra kAraNeAne lIdhe jIva abhiyAgatAne cAgya karmAMnA badha kare che--(1) AtmazlAghA-peAtAnA guNeAnuM gaurava karavuM, peAtAnA sAmAnya guNune paNa asAdhAraNa samajavA, khATI khaDAi hAMkavI ane mithyAbhimAnamAM ja lIna rahevuM tenuM nAma AtmatkarSa (AtmazlAghA) che. svAkaSa, svAbhimAna ane AtmAka mAM ghaNuMA taphAvata che svAtka bhAvanAvALA mANasa te peAtAnA AtmAnuM patana thAya, gRhIta cAritramAM doSa lAgI jAya, sadAcArane lepa thaI jAya ane kaSAyAdrikAnI vRddhi thAya, evI pravRttithI dUra ja rahe che, tyAre AtmazlAghA karanArA jIva tA uparyuMkta pravRttimAM ja lIna rahe che. bIjuM kAraNu--paraparivAda-anyanA doSane prakaTa karavA tenuM nAma paraparivAda che. paraMpaviAda karanArA jIva anyanA vAstavika guNAne jovAne badale zrI sthAnAMga sUtra : 03 147 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA doSe ja zodhyA kare che, ane tenI niMdA karavA nimitta te dene prakaTa karyA kare che. trIjuM kAraNabhUtikarma-"huM maMtrazAstra AdimAM nipuNa chuM," evuM prakaTa karavAne mATe mRttikA (mATI)thI athavA sUtrathI (derAthI pitAnA rahe. ThANa Adine rakSA karavAnA abhiprAyathI pariveSTita karavuM tenuM nAma bhUtikarma che. cothuM kAraNa kautukakaraNa-saubhAgya Adine nimitte anyane nAnAdi karAvavuM tenuM nAma kautukakaraNa che. A cAra kAraNene anyatra A pramANe batAvyA che-"ovaramUche" ItyAdi-kautukakama karavAthI, bhUtikarma karavAthI, hAtha Adi joIne koInuM zubhAzubha kahevAthI ane Rddhi, rasa AdimAM gauravazALI thavAthI, mithyAbhimAna karavAthI jIva abhigya bhAvanAvALo gaNAya che. te bhAvanAthI yukta thayele jIva abhigya jAtinA devomAM utpanna karAvanArA karmone bandha kare che. A cAra kAraNone lIdhe jIva sAmehatAne gya karmonuM upArjana kare che-(1) kumAne upadeza devAthI, (2) mokSamArganA sAdhanamAM pravRtta mANasanI pravRttimAM vina nAkhavAthI, (3) zabdAdi kAmonI abhilASA karavAthI ane (4) lobhane AdhIna thaIne nidAna (niyANuM) karavAthI kumAganI dezanA ApanAra jIva sumAgane lepa kare che e jIva pote kumAra gAmI hoya che, te kAraNe anya dvArA upArjita karmone paNa bhAgIdAra bane che. tethI e jIva saMmehatAne egya karmone bandhaka bane che. mokSamArganI ArAdhanAmAM pravRtta jIva dvArA sanmAgane pracAra thAya che. tenI preraNAthI jIva kumArgane tyAga karIne sanmArge caDI jAya che evA jIvanI pravRttimAM vina nAkhanAra jIva mehatAne gya karmonuM upArjana kare che. e ja pramANe kAmazaMsA prayoga AdimAM paNa samajI levuM. tapasyA karatI vakhate evI bhAvanA sevavI ke tapayAnA phaLarUpa mane cakravartI AdinI vibhUti prApta thAya, te prakAranI bhAvanAnuM nAma ja nidAna athavA niyANu che A bhAvanAne paNa anyatra A pramANe varNavI che zrI sthAnAMga sUtra :03 148 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAto ) ItyAdi-A cAra kAraNone lIdhe jIva (saMvata jIva) devajhibiSikemAM utpanna thavAne gya karmone bandha kare che-( kiSika de halakI keTinA deva gaNAya che. devemAM temanuM sthAna cAMDAla jevuM che.) (1) jinendra devane avarNavAda karavAthI, ahaMta prajJasa dharmane avarNavAda karavAthI, (3) AcArya upAdhyAyane avarNavAda karavAthI, ane (4) caturvidha saMdhane avarNavAda karavAthI je vyaktimAM je deSa na hoya te doSanuM AropaNa karavuM tenuM nAma apavAda che. jinendra devanA viSayamAM kadAca keI A pramANe kahe ke teo kevaLajJAnI hatA ja nahIM. je te sarvajJa heya te mokSaprAptine saraLa mArga batAvavAne badale jenuM AcaraNa zakya ja na hoya evA durgama kaThina upAya temaNe zA kAraNe batAvyA haze !" A pramANe kahenAra jinendra devane avarNavAda karanAra gaNAya che. e ja pramANe ahaMta prajJapta dharmanA viSayamAM, AcArya ane upAdhyAyanA viSayamAM, tathA caturvidha saMghanA viSayamAM paNa avarNavAda viSenuM kathana samajavuM. kahyuM paNuM che ke nAgaraNa pachIdi " ItyAdi A gAthAno bhAvArtha nIce pramANe che-mAyI avarNavAdI ahaMta bhagavAnane, kevalI prajJaptadharmane ane AcArya Adino vivAda karavAne lIdhe keliSikI bhAvanAthI yukta thAya che. tethI te kilpiSika demAM utpanna thavA gya karmone bandha kare che. jo ke ahIM cAra sthAnane adhikAra cAlI rahyo che tethI pAMcamI kaMdarpa bhAvanAnuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM nathI. chatAM bhAvanAonuM pratipAdana cAlatuM hovAthI ahIM prasaMga sAthe anurUpa hovAthI kaMdarpa bhAvanAnuM kevuM svarUpa hoya che te TIkAkAra prakaTa kare che. "je kag" ItyAdi je kaMpanI kathA karanAre hoya che, bhAMDanI jema zarIra vaDe kuceSTAo karanArA hoya che, ahaMkArane adhIna thaIne zIdhra gamanakArI hoya che, bhASagAdi karanAra hoya che, pita nA veSa ane vacanathI je ravane ane anyane hasAvanAra hoya che, tathA je aneka prakAre anya lokemAM vismaya (Azcarya) utpanna karanAre hoya che, evA puruSane kAndapa bhAvanAvALo kahe che. sU. 18 zrI sthAnAMga sUtra :03 149 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA svarUpa kA nirUpaNa A apavaMsane sadbhAva pravajyA saMpanna manuSyamAM ja hoya che. tethI have sUtrakAra pravajyAnA svarUpanuM ATha sUtro dvArA nirUpaNa kare che TIkAI-"ravi pAkanA pauttA " ItyAdi- prayA cAra prakAranI kahI che-(1) Ihaleka pratibaddhA, (2) paleka pratibaddha, (3) ubhayaka pratibaddhA, (4) apratibaddhA. pAMca mahAvratone grahaNa karavAM tenuM nAma pratrajyA che. je pravrayA A lekamAM jIvananirvAha Adi rUpa prajanathI pratibaddha hoya che, eTale ke A lekanA sukhanI AkAMkSApUrvaka levAmAM AvI hoya che, te pravajayAne Ihileka pratibaddhA kahe che. je prathA paraleka saMbaMdhI kAmAdika bhogarUpa projanathI pratibaddha hoya che, te pravrayAne paralokapratibaddhamatrajyA kahe che. paralokamAM (devaleka AdimAM) kAmaga bhegavavAnI abhilASAvALAnI pravajyA A prakAranI hoya che. je pravrayA Aleka saMbaMdhI ane paralekasaMbadhI kAmAdika bhogavavAnI IcachAthI pratibaddha hoya che te pravajyAne ubhayaleka pratibaddhA pravajyA kahe che. Aleka ane parokanA sukhanI abhi. lASAvALA chavAnI pravajyA A prakAranI hoya che. je pratrajayA Aleka ane paralekanA sukhene bhegavavAnI AzaMsAthI rahita hoya che, te prajAne apratibaddhA pravrayA kahe che evI pravrayA viziSTa sAmAyikavALA mokSAbhilASI jIvenI heya che. ! 1 vaLI pravayAnA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) purataH pratibaddha, (2) mArcataH pratibaddha, (3) ubhayata pratibaddha, (4) apratibaddha. je pravajyA sAdhuparyAyamAM prApta thanArI vastuonI AkAMkSAthI pratibaddha hoya che evI pravajyAnuM nAma puratA pratibaddhA pravajyA che. jemake pravajyA aMgIkAra karavAthI mane sArA sArA AhAranI prApti thaze, ziSyanI prApti thaze. A rIte AgAmI bhautika lAbhanI AkAMkSApUrvaka je pravajyA grahaNa karAya che tene "purataH pratibaddha pratrajyA " kahe che. 1 je prabayA pAchaLathI (pUrvakAlina) vastuomAM pratibaddha hoya che, te prajAne "mArgataH pratibaddhA pravajyA" kahe che. jemake dIkSA aMgIkAra karyA bAda paNa pitAnA sAMsArika sagAsaMbaMdhIonA nehapAzamAM baMdhAyelA rahevuM tenuM nAma mAgataH pratibaddhA pravajyA che. te pravajyAne mArgata pratibaddhA kahevAnuM kAraNa nIce pramANe che-pratrajayA lIdhA pachI te sagAsaMbaMdhIonA mehathI rahita thaI javuM joIe ane samasta jIvo pratye samabhAva rAkhavuM joIe. paNa prabanyA zrI sthAnAMga sUtra :03 150 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laIne paNa je mANasa pitAnA sagAMsaMbaMdhIonA mohamAM jakaDAyelo rahe che tevI pravrayAne A kAraNe ja mArgata pratibaddhA kahI che, kAraNa ke mArgataH (pUrvakAlina) meha Adi baMdhane temAM cAlu ja rahe che. 2 je pravrayA zramaNa paryAyamAM prApta thanArA bhAvI lAbhanI cAhanAthI ane pUrvakAlina tyakta vastuonI cAhanAthI pratibaddha hoya che te dIkSAne ubhayataH pratibaddhA kahe che. 3 je pravajyA sakaLa AzaMsAthI (IcchAethI) rahita hoya che. eTale ke mAtra ekSaprAptinI abhilASAvALI je pravajyA hoya che tene apratibadrA pravrayA kahe che. 4 5 2 | - pravrajyAnA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) apAta pravrayA AkhyAta pravajyA, (3) saMgara pravajyA, (4) vihagagati pravajayA. je pratrajyA apAtane lIdhe ( sadgurunI sevAne lIdhe ) prApta thAya che, tene apAta pravajyA kahe che. je pravajyA AkhyAnathI-dharmopadezanA zravaNathI prApta thAya che tene athavA-" pravajyA ' zabda sAMbhaLavAthI prApta thAya che tene AkhyAta pratrajyA kahe che. jemake Arya rakSitanA bhAI phazurakSitane prApta thayelI pravajyAne AkhyAta pravajyA kahI che. metAya AdinI jema je prajyA saMketathI prApta thAya che tene saMgara pravajyA kahe che, athavA tame pravajyA aMgIkAra kare te huM paNa pravrajyA aMgIkAra karIza. A prakAranA saMketapUrvaka je pravajayA levAmAM Ave che tene " saMgara pratrajyA " kahe che. parivAra AdinI anupasthitimAM athavA tenA viga rUpa ekAkI avasthAmAM je prayA levAmAM Ave che tene vihagagati pravajyA kahe che, kAraNa ke pakSInI jevI gati hoya che evI gatine kAraNe evI pravrajyA levAmAM AvI hoya che. athavA ghara cheDIne paradezamAM jaIne je pravrajyA levAmAM Ave che tene viThagagati pravajyA kahe che. athavA pitA Adi dvArA pravajyA levAmAM AvI hoya ane tyArabAda putrAdi ko dvArA je pravajyA levAmAM Ave che tenuM nAma vihagagati pravajyA che. 3 ! vaLI pratrajyAnA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che- (1) dayitvA (2) svAvayitvA, (3) cayitA, (4) parivutayitvA. vyathA utpanna karA zrI sthAnAMga sUtra :03 151 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6 ,, vIne je pratrajyA ApavAmAM Ave che tenuM nAma diyA pravrajyA kahe che. municandra putrane sAgaracandre A prakAranI pravrajyA ApI hatI. dIkSArthIne khIjI jagyAe laI jaIne je pratrajyA ApavAmAM Ave che. te pratrajyAne plAyitvA pratrajayA kahe che. A prakAranI pravrajyA A rakSitane devAmAM AvI hatI. athavA '' "" puyAvaittA A padmanI saMskRta chAyA " pUtacitrA " thAya che. tenA artha e pramANe thAya che-prAyazcita Adi dvArA doSAnI zuddhi karIne je pravrajyA ApavAmAM Ave che tenuM nAma ' pUtayitvA pratrajyA ' che. ,, buyAvaittA A prakAranA pATha gRhIta karavAmAM Ave tA kahIne je pratrajyA ApavAmAM Ave che tene " uktvA " ukatsA pravrajyA ' kahe che. A prakAranI pravrajyA gautame kheDutane dIdhI hatI. athavA-pUrva pakSa rUpa vacana karAvIne je pravajyA apAya che tenuM nAma ukatlA pravrajyA che. athavA nigRhIta karIne pratijJAbaddha karIne pote dIkSA leze evA vacanathI khAMdhI laine je pravrajyA apAya che tene ukatlA pravrajyA kahe che. mAciyavA pratrajyA ' kAIne gulAmI, dAsatva AdimAMthI mukta karAvIne je pratrajyA apAya che tenuM nAma "mAcayitvA pratrajayA" che. jemake telane bahAne dAsa banelI ginIne apAyelI dIkSA, zrI AdithI paripUrNa karIne-zrI AdinA bhAjana jamADIne je pratrajyA ApavAmAM Ave che tene 'parivrutayitvA pravrajyA ? kahe che. A prakAranI pravrajyA suhastIe raMkane dIdhI hatI. / 4 / " vaviA vantrajJA " prayAnA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che--(1) nakhakhAditA, (2) bhaTakhAditA, (3) siMhakhAditA, (4) zRgAlakhAditA. je pratrajyAmAM naTanI jema sarvaga rahita-vairAgya rahita dha kathA karIne je leAjana prApta thAya tenuM sevana karavAmAM Ave che, te pratrayAne * nakhakhAditA pratrajyA ' kahe che. je kathAmAM dhIranI jema tathAvidha ( te prakAranuM) khala darzAvIne prApta thatAM bhAjanAdikanuM sevana thAya che te pratrajyAne 8 bhaTakhAditA pravrajyA ' kahe che. je bhikSAmAM siMhanI jema zauryAtizayathI zrI sthAnAMga sUtra : 03 152 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avajJA pUrvaka prApta thayelA bhojananuM sevana thAya che te pravrajapAne "siMhakhAditA pravra" kahe che. je bhikSAmAM ziyALanI jema nIca vRttithI prApta thayelA jananuM sevana karAya che, athavA-anya anya sthAnamAM sevana karAya che, tenuM nAma "zaMgAlakhAditA pravajyA" kahe che. je 5 che jajillA vikramI" ItyAdi-kRSi khetI cAra prakAranI kahI che. dhAnyAdina nimite khetarane je kheDavAnI kriyA thAya che tene kRzi kahe che. (1) utA, (2) paryuM, (3) ninditA ane (4) parininditA. ghauM AdinI jema jenuM vAvetara karavAmAM Ave che tenuM nAma " utAkRSi" che. (2) DAMgaranA choDane (dharune) ukhADIne jema pharIthI pavAmAM Ave che, te pramANe dhAnyanA ropane be ke traNa vAra ukhADIne bIjI jagyAe repIne je khetI karavAmAM Ave che tene "parivapanavatI-paryata kRSi kahe che. vijAtIya cheDa, ghAsa Adine ukhADI nAkhIne je kRzi thAya che tene niditA kavi" kahe che, je khetImAM nakAmA ghAsa Adine be traNavAra kheMcI kADhIne khetaranI zuddhi karavAmAM Ave che, evI khetIne " parininditA kRSi kahe che. 6 "gvAra raviET paDavAnAItyAdi-vRzinA jevA ja pravrajyAnA paNa cAra prakAra paDe che-(1) je pravrajyAmAM sAmAyikanuM AropaNa karavAmAM Ave che tene "utA pravrajyA " kahe che. (2) je pravrayAmAM mahAvratanuM A paNa karavAmAM Ave che te pravrajyAne payumAM pratrajyA kahe che. (3) je pravrajyAmAM sAticAra athavA niraticAra jIvane mULa prAyazcitta daIne mahAvratonuM AropaNa karavAmAM Ave che, athavA je pratrajyAmAM eka ja vAra aticArenI AcanA karAya che te pravajyAne "nizvitA pravajyA " kahe che. te pravrajayAmAM vAraMvAra aticAronI AlecanA karAya che, te pravajyAne " parivinditA pravajyA kahe che. 7 "radivada pavArA" pravajyAnA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che--(1) dhAnyapuMjita samAna, (2) dhAnyaviralita samAna, (3) dhAnyavikSipta zrI sthAnAMga sUtra :03 15 3 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAna, (4) dhAnyakarSita samAna. je pratrajyA dhAnyanA DhagalA jevI DAya che eTale ke dhAnyanI kApaNI karIne temAMthI nakAmAM taNakhalAM, kAMkarA vagere padArtho dUra karIne te dhAnyanA jema DhagalA karavAmAM Ave che, e ja pramANe samasta aticAra rUpa kacarAnI zuddhi thai javAne kAraNe bilakula zuddha svabhAthavALI je pratrajyA hAya che tene dhAnyapujita samAna pratrajyA kahe che. je dhAnyane pavanamAM upaNIne temAMthI ghAsa, photarAM vagere dUra karI nAkhIne jamInapara DhagalA karyAM vinA vistRta rUpe patharAyelI sthitimAM paDayuM rahevA devAmAM Avyu hoya evA dhAnyane viraMzciMta dhAnya kahe che. tenA samAna je prajyA hAya che. tene dhAnyavirallita samAna pravrajyA kahe che. A samAnatA kevI rIte cAgya che te have spaSTa che. jema tRNAdithI yukta vistRta dhAnya ceDA pavanathI pazu che. temAMthI tRtyudi UDI jaIne dhAnyane zuddha karI nAkhe che, je pravrajyA aticArathI duSita hovA chatAM paNu thADA sarakhA dvArA paNa pharIthI zuddha thaI jAya che, evI pratrajyAne " samAna pravrajyA kahI che. ', karavAmAM Ave zuddha thaI jAya e ja pramANe prAyazcitta gAdi dhAnya varellita jyAre anAjanI kApaNI karIne tenA DUMDAM upara khaLone calAvavAmAM Ave che tyAre anAjanA fAtarAM judA paDI jAya che ane te anAja eka rAzi-DhagalA rUpe rahevAne badale patharAi jAya che, te vakhate te dhAnya sAthe je taNakhalAM, phetarAM vagere bhaLelA hAya che temane pavanamAM sUpaDA vagere vaDe upaNIne alaga karavAmAM Ave che. A rIte tene sApha karavAmAM sUpaDA Adi sAmagrInI AvazyakatA rahe che, te kAraNe tenI sAphasUphImAM vilaMba thAya che. e ja pramANe je pratrajyA svAbhAvika aticArathI yukta hAvAthI prAyazcita Adi sAmagrInI apekSAvALI hAvAne kAraNe peAtAnA svabhAvane prApta karavAmAM vilama kare che, te prayAne dhAnyavikSipta samAna kahI che, jema khetaramAMthI khaLAmAM lAvavAmAM AveluM dhAnya ghaNAM ja taNukhalAM, kAMkarA AdithI yukta hAvAne kAraNe ghaNuA samaya sudhI sAphasUphI karyA bAda peAtAnI mULa prakRtimAM ApI jAya che, e ja pramANe je pratrajyA ghaNuA ja aticArethI yukta hAvAne kAraNe dIrgha kALe peAtAnA svabhAvane prApta karanArI hAya che te prayAne dhAnya sarjita samAna kahI che. ! 8 ! ! sU0 19 / / zrI sthAnAMga sUtra : 03 154 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjJA ke svarUpa kA nirUpaNa uparyukta pravajyA saMjJAne adhIna thaIne A prakAranI vicitratAvALI thAya che, tethI have sUtrakAra saMjJAnuM nirUpaNa karavA nimitte paMcasUtrInuM kathana kare che. "vAri jAzo vattAno" ItyAdi saMjJAnA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) AhAra saMjJA, (2) bhaya saMjJA, (3) mithuna saMjJA ane (4) parigraha saMgrA. ceSTA athavA abhi. lASAne saMjJA kahe che. te jyAre asAtA vedanIya mehanIya kamanA udayathI janya vikAra yukta thaI jAya che, tyAre AhArAdi saMjJA rUpatAne prApta kare che. AhAranI abhilASA rUpa saMjJAne AhAra saMjJA kahe che. bhayanehanIya janya je jIvapariNAma che tenuM nAma bhayasaMjJA che. vedanA udayathI janya je methanAbhilASA rUpa pariNAma che tenuM nAma mithuna saMjJA che, ane cAritra mohanIyanA udayathI je parigrahAbhilASA che tene parigraha saMjJA kahe che. 1 "jahaM TALe" ityAdi-nIcenA cAra kAraNane lIdhe AhAra saMjJA utpanna thAya che-(1) jyAre peTa khAlI thaI jAya che tyAre AhArAbhilASA utpanna thAya che. (2) kSudhA vedanIya karmane jyAre udaya thAya che tyAre AhAra bhilASA thAya che. (3) AhAra kathAnuM zravaNa karavAthI AhArAbhilASA utpanna thAya che. (4) sadA AhAra viSayaka vicAra karyA karavAthI AhArAbhilASA utpanna thAya che. 2 | nIcenA cAra kAraNethI bhayasaMjJA utpanna thAya che- (1) balAhIna hovAthI layasaMjJA utpanna thAya che. (2) bhayavedanIya karmanA udayathI bhayasaMjJA utpanna thAya che. (3) bhaya lAge evI vAta sAMbhaLavAthI ane bhayaMkara padArtha Adi dekhavAthI bhayasaMjJA utpanna thAya che. (4) Aleka Adi viSayaka bhayarUpa ane vicAra karavAthI bhayasaMjJA utpanna thAya che. 3. nIcenA cAra kAraNothI maithuna saMjJA utpanna thAya che-(1) zarIramAM mAMsa ane raktanI vRddhi thavAthI, (2) mohanIya karmanA udayathI, (3) mithuna viSayaka kathA zravaNa karavAthI ane (4) mithuna rUpa arthanuM cittavana karyA karavAthI mithuna saMjJA utpanna thAya che. e ja ! A cAra kAraNone lIdhe parigraha saMjJA utpanna thAya che -(1) padArthone saMgraha karavAmAM lIna rahevAthI, rAtadina padArthone saMgraha karyo karavAthI, (2) labha vedanIya karmanA udayathI, (3) sacetana parigrahane dekhavAne lIdhe janita zrI sthAnAMga sUtra : 03 155 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ matithI ane (4) pariyaDa rUpa arthanuM vAraMvAra cintavana karyA karavAthI parigraha saMjJA utpanna thAya che. sU. 20 che kAma ke svarUpa kA nirUpaNa uparyukta saMjJAo zabdAdi rUpa kAma viSayavALI hoya che, tethI have sUtrakAra kAme (viSaya) nuM nirUpaNa kare che. "afar #Amar goLA"ItyAdi TIkAryuM-kAma cAra prakAranAM kAA che-(1) zRMgAra, (2) karuNa, (3) bIbhatsa ane (4) raudra. cAhanA (abhilASA) nA viSaya rUpa je hoya che temane kAma" kahe che. te kAma zabdAdi rUpa hoya che tenA zRMgAra Adi je cAra prakAra kahyA che tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che-vRMgAra rUpa kAmane sadbhAva devAmAM hoya che, kAraNa ke zrugAra ratirUpa hoya che ane deve ekAtika rUpe (saMpUrNataH ) manejJa heya che, tethI teo prakRi ratirasathI saMpanna hoya che. kahyuM paNa che ke-"cavADa g-nAravyonca thoribati aMjAraH" parasparamAM rakta (Asakta) strI puruSone je vyavahAra che tenuM nAma rati che, ane te rati ja zRMgAra rUpa che. karuNarUpa kAmane sadbhAva manuSyamAM hoya che, kAraNa ke teo denA jevA manejha hetA nathI, teo jotajotAmAM eka kSaNa mAtramAM ja naSTa thaI jAya che, ane zecanarUpa hoya che karuNa rasa zoka svabhAvavALa hoya che. kahyuM paNa che ke-"vAha zotiti " bIbhatsa kAmane sadbhAva tiryaMca nimAM utpanna thayelAM pakSIo, prANIo AdimAM hoya che bIbhatsa kAma niMdanIya hoya che, kAraNa ke bIbhatsa rasa jugupsAjanaka hoya che. kahyuM paNa che ke-"mati mata vINatara" jugupsA prakRtivALe bIbhatsarasa hoya che. zrI sthAnAMga sUtra :03 156 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaka ke dRSTAMta se purUSajAta kA nirUpaNa raudra atyaMta dAruNa hoya che. te atyaMta aniSTa hevAthI kotpAdaka hoya che. tethI nAraka jIvamAM raudra kAmane sadabhAva hoya che. raudra rasa kola rUpa hoya che. kahyuM paNa che ke -"raudra sropati " sU0 21 che uparyakta kAma tuccha ane gaMbhIranA bAdhaka ane abAdhaka hoya che, tethI temanuM pratipAdana karavA nimitte sUtrakAra duSThAta sahitanI aSTastrI kahe che. "varAri vA vAtA" ItyAdi TIkAjaLanA cAra prakAra kahyAM che-(1) kaI jaLa evuM hoya che ke je uttAna-tuccha hovAthI pratala (pAtaLuM) hoya che ane svaccha havAthI jenuM madhya svarUpa upalabdha thaI zake evuM hoya che. (2) keI jaLa evuM hoya che ke je uttAna hovA chatAM gaMbhIra hoya che-agAdha hovAthI jenuM madhya svarUpa upalabdha na thaI zake evuM hoya che. (3) keI udaka khUba gaMbhIra hovAthI agAdha hoya che, ane svaccha hovAne kAraNe jenuM madhya svarUpa upalabdha thaI zake evuM hoya che. (4) koI udaka evuM hoya che ke gabhIra-gaMbhIrodaka vALuM hoya che, agAdha hevAthI tenuM svarUpa jANI zakAtuM nathI ane svaccha hovA chatAM paNa tene madhyabhAga dekhAtuM nathI, "gvAva rAti purijAya" ItyAdi- jevAM jaLanA cAra prakAra kahyA che evA ja manuSyanA paNa cAra prakAra kahyA che-(1) koI eka puruSa e hoya che ke je uttAna hoya che. gaMbhIratAthI rahita hoya che ane mada ane dainya Adi janya kAya ane vacananI vikRta ceSTA batAvanAro hovAthI bahArathI utAna hRdayavALA hoya che-dainyA. thI yukta pitAnI gepanIya (chupAvavA lAyaka) sthitine chupAvavAne bilakula asamartha hoya che. (2) keI eka puruSa e hoya che ke je uttAna ane gaMbhIra hRdayavALA hoya che-kAraNavaza darzita ceSTAvALe hovAthI uttAna hoya che ane svabhAve gAMbhIrya guNasaMpanna cittavALe hovAthI gaMbhIra hadaya. vALo hoya che. keI eka puruSa e hoya che je dainyAdithI yukta hovA chatAM gAMbhIrya guNothI yukta hoya che ane kAraNavaza e ja pitAnI ceSTAone chapAvI zakanAra hovAthI uttAna hRdayavALa hoya che. (4) koI puruSa gaMbhIra paNa heya che ane gaMbhIra hRdayavALo paNa hoya che. ! 2 vaLI "vattari s " ItyAdi--udaka (pANa) nIce pramANe cAra prakAranuM paNa hoya che-(1) uttAna-uttAnAbhAsI, (2) uttAna-gaMbhIrAbhAsI (3) gaMbhIra-uttAnAbhAsI ane (4) gaMbhIra-gaMbhIrAbhAsI (1) je udaka zrI sthAnAMga sUtra :03 157 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chAcharuM hoya ane sthAna vizeSamAM rahevAne kAraNe uttAna (chAcharuM) dekhAtuM hoya te udakane pahelA bhAgamAM mUkI zakAya che. (1) je udaka pratala hoya paNa saMkIrNa sthAnamAM rahevAne kAraNe agAdha jevuM lAgatuM hoya tene bIjA prakAranuM gaNI zakAya. (2) je udaka gaMbhIra (agAdhI hovA chatAM paNa vistIrNa sthAnamAM raheluM hovAthI uttAna jevuM lAgatuM hoya tene trIjA prakAramAM mUkI zakAya che. (3) je udaka agAdha hoya ane saMkIrNa sthAna vizeSamAM rahetuM hovAne kAraNe agAdha lAgatuM hoya tene cothA prakAramAM mUkI zakAya che. (4). 3 "vAva vattari purijhAyA" ItyAdi-puruSane paNa evA ja cAra prakAra kahyA che-(1) koI puruSa uttAna (tuccha) hoya che ane potAnI tucchatAne ceSTAo dvArA prakaTa karate hevAthI uttAnAbhAsI paNa hoya che. (2) keI puruSa uttAna (tuccha) te hoya che, paNa pitAnI tucchatAne chapAvanAro hovAthI gaMbhIra lAge che. (3) koI puruSa e hoya che ke je gaMbhIra hovA chatAM paNa kaI kAraNe pitAnA manabhAvane chupAvI zakato nathI tethI uttAna jevo lAge che. (4) koI puruSa gaMbhIra hoya che ane pitAnA manebhAne mukhapara prakaTa nahIM thavA devAne kAraNe gaMbhIra ja lAge che. 4 "rAri vahI" ItyAdi-samudra cAra prakArane kahyo che-(1) uttAna uttAnedadhi, (2) uttAna-gaMbhIradadhi, ItyAdi cAre prakAra uMdaka sUtramAM kahyA pramANe samajavA. athavA-kaI eka udadhi (samudra) e hoya che ke je pahelAM paNa uttAna (87) hoya che ane pachI paNa majAMonuM samu. dranI bahAra astitva nahIM hovAthI uttAnedadhi pradezavALo hoya che. (2) kaI eka samudra e hoya che ke je pahelAM uttAna hoya che ane pAchaLathI paNa taraMgenuM Agamana thavAthI gaMbhIradadhi pradezavALa thaI jAya che. (3) ke eka samudra e hoya che ke je gaMbhIra hoya che paNa tyArabAda temAMthI taragonuM apasaraNa thavAne kAraNe uttAnedadhi pradezavALe banI jAya che. (4) kaI samudra e hoya che ke je pahelAM paNa gaMbhIra hoya che ane pachI paNa agAdha ja rahevAne kAraNe gaMbhIrodadhi pradezavALe rahe che. e ja pramANe dAskRtika puruSanA cAra prakAre paNa samajI levA. A bane sUtra sugama hevAthI vadhu spaSTIkaraNa karyuM nathI. te sU0 22 che zrI sthAnAMga sUtra : 03 158 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tr have sUtrakAra te samudrane tarI javAnA prayatna karanAra taravaiyAonuM cAra sUtra dvArA nirUpaNa kare che. 'pAri taravA gaLattA " ItyAdi-- TIkAtha-tarakanA (taravaiyAonA) nIce pramANe cAra prakAra kahyA che--(1) kAI eka taraka huM samudramAM tarIza, '' evA vicAra karIne samudramAM tare che. kAI eka taraka evA vicAra kare che ke 'huM samudramAM tarIza, dhAre che" paNa te geAdamAM tare che. (3) kAi taravaiyA huM gepaTTamAM tarIza rane vicAra karIne samudramAM tare che. ane (4) kAI puruSa tarIza" A prakAranA vicAra karIne gASpadamAM ja tare che. mA prA dd zrI sthAnAMga sUtra : 03 66 'huM gepadamAM gApura parimita jaLathI yukta jaLAzayane gASpada kahe che. pahelA ane ceAthA prakAranA puruSo jeve! vicAra kare che evuM ja kAya karI batAve che khIjA ane trIjA prakAranA puruSA jevA vicAra kare che evuM karI zakatA nathI. samudramAM taravAnA vicAra karIne temAM nahIM taranAra mANasamAM tenI zaktine abhAva samajave. gASpadyamAM taravAnA vicAra karIne temAM nahIM tananAramAM taravAnI zaktinI adhikatA samajavI. je mANusa evA vicAra kare che ke huM samudramAM taru, " paNa samudramAM taravAne badale gAjIra parimita jalayukta jaLAzayamAM tare che-nAnakaDA jaLAzayamAM tare che, tenuM kAraNa e che ke samudramAM taravAne te asamartha che. kAI mANasa evA vicAra kare che ke " huM geApura pirimita jaLAzayamAM taru', parantu evA jaLAzayamAM taravAne badale te samudramAM tare che, tenuM kAraNa e che ke tenAmAM taravAnI '' 159 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakti apAra che. samudramAM taravAne vicAra karIne samudramAM ja taranAra mANasamAM paNa zaktinuM bAhulya samajavuM. gA5damAM taravAne vicAra karIne gepadamAM ja taranAra mANasamAM taravAnI zaktine abhAva athavA tenI zaktinI alapatA che ema samajavuM. - have sUtrakAra A cAra puruSa prakAranuM bIjI rIte spaSTIkaraNa kare che- (1) koI eka pusava evo hoya che ke je samudranA jevI dustara sarvavirati dhAraNa karavAno nizcaya kare che ane sarvavirati rUpa cAritranI ArAdhanA kare che. A prakArane puruSa " samudra tAni'' ItyAdi pahelA bhAMgAmAM gaNAvI zakAya che. " tAmi " A padane artha je " zani " levAmAM AvyuM che te dhAtunI anekArthatAnI apekSAe levAmAM Ave che. saMka9pa anusAra je mANasa kAma kare che te mANasa te kAma karavAne samartha hevAne kAraNe te kAma karI zake che. (2) koI eka puruSa e vicAra kare che ke "huM samudranA jevuM dustara evuM sarvavirati rUpa cAritra dhAraNa karuM," paNa sarva virati rUpa cAritrane dhAraNa karavAmAM potAne asamartha samajIne te gepada samAna saraLa evA dezavirati rUpa a9patama cAritranuM pAlana kare che. (3) (3) ke puruSa e vicAra kare che ke "huM roSadanA samAna saraLa evA dezavirati rUpa cAritranuM pAlana karUM, " paraMtu tene ema lAge che ke sarva virati Adi rUpa cAritranuM pAlana karavAne paNa pote samartha che, tethI te samudranA jevA dastara sarvavirati Adi rUpa cAritrane dhAraNa karI le che. (4) koI eka puruSa e vicAra kare che ke "gepada samAna susAdhya dezavirati Adi rUpa cAritranuM huM pAlana karuM," A pramANe te vicAra karIne te dezavirati rUpa cAritrane ja dhAraNa kare che, kAraNa ke te pite ema mAne che ke sarvavirati rUpa cAritranuM pAlana karavAne pote samartha nathI ttattara ta " ItyAdi-cAra prakAranA taravaiyA kahyA che- (1) koI eka taravaiyo e heya che ke je pahelAM te samudrane tarI jAya che, paNa pAchaLathI tenI zaktino hAsa thaI javAthI te samudramAM duHkhI thaI jAya che tene pharI tarIne pAra karavAne asamartha banI jAya che. (2) koI eka taravaiyA gekhara parimita jaLayukta jaLAzayane taravAno prayatna kare che paNa ema karatAM karatAM tenI zakitane hAsa thaI javAthI te jaLAzayane pAra karatAM karatAM duHkhI thAya che. (3) koI eka taravai gepadane taryA bAda pracura zakitanA prabhAvathI samudrane zrI sthAnAMga sUtra :03 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazu tarI jAya che. (4) kaiAi eka taravaiyA evA hAya che ke je alpa zaktivALA hovAthI gepadane tarIne gepadamAM ja duHkhI duHkhI thaI jAya che. taravaiyAnI jema puruSAnA paNa cAra prakAra kahyA che-keI eka puruSa evA hAya che ke je samudrane taravA jevuM dustara-duHsAdhya kArya pUrNa kare che, paNa kSayApazamanI vilakSaNatAne lIdhe evAM ja kAI khIjA duHsAdhya kAryamAM paDatA nathI. e ja pramANe khAkInA traNa bhAMgA paNu samajI levA. // sU0 23 // kumbha ke ddaSTAMta se purUSajAta kA nirUpaNa ahIM je tarakA ( taravaiyA ) nuM kathana karyuM, tee viziSTa puruSA rUpa ja hoya che, A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra kuMbhanA dRSTAnta dvArA puruSa vizeSAnuM nirUpaNa kare che. vAri mA vaLattA " ItyAdi-- (" TIkA-kuMbhanA cAra prakAra kahyA che-(1) kAI eka kuMbha evA DAya cheke je pUNu ( sarvAMga sa`panna athavA pramANu sa`panna ) hAya che, ane ghI, madha AAdithI bharelA hAya che. (2) keAI eka ku'bha pUrNa ( samasta avayAthI cukta) hAya che, paraMtu madha, ghI Adi drA temAM bharelAM na heAvAne kAraNe khAlI hoya che. (3) kAI eka kula evA hoya che ke je apUNu (pUrNa AgevALA athavA nAnA) hovA chatAM paNu madha, ghI AdeithI pUrNa DAya che. (4) koI eka kuMbha evA hAya che ke je apUNu agevALA athavA tuccha ) hai.ya che ane temAM ghI, madha Adi dravye bharelAM nahIM hAvAne kAraNe paNa apUNu ja hAya che. athavA A rIte paNa cAra bhAMgA ane pahelAM paNa madha AdithI bharelA haiAvAne kAraNe paNa te drabyAthI bharelA heAvAne kAraNe pUrNa ja khAkInA traNa bhAMgA paNu samajI levA. che-(1) kAI eka kuMbha pUrNa hoya che ane pachI hoya che. e ja pramANe ?? " meya sattArita cA " ityAdi e ja pramANe puruSAnA paNa cAra prakAra kahyA che--(1) kAi eka puruSa evA hAya che ke je jAtyAdi guNAthI pUNu hAya che ane jJAnAdi guNeAthI paNa pUrNa hAya che. athavA te pahelAM dhana athavA guNeAthI pUrNa hAya che, ane pachI paNa tenAthI pUchu ja rahe che. e ja pramANe khAkInA traNa bhAMgA paNu samajI levA. zrI sthAnAMga sUtra : 03 16 1 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "rAri ma" ItyAdi-kuMbhanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che. (1) keI eka kuMbha e hoya che ke je samasta avayavothI saMpanna hoya che athavA dahIM AdithI pUrNa hoya che ane pUrNAvalAsI paNa hoya che eTale ke dazakanI daSTie paNa te pUrNa ja lAge che. (2) keI eka kuMbha pUrNa hovA chatAM paNa tucchAvabhAsI hoya che, eTale ke temAM bhareluM dravya koI kAraNe najare nahIM paDatuM hovAthI te kuMbha khAlI ja havAne bhAsa thAya che. e ja pramANe bAkInA be bhAga paNa samajI levA. "gI jattAri kurijhAvA" ItyAdi-e ja pramANe cAra prakAranA puruSe kahyA che-(1) keI puruSa evA prakAranA hoya che ke teo dhanazrata AdithI pUrNa (saMpanna) hoya che ane dhanakRta AdinA viniyegathI pUrNA valAsI-pUrNa ja che evuM darzakone lAge che. (2) keI eka puruSa e hoya che ke je dhanakRta AdithI pUrNa hovA chatAM paNa tuchAvabhAsI-dhanakRta AdithI rahita ja hoya evo lAge che. (3) koI eka puruSa dhanakRta AdithI rahita hevAne kAraNe tuccha hoya che, paraMtu prasa gecita pravRttine kAraNe pUrNAvabhosI lAge che eTale ke dhanakRta AdithI saMpanna lAge che. (4) koI eka puruSa tuccha (dhanakRta AdithI rahita) heya che ane tuchAvalAsI ja lAge che eTale ke leke paNa tene dhanakRta AdithI rahita ja lAge che. "rAri pA" kuMbhanA A pramANe paNa cAra prakAra paDe che--(1). keI eka kuMbha jalAdithI paNa pUrNa hoya che ane pUrNa rUpavALe saMpUrNa ( avikala-akhaMDita) saMsthAnavALo hoya che athavA puNya rUpavALa suMdara AkAravALo hoya che. (2) keI eka kuMbha dahIM AdithI pUrNa hovA chatAM paNa tuccha rUpavALe asuMdara AkAravALo hoya che. e ja pramANe bAkInA be bhAMgI paNa samajI levA.. zrI sthAnAMga sUtra :03 1 6 2 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ havAmela rAri putinA" ItyAdi-e ja pramANe cAra prakAranA puruSe kahyA che--(1) koI puruSa e hoya che ke je jJAnAdithI saMpanna paNa hoya che ane pUrNa rUpavALo athavA puNya rUpavALa hoya che, eTale ke rajoharaNa, mukhavajhikA Adi rUpa dravyaliMgathI paNa saMpanna hovAne kAraNe puNya rUpavALe hoya che. evA puruSamAM sAdhune gaNAvI zakAya che. (2) koI eka puruSa e hoya che ke je jJAnAdithI pUrNa te hoya che paNa puNyarUpa hote nathI-tuccha rUpa hoya che. eTale ke rAjAdinA bhayane kAraNe jeNe pitAnA sAdhu veSane parityAga karyo che evA puruSane ahIM tuccha rUpavALe kahyo che. (3) keI eka puruSa e heya che ke je jJAnAdithI rahita hevA chatAM paNa pUrNarUpa hoya che athavA sAdhunA veSathI yukta hovAne kAraNe puNya rUpa hoya che. nivAdine A prakAramAM mUkI zakAya che. (4) kei eka puruSa turacha ane tuccharUpa hoya che, eTale ke jJAnAdithI rahita rahevAne kAraNe tuccha hoya che ane dravyaliMga ( rajoharaNa Adi sAdhunI upadhi) thI rahita havAthI tuccharUpa hoya che. gRhasthane A prakAramAM mUkI zakAya che. sattA ma" ItyAdi-kuMbhanA A pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) keI eka kuMbha pUrNa ( jalAdithI bharelo) hoya che ane priyArtha ( prItijanaka) hoya che. eTale ke suvarNa AdithI nirmita hevAthI ane sArasaMpanna hovAthI priya lAge te hoya che. ahIM "priya " zabda bhAvapradhAna nidezavALe che. (2) keI eka kuMbha pUrNa hovA chatAM paNa apala hoya che-kharAba mATI AdimAMthI banelo hoya che, athavA avadala hoya che eTale ke pUrepUro pAkela nahIM hovAthI asAra heya che. (3) keI eka kuMbha paNa nahIM hovAne kAraNe tuccha hoya che, paNa suvarNa Adine banAvela hevAne kAraNe sArayukta hovAthI prItijanaka hoya che. (4) keI eka kuMbha tuccha paNa hoya che ane adala athavA avadala paNa hoya che. "vAva vattAri risAcAItyAdi--e ja pramANe puruSanA paNa zrI sthAnAMga sUtra :03 16 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra prakAra kahyA che-(1) keI eka puruSa e hoya che ke je dhanazrata AdithI pUrNa hoya che ane priyArtha paNa hoya che eTale ke priyavacana Adine lIdhe prItijanaka paNa hoya che. (2) keI eka puruSa dhanathuta AdithI pUrNa hoya che paNa paropakArI nahIM hovAthI priyArtha hote nathI. (3) koI eka puruSa dhana AdithI pUrNa hotuM nathI paNa prItyartha-paropakAra parAyaNa hoya che. (4) koI eka puruSa tuccha (jJAnAdithI rahita) paNa hoya che ane adala (papakArI vRttithI rahita) paNa hoya che. tadeva vattAra mAM" ItyAdi-kuMbhanA A pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) keI eka kuMbha jalAdithI pUrNa hoya che paNa temAM chidra paDeluM hovAthI temAMthI pANI jalAdi jhamatuM hoya che. (2) keI eka kuMbha jalAdithI pUrNa hoya che ane chidrarahita hoya che tethI temAMthI pANI TapakatuM nathI. (3) keI eka kuMbha tuccha-DA jalAdithI bhareluM hoya che, chatAM chedayukta hevAthI temAMthI pANI TapakatuM hoya che. (4) keI eka kuMbha e hoya che ke je thoDA pANIthI bhareluM hoya che paNa cheda vinAno hoya che, tethI temAMthI pANI TapakatuM nathI. pAmeva cattAra purajJA " ItyAdi-e ja pramANe puruSanA paNa cAra prakAra kahyA che-(1) keI puruSa e heya che ke je dhanathata AdithI pUrNa hoya che ane tenA dhana, jJAna Adine anyanA hita mATe upayoga kare che. (2) koI eka puruSa dhanAdithI pUrNa hoya che paNa anyanA hitane mATe tene te dhana Adine upaga karatA nathI. (3) keI eka puruSa e hoya che ke je tuccha hoya che. alpa dhana ke zratavALe hAya che, paNa anyanA Ditane mATe tene upayoga kare che. (4) koI eka puruSa a9pa dhana, zrata AdithI saMpanna hovAne kAraNe tuccha hoya che ane te panAdine anyanA hitane mATe upayoga karanAro hete nathI. taheva rAri " ItyAdi-e ja pramANe kuMbhanA A cAra prakAra paNa kahyA che-(1) keI eka kuMbha e hoya che ke phUTele hoya che. (2) kaI eka kuMbha e jarjarita ane purA thaI gayA hoya che ke tene sthaLe sthaLe lApI, lAkha Adi vaDe sAMdhIne upayogamAM levA gya karyo hoya che. (3) keI eka kuMbha paristrAvI hoya che eTale ke barAbara pakavela na hovAthI temAMthI pANI jhamatuM hoya che. (4) keI eka kuMbha aparistrAvI hoya che eTale ke sArI rIte pakavela ane rIDhA hovAthI temAMthI pANI jhamatuM nathI. havA " ItyAdi--e ja pramANe cAritra paNa cAra prakAranuM hoya che. (1) bhagna ghaDA jevuM-koI cAritra evuM hoya che ke je bhinna thAya che-mULa prAyazcittanI prAptithI khaMDita thAya che. (2) kei eka cAritra zrI sthAnAMga sUtra :03 164 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evuM hoya che ke je chedAdinI prAptithI jarjarita thAya che. (3) ke eka cAritra evuM hoya che ke je sUkSama aticAra vaDe parisAvI hoya che. (4) koI eka cAritra aparistrAvI hoya che eTale ke niraticAravALuM hovAthI paristrAvI hetuM nathI. ahIM puruSane adhikAra cAlI rahyo che, chatAM paNa ahIM cAritra rUpa dharmanuM je pratipAdana karavAmAM AvyuM che te dharma ane dharmamAM abheda mAnIne karavAmAM AvyuM che, ema samajavuM. ttAri kumA" ItyAdi-kuMbhanA nIce pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) keI eka kuMbha e hoya che ke jemAM madha bharavAmAM AvatuM hovAthI tene madhukuMbha kahevAmAM Ave che, ane tenuM DhAMkaNa paNa madhunuM ja hoya che eTale ke madhathI bhareluM pAtra tenA DhAMkaNuM rUpa hoya che. (2) kaI eka kuMbhamAM madha bhareluM hoya che paNa tenA DhAMkaNu rUpe viSathI bhareluM pAtra mUkeluM hoya che. (3) keI eka kuMbha e hoya che ke je viSathI pUrNa hoya che, paNa madhathI bhareluM pAtra tenA para DhAMkaNA rUpe raheluM hoya che. (4) keI eka kuMbha viSathI bhareluM hoya che, ane tenuM DhAMkaNuM paNa viSapUrNa pAtra ja hoya che. "gvameva vattA pulivAyA" ItyAdi-e ja pramANe puruSonA paNa cAra prakAra kahyA che. (1) koI eka puruSa madhukuMbha samAna hoya che ane madhupidhAna (madhuyukta DhAMkaNAvALA) vALa hoya che. je puruSanuM hadaya pApahIne ane kaluSatAhIna hoya che ane jenI jIbha madhurabhASiNI hoya che evA puruSane madhupidhAnayukta madhukuMbha samAna gaNavAmAM Ave che. na (2) koI eka puruSa e hoya che ke je madhukuMbha samAna hovA chatAM paNa viSapidhAnavALA hoya che. je mANasanuM hRdaya pApahIna ane kalaSatAhIna hoya che, paNa jenI vANuM kaDavI athavA apriya lAge che evA puruSane viSapi dhAnavALe madhukuMbha samAna kahyo che. (3) keI eka puruSa viSakuMbha samAna hoya che, paNa madhupidhAnavALo hoya che. je mANasanuM hRdaya kaluSatAthI pUrNa hoya che paNa jenI vANI mIThI hoya che evA puruSane madhupidhAnavALA viSakuMbha samAna kaho che. (4) kaI eka puruSa viSakuMbha samAna hoya che ane viSapidhAnavALe heya che. eTale ke jenuM hRdaya paNa kaluSatAthI bhareluM hoya che ane jenI jIbha paNa kaDavI vANI bolanArI hoya che evA puruSane viSapidhAnavALA viSakuMbha samAna kahevAmAM Avye che ke sU0 24 che zrI sthAnAMga sUtra : 03 165 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasarga ke svarUpa kA nirUpaNa ra vihA vAta gourd" ItyAdi- TIkAI-upasarganA cAra prakAra kahyA che-(1) divya-devakRta, (2) mAnuSI-manuSyakuta, (3) tiryaMcenika ( tiryaMca kRta) (4) Atma saMcetanIya (svakRta) jIva jenA dvArA zrata cAritra rUpa dharmamAMthI calAyamAna karAya che tene upasaga upadrava vizeSa rUpa hoya che. ahIM kartAnA bhedanI apekSAe temanA cAra prakAra kahyA che. kahyuM paNa che ke-" " vAdhanA" ItyAdi. tene artha spaSTa che. je upasarga devanA dvArA karavAmAM Ave che, tene divya upasaga kahe che. je upasarga manuSya dvArA karavAmAM Ave che tene mAnavI upadrava--upasarga kahe che je upasarga tiryaMca cha dvArA karavAmAM Ave che tene tiryaMca saMbaMdhI upasarga kahe che. je upasarga pitAnA dvArA ja karavAmAM Ave che tene AtmasaMcetanIya upasarga kahe che divya upasarganA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) hAsa, (2) prAdveSa, (3) vimarza ane (4) pRthaSyimAtra. je upasarga hAsya vaDe nirvartita hoya che temane athavA hAsya dvArA je upasarga utpanna thAya che temane hAsasaga kahe che. je upasarga praSa dvArA utpanna thAya che temane prApa upasarga kahe che. je upasarga vairyanI kasoTI karavA mATe karAya che te upasargane vimarza upasarga kahe che. je upasargamAM upahAsa Adi rUpa mAtrA alaga alaga rahe che tene pRthaSyimAtrA upasarga kahe che. "hAsa upasarga" te jANItuM hovAthI tenuM vadhu spaSTIkaraNa ahIM karyuM nathI. saMgama deve bhagavAna mahAvIra para je upasargo karyA hatA temane prApa upasargo kahI zakAya. vaimaza upasanuM varUpa zrI sthAnAMga sUtra :03 16 6 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A prakAranuM che. dhAro ke kaI muni pitAnA karmonI nirjarA karavA mATe koI vyantaranA sthAnamAM kAryotsarga karIne besI jAya che. tyArabAda tene paiyanI kaTI karavA mATe vyantara deva judI judI rIte herAna karIne calAyamAna karavAno prayatna kare che. A prakAre te munine je upasargo sahana karavA paDe che, te upasargone vaimaza upasargo kahe che. pRthaSyimAtrA upasarganuM svarUpa A prakAranuM hoya che - saMgama deve pahelAM hAsa dvArA mahAvIra prabhune parezAna karyA, tyArabAda praaSathI upasarga karyA, tyArabAda vimarzathI upasargo karyA vaLI pradveSathI karavA zarU karyA. A prakAre je upasargo karavAmAM Ave che temane pRthagvimAtra upasaga kahe che. A prakAranA cAre prakAranA daivI upasargonA daSTAnta ahIM ApavAmAM AvyA che. manuSyakRta upasargone paNa A pramANe cAra prakAra che-(1) hAsa, (2) prASa, (3) vaimarza ane (4) kuzIla pratisevanaka. hAsa upasarganuM daSTAnta-kaI vezyAnI putrIe keI kSullaka upara upasarga karyo. tyAre te kSullake tene lAkaDI vaDe mArI. tethI moTe jhagaDo thaye ane rAjA pAse phariyAda karAI tyAre kSullake rAjAnI samakSa zrIgRhanuM dRSTAnta kahyuM. prAdheSa upasarga-somila brAhmaNe je prakAranA upasarga vaDe gajasuku. mArane mArI nAkhe, te prakAranA upasargane prAdheSa upasarga kahe che. vaimarza upasarganuM daSTAnta-cANakyanI preraNAthI eka vakhata candragupta sarvamatanA anuyAyIonI kasoTI karI. teNe temane pitAnA aMtaHpuramAM lAvyA. tyArabAda temanI pAse dharmopadeza apAvyuM. tyArabAda teNe keTalAka sAdhuone subhita karAvyAM paNa jaina sAdhuone subhita karAvavAne te samartha thaye nahIM. je upasargo dvArA saMyamI AtmAne kuzIla pratisevI banAvavAne prayatna karAya che, te upagene kuzIla pratisevana, upasargo kahe che jemake koI eka sAdhu sAyaMkALe kaI eka gAmamAM AvI pahoMce ane kaI eka bahAragAma gayelA IrSyALu puruSanA gharamAM temaNe Azraya lIdhe. te ghara mAlikane cAra strIo hatI. zrI sthAnAMga sUtra :03 1 6 7 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temaNe tene gharane amuka bhAga utaravA mATe Ape te sAdhu te bhAgamAM utaryo. te cAre chie te sAdhune cAritrabhraSTa karavA mATe AkhI rAta upa sarga karatI rahI. chatAM te sAdhu calAyamAna thaye nahIM. A prakAranA upa. sane kuzIla pratisevana, upasargo kahe che. nirikavaroLiyA 3vasa" tiryaMca dvArA je upasarga karAya che temanA cAra prakAra che-(1) bhAya upasarga, (2) prAdheSa upasarga, (3) AhAra hetuka upasarga ane (4) apatyalayana saMrakSaka upasarga. je upasargo bhayane lIdhe utpanna thAya che, temane bhAya upasarga kahe che. jemake kUtarA Adi karaDavAnA bhayathI je upasarga utpanna thAya che temane bhAya upasarga kahe che. prApa upasarga-je upasarga praSathI utpana thAya che tene prAdheSa upasa kahe che. jemake caMDakauzika nAge mahAvIra prabhune DaMsa devA rUpa je upasarga karyo hato tene kADheSa upasarga kahI zakAya. je upasargomAM AhAra ja kAraNa rUpa hoya che-eTale ke AhArane nimitte siMhAdika hiMsaka pazuo je upadrava kare che tene AhArahetuka upasarga kahe che. je upasarga karavA pAchaLa saMtAnenuM rakSaNa athavA mALA Adi raheThANanuM saMrakSaNa kAraNabhUta hoya che, te upasargane apatyalayana saMrakSaNaka upasarga kahe che. jemake cIbarI, kAgaDI Adi pakSIo temanAM baccAo ane mALAonA rakSaNane mATe A prakAranA upasargo kare che, "sAcaveLA " ItyAdi-AmasaMcetanIya upasarga paNa cAra prakAranA kahyA che-(1) ghaTTanaka, (2) prapatanaka, (3) staMbhataka ane (4) zleSaNa. je upasargonuM kAraNa saMghaTTana hoya che, te upasargone ghaTTanaka kahe che. jemake AMkhamAM paDela kaNane saMghaphrita karavAthI-eTale ke tene kADhavA mATe hAtha vaDe AMkha coLavAthI netramAM pIDA thAya che. A prakAranA upasargane ghaTTanaka upasarga kahe che. je upasarga prapatanane kAraNe thAya che. jemake bedarakArIthI cAlatAM cAlatAM paDI javAthI hAtha paga bhAMge che ke macakeDAya che, A prakAranA upasargone prapatanaka upasarga kahe che. zrI sthAnAMga sUtra :03 168 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je upasargone kAraNe zarIranA avayavo kAma karatAM aTakI jAya che, te upasargone staMbhanaka upasargo kahe che. jemake vAtAdikane kAraNe hAtha paga akaDAI javAM, pakSaghAtane kAraNe adhuM aMga cheTuM paDI javuM. A prakAranA upasargone staMbhanaka upasargo kahe che. AvA upasargone kAraNe mANasa jAte halanacalana karI zakatuM nathI. zleSaNuka upasarga-kaI vakhata hAtha, paga Adi aMgene amuka sthitimAM goThavyA bAda e ja sthitimAM rahe che, dA. ta. pagane saMkecIne besI gayA bAda paga e ja sthitimAM rahe, tyAMthI khaseDI zakAya nahIM ke lAMbe Trake karI zakAya nahIM, A prakAranA upadravane zleSaNaka upasarga kahe che. A upasarga mAM eka aMga sAthe jANe ke bIjuM aMga joDAI gayuM heya evuM lAge che. che . 25 che karma vizeSakA nirUpaNa uparyukta upasargone sahana karavAthI kone kSaya thAya che, tethI have sUtrakAra karmavizenuM nirUpaNa kare che-"nahira jam gum" ItyAdi- TakAtha-kama cAra prakAranAM kahyAM che -(1) zubha-zubha, (2) zubha-azubha, (3) azubhazubha, ane (4) azubha-azubha. AtmA dvArA je karavAmAM Ave che tenuM nAma kama che. evAM te karma jJAnAvaraNIya Adi rU5 heya che. te jJAnAvaraNIya AdimAM keI karma evuM hoya che ke je puNya pratirUpa hoya che ane zubha (kalyANakAraka) hoya che. evuM te karma zubhAnubandhI hoya che, ane tethI ja te jIvonA kalyANanuM kAraNa bane che. jemake bharatAdinuM karma temanA kalyANanuM kAraka banyuM hatuM. koI eka karma evuM hoya che ke je puNya prakRtirUpa hovA chatAM paNa azubhAnubadhI hovAthI kalyANakAraka hotuM nathI. jemake brAdatta cakravartI AdikanuM karma temanA kalyANanuM kAraka banyuM hatuM. koI eka karma evuM hoya che ke je azubha prakRtirUpa hovA chatAM paNa zubhAnubandhI hovAthI zubha kalyANakAraka hoya che. jemake karNapatita (kaSTa sahana karatI) gAya Adi jAnavaronuM karma azubha hovA chatAM paNa te temanA kalyANanuM kAraka bane che, kAraNa ke te samaye te ja karmanI nija karavAnI abhilASAvALAM hotAM nathI, chatAM paNa ApoApa temanAM karmonI nirjarA thatI rahe che. kaI eka kama evuM hoya che ke je azubha pApaprakRti rUpa hoya che ane azubhAnubandhI hovAthI azubha-akalyANakAraka hoya che. jemake mAchI. mAnuM karma azubha hoya che, azubhAnubandhI hoya che ane azubhakArakaja heya che. jaTira jajo" karmanA A pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-- zrI sthAnAMga sUtra 03 1 69 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) zubha-zubha vipAkavALu, (2) zubha-azubha vipAkavALu, (3) azubha-zubha vipAkavALuM ane (4) azubha-azubha vipAkavALu, je kama zubha DAya che, te sAtAvedanIya rUpa hoya che, ane sAtAveDhanIya rUpe baddha thaIne sAtAvedanIya rUpe ja yamAM Ave che te karmane zubhazubha vipAkavALu' kahe che tr je kama zubha rUpe baddha thavA chatAM paNu azubha vipAkavALu hoya che. sakramaNu nAmanA raNune lIdhe azubha rUpe udayamAM Ave che-evA kamane zubha-azubha vipAkavALu kahyu che. eka kama mAM khIjA kramanA praveza thaI javA athavA eka kramanuM khIjA krama rUpe parivartana thaI javu' tenuM nAma saMkramaNa che. saMkramaNa karaNane lIdhe karmAMmAM evu parivartana thAya che. kahyuM paNa che ke--- mUlaprakRtyabhidmA " ityAdi. A blekanA bhAvAtha nIce pramANe !! mULa krama prakRtie!nuM parasparamAM sa'kamaNu thatuM nathI, eTale ke eka mULa prakRti mIjI mULa prakRti rUpe badalAtI nathI-te svamukhe ja nirA pAmatI rahe che parantu uttaraprakRtiomAM A prakAranA niyama nathI. jAtIya uttara prakRtienuM parasparamAM saMkramaNu thAya che kharUM eTale ke eka prakRtinuM khIjI prakRtirUpe parivartana thatu jovAmAM Ave che pazu kharuM. jemake matijJAnAvaraNu badalAine zrutajJAnAvaraNa rUpa thaI jAya che, ane Avu' parivartana thAya tyAre udayakALe te tenuM phaLa te rUpe Ape che. A pramANe saghaLI uttara prakRtie. viSe paNa samajavuM. kAi kAI evI uttara prakRtie paNa che ke jemanuM parasparamAM saMkramaNa thatuM nathI. jemake dazana mehanIyanu cAritra mAhanIya rUpe ane cAritramehanIyanu dana mehanIya rUpe sakramaNa thatuM nathI. hA, dana mahunIyanA avAntara bhedonu' parasparamAM saMkramaNa avazya thaI zake che, ane cAritramAhanIyanA avAntara bheTTanuM paNa parasparamAM sa`kramaNa sa'bhavI zake che. eja pramANe cAre Ayue paNa parasparamAM saMkramaNa thatuM nathI, eTale ke eka AyunA paramANuo badalAI jaIne bIjA AyunA paramANuo rUpe kadI paNa parizumita thatAM nathI, parantu pratyeka Ayu svamukhe ja phaLa zrI sthAnAMga sUtra : 03 170 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daIne niraza pAmatuM rahe che. AtmAnA adhyavasAya dvArA ja AvuM anyA kare che. e ja viSayane sUtrakAre " mojULa Arca laTTu '' ItyADhi gAthA dvArA prakaTa karyAM che. A rIte khIjA bhAMgAnuM spaSTIkaraNa karIne have sUtrakAra khAkInA lAMbAnuM spaSTIkaraNa kare che-- je kama azubha rUpe baddha thavA chatAM pazu zubha rUpe udayamAM AvIne zubhaviyAka Ape che tene azubha-zubha vipAkavALuM kahe che. je kama azubha rUpe ja khaddha thaIne azubha vipAka ApanAru hAya che, te kamane azubhaazubha vipAkavALu kahe che. varNavyaduM meM " ItyAdi--kamanA A pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) prakRti kama, (2) sthiti kama*, (3) manubhAva karyAM ane (4) pradeza krama cAthA sthAnanA khIjA uddezAmAM je anyasUtra ApavAmAM AvyuM che tene AdhAre A cAre prakAranA karmonI vyAkhyA samajI levI. // sU. 26 // (( cAra prakAra ke saMdhake svarUpa kA nirUpaNa A cAre prakAranA karmAnuM svarUpa saMdhamAM ja jANI zakAya che. tethI have sUtrakAra saMghanA svarUpanuM nirUpaNa kare che. " carlRi saMdhe vaLatte " ItyAdi-- *H ' TIkA -sa'dha cAra prakAranA kahyo che-(1) zramaNa (sAdhu), (2) zramaNI (sAda vI) (3) zrAvaka ane (4) zrAvikA. guNune pAtra evA jIvenA je samUha che. tenuM nAma saMgha che. zramaNane artha nIce pramANe che-" jAnyantivRtti amaLAH jeo vividha prakAranI tapazcaryA kare che temane zramaNu kahe che. athavA samaNA A padanI saMskRta chAyA samanavru " levAmAM Ave, te tenA a A pramANe thAya che-zeAlana manathI-nidAna pariNAma rUpa pApathI rahita cittavALA jIvane " samanasa: " kahe che-athavA svajanA ane anya leAkA pratye samabhAva rAkhanAra mANasane samanasa kahe che. athavA 66 t' dd zrI sthAnAMga sUtra : 03 ' saM aNanti 171 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "" iti samaNAH zatru ane mitra pratye samAna vartAva rAkhanArane zramaNu kahe che. e ja pramANe zramaNInA atha paNu samajavA. jee jinavacanAnuM zramaN kare che temane zrAvaka kahe che. kahyuM paNa che ke- gAjyAtivizuddha sata ' " ityAdi-A kSeAkanA bhAvAtha nIce pramANe che " : Ava samyagdarzana Adi rUpa vizuddha sapattizALI je manuSya hu MmezA pramA* danA tyAga karIne prAtaHkALe sAdhue pAse dharmopadezanuM zravaNa kare che evA puruSane ja jinendra bhagavAne zrAvakanI koTimAM mUkayA che. athavA taravA zraddhAna rUpa samyaktvanuM je pUrNa rUpe nirdoSa rUpe pAlana kare che tathA caturvidha saMgha rUpa je kSetramAM je peAtAnA dhanarUpa bIjanuM vAvetara kare che, vApare che, ane kilaSTa karUpa rajate dUra kare che evA puruSane zrAvaka kahe che. pAkA ka zrA' dhAtu, vapanA ka 'vak' dhAtu ane vikSepAka'' dhAtumAMthI A zrAvaka' padanI utpatti thai che tenI vyutpatti A pramANe thAya che. 8 ne rAma te jAya te AvA' A pada karmAMdhAraya samAsa rUpa che. e ja vAta nIcenA sUtrapATha dvArA prakaTa karI che-" gAhanAM zrAti pArthacintanAt '' ItyAdi. jinendra deva dvArA pratipAdita jIvAdi rUpa tavAnu' jee gantana kare che ane temanA vacane pratye zraddhA rAkhe che tenApara dRDha AsthA ( vizvAsa ) rAkhe che ane supAtrane dAna ApIne peAtAnA dhanane niraMtara sadupayoga kare che, ane niSparigrahI sAdhuenI sevA dvArA jee pAtAnI pApaprakRtine vikheratA rahe che, temane zrAvaka kahe che. A prakAranuM kathana zrAvikA viSe paNa samajavuM. // sU. 27 || cAra prakAra kI buddhike svarUpa kA nirUpaNa 6: uparyukta saMdha sajJanA vacanathI vizuddhabuddhivALA thAya che. tethI have sUtrakAra buddhinuM nirUpaNa kare che. caniphAyuThThI pattA '' ItyAdiTIkA-buddhinA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che--(1) autpAtikI, (2) vaitayikI, (3) kAmikA, ane (4) pAriNAmikA. je buddhinuM prayAjana utpatti ja hAya che, te buddhine auAtikI buddhi kahe che. A auAtikI buddhimAM jJAnAvaraNIya karmInA viziSTa kSayApazama thatA hAya che. zakA--jo aupattikI buddhinI utpattinuM kAraNu kSaye pazama hAya, te tene kSAApazamikI buddhi kema kahI nathI ? jenuM kAraNa buddhine autpattikI zA mATe kahI che ? kSayApazama hAya evI zrI sthAnAMga sUtra : 03 172 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara-kevaLa autpattikI buddhinI ja utpattimAM kSaye pazama kAraNabhUta bane che, evI koI vAta nathI. paraMtu te to samasta buddhionI utpattimAM mukhya kAraNarUpa bane che. paraMtu ahIM je tenuM varNana karavAmAM AvyuM nathI tenuM kAraNa e che ke temAM utpatti mAtra rUpa projananI ja vivakSA thaI che. te opattikI buddhi kSApazamikI buddhinA ja eka bhedarUpa che. autpattikI buddhi jeTalA pramANamAM kSaye pazamanI apekSA rAkhe che eTalA ja pramANamAM anya zAstranI ke abhyAsa Adi rUpa karmanI apekSA rAkhatI nathI. athavA A atpattikI buddhi bane lokamAM (Aloka ane paralekamAM) avirUddha ane ekAntika phala ApanArI hoya che. A buddhi adaSTa, adbhuta ane acitita viSayone paNa yathArtha rUpe jANI le che. kahyuM che ke - juvamahimasucA" ItyAdi-pUrve kadI nahIM dekhelA, kAnathI nahIM sAMbhaLelA ane manathI kadI nahIM vicArelA padArthane paNa A buddhi vizuddha rUpe grahaNa karI le che ane avyAhata (saphala) phalavALI hoya che. naTaputra hakamAM A prakAranI buddhine sadUbhAva hato. te rohakanI autpattikI buddhinA keTalAka daSTA nandI sUtramAM ApavAmAM AvyAM che. gurunI zuzruSA karavI tenuM nAma vinaya che. te vinayane lIdhe je buddhi utpanna thAya che te buddhine vainAyikI buddhi kahe che. te buddhi vinayarUpa kAraNathI utpanna thatI hoya che. athavA vinaya ja vanayika che. vinayane " " pratyaya lagADavAthI "vainAyika" zabda bane che. te vinaya ja jemAM mukhya rUpe hoya che tene vainAyikI buddhi kahe che. eTale ke vanayika pradhAna buddhi ja vanayikI che. athavA kAryamAtrane sAdhavAmAM samartha evI ane dharmazAstra, arthazAstra ane kAma zAstranAM sUtrenA artha rUpa sArane grahaNa karanArI ane banane lekamAM phaladAyI evI je buddhi hoya che tene nacikI buddhi kahe che. kahyuM paNa che ke- zrI sthAnAMga sUtra :03 1 7 3 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manisthaLAmAItyAdi-A prakAranI buddhi naimittikanA siddhiputra ane tenA ziSya vageremAM hatI, evuM zAstromAM kahevAmAM AvyuM che. je buddhi karma dvArA utpanna thAya che, te buddhine kAmikA buddhi kahe che. ahIM anAcArya, (vinA AcAryanA) athavA kayAreka sAcArya (AcArya yuktatA) athavA nityavyApAra A padane karma zabdathI grahaNa karavAmAM Avela che. jemake zilpakaLA e sAcAyeka karma gaNAya che, kAraNa ke gurunI sahAyatA vinA te kaLA zIkhI zakAtI nathI. athavA A kAmikA buddhi evI hoya che ke koI karmane zIkhavAne mATe AgrahavALI hoya che tethI svaprayatnathI paNa te prApta thaI jAya che eTale ke gurunI sahAyatA vinA jAte ja abhyAsa karyA karavAthI ane te viSe vicAra karavAthI prApta thaI jAya che. A prakAranI buddhithI saMpanna vyaktinI badhe prazaMsA thAya che. kahyuM paNa che ke "" ItyAdi--A zlokano bhAvArtha e che ke kAmika buddhivALe manuSya dareka kAryamAM vizeSa paTu (praviNa) hoya che te te gurunI sahAyatAthI puNa zIkhI zake che ane kyAreka gurunI sahAyatA vinA paNa zIkhI le che. te kAryamAM sadA upayukta rahevAthI tene ja sadA vicAra karyA karavAthI, ane tene abhyAsa karatA rahevAthI te kArya karavAnI tene phAvaTa AvI jAya che. A prakAranI buddhine saddabhAta suvarNakAre, kheDUte Adi kArIgaromAM hoya che. je buddhi ghaNuM dina sudhI pUrvApara padArthone dekhavA AdithI prApta anubhava rUpa Atmadharma viroSathI utpanna thAya che, athavA umara AdinI vRddhi thavAne kAraNe viroSa anubhava rUpa pariNAma-pradhAnatAvALI hoya che, te buddhine pArimikI buddhi kahe che. athavA-anumAna, hetu ane daSTAnta dvArA sAdhyane sAdhanArI ane paripakava umarane kAraNe puSTiyukta banelI je buddhi hoya che. zrI sthAnAMga sUtra :03 174 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene pariNAmikI buddhi kahe che. te buddhi abhyadaya rUpa athavA niHzreyasa (mokSa) rUpa phalathI vibhUSita hoya che. kahyuM paNa che ke anumAna deDa riphaMtaItyAdi---anumAna dvArA, hetu dvArA, ane daSTAnta dvArA abhISTa arthane siddha karanArI ane dhIre dhIre umaranI vRddhi sAthe paripakava anubhavathI puSTa thayelI evI, AtmahitanA sAdhanAmAM pravRtta karanArI je buddhi hoya che, tene pariNAmikI buddhi kahe che. A prakAranI buddhine sadubhAva abhayakumAra vageremAM hatuM. uparyukta buddhi matavizeSa rUpa hoya che, tethI have sUtrakAra patinuM nirUpaNa kare che. " ja rilA marDa ItyAdi manana karavuM tenuM nAma mati che. te matinA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) avagraha mati, (2) IDa mati, (3) avAya mati ane (4) dhAraNA mati. je jJAna vaDe samasta prakAranA vizenI apekSAthI rahita eTale ke zabdAdi dvArA anirdezya evA sAmAnya rUpe rUpAdikanuM sarva prathama grahaNa (jJAna) thAya che, te matinuM nAma avagraha mati che. avagraha mati dvArA je padArthane jANavAmAM AvyuM hoya tene kSayopazamanI vizeSatA anusAra vizeSa rUpe jANanArI je mati che, tene IhAmati kahe che. IhAmati dvArA jANelA padArthane kSapazamanI vizeSatA anusAra vizeSa rUpe nizcaya rUpe jANanArI je mati che tene avAyarUpa mati kahe che. avAya mAta vaDe jANelA padArthane kSapazamanI vizeSatA anusAra avismaraNa rUpa dhAraNa karanArI je mati che tene dhAraNuM mati kahe che. kahyuM paNa che - "sAmaravAvALa" ItyAdi. A gAthAno artha spaSTa che. A buddhi ane mativiSayaka sUtronuM vizeSa kathana nandIsUtranI TIkA jJAnacandrikAmAM karavAmAM AvyuM che, te tyAMthI vAMcI levuM zrI sthAnAMga sUtra :03 175 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "bavA rAtriA ma" ItyAdi--athavA matinA nIce pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) arajodaka samAna, (2) vidareka samAna (3) saraudaka samAna ane (4) sAgarodaka samAna. " areMjara' eTale ghaDe-tene alijara paNa kahe che. tenA pANInA jevI je buddhi hoya che, tene areMjaredaka samAna buddhi kahe che. ghaDAnA pANImAM jevI alpatA ane asthiratA hoya che evI a9patA ane asthiratAvALI buddhine arajadaka samAna kahe che. A prakAranI buddhi bahu arthane grahaNa karatI nathI, tenuM upekSaNa ane tenI dhAraNA paNa karatI nathI. jema ghaDAnuM pANI valapa pramANavALuM hoya che ane jaladI vaparAI jAya evuM hoya che. e ja pramANe evI mati paNa svalpa arthane ja grahaNa kare che, eTalA ja ane te vicAra kare che ane eTalA ja arthanI te dhAraNa kare che, ane zIvratAthI naSTa thaI jAya che. A prakAranuM arajodaka samAna buddhinuM ahIM spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM che. have vidareka samAna buddhinuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che vidara eTale nadInA paTamAM gALela viraDe (khADo) athavA pha. jema nadImAM athavA nadInA kinAre gALe khADe nadInI sAthe ghasaDAI AvatI retIne lIdhe pUrAI pUrAIne nAne banatuM jAya che paNa temAM pANInI Aya te cAlu ja rahe che, ane te zIdhra naSTa thaI jatuM nathI, e ja pramANe je mati svalpa hovA chatAM paNa anya anya arthanA (viSayanA) taka mAtrathI puSTa thatI jAya che, paNa jaladI nAza pAmatI nathI. evI matine vidarodaka samAna kahI che. A vidareka samAna buddhi paNa je ke alpa mAtrAvALI hoya che, paraMtu anya anya artha viSayaka uhApoha (tarka) thI dakSa thaI jAya che. te viSayamAM taka, gaSaNa Adi karatA rahevAthI a5 hevA chatAM paNa vistRta hoya evI lAge che ane zIdhra nAza pAmatI nathI. tethI tene vidaranA pANI jevI kahI che. zrI sthAnAMga sUtra :03 176 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraudaka samAna buddhi--sarovara athavA taLAva jema khUba pANIthI yukta hoya che, ane tenuM pANI aneka jIvane upakAraka thaI paDe che ane tene jadI nAza paNa thato nathI, e ja pramANe je mati vipula hoya che-jJAnA varaNIya karmanA adhikatara kSayopazamathI yukta hoya che, aneka janane mATe upakAraka hoya che ane zIgha naSTa paNa thatI nathI, evI vipula pramANavALI, bahujano pAriNI ane zIvratAthI naSTa nahIM thanArI buddhine saraudaka samAna kahI che. arajadaka samAna buddhimAM jJAnAvaraNIya karmane kSopazama a5 pramANamAM thayeluM hoya che. vidarodaka samAna matimAM jJAnAvaraNIya karmane pazama adhika pramANamAM thayela hoya che. saraudaka samAna matimAM tene kSapazama adhikatara mAtrAmAM thayela hoya che, ane je sAgarodaka samAna mati hoya che temAM jJAnAvaraNIya karmane adhiktama athavA saMpUrNataH vinAza thayela heya che. jemAM samudranuM jaLa vipula, agAdha, kSayarahita ane samasta ratnathI yukta hoya che, e ja pramANe je mati samasta padArthomAM avagAhinI heya che, temane jANanArI hoya che, vipulama heya che, akSaNa ane agAdha hoya che, A rIte aneka padArthone baMdha karAvanArI te buddhi aneka atizayovALI, akSaya ane agAdha hovAthI evI buddhine sAgaradaka samAna kahI che. je . 28 che jIva ke svarUpa kA nirUpaNa uparyukta cAra matine sadubhAva mAM ja hoya che, tethI have sUtrakAra jInI prarUpaNa kare che " jaTiva saMsAmAvAja" ItyAdi- TakAtha-eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM gamana karavuM-naraka, tiryaMca Adi cAra prakAranI gatiomAM bhramaNa karavuM tenuM nAma saMsAra che. te saMsAra rUpa sthAnane je jIvoe prApta karyuM che te ane saMsAra samApannaka ja athavA saMsArI jI kahe che. te saMsArI jInAM cAra prakAra kahyAM che-(1) narayika, (2) tiyAnika, (3) manuSya, ane (4) deva A samasta saMsArI jI pitapitAnA karma rUpI cakra vaDe bhamAvatAM bhamAvata niyAdi bhAmAM utpanna thAya che. "vAdijJA vakIvA" ItyAdi-samasta jInA nIce pramANe cAra prakAra paDe che-(1) maneyogI-mAgavALA samanaska jI, (2) vAgI zrI sthAnAMga sUtra :03 1 77 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAgavALA kandriyAdika che, (3) kAyagI-kAgavALA ekendriya che ane (4) agI jIva-niruddha rogavALA siddha che. je cho maneyegavALA hoya che, teo vAgyega ane kAyamavALA paNa hoya che. eTale ke je samanaraka cendriya paryApta ja che, teo traNe rogavALA hoya che, ane je amanaska-asaMjJI jIve che temAMnA ekendriyAne te mAtra kAyAne ja sadUbhAva hovAthI teo kAyayegI ja hoya che, ane kIndri, trIndri, caturindriya ane asaMjJI paMcendriya kAyamI ane vacanagI hoya che, paNa managI hotA nathI. siddha jIvomAM vegana sadUbhAva heta nathI. A rIte bhegane AdhAre jInA cAra prakAra paDe che. "adavA-jAjiET lAvavA" athavA samasta jInA A pramANe cAra prakAra paNa paDe che-(1) strI vedavALA, (2) puruSa vedavALa, (3) napuM. saka vedavALA ane avedaka siddha chetraNe vedothI rahita hoya che. "aphavA ravihA vadavanavA" athavA samasta jInA A pramANe paNa cAra prakAra paDe che-(1) cakSudarzanavALA-caturindriya Adi che. (2) acakSudarzanavALA jI-sparzendriya AdithI yukta paNa cakSudarzanathI rahita evA ekendriyAdika che. (3) avadhidarzanavALA zabda Adi jIvo ane kevaladarzanavALA jaSabha bhagavAna Adi "manA raviNa tALIvA" athavA samasta jIvonA A pramANe cAra prakAra paNa paDe che-saMta-paMca mahAvratadhArI sarva virativALA jI. (2) asaMyata ja eTale ke avirata jI, (3) saMyatAsaMyata jIve eTale ke uparanA traNe prakArothI bhinna evA siddha jI. che sU. 29 che jIva ke antargata purUSavizeSakA nirUpaNa uparyukta jIvamAM jemane samAveza thAya che evA puruSa vizenuM have sUtrakAra cAra sUtre dvArA nirUpaNa kare che. "vattA pujAcA pAttA" ItyAdi- TIkartha-puruSane nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) mitra-mitra, (2) mitra-amitra, (3) amitra-mitra ane (4) amitra-amitra. pahelA prakAranuM spaSTIkaraNa-je A lekamAM paNa ApaNuM kalyANa kare che ane paralokamAM paNa ApaNuM kalyANa kare che, eTale ke pitAnA sadupadeza dvArA AlAkamAM ApaNuM kalyANa kevI rIte thaI zake che e paNa batAve zrI sthAnAMga sUtra 03 178 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, ane paraleAkamAM paNa ApaNuM kalyANa kevI rIte thAya te batAve che, tevA jIvAne A pahelA prakAramAM gaNAvI zakAya che. sadguru ja A prakAranA hoya che. bIjA prakAranuM spaSTIkaraNa--je jIvA AlekamAM te ApaNe snehI anIne ApaNuM hita karanArA hoya che, paNa paraleAkanA hitanA vighAtaka hAya evAM jIvAne mitra amitra rUpa khIjA prakAramAM gaNAvI zakAya che. jemake putra, strI Adine A bhAMgAmAM mUkI zakAya. trIjA prakAranuM spaSTIkaraNa--je jIvA pahelAM pratikULa hovAne kAraNe amitra rUpa hoya che, paNa temane kAraNe ja ApaNane saMsAra pratye vairAgyabhAva utpanna thatA hAvAne kAraNe, ApaNeA parabhava sudhAravAmAM jee kAraNabhUta ane che, evA jIvAne trIjA prakAramAM mUkI zakAya che. jemake avinIta patnI, putra Adine A prakAranA jIvA gaNI zakAya che. ceAthA bhAMgAnuM spaSTIkaraNa--je jIvA pahelAM paNa pratikULa hAvAthI amitra rUpa hAya che, ane pAchaLathI paNu sa'kaleza pariNAmAnA utpAdaka hAvAne kAraNe durgAMtinA nimitta rUpa hAvAne kAraNe amitra rUpa ja rahe che, evAM avinIta putra, patnI Adine A cAthA prakAramAM mUkI zakAya che. " vattA puli'AcA " UtyAdi--A pramANe paNa cAra puruSa prakArA kahyA che--mitra-mitrarUpa, (2) mitra-mamitrarUpa, (3) amitra-mitrarUpa ane (4) amitra-amitrarUpa. have A cAre bhAMgAnuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che--(1) koi eka manuSya evA hAya che ke jenA hRdayamAM ApaNA pratye sAcA prema hoya che ane tenA bAhya vyavahAra, hAvabhAva Adi pravRtti paNa snehapUrNa ja hoya che. evA manuSyane mitra-mitrarUpa kahI zakAya che. (2) koi mANasa evA hoya che ke jenA hRdayamAM te ApaNA pratye sneha hoya che, paNa tenuM bAhya vana mitrane cAgya nahIM hovAthI te amitrarUpa lAge che. (3) koi eka manuSya evA hoya che ke jenuM hRdaya vAstavika sneha vinAnuM hoya che, paNa tenA mAhya vartanane kAraNe-snehanA darbhane kAraNe te ApaNane mitrarUpa lAge che. (4) kAI eka manuSya Antarika ane bAhya ane rUpe sneha zrI sthAnAMga sUtra : 03 179 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vihIna ja hovAne kAraNe amitra-amitra rUpa lAge che, A samata kathana ApekSika che. " jJAti puttinayA " ityAdi--A pramANe paNa cAra puruSa prakArA kahyA che--(1) koi eka puruSa evA hoya che ke je anne rUpe dravyanI ane bhAvanI apekSAe parigrahanA tyAgI hoya che. jemake susAdhu cAritrasa'panna muni A prakAranA hoya che. evA puruSane ahIM mukta-mukta kahyo che, kAraNa ke evA puruSa dravyanI apekSAe pazu saMganA (parigrahanA ) tyAgI hoya che ane bhAvanI apekSAe paNa Asakti rUpa mUrchAbhAvathI rahita hoya che. A mArUM che " evA bhAva te jIvamAM hotA nathI. "< (2) kAI eka puruSa evA hoya che ke je dravyanI apekSAe parigrahanA tyAgI hoya che, paNa bhAvanI apekSAe parigrahanA tyAgI hotA nathI. jemake garIba mANasa. (3) kAI eka puruSa dravyanI apekSAe parigrahanA tyAgI hotA nathI, paNa bhAvanI apekSAe parigrahanA tyAgI hoya che. jemake jemane rAjyakALa daramiyAna kevaLajJAna thayuM hetuM eve! bharata cakravartI (4) kAI eka puruSa dravyanI apekSAe paNa parigrahanA tyAgI hotA nathI ane bhAvanI apekSAe paNa parigrahane tyAgI hAtA nathI. jemake rakajana, A sUtrane pUrvApara kALanI apekSAe paNa A pramANe samajAvI zakAya. (1) koi eka puruSa pahelAM paNa dravyanI apekSAe mukta ( aparigrahImUrchAbhASa rahita ) rahe che, ane pachI paNa dravyanI apekSAe mukta ja rahe che. bAkInA traNa prakAro paNa e ja pramANe samajI levA. " dvattAri pulinArA " ityAdi--A pramANe cAra puruSa prakAra kahyA che--(1) kAI eka puruSa evA hoya che ke je AsaktithI rahita hovAne kAraNe mukta hoya che, ane vairAgya sUcaka AkAra, veSa Adine kAraNe muktanA jevA rUpavALA ( lakSaNavALA ) hoya che, paNa vAstavika rIte te mukta hote zrI sthAnAMga sUtra : 03 180 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. jemake yatijana teo putrAdi rUpa saMgathI rahita hovAne kAraNe mAtra bAhya dRSTie ja sArUpanA dhAraka hoya che paNa vAstavika rIte muktarUpa hotA nathI. (2) kAI puruSa evA hoya che ke je tyakta saMgavALA hovA chatAM paNu amukta rUpavALa-amuktanA jevA AkAravALA hoya che. jemake gRhasthAvasthAmAM mahAvIra svAmI A prakAranA puruSa hatA. (3) kAI puruSa evA hoya che ke je AsaktivALA hAvAthI mukta teA hotA nathI, paNa mukta jevA dekhAtA hoya che. jemake kAI kapaTI yati. (4) keAI eka manuSya evA hoya che ke je amukta hoya che ane amukta jevA ja dekhAya che. jemake gRhasthajana. // sU. 30 // phrIndriya jIvoko asamAramamANa aura samAramamANa ke saMyamAsaMyama kA nirUpaNa jIvane adhikAra cAlI rahyo che, tethI have sUtrakAra 5 cendriya tiyA ane manuSyanuM nirUpaNu karavA nimitte e sUtro kahe che. viiisavilanoLiyA " ityAdi-- "" TIkA-pacendriya tiya cA cAre gatieAmAM gamana karanArA hoya che ane cAre gatiemAMthI AvIne pacendriya tiya cAmAM utpanna thanArA hoya che. A sUtranI vyAkhyA sugama hAvAthI ahIM vadhu vivecana karavAnI jarUra nathI. // sU. 31 // jIvanA adhikAra cAlu che. tethI have sUtrakAra dvIndriya jIveAnI viza dhanA nahI karanArA sayamI jIvanA sayamanuM ane temanI virAdhanA karanArA asayamI jIvAnA asaMyamanuM e sUtra dvArA nirUpaNa kare che-- " ne rUyiAna nIvA samAramamALA ' ityAdi-- TIkA dvIndriya jIvAnI virAdhanA nahI karanArA jIva cAra prakAranA sayama kare che--(1) te temanA jihvA sabadhI sukhaneA viyega karanArA hAtA nathI. eTale ke jIva dvIndriya jIveAnI virAdhanA karate nathI, te temane rasanendriya janya sukhathI ( rasAsvAdathI prApta thatAM sukhathI ) vacita karatA nathI. zrI sthAnAMga sUtra : 03 181 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ethI UlTu temane A prakAranA sukhathI 'cita karanAra jIva temane virAdhaka gaNAya che. (2) te jivAnA duHkhathI temane saceAjIta karatA nathI eTale ke temane jivAthI rahita karIne duHkhI karatA nathI. (3) te temanA sparze ndriyanA sukhanA avicAga karanArA hAya che eTale ke temane spazendriyajanya sukhathI vaMcita karanArA hAtA nathI. (4) te temane sparzendriyanA duHkhathI yukta karanArA paNa hAtA nathI. A prakAre te temanA sparzedegndriya ane rasanendriyajanya sukhane avidhvaMsaka hAvAthI temanA duHkhanA sacaiAjaka nahI' hAvAthI sayamI gaNavAne ceAgya ane che. dvIndriya jIveAnI virAdhanA karanArA jIva cAra prakAranA asaMyama seve che--(1) te temanI jihvA saMbaMdhI sukhathI temane vaMcita karanArA hoya che. (2) te temane jiAnA duHkhathI sacaiAjIta ( yukta ) kare che. (3) te temane sparza sabadhI sukhathI 'cita karanArA hoya che. (4) ane temane sparzendriya sa'badhI du:khathI sayeAjIta karanArA hoya che. A cAra prakAre temanI virAdhanA karanArA jIva cAra prakAranA asayamathI yukta thavAne kAraNe asayasI gaNAya che. A kathananA bhAvArtha A pramANe che-dvIndriya jIvAne jIbha ane sparzendriya, A e indriyA ja hoya che. temanI A be indriyAne kAI paNa prakAre kaSTa na paheAMce ane temane ArAma ja maLe evI pravRtti karanAra jIvane cAra prakAranA saMyamane pAtra gaNyA che ane emane pratikULa thaI paDe evI pravRtti karanAra jIvane cAra prakAranA asayane pAtra kahyo che. sU. 32 ja jIvanA adhikAra cAlu hAvAthI have sUtrakAra samyagUdRSTi nairayika jIvAnI kriyAnuM nirUpaNa kare che. " sAvitiyAna nephsALa ' ityAdi-- nairacika jIvoMkI kriyAkA nirUpaNa TIkA-samyagdRSTi nArakAmAM cAra prakAranI kriyAonA saddabhAva hAya che, te cAra prakArA nIce pramANe che--(1) ArabhikI, (2) pArithaRsikI, (3) mAyA pratyayikI ane apratyAkhyAna kriyA. temanAmAM mithyAtva kriyAnA sadbhAva haiAte nathI. samyagdaSTi asurakumArAmAM paNa upayu kta cAra kriyAonA ja sadbhAva hAya che. temanAmAM paNa mithyAtva kriyAnA abhAva hoya che tathA A kriyAenA sa bhAva ekendriya, dvIndriya, trIndriya ane caturindriya sivAyanA vaimAnika pantanA jIvAmAM paNa hAya che. vikalendriya jIvA mithyAddaSTi ja hAya che, te kAraNe temanAmAM pUrvokta cAra kriyAonA te sadUbhAva hAya cheja, paNa te uparAMta mithyAdarzana pratyayikI kriyAnA paNa sadbhAva hoya che. ! sU. 33 || zrI sthAnAMga sUtra : 03 182 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiyAvAn jIvakA vidyamAna guNoMkA nAza aura avidyamAn guNakA prakaTa hone kA kathana pUrvokta kriyAzAlI jI vidyamAna guNene nAza karI nAkhe che ane anya jIvomAM je guNe vidyamAna na hoya tenuM temanAmAM ApaNu kare che. e ja vAta sUtrakAra have prakaTa kare che. "kaei armhiM te muLe nANenA" ItyAdi- TIkAI-nIcenA cAra guNene lIdhe jIva vidyamAna guNone nAza kare che- (1) krodhane kAraNe, pratinivezane kAraNe, (3) akRtajJatAne kAraNe, (4) mithyAtva abhinivezane kAraNe krodha kaSAyarUpa che, kSamAthI viparIta evI AtmAnI je vikRtirUpa pariNati che tene krodha kahe che. pratiniveza eTale ahaMkAra. keIne mAna maLatuM joIne manamAM A prakAranI vRtti utpanna thavI ke "A mANasa vinA kAraNa mAnanIya banI rahyo che, " tenuM nAma ahaMkAra che. A ahaMkArane lIdhe anyane satkAra Adi sahana thatuM nathI. anya dvArA karavAmAM AvelA upakArone bhUlI javA, tenuM nAma akRtajJatA che. mithyAdarzananA udayathI je Abhiniveza-durAgraha utpanna thAya che tene mithyAtvAbhiniveza kahe che. A mithyAtvAbhiniveza bodhathI ulTa hoya che. kahyuM paNa che ke - roLa kiriba" ItyAdi "jIva kodhathI, ahaMkArathI, akRtajJatAthI ane mithyAvabhAvathI vidyamAna guNone naSTa karIne anyanA avidyamAna ne prakaTa kare che. jIva cAra kAraNathI anyanA avidyamAna guNone prakaTa kare che athavA temane vadhArI vadhArIne kahyA kare che. - te cA2 kAraNo nIce pramANe kahyAM che-(1) abhyAsa pratyaya, (2) paracchandAnuvRttika, (3) kAryakSetu ane (4) kRtapratikRtitA. je guNavarNanamAM guNavarNana karavAne svabhAva kAraNabhUta hoya che, te guNaprakAzanane abhyAsa pratyaya (abhyAsa rUpa kAraNathI yukta) guNaprakAzana kahe che, kAraNa ke Tevane kAraNe prayajana vinA paNa lekamAM AvI pravRtti thatI zrI sthAnAMga sUtra :03 183 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jovAmAM Ave che. eTale ke je lekemAM je guNAnA saddabhAva na heAya te guNAnuM AreApaNu karavAnuM kArya abhyAsathI paNa thaI zake che. cAraNa vageremAM A prakAranA abhyAsa jovAmAM Ave che. temanA svabhAva ja eveA hrAya che ke avidyamAna guNaiAnuM vyaktimAM AropaNa karIne tenI atizakti bharI praza'sA karavAnI temane phAvaTa AvI gaI hoya che. je guNakathanamAM anyanA abhiprAyane ja anusaravAmAM Ave che evA guNukathanane paracchandAnuvRttika kahe che. A prakAre anyanA guNAne prakaTa karanAranI vRtti evI hAya che ke khIjA leAkA tenA guNAnI prazaMsA kare che, te mAre paNa ema ja karavuM joIe. (3) kaiAI vakhata peAtAnA icchita kAryaMne pAra pADavA mATe paNa anyanA avidyamAna guNAne prakaTa karavAmAM Ave che. A prakAre te vyaktine peAtAne anukULa khanAvI daine dhAtu" kArya tenI pAse karAvI levAya che. (4) peAtAne upakAra karanAra pratye kRtajJatAne bhAva prakaTa karavA mATe paNa tenA vidyamAna guNAne prakaTa karavAmAM Ave che. tenuM nAma ja pratikRtitA che. ! sU. 34 nA sAnA nAza ane asadguNAnuM ( avidyamAna guNAnuM) prakAzana, A e vAta jyAM sudhI jIvanA zarIranI utpatti athavA tenI nivRtti thaI na jAya tyAM sudhI sabhavatI nathI. tethI have sUtrakAra zarIranI utpatti ane nivRttinA je kAraNeA che tenuM nirUpaNa kare che. " nepALa cahna TALedi" ItyAdi-- nArakAne cAra kAraNeAne lIdhe zarIranI utpatti thAya che. (1) krodhathI, (2) mAnathI, (3) mAyAthI ane (4) aAbhathI, A prakAranuM kathana vaimAnika paryantanA jIvA viSe paNa samajavuM. ahIM je krodha Adine zarIrazatpattimAM kAraNarUpa gaNyA che, tenuM kAraNa e che ke krodhAdika krabandhananA heturUpa hAya che ane kamazarIpattimAM nimitta rUpa hAya che. tethI zarIranI utpattinA kAraNabhUta je krama che te kAbhUta karmInA kAraNarUpa krodhAdika cAremAM zarIpattinA kAraNatvanA upacAra karIne temane ja ( krodha, mAna, mAyA ane lelane ) ja zarIra|tpattinAM kAraNurUpa kahevAmAM Avela che. " ' TALedi* nivRtti ' ityAdi-- zarIrane cAra kAraNeAthI nirtita (nizpAdita ) kahyuM che. te cAra kAraNeA nIce pramANe che--(1) krodhathI ni`tita, (2) mAnathI niti, (3) mAyAthI niti ane (4) leAbhathI niti. A prakAranuM kathana vaimAnike paryantanA samasta jIvA viSe paNa samajavuM. jo ke krodhAdike vaDe nivartita karmo DAya che ane krama vaDe nivaeNMtita zarIra hoya che, chatAM paNa ahI' zarIrane krodhAdikAthI nitita ( niSpAdita ) kahevAnuM kAraNa e che ke zarIra nitananA kAraNabhUta je karyuM che te karmonA kAraNabhUta je krodhAdikA che, temAM zarIra zrI sthAnAMga sUtra : 03 184 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvatana pratye kAraNutAne upacAra karIne te kodhAdikene kAraNa rUpe grahaNa karavAmAM Avela che. dharmakAra kA nirUpaNa zaMkA-pahelAM je zarIrAtpattinuM kathana karyuM che, te kathana dvArA ja krodha nivartita Adi zarIranuM kathana te thaI gayuM che, chatAM ahIM tenuM svataMtra rUpe kathana karavAnI zI AvazyakatA che ? uttara-pahelAM je utpattinuM kathana karyuM che, tathA utpatti zarIra vaDe mAtra AraMbha ja gRhIta thayo che, ane ahIM nirvatita zabda vaDe niSpatti gRhIta thaI che. tethI banenuM alaga alaga rUpe kathana karavAmAM AvyuM che. sU. 35 krodhAdikene ja zarIratpattinA kAraNabhUta batAvIne have sUtrakAra e prakaTa karavA mAge che ke krodhAdikene nigraha ja dharmane hetu rUpa che. tethI have sUtrakAradharmakAronuM nirUpaNa kare che. "vAri dhaHvArA ghaomttA" ItyAdi TIkArthadharmanA cAra dvAra kahyAM che-(1) kSAnti, (2) mukti, (3) ArjavA ane mArdava. zrutacAritrarUpa dharma che, e vAta te AgaLa prakaTa thaI cukI che. te dharmanAM dvAra samAna kSAnti Adine batAvyAM che. Akroza Adi sAMbhaLavA paDe tyAre krodha na karavo paNa zAna rahevuM tenuM nAma kSatti che. bAhya ane Abhyantara vastuonI tRSNane tyAga kara, tRSNAne viccheda kare tenuM nAma mukti che. mAyApUrNa vyavahArane kapaTayukta vyavahArane tyAga kare eTale ke AmA jutA ( saraLatA) nA guNathI yukta thave tenuM nAma Arjava che, mAnane parityAga karIne mudatA dhAraNa karavI tenuM nAma mArdava che. che sU. 36 che zrI sthAnAMga sUtra :03 185 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArakatvAdike sAdhanabhUta karma dvAra kA nirUpaNa jema kSAnti mAdi dharmanA dvAra che, e ja pramANe Arabha Adi nArakatvanA sAdhanabhUta karmonAM dvAra che. e ja vAtanuM have sUtrakAra nIcenA sUtra dvArA prakaTa kare che. padi DhALedinInA becannAnuM " ItyAdi-- TIkA-jIvA cAra kAraNeAne lIdhe nArakArTunA anya kare che. te kAraNeA nIce pramANe che--(1) mahA AraMbhatA, (2) mahA parigrahatA, (3) 5'cendriya vadhathI, ane (4) kurNimAhArathI ( mAMsAhAra) jeNe parigrahanuM pramANa icchA parimANu karyuM nathI ane eja kAraNe jenA AraMbha ( pRthvIkAya Adi jIvanA vadharUpa AraMbha ) vizeSa pramANavALeA che evA cakravartI Adine mahA Arala karanArA samajavA. te mahA rabhanA je bhAva che tene mahAra'bhatA kahe che. e ja pramANe jenI pAse sonuM, cAMdI, dvIpada, catuSpada Adi padArtha adhika pramANamAM hoya che evA manuSyane mahAparigrahavALA kahyo che. mahAparigrahanA je bhAva che tene mahA parigrahatA kahe che. paMcendriya jIvAnI hatyA karavI tenuM nAma paoNMcendriya vadha che ane mAMsAhArane kurNimAhAra kahe che. A cAre kAraNeAne lIdhe jIva narakAyunA anya kare che. " vAMDhuM DhALephi' tirliMgoniyannAr " ityAdi-- chatra nIcenA cAra kAraNeAne lIdhe tiryaMcAyunA anya kare che. (1) mAyAvI vAthI, (2) nikRtivALA haiAvAthI, (3) asatya vacanathI ane (4) zrI sthAnAMga sUtra : 03 186 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kheTAM tAlamApa karavAthI, mananI kuTilatAne mAyA kahe che. te mAyAthI cuta ! jIvane sAcI kahe che. te mAyIneA je bhAva che tene mAyitA kahe che. anyane Thaga vAne mATe je vikRta zarIra ceSThA Adi karavAmAM Ave che tene nikRti kahe che. te nikRti jemAM hAya che tene nikRtimAna kahe che. A nikRtimAnanA je bhAva che tene nikRtimattA kahe che. mithyA bhASaNa karavuM athavA asatya vacana khelavA tenuM nAma alIkavacana che. teAlavA ane mApavA mATe kheTAM trAjavAM, kATalAM ke gaja Adi vAparavA tenuM nAma phUTa tulA phUTa mAna " che. A prakAranA cAra kAraNeAne lIdhe jIva tiya gAyunA anya kare che. 66 " cauhi ThANehiM jIvA maNuskhattAe " ityAdi---cAra kAraNeAne lIdhe jIva manuSyAyunA anya kare che--(1) prakRti bhadratAthI, (2) prakRti vinIta. tAthI, (3) sAnukrozatAthI ane (4) amatsarikatAthI, anya jIvAne pIDA utpanna karavAnI pariNatinA svabhAvataH ja abhAva hAve tenuM nAma prakRti bhadratA che. svabhAvataH vinaya, zIlatA athavA suzIlatAnA sadUbhAva haiAvA tenuM nAma prakRtivinItatA che. dayAthI yukta pariNati DhAvI tenu nAma sAnukrAzatA che. anyanA guNNAne sahuna karavAnI kSamatA nahI hAvI tenuM nAma matsarikatA che ane tenA karatAM viparIta vRttinA sadUbhAva hAvA, anyanA guNAne sahana karavAnI kSamatA hAvI tenu' nAma amatsarikatA che. uparyukta cAra kAraNeAne lIdhe jIva manuSyAyune anya kare che, "padi kALedi' novA TevA'ttA" ityAdi-AcAra kAraNeAne lIdhe jIva devAyune anya kare che.sarAgasaMyamanA pAlanathI (1) sa'yamAsayamanA pAlanathI, (ra) mAlatApanI ArAdhanAthI, (3) akAma nirjarAthI ane (4) rAga sahita sayamanI ArAdhanA karavAthI, ( rAga rahita sayamanI ArAdhanAthI devAyunA bandha thatA nathI, paNa rAgasahita, kaSAya sahita sayamanA pAlanathI devAyunA anya thAya zrI sthAnAMga sUtra : 03 187 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che.) dezasaMyamanA pAlanathI paNa jIva devAyune badha kare che saragasaMyamane sadbhAva 10 dasamAM guNasthAna sudhI ane saMyamasaMyamane saddabhAva pAMcamAM guNasthAna sudhI hoya che. "bAla" zabda ahIM mithyAdaSTie mATe vaparA che temanA tapane bAlatapa kahe che. nijara karavAnI IcchA karyA vinA je nirjarA thAya che tene akAma nirjarA kahe che. jemake bhUkha Adi janya kaSTane sahana karavAthI akAmanirjarA thAya che. bAlatapa ane akAmanirjarA vaDe paNa devAyune bandha thAya che. A sUtrane bhAvArtha nIce pramANe che -sarAgasaMyama ane saMyamasaMyama A bane samyagudarzananA sadabhAvamAM ja saMbhavI zake che, tethI te bane te vaimAnika devomAM ja utpatti karAve che, anya devAyuonA kAraNabhUta banatAM nathI. paraMtu bAlatapa ane akAmanirjarA Adine lIdhe jIva bhavanavAsI, vyantara, ane jatiSI denA Ayune anya kare che. ahIM kadAca evI zaMkA karavAmAM Ave ke deva ane nArakI samyagudarzananA sadUbhAvamAM manuSyAyune ja bandha kare che ane manuSya ane tiryaMca devAyune ja banya kare che, te A kathananuM kAraNa zuM che? te zaMkAnuM samAdhAna karatAM sUtrakAra kahe che ke samyagudarzana AtmAnuM eka nirmaLa pariNAma che. tethI te te karmabandhanuM kAraNa banatuM nathI, paraMtu tenA sadUbhAvamAM paNa je Ayune khabdha thato hoya te niyamathI ja vaimAnika devAyune ja bandha thAya che. zaMkA-ja samyagadarzananA bhAvamAM vaimAnika devAyune ja bandha thata hoya, to tenA sadubhAvamAM (samyagadarzananA sadUbhAvamAM) deva ane nArakIne manuSpAyune bandha thavAnI je vAta Ape hamaNAM ja kahI che te kevI rIte TakI zake che ? uttara-ahIM je evuM kahevAmAM AvyuM che, tene marIne cAra gatiomAM janma laI zakanAra nI apekSAe kahyuM che. evA janmavALA te manuSya ane tiya"ca hoya che. devanArakI evAM janmavALAM hotA nathI. sU. 3LA zrI sthAnAMga sUtra :03 188 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdyArdike bheThoMkA nirUpaNa A prakAre devagatimAM utpattinA kAraNeAnu nirUpaNa karIne have sUtrakAra vAdyonA bhedonuM nirUpaNa kare che. deve vAdya ane nATaka AdimAM rativALA hAya che, te sauMbadhane lIdhe have cha sUtro dvArA nirUpaNu karavAmAM Ave che. " panade vane tte ' ityAdi-- TIkA-vAdyanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che--(1) tata, (ra) vitata, (3) ghana ane (4) Sira. cAmaDAthI maDhelAM Dhola, vINA Adi tata vAghe che. paTahu Adi vitata che. Alara ghaTuM Adi ghanavAdho che. ane chidrovALAM zaMkha vAMsaLI Adi zuSira vAdyo che. " sa~kaniMdde saTTa' nATaya cAra prakAranAM kahyAM che. naTanI sAthe sabaMdha dharAvanArAM nRtya, gIta, vAdya ane kara caraNu AdinI viziSTa ceSTAone ahI' nATayapadathI grahaNu karavAmAM Avela che. te nAyanA cAra prakAro nIce pramANe che--(1) aMcita, (2) ribhita, (3) ArabhaTa ane sela. A cAra bhedonu varNana bharatAdi nATayagranthAmAMthI vAMcI levuM. " vajiMduM zaik" ityAdi--geya ( gIta ) cAra prakAranA hoya che. gAvAne cAgya je DAya che tene geya kahe che. geyamAM gIta gAvAmAM svarane sacAra Adi thAya che. tenA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che--(1) utkSiptaka (ra) patraka, (3) mantraka ane (4) ravindraya. temAM 'rAvindaya ' A gAmaThI zabda che. geyanA ATha guNu nIce pramANe kahyAM che. " vuAM rtta 2 aruMjila 20 ityAdi. A zlokAne lAvA nIce pramANe che. (1) je geya samasta svarA ane kalAothI yukta hAya che, te geyane pUrNa kahevAya che. (ra) geya rAgathI yukta je geya hAya che tene rakta kahe che (3) anya anya sphuTa svara vizeSAthI zAbhAyamAna je geya hAya che tene vyakta kahe che. (4) je geya akSara ane svaranI spaSTata thI yukta hoya che tene vyakta kahe che. (5) je geyamAM svara tUTateA nathI-sUra phArTI jatA nathI te geyane aviSTa kahe che. (6) varSAkALe matta evI kAyalanA svaranA jevA je madhura svara hoya che te geyane madhura kahe che. (7) jemAM svarAne ( surAnA ) sa'cAra ramata ramAtI hAya-sUrAnI ramata jAmI hoya evI pratIti thAya che te geyane sukumAra kahe che. (8) je geyamAM tAlanI ane vAMsaLI zrI sthAnAMga sUtra : 03 189 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi vAdyonA sUronI samAnatA hoya che te geyane sAmya kahe che. gItamAM A prakAranA ATha guNa hoya che, te ATha guNothI rahita je gIta hoya te viDambanA rUpa ja hoya che. upalakSaNathI gItanA anya guNe paNa kahyA che, je nIce pramANe che. "kario viyuddha" ItyAdi- A kamAMnA pratyeka padanI sAthe vizuddha zabdane lagADIne A pramANe kathana thavuM joIe--je svara chAtIne UMDANamAMthI nIkaLato hoya che tene uravizuddha svara kahe che. je svara kaMThamAMthI phuTa rUpa uccArita thato hoya che tene kaMThavizuddha svara kahe che. je vara ziramAMthI prApta thatuM hoya che evA ananAsika svarane ziravizuddha svara kahe che. athavA uravizuddha, kaMThavizuddha ane zivizuddha geya tene kahe che ke je zleSmAthI rahita evA ubhAga, kaMTha ane zirobhAga vizuddha thaI jatAM gavAya che. je gIta gAvAmAM Ave te mRduka, ribhita ane padabaddha hovuM joIe. je gIta kaThoratAthI rahita eTale ke mRdu svarathI gavAya che tene mRdaka kahe che. jyAM akSarane lUMTavAthI svarane saMcAra thAya evI te akSarane ghuMTavAnI kriyAne "ribhita kahe che. geya padanI viziSTa racanAthI cejita je gAvAnI kriyA che tene padabaddha gIta kahe che. hAtha vaDe utpanna thayelA avAjane tAla kahe che. mRdaMga, maMjIrA Adi gItApakAraka vAdyone je avAja che tene pratyakSepa kahe che. athavA nartakIne pagane je prakSepa thAya che tene pratyakSepa kahe che. tAla ane pratyakSepa jyAre gItanA sUranI sAthe sumeLapUrvaka cAlI rahyAM hoya, tyAre te gItane samatAla prayukSepavALuM kahevAya che. akSarAdikanI sAthe je gIta sAta svarathI yukta hoya che tene saptasvarasIbhara kahe che. je gItamAM dIrgha akSaranI sAthe dII svara gavAtuM hoya, hasava akSara Ave tyAre hasva svara gavAto haya, bahuta akSara Ave tyAre huta svara gavAtuM hoya ane sAsunAsika akSara Ave tyAre sAnunAsika svara gavAtuM hoya te gItane akSara samagIta kahe che. je svaramAM je gIta para cAlatuM hoya e ja svarathI te gIta padane gAvuM tenuM nAma padasama gIta che. parasparamAM abhihata hAthanA tAlanA svarane anu sarIne je gIta gavAya che tene tAlama gIta kahe che. zaga athavA lAkaDImAMthI banAvelI ane aMgulikezathI samAhata taMtrInA svaranA anusAra nIkaLatA svarathI je gIta gAvAmAM Ave che tene layasamagana kahe che. je gItamAM pahelAM baMsarI AdinA svaranI sAthe sUrane meLa meLavavAmAM Ave ane tyArabAda tenA svaranI sAthe ja je gIta gAvAmAM Ave che tene vizvaHsisocchavasitasama gIta kahe che. je gIta sAraMgI Adi para AMgaLIone saMcAra karIne sAraMgI AdinA avAjanI sAthe sAthe gAvAmAM Ave che te gItane saMcAra sAmagAna kahe che. zrI sthAnAMga sUtra:03 1 90 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaafa ma" ItyAdi-kula mAMthI banAvelI mALAne mAlya kahe che. te mAlyanA cAra prakAra kahyA che--(1) granthima, (2) veSTima, (3) pUrima ane (4) saMghAtima je mALA sUtrathI (dorAthI) gUMthIne banAvavAmAM Ave che, te mALAne pranthima mAlya kahe che. je mALA veSTanathI nivRta hoya che tene veSTima mAlya kahe che, jemake mukuTa. je mALA mATI Adi vaDe banAvavAmAM Ave che-te mATImAM aneka chidro hoya che ane te chidrone phUlothI bharI devAmAM AvyAM hoya che, evI mALAne pUrima mAlya kahe che. je mALAne nAla AdinA pArasparika sajanathI banAvavAmAM Ave che te mALAne saMghAtima mAlya kahe che. "jarUrijade aDhAre" ItyAdi-jenA vaDe zarIrane vibhUSita karavAmAM Ave che tenuM nAma alaMkAra che. te alaMkAra cAra prakAranA kahyAM che- (1) kezAlaMkAra, (2) vastrAlaMkAra, (3) mAlyAlaMkAra ane (4) AbharaNAlaMkAra. keza ja jyAM alaMkAra rUpa hoya te alaMkArane kezAlaMkAra kahe che. vaso ja jyAM alaMkAra rUpa hoya te alaMkArane vastrAlaMkAra kahe che. e ja pramANe mAlyAlaMkAra ane AbhAraNAlaMkAra vize paNa samajI levuM. "rAtri miLa, " abhinaya cAra prakArane kahyo che. mane gata bhAvane vyakta karavA mATe hastAdinI je ceSTAo karavAmAM Ave che tene abhinaya kahe che, tenA cAra prakAre nIce pramANe che -(1) dArthAntika, (2) pAMDucuta, (3) sAmanopanipAtika, ane (4) lekamathyAvasita. A bheda viSe bharatAdi nATaya zAstro pAsethI vizeSa mAhitI meLavI levI. che sU. 38 che sanakumArAdika ke vimAnoM ke svarUpanA nirUpaNa devane adhikAra cAlu che. tethI sUtrakAra have sanakumAra Adi devavizenAM vimAnanAM varNa AdinuM nirUpaNa kare che. TIkArtha-"sAMbhAra mAhiMdu" ItyAdi- sanakumAra ane mahendra, A be kapamAM cAra varNavALAM vimAna hoya che-te cAra varNa nIce pramANe che-(1) nIla, (2) lehita (lAla), (3) hAridra (pILI) ane (4) zukala. bAkInA kapamAM anya prakAranAM vimAne che. kahyuM paNa che ke "rome vaMza vaghA" ityAdi- zrI sthAnAMga sUtra 03 191 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A gAthAne atha nIce pramANe che--saudhama ane izAna devalAkamAM pAMce vahunAM vimAne che. sanatkumAra ane mAhendra kAmAM cAra vaNu vALAM vimAnA che brahmaleka ane lAntakamAM traNa varNIvALAM vimAne che. zukra ane sahasrAramAM e varNIvALAM vimAna che. mAnata, prANata, AraNu ane acyuta A kalpeAmAM kevaLa zukala varNavALAM vimAneA che. '' 66 mahAyuddha saMsAranuM naM " ItyAdi--mahAzuka ane sahasrAra kAnA devanuM bhavadhAraNIya zarIra adhikamAM adhika cAra ratipramANa UMcAIvALu hAya che. je zarIra janmathI laIne maraNa panta rahe che, te zarIrane bhavadhAraNIya zarIra kahe che cAra ranipramANa uMcAI eTale cAra hAthanI uMcAI samajavI. jo ke keTalAka zAstromAM muThThI vALelA hAtha jeTalA pramANane eka raEipramANu kahyuM che, paNa ahIM khullI muThThIvALA hAtha pramANe mApane eka ranipramANu kahyuM che. A prakAre ahI' evuM samajavAnu` che ke zukra ane sahasrAra kalpanA devenA bhavadhAraNIya zarIranI uMcAI cAra hAthapramANu haiya che, anya kalpAnA devAnI uMcAi eTalI hAtI nathI. kahyuM paNu che ke avaLavaLanoA ' ityAdi--bhavanapati, vyantara, jayetiSka, saudhama kalpavAsI ane izAna kalpavAsI devAnA zarIranI uMcAI sAta ranipramANu ( sAta hAtha ) hAya che. satakumAra ane mAhendra kalpatA DhavAnI uMcAI cha ratnIpramANu hAya che. brahmaleka ane lAntaka kalpanA devendranI ucAI pAMca ratnipramANu hAya che, zukra ane sahasrAra kalpanA devAnA zarIranI uMcAI cAra ratnipramANu hAya che. Anata, prANata, ANu ane acyuta, A cAra devaleAkanA devAnAM zarIranI uMcAI traNa ranipramANu hAya che. traiveyakanivAsI devAnI uMcAI e ratnipramANu hAya che. sarvArthasiddha sivAyanA cAra anuttara vimAnAnA devAnI uMcAI eka tnipramANa hAya che, parantu sarvA siddha vimAnanA devenI uMcAI muThThI vALelA eka hAthapramANu hAya che. ahI je uMcAi kahI che te bhavadhAraNIya zarIranI ja 'cAi samajavI. uttara vaikti zarIrAnI uMcAI tA vadhAremAM vadhAre eka lAkha ceAjana sudhInI heAi zake che, ane ochAmAM ochI uMcAi upapAda kALe a'gulanA asakhyAtamAM bhAga pramANu hoI zake che, ane uttara vaikriya zarIranI jaghanya uMcAi paNa aMzulanA asakhyAtamAM bhAgapramANa hoya che. ! sU, 39 5 zrI sthAnAMga sUtra : 03 192 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jalagarbhakA nirUpaNa deva apUkAya rUpe paNa utpanna thaI jAya che, tethI sUtrakAre be sUtra dvArA jalagarbhonuM nirUpaNa kare che. "vattari DAyAma vattA " ityAdi- TIkArya-udaka garbha cAra prakAranA kahyA che, te prakAro nIce pramANe che - (1) avazyAya, (2) mihikAra, (3) zItA, (4) uSNa. je prakAre garbha jatunI utpattinuM kAraNa hoya che, e ja pramANe je garbha kAlAntare jalavarSaNanuM nimitta bane che tenuM nAma jalagarbha che. je rAtre paDelAM jalakaraNarUpa hoya che tene avazyAya rUpa jalagarbha kahe che. pUmikA rUpa je jalakaraNa hoya che tene mihikA rUpa (dhumasa rU5) jalagarla kahe che. atyanta himakaNa rUpa je jalakaNe hoya che temane zIta rUpa jalagarbha kahe che. atyaMta uSNa rUpa je jalaka hoya che temane uSNagarbha kahe che. A avasthAdika cAra je divase hoya che te divase je teo vicichanna na thAya te te divasathI zarU karIne 6 mAsa sudhI jalavRSTi kare che. "narAri ITdamAM" udaka garbhanA A pramANe cAra prakAra paNa kahyA che-(1) haimaka, (2) abrasaMskRta, (3) zItoSNa ane (4) paMcarUpika. haimaka jalagarbha tuSAra (jhAkaLa) paDavA rUpa hoya che. azvasaMskRta jalagabha meghanA ADakhara rUpa hoya che. zItaLu jalagabha zIta ane uSNa bane rUpe hoya che. je paMcarUpika jalagarbha che te gajanA vidyuta, jala, vAta ane megha A pAMca rUpavALo hoya che, " mATe 3 denar" A cheka dvArA sUtrakAre haimaka Adi jalagarlona mAsabhedanI apekSAe prakaTa karyA che-haimaka jalagarbhanuM astitva mAgha (mahA) mAsamAM hoya che, phAgaNa mAsamAM azvasaMtRta jalagarbhanuM, citramAM zIteNa jalagarbhanuM ane vaizAkhamAM paMcarUpika jalagarbhanuM astitva hoya che. A viSayamAM anya mAnyatA A pramANe che. "tamArI " ItyAdi-sU.40 zrI sthAnAMga sUtra :03 193 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnuSI ke garbhakA nirUpaNa garbhanI prarUpaNA cAlI rahI che, tethI have sUtrakAra mAnuSI garbhAnI prarUpaNA kare che. " vattari mAnunnI ramA " ityAdi-- TIkA -mAnuSI garbhanA nIce pramANe cAra prakAra kahyA che--(1) zrIvALA gabha, (2) puruSavALA garbha, (3) napusakavALA gabha ane (4) bimbavALA ga. je gamAMthI kanyAnI utpatti thAya che, te garbhane vALA gabha kahe che. je garbhamAMthI putranI utpatti thAya che, te garbhane puruSavALA gabha kahe che. je garbha mAMthI napu'sakanI utpatti thAya che te garbhane napuMsakavALA gala kahe che. jyAre A pariNAma garbhanA jevA AkAra mAtra ja dhAraNa kare che, tyAre te gabhane bimbavALA gabha kahe che. kharI rIte te te garbha ja DAtA nathI, paNa rudhira ja A prakAranA piMDarUpe ekaThuM' thaI jAya che, kahyuM paNa che ke " gavasthita' hotima nAcA ' ItyAdri-- A kathanane bhAvAya nIce pramANe che--strInA peTamAM vAyunA kAraNe zANita jyAre garbhanA AkAramAM--piMDanA AkAramAM AvI jAya che, tyAre tenA garbhanA jevA AkAra hAvAthI budha leke tene gabha mAnI le che. jyAre te rakta garama, kaDavA Adi padArthonA sevanane lIdhe bahAra nIkaLe che tyAre mUDha janA evu kahe che ke kaiAI bhUta pretAdie ganuM haraNa karyu che. garbhamAM kAraNanA bhedane lIdhe je vilakSaNatA hAya che te have sUtrakAra prakaTa kare che-" alpa su, vahuM boruM '' jyAre puruSaSanuM vIya alpa hAya che ane strInu' raja vIya karatAM adhika pramANamAM hAya che, tyAre garbhAzayamAM kanyA utpanna thAya che. jyAre AnA karatAM viparIta vAta khane che-eTale ke jyAre puruSanu vIrya strInA 24 karatAM adhika pramANamAM hoya che, tyAre garbhAzayamAM putra utpanna thAya che. jyAre zukra ane raja ane sapramANa hAya che, tyAre garbhAzayamAM napuMsaka pedA thAya che. jyAre strInuM eja vAyunA prakApane kAraNe sthira thaI jAya che, tyAre garbhAzayamAM mAMpiDa rUpa bimba utpanna thaI jAya che. A viSayane anulakSIne anyajanA evuM kahe che ke-- zrI sthAnAMga sUtra : 03 194 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " mAtra gujarA" A kathanane bhAvArtha AgaLa kahyA pramANe ja che. jyAre zukra (vIrya) ane Artava (24) vAyune kAraNe aneka rUpe bhinna bhinna thaI jAya che, tyAre vikRta thayelA maLe dvArA vicitra nI ane AkAravALA aneka saMtAne utpanna thAya che, ahIM paNa vIryanI adhikatA hoya te putra utpanna thAya che, rajanI adhikatA hoya te kanyA utpanna thAya thAya che ane zukra ane rajanI samAnatA hoya tyAre napuMsaka saMtAna pedA thAya che, evuM ja prakaTa karavAmAM AvyuM che. sU. 41 | pUrvokta gabha ja chanI utpattimAM kAraNabhUta bane che. A viSayanuM kathana utpAdapUrva mAM' vistArapUrvaka karavAmAM AvyuM che. tethI have sUtrakAra te utpAdapUrvanA svarUpanuM nirUpaNa kare che. vavArapukavara rattAri " ItyAdi TIkAI-utpAda pUrvanI cAra cUlikA kahI che. utpAdanuM pratipAdana karanArUM je pUrva che tenuM nAma utpAdapUrva che. badhAM pUmAM te prathama pUrva che. jema koI paNa rAjyanA prakaraNa (adhyayana) hoya che tema utpAdapUrvanA paNa je adhyayana jevAM pariccheda (prakaraNe, vibhAge) che temane cUlikA kahe che. utpAdapUrvanI evI cUlikA cAra che. te sU. 42 che cAra prakAra ke kAvyoke svarUpa kA nirUpaNa utpAda pUrvamAM kAvyane paNa samAveza thAya che. tethI have sUtrakAra kAvyanA vibhAgonuM kathana kare che. "jaje " ItyAdi- TIkA-kAvya cAra prakAranAM kahyAM che-(1) gadya, (2) padya, (3) karyo ane (4) zeya. je varNana kare che tene kavi kahe che, kavine je bhAva athavA tenuM je kama te kAvyagraMtha che. je kAvya chabaddhathI rahita hoya che te gadyakAvya kahe che, jemake zastrapariNAdhyayana. je vAkya athavA kAvya chabaddha hoya che, tene padyakAvya kahe che, jemake AcArAMga sUtranuM AThamuM vimuphatyadhyayana. je kAvyamAM (sAhityamAM) kathAone sadUbhAva hoya che, tene kathya kAvya kahe che, jemake jJAtAdhyayana. je kAvya gAI zakAya evuM hoya che tene zrI sthAnAMga sUtra : 03 195 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ geyakAvya kahe che, jemake "gapure gAmi " evA dhruvapada rAgathI pratibaddha kapilIya uttarAdhyayananuM AThamuM adhyayana. je ke gadya ane padya kAvyamAM ja kacca ane geya kAvyane paNa samAveza thaI jAya che, chatAM paNa ahIM temanuM alaga alaga rUpe pratipAdana karavAnuM kAraNa e che ke kathA ane gAnadharmathI rahita hoya te te bane hIna banI jAya che, evuM sUcana karavA nimitta sUtrakAre temane alaga alaga vibhAga rUpe prakaTa karyo che. sU. 43 | geyanuM nirUpaNa karyuM. te geya bhASAsvabhAva hovAthI daMDa, manthAna Adi kame lekanA ekadeza Adine pUrita kare che, tenA dvArA samudraghAta thAya che. tethI have sUtrakAra samudughAtanuM nirUpaNa kare che. samudradhAtu ke svarUpa kA nirUpaNa jerA vAri samucAcA" ItyAdi- TIkArya-nArakemAM cAra samuddaghAtane sadabhAva hoya che- (1) vedanA samudughAta, (2) kaSAya samuddaghAta, (3) mAraNAntika samudraghAta ane (4) vaikiya samudUghAta yathA svabhAve rahelA AtmapradezanuM vedanA Adi sAta kAraNothI je anya svabhAva rUpe pariNamana thAya che tenuM nAma samudraghAta che. eTale ke zarIranI bahAra jIvapradezone je prakSepa thAya che tenuM nAma samuddaghAta che temAM vedanAthI je samudraghAta thAya che tene vedanA samudughAta kahe che. kaSAyathI je samudughAta thAya che tene kaSAya samudraghAta kahe che. maraNa rU5 aA samayamAM je samuddaghAta thAya che tene mAraNAntikasamuddaghAta kahe che. vikiyAne mATe je samuddaghAta thAya che tene vaikriya samudughAta kahe che. sU. 44 che A vaikiya samuddaghAta labdhirUpa hoya che, A labdhinA saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra viziSTa kRtalabdhithI yukta jIvonuM nirUpaNa kare che. zrI sthAnAMga sUtra :03 196 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ labdhike svarUpa kA nirUpaNa }} " oi naM Tvinemila " ityAdi TIkA -maha''ta ariSTa neminA 400 cAraseA cauda pUrve dhara hatA. te cauda pUrvadhara ziSyA ajita hatA, eTale ke teo sava jJa nahi heAvAne lIdhe jinathI bhinna hatA eTale ke teo jinarUpa na hatA. parantu tee asavAdI vacanavALA hovAne lIdhe tathA praznane anurUpa uttara denArA hAvAne lIdhe jinanA jevA hatA. teo sarvAkSara saMyeAgeAnA vettA hatA ane sarvajJa jinanA jevI yathA prarUpaNA karanArA hatA. temanA te ziSyeA cauka pUrvarUpa sapatthI yukta hatA. / / sU. 45 5 bhagavAn mahAvIra ke pUrvadharoMkA nirUpaNa A rIte ariSTaneminA cauda pUrvAdhArIonI sakhyA prakaTa karIne have sUtrakAra mahAvIra prabhunA cauda pUrvadhArIenI sakhyA prakaTa kare che " samajaNa naM maLavo mAvIsa '' ityAdi TIkA -zramaNa bhagavAna mahAvIranI deva, asura ane manuSyAthI yukta sabhAmAM aparAjita vAdIonI utkRSTa sa*patti 400 cAraseAnI hatI. eTale ke temanA 400 cArase ziSye evI zrutalabdhi sa'panna hatA ke temane vAdavivAdamAM parAjita karavAne koI samatha na hatuM. // sU. 46 // zrI sthAnAMga sUtra : 03 197 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpaka svarUpanA nirUpaNa cauda pUrva dhArie kapamAM utpanna thAya che. tethI have sUtrakAra konI prarUpaNa kare che. "TriA vAri #" ItyAdiTIkAtha-saudharma, IzAna, sanakumAra ane mahendra, A nIcenA cAra kapa ardha candrAkAranA che, kAraNa ke temanI sImAne sadbhAva pUrvathI pazcima sudhI madhyabhAgamAM che. A rIte temane AkAra ardhacandramAnA AkAra je che. "mazilsa vattAri" ItyAdi-madhyanA cAra kalpi pUrNa candramAnA jevA AkAravALAM che. te cAra konAM nAma A pramANe che. brahmaloka, lAntaka, mahAzuka, ane sahastrAra. "riNA rattAri" ItyAdi-sauthI uparanA cAra kape ardha candramAnA jevA AkAravALAM che. temanA nAma A pramANe che-Anata, prAkRta, AraNa ane amRta. che sU. 47 che samudrarUpa kSetranA nirUpaNa pUrvokta kalpa devaleka rUpa hoya che ane devaleka kSetrabhUta hoya che, tethI have sUtrakAra kSetranA saMbaMdhane lIdhe samudrarUpa kSetranuM nirUpaNa kare che. TIkArtha-" jarAri samudA juomttA" ItyAdi- cAra samudra judA judA rasavALA kahyA che, te cAra samudronAM nAma nIce pramANe che-(1) lavaNeda, (2) vAruNoda, (3) kSIroda ane (4) vRda. lavaNuM samudranA jaLane svAda lavaNa-mIThAnA svAda je heAya che. vAruNedanA jaLane svAda madirAnA svAda jevuM hoya che. eTale ke te madirA samAna jaLavALe samudra che. kSIrAdanuM jaLa kSIranA (dUdhanA) jevuM hoya che, ane dhUda samudranuM jaLa ghInA jevA rasavALuM hoya che eTale ke ghInA jevA pANIthI te samudra bharapUra che. kAleda, puSkaroda ane svayaMbhUraNaNa, A traNa samadro je pANIne rasa hoya che evA rasayukta pANIvALA che. bAkInA baMdhA samudro Ilsa (zeraDI) nA jevA rasathI yukta pANIvALA che. kahyuM paNa che ke "vAhanA vIvo" ItyAdi. | sU. 48 5 zrI sthAnAMga sUtra :03 198 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapAyoke svarUpa kA nirUpaNa uparyukta samudra Avarta sahita hoya che, tethI have sUtrakAra daSTAntabhUta AvIne prakaTa karIne dArjInika rUpa kaSAyonuM nirUpaNa kare che. sUtrArtha-jAri sAvattA gomttA " ItyAdi Avarta cAra prakAranA kahyA che - (1) kharAvarta, (2) unnatAvarta, (3) gUDhAva, ane (4) AmiSAvarta. e ja pramANe kaSAnA paNa cAra prakAra kahyA che-(1) kharAvarta samAna krodha, (2) unnatAvarta samAna mAna, (3) gUDhAvartamAna mAyA ane (4) AmiSAvarta samAna lebha. kharAvarta samAna krodhathI yukta banele jIva je maraNa pAme che, te nara yikomAM utpanna thAya che. e ja pramANe unnAtAvarta samAna mAnamAM, gUDhAvartana samAna mAyAmAM ane AmiSAvarta samAna lebhamAM anupraviSTa thayela chava je kALadharma pAmI jAya che, te te paNa narayikemAM ja utpanna thAya che. TakAtha-pANImAM je bhamarIe (vamaLa) pedA thAya che tene Avata kahe che. have kharAvarta Adi cAra bhedane bhAvArtha samajAvavAmAM Ave che jayAre pANIne vega ati prabaLa hoya che tyAre pANImAM vamaLe uThe che jyAM A prakAranI vamaLa uThe tyAM pANI prabaLa vegathI cakkara cakakara phare che. te jagyAe cataramAM catura taravaiye paNa tarI zakatA nathI. A prakAranA vamaLamAM phasAyele mANasa ke hoDI bahAra nIkaLI zakatA nathI, e te Avarta niSphara hoya che. A kharAvata samudra nadI AdinA jaLamAM thAya che. girinA zikharane ArahaNavALA mArgo para unnatAvartana sabhAva hoya che athavA jyAre khUba pavana thAya che tyAre dhULa, parNa-pAna Adi cakkara cakkara pharatAM pharatAM AgaLa vadhe che tene cakravAta, vaMTeLIo athavA DamarI kahe che, A prakAranA Avartane unnatAvata kahe che. je Avarta pracchanna hoya che tene gUDhAvarta kahe che. te Avarta daDAnA derane athavA lAkaDAnI gAMDa Adino hoya che. mAMsa prApta karavAne mATe je AvatuM hoya che tene AmiSAvarta kahe che. A prakArane Avarta bAja, samaDI Adi zikArI pakSIonI cAMcane hoya che. zrI sthAnAMga sUtra : 03 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ giAme vattA sAcA " e ja prakAranA krodhAdika cAra kaSAyone batAvyA che. koSAya kharAvarta samAna hoya che. krodhakaSAyane kharAvata samAna kahevAnuM kAraNa e che ke te kharAvata samAna kaThera ane apakAra karanAra heya che. mAnakaSAyane unnatAvarta samAna kahevAnuM kAraNa e che ke jema unnatAvarta patra, tRNadine unnata sthAne caDAve che, tema A kaSAya paNa mananuM unnata rUpe sthApaka hovAthI tene unnatAvartI samAna kahyuM che. mAnathI yukta banele jIva abhimAnathI yukta manavALe bane che. mAyA kaSAyane gUDhAvarta samAna kahevAnuM kAraNa e che ke mAyA e parama durlakSya hoya che. mAyAyukta mANasanA manobhAvane pArakhavAnuM kArya duSkara hoya che. lebhane AmiSAvata samAna kahevAnuM kAraNa e che ke anarthanI paramparA AvavA chatAM paNa jIva pharI pharIne lebhakaSAyamAM paDayA ja kare che, tene cheDavAne samartha banI zakato nathI. kedhAdi ke mAM je kharAvata Adi sAthe samAnatA prakaTa karavAmAM AvI che, te sAmAnya ke dhAdi kemAM grahaNa karavAnI nathI, paraMtu utkRSTa krodhAdikamAM ja A samAnatA samajavI joIe. kharAvarta Adi samAna phodhAdika kaSAyathI yukta thayelo jIva je eja avasthAmAM kALadharma pAmI jAya che, te nerayikamAM ja utpanna thAya che, kAraNa ke tenuM je azubha pariNAma hoya che. te azubhabadhanuM kAraNa bane che ane azubhabandha durgatinuM kAraNa bane che. sU. 49 che nArakenuM kathana karyuM. temanA jevA ja vaikriya Adi dharmovALA devavizepAnuM-nakSatra devenuM have sUtrakAra cAra sthAnanI apekSAe nirUpaNa kare che. gapurA taravare kAre" ItyAdi- TIkAtha-anurAdhA nakSatra, pUrvASADhA nakSatra ane uttara SADhA nakSatra, A traNa nakSatre cAra cAra tArAvALAM hoya che. e sU. 50 che karmapudraloke cayanAdi nimittoMkA nirUpaNa deva vizenuM kathana karyuM. devavizeSatA chevanA karmayulenA cayana Adine kAraNe pedA thAya che. tethI have sUtrakAra kama pudgalenA cayanAdi nimittane batAvavAne mATe nIcenuM sUtra kahe che. "bIvALuM 43zvi vitti" ItyAdi TIkAI-vene cAra sthAna nivartita-nArakAdi cAra paryAyarUpa kAraNothI kamarUpa pariNAmane prApta karAvavAmAM Avela tathAvidha ( te prakAranA) azabha pariNAmane kAraNe bAMdhelA pelenuM pApaka rUpe azubha jJAnAvaraNIya Adi zrI sthAnAMga sUtra : 03 200 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpe cayana karyuM che eTale ke bhUtakALamAM tathAvidha apAra pulethI alpa pradezavALI pApakRtine bahu pradezavALI banAvI che, vartamAnakALamAM paNa teo temane A prakAranI ja banAvI rahyA che, ane bhaviSyamAM paNa teo temane e ja prakAranI banAvaze. A cayanasUtranuM je prakAre kathana karavAmAM AvyuM che, e ja pramANe upacayana sUtranuM paNa kathana samajI levuM joIe eTale ke je pramANe jIvoe pUrvokta rUpe azubha karmaprakRtinuM trikALamAM cayana karyuM che, e ja pramANe temaNe azubha karmaprakRtine trikALamAM upacaya karyo che. vAraMvAra pulene grahaNa karavA tenuM nAma uparAya che. e ja pramANe jIe bhUtakALamAM karmapulane banca karyo che. vartamAnakALamAM paNa teo te karmapadane anya kare che, ane bhaviSyamAM paNa teo te kamapulane badha karaze. e ja prakAranuM traNe kALa saMbaMdhI kathana udIraNA, vedanA ane nirja za karavA viSe paNa samajI levuM joIe. sa. 51 che pulanuM kathana cAlI rahyuM che, tethI have sUtrakAra dravya, kSetra AdinI apekSAe pudranI ja prarUpaNa kare che. 13vparicA laMghA baoNtA" ItyAdi- TIkAryuM-cAra pradezavALA kanya anata kahyA che. cAra pradezamAM avagAhita thayelA (rahelA) skandha anaMta kahyA che. cAra samayanI sthitivALA skanya anaMta kahyA che. caturguNa (cAra gaNa) kRSNa guNavALAM pula anaMta kahyAM che, yAvat caturgaNa rukSaguNavALA pule anaMta kahyA che. ahIM (yAya) padathI badhAM varNa, sparza Adi grahaNa karavA joIe. te sU. para che zrI jainAcArya zrI vaghAsIlAlajI mahArAje racelA "rathAnAMgasutra " nI sudhA nAmanI vyAkhyAnA cothA sthAnane cotho uddeza samApta che 4-4 cothuM sthAna saMpUrNa zrI sthAnAMga sUtra :03 201 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca prakAra ke mahAvratoM kA nirUpaNa pAMcamAM sthAnane pahele udeze cAra sthAnanuM kathana pUruM thayuM. have pAMca sthAnanuM kathana zarU thAya che. tene pUsthAna sAthe A prakArane saMbaMdha che-caturtha sthAnamAM jIva ane ajIvana dharma ItyAdinI prarUpaNa cAra sthAna rUpe karI che. have ahiM pAMca sthAna rUpe temanI prarUpaNa karAze. A paMcama sthAnanA pahelA udezAnuM prathama sUtra A pramANe che -"vaMza mAtrathA gugar" ityAdi tramAM mahAna ane aNanA kathana viSayaka vicAra A pramANe che- "maNanita ratAni mAtratAni " A vyutpatti anusAra je vrata mahAna che, sarva jIva rakSaNa AdinA viSayavALAM hovAthI aguvato karatAM mahAna che, te vatane mahAvrata kahe che. athavA-"mag ztAna maThThAtratAni " A vyutpatti anusAra dezaviratanI apekSAe mahAguNajananAM sAdhuonAM je vrata che temane mahAvrata kahe che. trasa sthAvara jIvene prANAtipAta thAya che, ane sUkSmabAdara ane prANAtipAta paNa thAya che te prANAtipAta jIva pote kare che, bIjA pAse karAve che ane karanAranI anumodanA kare che. A traNa prakAre-kRta, kArita ane anumodanA rUpa traNa prakAre trasa, sthAvara, sUkSma ane bAdara chavonA prANAtipAtathI (ghAtathI) je virakta thavAnuM bane che tenuM nAma ja "sarvAsa kALAtivAtAr vimaLa" "samasta prANAtipAtathI viramaNa che. athavA dravyanI apekSAe chakAyanA jInI hiMsAne sarvathA tyAga kara, kSetranI apekSAe zrI sthAnAMga sUtra :03 202 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trileAkamAM sa'bhavita prANAtipAtane! tyAga karavA, kALanI apekSAe atItAdi kALamAM thai gayelA prANAtiSAtathI athavA rAtri AdikALe thaI jatA prANAtipAtathI viramaNu thavuM, ane bhAvanI apekSAe rAga dveSa Adi utpanna thavA rUpa prANAtipAtane tyAga karavA, tenuM nAma 'sarvemAt prALAtiAsAt vimaLamuM" che. vyavahAra nayanI dRSTie nIce pramANe 10 dasa prANa kahyAM che-pAMca indriya rUpa pAMca prANa, traNu khala rUpa traNa prANa, Ayu rUpa eka prANa ane zvocchvAsa rUpa eka prANa, ekendriya, dvIndriya, trIndriya caturindriya, asajJi pa'cendriya ane sajJi paMcendriya jIveAmAM pAtapeAtAnI cAgyatA anusAra cArathI laIne 10 prANa sudhInA sadbhAva hAya che. jemake ekendriyamAM sparzendriyamala prANa, kAyamala prANa, zvAseASTravAsakhala prANu ane AyuSyamala prANanA, A rIte cAra prANanA sadbhAva hAya che dvIndriyamAM nIcenAM cha prANAne sadbhAva hoya che--cAra prANa ekendriyA pramANe, rasanendriyabala prANa ane vacanakhala prANa, zrIndriyAmAM ghrANendriya prANu ane uparyukta cha prANa, caturindriyAmAM ATha prANanA sadbhAva hoya che. uparyukta sAta prANu ane cakSurindriyamala prANa, asa'jJI pacendriyamAM nava prANane sadbhAva hoya che. uparyukta bhATha praNa ane zretrendriyakhala prANu. saMjJI pacendriyamAM dasa prANane sadbhAva hoya che, asa'nI pa'cendriya jevA nava prANu ane manakhala prANa A prANeAne atipAta ( nAza ) karavA tenuM nAma prANa tipAta che. samyajJAna ane zraddhApUrvaka A prANAtipAtathI sarvathA nivRtta thavuM tenuM nAma ja samasta prANAtipAta viramaNu che. A prathama mahAvata che. samasta mRSAvAdathI sarvathA nivRtta thavuM tenuM nAma samasta mRSAvAda viramaNu che. A khIjuM mahAtrata che, tenuM svarUpa A prakAranuM che--sadbhAvanA pratiSedhathI ( jene sadbhAva hoya tene sadbhAva nathI ema kahevAthI) asadbhAva hoya tenA sadbhAva prakaTa karavAthI, viparIta anuM kathana karavAthI, asatya bhASaNathI, athavA dravyanI apekSAe samasta dharmAsti kAya Adi dravyaviSayaka asatya bhASaNathI, kSetranI apekSAe samasta leAkAleka viSayaka asatya bhASaNathI, kALanI apekSAe atIta ADhi kALaviSayaka asatya bhASaNathI, athavA rAtrI Adi saMkha dhI asatya bhASaNathI, bhAvanI apekSA e kaSAya, nA kaSAya Adi vaDe jAyamAna asatya bhASaNathI-mA prakAre samasta zrI sthAnAMga sUtra : 03 203 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asatya bhASaNathI je sava thA nivRta thavAya che tenuM nAma ja samasta mRSAvAda viramaNu mahAvrata che. A khIju` mahAvrata che. samasta adattAdAnI nivRta thavu tenuM nAma samasta adattAdAna viramaNu che. A trIjuM mahAvrata che, tenuM svarUpa A prakAranu che. dravyanI apekSAe sacetana acetana drazya saMbadhI adattAdAnathI nivRta thavu, kSetranI apekSAe grAma, nagara, aNya Adi vaDe urdUbhUta adattAdAnathI viramaNu thavu, kALanI apekSAe atItAdi kALa saMbadhI athavA rAtridivasa saMbadhI adattAdAnathI viramaNu thavu, bhAvanI apekSAe rAga, dveSa ane mehu vaDe urdUbhUta adattAdAnathI viramaNu thavuM, traNe kAraNu dvArA ( kRta, kArita ane anumedanA ) adattAdAnathI viramaNa thavu tenuM nAma ja viramaNu rUpa trIjuM mahAvrata che. samasta adattAdAna kRta, kArita Adi bheddenI apekSAe trividha rUpe maithunane parityAga karavA tenuM nAma samasta maithuna viramaNu vrata che. eTale ke dravyanI apekSAe manuSya, tiya iMca ane devasa'badhI maithunane parityAga karavA, athavA rUpa rUpa sahagata saMbadhI maithunane-vastra, pATiyA Adi para citrAddhirUpe parikalpita karAyela nirjIva citrAdikA sAthe abrahmanA sevanane parityAga karavA, athavA rUpa sahagata saLavAnI sAthe maithunane parityAga karavA, bhUSaNu vihIna rUpAnI sAthe . ane bhUSaNa sahita rUpAnI sAthe maithunanA tyAga karavA kSetranI apekSAe traNe leAka sa'badhI maithunane parityAga karavA, kALanI apekSAe atIta maithunane athavA rAtrI Adi saMbadhI maithunane parityAga karavA, bhAvanI apekSAe rAgadveSathI urdUbhUta maithunanA parityAga karavA-A prakAre samasta prakAranA maithunathI nivRtta thavuM tenuM nAma samasta maithuna viramaNamahAvrata che. have pAMcamAM mahAvratanuM svarUpa spaSTa karavAmAM Ave che--kRta, kArita ane anumAdita rUpa traNe prakAranA parigrahaneA, dravyanI apekSAe sa dhana, dhAnya AdinA pari grahane, kSetranI apekSAe leAka saMbadhI parigrahanA, kALanI apekSAe atI tAdi kALa saMbadhI parigrahanA athavA rAtrI AdimAM sa`bhavita parigrahanA, bhAvanI apekSAe rAgadveSa saMbaMdhI parigraDunA, A rIte samasta prakAranA parigrahane parityAga karavA tenuM nAma samasta pazriha viramaNu mahAvrata che. zrI sthAnAMga sUtra : 03 204 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je grahaNa karAya che athavA jene saMgraha karAya che tenuM nAma parigraha che. te parigrahanA dhana, dhAnya AdinA bhedathI nava prakAra kahyA che. te parigrahathI viramaNa thavuM-nivRta thavuM, tenuM nAma parigraDa viramaNa mahAvrata che. A rIte pAMca mahAvratanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra pAMca aNuvratanuM nirUpaNa kare che vAsudanA" ItyAdi-je vrato ladhu che-pAMca mahAvratanI apekSAe je vrata a5 viSayavALA hovAne kAraNe ANurUpa che, te vratane aNuvrate kahe che. temanA karatAM mahAvratane viSaya mahAna che, mahAvrato karatAM aNuvatano viSaya apa che. tethI te vratone aNuvrata kahyAM che. athavA-laghu jIvanA thoDA sarakhA guNasaMpanna jIvananA je vrata che temane aNuvrata kahe che. athavA "anutra" A padanI saMskRta chAyA "anuvrata" levAmAM Ave, te tene artha A pramANe thAya che. mahAvratanA pAlanano upadeza karavAmAM Ave, paNa temanuM pAlana karavAne asamartha evA manuSyone jaIne temane lakSya karIne je vrata pALavAne upadeza ApavAmAM Ave che, te vratone anuvate (aNuvrata) kahe che. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-sauthI pahelAM jIvane munidharmane ja upadeza Apa joIe, evI jina pravacananI AjJA che. A upadezathI viparIta upadeza karave joIe nahIM paNa je upadeTAne ema lAge ke zrotA mahAvate grahaNa karavAne samartha nathI, te teNe temane aNuvratone upadeza Apa joIe. A rIte mahAvratono upadeza ApyA bAda jeno upadeza apAya che, evAM vratone aNuvrate kahe che. temanAM nIce pramANe pAMca prakAra che-(1) sthUla prANAtipAta viramaNa dvIndriyAdika ane skUla kahyAM che, temane sthala kahevAnuM kAraNa e che ke sakaLa laukikajana temane jIvarUpa mAne che. skUla jIva viSayaka je prANAtipAta thAya che te paNa skUla hoya che. A sthUla prANAtipAtathI je viramaNa thAya che jIva hiMsAne je tyAga thAya che tene sthUla prANAtipAta viramaNa vrata kahe che. A paheluM aNuvrata samajavuM (2) sthUla mRSAvAda viramaNa vrata-pUla mRSAvAda (vadhu paDatuM jUThuM bolavuM te) mahA anarthanuM kAraNa bane che. je vacanathI bolanAra jaDA mANasa tarIke khyAti pAme, je vacanane kAraNe zrI sthAnAMga sUtra : 03 205 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjAne vizvAsa te gumAvI bese, je vacanane kAraNe anya muzkelImAM mUkAI jAya, evAM vacanane sthUla mRSAvAda rUpa gaNavAmAM Ave che. A prakAranA sthUla mRSAvAdane tyAga kare tenuM nAma sthUla mRSAvAda viramaNa che. A prakAranuM bIju aNuvrata kahyuM che. (3) sthUla adattAdAnane grahaNa na karavuM tenuM nAma sthUla adattAdAna viramaNa che. skUla (moTI) vastunI cerI karavAne kAraNe te sthUla adattAdAna rUpa mAnavAmAM Avela che. te ati duSTa adhya. vasAya rUpa hoya che. tene leke "cerI" ne nAme oLakhe che. te corI karavAne kAraNe aparAdhI karIne rAjadaMDane pAtra thavuM paDe che. evI cerI karavAno tyAga kare tenuM nAma sthUla adattAdAna viramaNa che. tene trIju aNuvrata karyuM che. (4) pitAnI patnI sivAya anya kaI paNa strI sAthe maithunanuM sevana karavAno tyAga kare tene brahmacarya vrata kahe che. A vrata lenAre svadArAmAM ja saMtoSa mAnIne parastrI sevanane sarvathA tyAga kara paDe che, A prakAranuM cothuM aNuvrata kahyuM che. (5) dhana, dhAnya AdinA saMgraha karavA viSe maryAdA nakkI karavI, amuka pramANu karatAM vadhAre parigraha na rAkho eTale ke parigrahane aMzataH tyAga karavo tenuM nAma parigraha viramaNa athavA IcchA parimANa vrata che. A pAMcamuM aNuvrata samajavuM. A samasta kathanano sArAMza nIce pramANe che-mana, vacana ane kAyathI, kuta, kArita ane anumedanA rUpa traNa karaNathI, dravya kSetrakALa ane bhAvasaMbaMdhI hiMsAdika pAMca pApane je parityAga che tene mahAvrata kahe che. te mahAvata sarvavirati rUpa hoya che. hiMsAdika pAMca pApane eka dezanI apekSAe (aMzataH) tyAga kare te aNuvrata che. te dezavirati rUpa hoya che. mAtra pAMca che ane aNuvrate paNa pAMca che. varNAdikA nirUpaNa have sUtrakAra InDiyArthonI vaktavyatAne nimitte "jAtrA" ItyAdi 13 avAntara sUtre nuM kathana kare che " for quLattA" ItyAdi- TIkArya-vaNe pAMca heAya che-(1) kRSNa, (2) nIla, (3) lehita (lAla), (4) hAridra (pILa) ane (5) zukala. rasa paNa pAMca kahyA che--tikta zrI sthAnAMga sUtra :03 206 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tIkhA) thI laIne madhura paryantanA pAMca 2sa ahIM grahaNa karavA. kAmaguNu pAMca hAya che--(1) zabda, (2) rUpa, (3) gandha, (4) rasa ane (5) 5. jIvA pAMca sthAnAmAM Asakta thAya che--zabdathI laine spaza pantanA pAMca sthAne ahIM samajI levA. jIva zabdAdika pAMca sthAne pratye rAga kare che, temanA pratye mAhita thAya che, temanA pratye gRddha (lelupa) thAya che, ane te pAMcamAM ja jIva ekacitta thAya che. A pAMca sthAnAnI tarapha AkarSita rahelA jIva ante vinighAta (mRtyu) prApta kare che. A samasta kathananA bhAvAtha nIce pramANe che--jo ke varNamAM ane rasAmAM sayAgajanya varNonI apekSAe ane saceAgI rasAnI apekSAe pAMca karatAM paNa adhika prakAro salavI zake che, parantu ahIM pAMca sthAnanuM kathana cAlatuM hovAthI pAMca mukhya varNa ane pAMca mukhya rasanuM ja sthana karyu che. " kAbhyate iti kAmAH te ca te guNAzca iti kAmaguNAH A kama dhArya samAsa anusAra je guNu kAmanAnA viSayabhUta ane che, temane kAmazu kahe che. athavA madanAbhilASAnA agara abhilASA mAtranA je utpAdaka hAya che, evAM puddagalaSama' kAmaguNa che, te zabdAdi svarUpa hoya che, ane temanI sakhyA pAMcanI che. jIvA zabdathI laIne sparza paryantanA pAMca sthAnAmAM Asakta thAya che. A pakSe ahIM evA atha thAya che ke pAMca indriyA vaDe jIva rAgAdikAnA kAraNarUpa zabdAdikAmAM Asakta thAya che. (4) A rIte jIva zabdAki pAMca sthAnAmAM AsaktinA kAraNabhUta rAgathI yukta bane che. te zabdArdika rUpa viSayeAmAM aneka dASA jovA chatAM paNa jIva peAtAnI aza ktine kAraNe temAMthI chUTavAne badale temAM vadhArene vadhAre mUoita ( Asakta) thatA rahe che. acetana jevI avasthAne prApta kare che. athavA temanuM rakSaNa karavAne mATe AgrahavALA bane che. (6) "dRnti " tee prApta vastuothI saMtoSa pAmatAM nathI ane aprApta vastuenI adhikamAM adhika lAlasAthI aMdhAyelA rahe che. (7) azruvapadyante " te temAM ekacitta khanI gayA hAya che, athavA tenI prAptine mATe adhikamAM adhika prayatnazIla rahe che. (8) jevI rIte mRgAdi jIvA zabdAdika viSayAmAM lubdha thaine potAnA priya ' zrI sthAnAMga sUtra : 03 "" 207 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANathI paNa rahita thaI jAya che, e ja pramANe rAgAdikanA AzrayabhUta zabdathI laIne sparza paryantanA pAMca viSamAM pitAnI pAMca Indri dvArA AkarSita thayelA jIva paNu ane mRtyu pAme che. eTaluM ja nahIM paNa temane adhIna banelA cheA saMsAramAM vAraMvAra janma-maraNa rU5 AvAgamana ryA kare che. kahyuM paNa che ke- ra za niH" ItyAdi, zabda ke je kaNendriyane viSaya che temAM anurAgI banIne haraNa pitAnA prANane gumAvI de che. sparzendriyanA viSayabhUta sparzamAM adhika anurAgayukta banIne hAthI pitAnAM prANene gumAvI bese che, prANI, ke je svAdendriyano viSaya che, temAM Asakta banIne mAchalI pitAnAM prANene gumAve che. tathA cakSuIndriyanA viSayarUpa rUpamAM Asakta thavAthI pataMgiyuM pitAne jAna gumAvI bese che. dhrANendriyanA viSayabhUta gandhamAM adhika anarogayukta banIne sarSe pitAnAM prANa gumAve che. A rIte eka ja indriyanA viSayamAM Asakta thayelA jIva je pitAnuM jIvana gumAvI bese che, to pAMce IndriyenA viSayanA gulAma banelA je jIve che, temanI durdazAnI te vAta ja zI karavI ! zabdathI laIne sparza paryaMtanA A pAMca sthAnanA svarUpathI ajJAta hoya evA athavA apratyAkhyAna parijJAthI apratyAkhyAta hoya evAM jIne mATe te pAMca sthAna ahita, anupakAra, asukha (duHkha), akSama (asAmarthya) anizreyasa (akalyANa) athavA amokSane mATe kAraNarUpa bane che, ane anugAmitA-parabhavamAM sAthe javAne mATe kAraNabhUta banatAM nathI (10). A zabdathI laIne sparza parvatanA pAMca sthAna jyAre suparijJAta thaI jAya che, tyAre te jIvanA hita, upakAra Adi karavAmAM kAraNabhUta bane che (11). zrI sthAnAMga sUtra :03 208 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ja pAMca sthAne aparijJAta ja rahe te jIvAne dugatimAM javAnA kAraNabhUta bane che. eTale ke nArakAdi bhavAnI prApti karAve che, tathA jyAre te pAMca sthAna suparijJAta thaI jAya che, arthAt jJarijJAthI tene anarthanA kAraNarUpa jANI pratyAkhyAna parijJAthI zabdAdika kAmabhegonA tyAga karI ? che. tyAre jIvane sugatinIsiddhi AdinI prApti karAve che. (12-13)Asa rA bIjA kAraNeAne lIdhe pazu jIva durgAMti ane sugatinI prApti kare che. e ja vAtanuM have sUtrakAra nIcenA sUtra dvArA pratipAdana kare che. '' TAmerlRi navA " ItyAdi 66 TIkA-prANAtipAtathI laine parigras paryaMntanA pAMca kAraNeAne lIdhe jIva krutimAM jAya che. prANAtipAta viramaNathI laine parigraha viramaNa pantanA pAMca kAraNene lIdhe jIva sugati prApta kare che. !! sU. 3 !! svara ane tapane maiAkSanA sAdhanarUpa kahyAM che. AsavanA nirodha karave tenuM nAma saMvara che, e vAtanuM teA AgaLa pratipAdana thaI gayuM che, tethI have sUtrakAra tapanA bheka rUpa pratimAnuM kathana kare che. " zva himAzo vaLattAo * ItyAdi TIkA-pratimAe nIce pramANe pAMca kahI che--(1) bhadrA, (2) subhadrA, (3) mahA bhadrA, (4) savatA bhadrA ane (5) bhadrotara pratimA, A pratimAonuM svarUpa anya zastragraMthAmAMthI jANI levu, nA sU. 4 5 saMcamake viSayabhUta ekendriya jIvoMkA nirUpaNa A prakAre kanija raNanA heturUpa tAvizeSanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra karmonA anutpAdanA hetubhUta je saMyama che, te saMyamane viSayabhUta je ekendriya jIve che temanuM kathana kare che. sUtrArtha - pa Mca cAparaDAyA pachaLattA '' ItyAdi sUtrA -sthAvarakAyanAnIce pramANe pAMca prakAra kahyA che--(1) Indra sthAvarakAya (2) brahmA sthAvarakAya, (3) zilpa sthAvarakAya, (4) sammati sthAvarakAya, ane (5) prAjApatya sthAvarakAya pAMca sthAvara kAyAdhipati kahyA che--(1) Indra sthAvara kAyAdhipati thI laIne prAjApatya sthAvarakAyAdhipati pantanA pAMca sthAvara kAyAdhipati samajavA, TIkA sthAvara nAmakarmonA yathI sthAvara jIveAnI utpatti thAya che, te jIve pRthvI Adi rUpa DAya che. temanI je rAzi che tene sthAvarakAya kahe che. athavA sthAvara nAmakarmanA udayathI janita jemanI kAyA ( zarIra ) che, te zrI sthAnAMga sUtra : 03 209 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIne sthAvarakAya kahe che. tenA upayuMkata pAMca prakAra kahyA che - (1) IsthAvarakAya pRthvikAyane kahyAM che, kAraNa ke tene adhipati Indra che. (2) apUkAyane brahmA sthAvarakAya kahe che, kAraNa ke tene adhipati brahyA che. (3) tejaskAyane zilpa sthAvarakAya kahela che, kAraNa ke tene adhipati zilpadeva che. (4) vAyukAyane sammati sthAvarakAya kahela che, kAraNa ke tene adhipati sammatideva che. (5) vanaspatikAyane prAjApatya sthAvarakAya kahevAmAM Ave che, kAraNa ke tene adhipati prajApati deva che. uparyukta pAMca sthAvarakAnA adhipati Indra Adi de che. e ja vAta sUtrakAre "ra thAvaradAyAvi quLA" ItyAdi sUtro dvArA prakaTa karI che. ahIM ema samajavuM joIe ke jema nakSatranA adhipati azvi cama Adi hoya che, lekanA dakSiNA ane uttarArthanA adhipati zukra ane IzAna nAmanA indro hoya che, e ja pramANe pRthvI Adi sthAvarakAnA adhipati brahmA Adi pAMca che tethI IndrAdika pAMca devene sthAvarakAnA adhipati rUpe prakaTa karavAmAM Avela che. sU. 5 | avadhidarzanake kSobhane kAraNakA nirUpaNa teo avadhivALA hoya che, paNa kyAreka temanA avadhidarzanane kSobha paNa thatuM hoya che. e ja vAta have sUtrakAra have prakaTa kare che. TIkArtha-"paMca hiM hArdUi gohita " ItyAdi- utpanna thavAnI IcchAvALuM hovA chatAM paNa pitAnI utpattinA prathama samayamAM nIcenA pAMca kAraNone lIdhe avadhidarzana calAyamAna thaI zake che. avadhijJAna thayA pahelAM rUpI padArthone sAmAnya rUpe grahaNa karanAruM che tenuM darzana che tene avadhidarzana kahe che. te avadhidarzana utpanna thavAne gyA hovAthI zrI sthAnAMga sUtra :03 210 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utpanna thAya che paNa kharU, parantu je te peAtAnI utpattinA prathama samayamAM kSabhita thaI jAya che athavA je jIva adhidananI prAptine pAtra hAya che tene avadhidarzIna utpanna thai paNa jAya che, parantu kayAreka tenI utpattinA prathama samayamAM avidhajJAnavALA jIva kSubhita thaI jAya che, te kSubhita thavAnA kAraNeA nIce pramANe hAya che--( ahIM avidhajJAna ane avidhajJAnImAM dhama ane dharmInI apekSAe abheda mAnavAmAM AvyA che. ) (1) jyAre avadhijJAnI alpasaMkhyaka prANIovALI bhUmine dekhe che, tyAre temane jovAthI tenuM avadhijJAna utpattinA prathama samaye kSubhita thaI jAya che-calAyamAna thai jAya che. A kathananuM tAtpa A pramANe che~~ A bhUmi aneka sakhyAvALA prANIethI vyApta che evI sabhAvanAmAM mAnanArA te avadhijJAnI akasmAt alpa saMkhyaka prANIevALI bhUmine avadhidarzInanI utpattinA prathama samaye jyAre dekhe che, tyAre tene evuM Azcaya thAya che ke " zuM A bhUmi ATalA ja prANIovALI che ! " A prakAre te avadhijJAnI sakSubdha thaI jAya che, kAraNa ke te akSINu mAhavALA hoya che (2) athavA kunthu rAzi rUpa athavA kunthu rAzi vaDe vyApta pRthvIne joine atyaMta vismaya ane dayAthI te saMkSubdha avadhidarzanavALeA thaI jAya che. (3) athavA jyAre te bAhya dvIpamAM vaijana sahasra pramANavALo mahAsakAyane jove che, tyAre tene joine vismaya ane bhaya, A banne kAraNe sakSukhya avadhiHnavALA thaI jAya che. (4) athavA jyAre te adhidaza nathI maharSiMka, mahAdyutika, mahA prabhAyukta, mahA khalayukta, mahA sukhasa'panna evAM devane dekhe che, tyAre te adhidazanavALeA jIva adhikrezananI utpattinA prathama samayamAM vismayane lIdhe sakSukhya avadhidarzanavALA banI jAya che. (5) athavA nagarAdimAM mahAtimahAna prAcInatama jamInamAM dATI rAkhelA kai bhUgarbhamAM khanIja rUpe rahelA bhaDArAne jyAre te avadhidarzananA prathama samaye jove che, tyAre vismayane kAraNe tenuM adhika`na sukSubdha thaI jAya che. zrI sthAnAMga sUtra : 03 211 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM je nidhAna ( dhana bhaMDAra ) padma vaparAyuM che, tenA vizeSaNAnA atha A pramANe che--te nidhAne prAcInakALathI jamInamAM rahelA hAvAthI temane purANA kahyA che. te niyAne ghaNuAMja vizALa heAvAthI temane mAti mahAn kahyA che. te bhaMDAromAM apAra dravyarAzi rahelI che te bhaMDArAnA mAlikA naSTa thaI cukayA che, eTaluM ja nahIM paNa te dhanabhaDArAnI vRddhi karanArA puruSAnA putra, pautra Adi koI acyu nathI tenA eke eka vArasa kAladhama pAmI cukayA che. A kAraNe temane prahI sekatRka ' kahyA che. athavA te nidhAne ' prahINa setuka' che-eTale ke te nidhAneAnA astitvane jANanAra paNa koi vidyamAna nathI, tathA je prahINa getrAgAravALA che, eTale te bhaDArAnA svAmInA gAtra ( kuLa ) nI kAi paNa vyaktinA ghara paNa meAjUda nathI, evAM ucchinna svAmI Adi vizeSaNAthI yukta mahAmUlyavAna ratnAdi kAthI yukta khajAnAone grAma, nagara AdinA bhUgarbhamAM rahelA joine tenuM adhidarzIna kSubdha thaI jAya che. * ahIM je grAmAdi sthAna batAvyAM che, temanA artha have spaSTa karavAmAM Ave che-- ' jyAM AvatA jatA mAla para kara vasUla karAya che evA sthaLane gAma kahe che, ratnAdikAnI utpatti jyAM thAya che evI khANene 'Akara' kahe che. mATInA killAthI rakSita gAmane kheTa kahe che, kutsita nagarane kaTa kahe che, jenI cAre tarapha ardhI ceAjananA vistAramAM vastI na heAya evAM sthAnane maDamba' kahe che. jyAM jaLamAge ane jamIna mArge jai zakAya che, evA sthaLane 'droNumukha' kahe che jyAM mAtra jaLamArge ja athavA mAtra jamIna mAge ja jaI zakAtuM hAya evA sthaLane ' paTTana'kahe che. tapasvI janAnA sthAnane Azrama kahe che. paracakranA bhayathI manuSya peAtAnA dhanadhAnyane parvatAdinI vacce AvelA je surakSita sthAnAmAM rAkhe che te sthAnane sa'niveza kahe che. traNa khUNAvALA mAne zrRMgATaka ( ziMgeADAnA AkAranA mArga) kahe che, traNa rastA jyAM maLatA hoya te jagyAne trika kahe che. jyAM cAra mArgo zrI sthAnAMga sUtra : 03 212 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhegAM thatAM heya te sthAnane catuSka (eka) kahe che, aneka mArgonA saMgama sthAnene catvara kahe che. rAjamArgane mahApatha kahe che. sAmAnya mArgane patha kahe che. nagaramAMthI pANI bahAra kADhavAnI gaTarane nirdumana kahe che. A prakAranAM sthAnamAM tathA smazAnamAM, zUnyAgAromAM (nirjana sthaLomAM), girikanArAomAM AvelAM zAtigRhamAM ( tyAM rAjAonA aniSTane zAnta karavAne mATe zAntikarma rUpa homa havana Adi kyAM karavAmAM Ave che evA sthAne mAM), parvatane kotarIne banAvelAM zailagRhamAM, upasthAnagRhamAM, AsthAnamaMDapamAM athavA zepasthAna gRhamAM-zailanirmita AsthAna maMDapamAM ane bhavanagRhamAM (kuTuMbIo jyAM nivAsa kare che evA bhavanamAM ) dATelA prahaNasvAmika Adi pUrvokta vizeSaNavALA, purANa mahAtimahAlaya nidhAnene joIne avadhidarzananI utpattinA prathama samayamAM avadhidarzanavALe jIva saMkSubdha avadhijJAnavALo thaI jAya che-te prakAranA bhaMDAre teNe pahelAM kadI paNa joyAM nathI, tethI vismayane lIdhe athavA te prApta karavAnA lebhane lIdhe te saMkSubdha avadhidarzanavALe thaI jAya che. A prakAranA uparyukta pAMca kAraNone lIdhe utpattine yogya evuM avadhidarzana paNa utpattinA prathama samayamAM mubhita ( calAyamAna) thaI jAya che athavA calAyamAna thaI zake che. A kathanane bhAvArtha e che ke avadhijJAnIne avadhidarzana thAya che kharuM, paNa uparyukta pAMca kAraNone lIdhe utpanna thayA bAda prathama samayamAM ja tenuM avadhidarzana kukSita paNa thaI zake che, ane e ja rIte avadhijJAna paNa sujita thaI zake che. sUtra 6 che kevalajJAna darzanam kSIma na honekA nirUpaNa have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke kevaLajJAna ane kevaLadarzana mubhita (calAyamAna) thatAM nathI. TIkA-"hiM haM devajIvananALAMne " ItyAdi- kevalajJAna ane kevaladarzana utpanna thavAne yogya hoya tyAre utpanna thAya che. paNa avadhidarzananI jema pUrvokta pAMca kAraNone lIdhe u5ttinA prathama samayamAM te kSabhita thatAM nathI ane kevalI paNa sujita thatA nathI, kAraNa ke temanA dvArA vastunuM yathArtha svarUpa jANuM levAmAM Ave che ane mohanIya kamane sarvathA kSaya thaI javAthI temanAmAM bhaya, vismaya, lebha Adine sarvathA abhAva rahe che, tethI teo atyaMta gaMbhIra hoya che. A sUtramAM je pAMca kAraNeno ullekha karyo che, tenuM chaThThA sUtramAM spaSTIkaraNa thai gayuM che.. chA zrI sthAnAMga sUtra :03 21 3 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalajJAna ane kevaladenanArakAdinA khIbhatsa Adi rUpa zarIrane joIne paNa kSubhita thatAM nathI. A prakAranA pUrvasUtra sAthenA sabaMdhane laIne have sUtrakAra zarIronI prarUpaNA kare che. TIkA - nenDsALa sarIgA`dhavannA ' ityAdi-- nairacika AphrikoM ke zarIrakA nirUpaNa nArakAnAM zarIra kRSNAthI laine zukala pantanA pAMca varNavALAM ane tikta (tIkhA) thI laIne madhura pantanA pAMca rasavALAM kahyAM che. e ja pramANe vaimAnika pantanA 24 daDakAnA jIvanA zarIra viSe paNa samajavuM. eTale ke 24 daDakAnA samasta jIvAnA zarIra paNa pAMca vaNuvALAM ane pAMca rasavALAM kahyAM che, ema samajavuM, ahI. naiyikAthI laine vaimAnika pantanA samasta jIveAnAM zarIrane je pAMca varNovALAM ane pAMca rasavALAM kahyAM che, te nizcayanayane AdhAre kahevAmAM Avela che, tema samajavuM, vyava hAranayanI mAnyatA anusAra te A 24 daMDakanA jIvamAMnA pratyeka daDakanA jIveAnA zarIramAM eka vaNunI pracuratA hAya che, te kAraNe temane kRSNAdi pratiniyata vaNu vALA kahevAmAM Ave che. jIvAnAM zarIra pAMca prakAranAM hoya che--(1) audArika (2) vaikriya, (3) AhAraka, (4) kAmaNu ane (5) taijasa, pradhAna (mukhya) zarIrane audArika zarIra kahe che. audyArika zarIramAM je pradhAnatA kahI che te titha kara AdinA zarIranI apekSAe kahI che. athavA- gohil " nI saskRta chAyA " aurAlika " paNa thAya karAla '' eTale vizALa, je zarIra vizALa hAya che tene audAki che. 66 zrI sthAnAMga sUtra : 03 214 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe che. tenI utkRSTa avagAhanA eka hajAra caiAjana karatAM paNa adhika kahI che. A rIte A zarIra khIjA zarIrA karatAM adhika avagAhanAvALu' hAvAthI tene aurAlika kahyuM che. kahyuM paNa che ke- noyaLanaAEmaci " ItyAdi-- ,, jo ke vakriya zarIra eka lAkha ceAjananI utkRSTa avagAhanAvALuM hAi zake che, parantu evI sthitimAM te sadA avasthita rahetuM nathI, tethI tene ahIM grahaNu karavAmAM AvyuM nathI-athavA " kAmeva aurAhim " A vyutpatti anusAra alpa pradezeAthI upacita heAvAthI ane vizALa hAvAthI bhiMDanI jema tene aurAlika kahevAmAM Avyu che. " naiSi " A padanI siddhi nipAtanathI thai che. athavA-gaurAjamevorAjinnam ' A vyutpatti anusAra je zarIra erAla hAya che, mAMsa, asthi, snAyu Adi vaDe badhA celuM hoya che tene aurAlika kahevAmAM Ave che. pAMca zarIramAMnuM mAtra audArika zarIra ja mAMsa, asthi AdithI yukta hAya che--anya zarIza mAMsAdithI yukta hotAM nathI. kahyuM paNa che ke-' satyomurAnuM '' ityAdi. A gAthAonA atha upara kahyA pramANe ja samajavA, vividha athavA viziSTa kriyAnuM nAma vikriyA che, A kriyA vaDe je zarIranuM nirmANa thAya che tene vaikriya zarIra kahe che. kahyuM paNa che ke'viviA ya nikACA vA'' A vaikriya zarIranA saddabhAva nArako ane devAmAM hAya che, cauda pUtradhArIo dvArA viziSTa labdhinA prabhAvathI, kAI khAsa prayAjana udbhavavAthI tIthakara AdinI samIpe javAne mATe je zarIranuM nirmANa karavAmAM Ave che. te zarIrane AhAraka zarIra kahe che. kahyuM paNa che ke" kajjammi samudapaNe ' ityAdi A gAthAnA artha pahelA pramANe ja che. AhAraka zarIra thavAmAM A cAra kAraNeA che. " pALiya riddhisiLa :" ItyAdi--prANIe para dayA karavAne nimitte, Rddhi danane mATe, chadmasthA para anugraDa karavAne mATe, ane zaMkA nivAraNa karavA bhagavAnanI pAse javAne mATe teo AhA2ka zarIranuM nirmANa kare che. jyAre temanuM te kArya siddha thaI jAya che tyAre te AhAraka zarIra jenA zarIramAMthI prakaTa thayu hAya che tenA ja zarIramAM samAI jAya che. kayAreka tA lekamAM zrI sthAnAMga sUtra : 03 215 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virahakALa ochAmAM AhAraka zarIrane bilakula sabhAva hAtA nathI. tene Ache eka samayane ane vadhAremAM vadhAre 6 mAsanA kahyo che. AhAraka zarIranI labdhi cAra vAra prakaTa karIne jIva mAkSamAM jAya che. samasta co pUrvadhArI AhAraka zarIranuM nirmANu karatA nathI, paNa kAI kAI cauda pUrvadhArI ja tenuM nirmANa kare che. tejanA je bhAva che te taijasa zarIra che. uSmAdi rUpa cihna vaDe tenuM astitva siddha thAya che. kahyuM paNa che ke-" sa%0msa vruiddha " ityAdi-- tejasa labdhinA nimittathI A taijasa zarIranuM nirmANa thAya che, tathA AhArAdinA paripAkamAM te zarIra kAraNabhUta khane che. anya zarIronI sAthe rahenArUM te eka sUkSma zarIra vizeSa ja che. jJAnAvaraNIya Adi karmAMnA samUha rUpe kAmaNu zarIra DAya che. kahyuM paNa che ke " durmavizAro maLa " ityAdi kramanA je vikAra che te kANuM che, te kAmaNanuM ATha prakAranA vicitra karmo varjha nirmANa thAya che. te kAmaNu zarIra samasta zarIrAnA kAraNabhUta hAya che. A kathananA bhAvArtha e che ke je zarIra kama pudgaleA vaDe nivRtiMta thaine samasta zarIrAnI utpattimAM kAraNabhUta ane che, te zarIrane kA`Nu zarIra kahe che. audArika Adi zarIranuM A prakAranA kramathI je nirUpaNa karavAmAM AvyuM che tenuM kAraNa A pramANe che-- audArika zarIra karatAM vaikriya zarIra sUkSma che. vaikriya zarIra karatAM AhAraka zarIra sUkSma che ane AhAraka karatAM tejasa zarIra sUkSma che prade. zanI apekSAe vicAra karavAmAM Ave te audArika karatAM vaikriya zarIranA pradeza asakhyAgaNAM DAya che, vaikriya zarIra karatAM AhAraka zarIranA pradeza asa khyAtagaNAM hoya che, AhAraka zarIra karatAM tejasa zarIranA pradeza anata gaNAM hAya che ane tejasa zarIra karatAM kAmaNu zarIranA pradeza ana'tagaNuAM hoya che. A audyArika Adi zarIrA pAMca vaNu vALAM ane pAMca rasavALAM che, A vAtanuM pratipAdana karavAne mATe have sUtrakAra A sUtra kahe che " TaiyasarIre paMcavanne paNNatte " A kathananA bhAvArtha e che ke audArika zarIramAM pAMca varNa ane pAMca rasane sadbhAva hAya che. khAdara rUpane dhAraNa karanArA paryAptaka hAvAthI sthUlAkArane dhAraNa karanArA samasta zarIra pAMca vaNu vALA manuSyAdikAnA zarIranA varNanA bhedathI bhinna bhinna evAM kRSNathI laIne zukala pantanA vadhu vALAM hAya che. akSigeAlaka vageremAM evuM jovAmAM Ave che, tathA temanA zarIre e gandhAvALAM-surabhi ane dubhi gandhAvALAM DAya che, ane kaThina, mRdu, zIta, uSNa, guru, laghu, snigdha ane vRkSa, A ATha sparzIvALAM hAya che, parantu je akhAdara rUpane dhAraNa karanArAM zarIrA che, te niyata va, rasa, gandha ane sparzIvALAM hotAM nathI, kAraNa ke teo aparyAptaka hAya che. tethI teomAM avayava vibhAganA abhAva rahe che. sU0 8 zrI sthAnAMga sUtra : 03 216 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaroragatadharmavizeSakA nirUpaNa A prakAre zarIranuM pratipAdana karIne have sUtrakAra zarIragana dharmavizeSanuM "FhiM TALe hiM" A sUtrathI laIne "banavagrALA" A sUtra paryantanA sUtro dvArA pratipAdana kare che- vahiM DhALahiM bhumiparijhaLe" ityAdi- TIkAI-bharatakSetra ane aravata kSetranA je 24 tIrthakare thayA che, temAMnA pahelA ane chelalA tIrthakarone nIcenA pAMca kAraNone lIdhe upadeza ApavAmAM kaThinatA-muzkelI paDI hatI--(1) durAgyeya, (2) durvibhAjya, (3) durdaza (4) dustitikSa ane (5) duranucara. - (1) je vastutatvane dukhapUrvaka-ghaNI muzkelIthI pratipAdita karI zakAya che, tene durAgyeya kahevAya che. te AsevanazikSA ane grahaNazikSA rUpa hoya che. A kathananuM tAtparya e che ke pahelA ane chellA tIrthaMkaranA ziSyo bAju jaDa ane vakajaDa hovAthI vastutatvanuM kathana karavAmAM pahelA ane chellA tIrthakarane ghaNI ja kaThinatAne anubhava kare paDaye hate. (2) "vibhAjya "-- ziSyanI buddhimAM je vastutatvanuM vibhAgaza sathApana karavAnuM kArya duzakaya heya che, tenuM nAma vibhAjya che. (3) je vastutatva ziSyone ghaNuM muzke lIthI dekhADI zakAya che-eTale ke je vastutatva ziSyone samajAvavAmAM temane kaThinatAno anubhava karyo hato, tene durdaza kahevAmAM Avela che. (4) utpanna thayelA je parISahene zikhya dvArA sahana karAvavAmAM temane kaThinAIne anu. bhava kare paDa hatuM, te parISahane ahIM dustitikSa kahyAM che. (5) temaNe ziSya pAse je acAronuM pAlana ghaNI muzkelIthI karAvyuM hatuM te AcArane ahIM duranucara kahyAM che. jo ke A pAMca sthAne ahIM durAkhyAna Adi rUpe kahevA joItAM hatA, durAgyeya Adi rUpe kahevA joItA na hatAM, paraMtu ahIM Azraya ane zrI sthAnAMga sUtra : 03 21 7. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzrayImAM abhedanA upacArathI temane durAya Adi rUpe kahevAmAM Avela che. eTale ke je sthAnamAM kaccha (duHkha) vRtti hoya che te sthAnane paNa kRcchavRttine bhegathI kuchUvRtti rUpa (duHkharUpa) mAnavAmAM AvyAM che. e ja kAraNe ahIM te sthAne durAgyeya Adi rUpa ahIM kahyAM che. athavA-pahelA ane chellA tIrthaMkaranA tIrthamAM AcArya Adikene mATe ziSyone vastutatva kahevAnuM durAgyeya hatuM ane temanI buddhimAM vastutatvanI vibhAgazaH sthApanA karavAnuM kArya paNa muzkela hatuM. ane pitAne mATe paNa te durdaza, dusti tikSa ane haranucara hatuM. A pramANe artha paNa ahIM grahaNa karI zakAya che. je vaccenA 22 tIrtha kere thaI gayA temanI AkhyAna Adi pAMca sthAnemAM akRSNavRtti (sukharUpa vRtti) hatI. temane AkhyAna AdimAM kaThinatAne anubhava kare paDa na hatuM. teo A pAMca sthAnemAM akaccha vRttivALA (sukharUpa vRttivALA) hatA. (1) su Akheya, (2) su vibhAjya, (3) suda, (4) sutitikSa ane (5) su anucara. akRcchavRttinA yogathI A sthAnane akRcchavRttirUpa kahyAM che. tethI te sthAne su Akheya Adi rUpe ahIM batAvavAmAM AvyAM che. vaccenA 22 tIrthakarenA zikhe juprAgya hatA tethI temane vastutatva kahe. vAmAM-samajAvavAmAM bhagavAnane kaThinatAne anubhava thato nahIM. ahIM paNa upara mujabanA pAMce sthAnenuM kathana thavuM joIe. athavA vaccenA 22 tIrthakaranA tIrthamAM AcAryone AdhyAna Adi pAMca sthAnomAM kaThinatA anabhavavI paDatI nathI. A pakSe AgaLa pramANe ja ahIM vyAkhyA samajI levI. have mahAvIra prabhue zramaNa nithAnA je kartavya batAvyAM che, tene sUtrakAra prakaTa kare che-zramaNa bhagavAna mahAvIre nIcenAM pAMca sthAna zramachene mATe sarvadA phaladAyI varNita karyA che, nAmanI apekSAe kIrtita kahyAM che, varUpanI apekSAe spaSTavANIthI kahyAM che, nitya prazaMsAne cagya kahyAM zrI sthAnAMga sUtra :03 218 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane kartavya rU5 (karavA yogya) batAvyAM che. te pAMca sthAna nIce pramANe che-(1) kSAnti, (2) mukti, (3) Arjava, (4) mArdava ane (5) lAghava. kSamAne kSAti kahe che, te krodhanA tyAgathI udbhave che, lebhanA tyAganuM nAma mukti che, jutAnuM nAma Arjava che, mAyAnA tyAgathI jutA Ave che. mRdutAnuM nAma mAva che, te mAnanA tyAgathI utpanna thAya che. laghutAnuM nAma lAghava che, athavA a95 upakaraNa ane vyakti rasa ane gauravanA tyAgathI A guNa utpanna thAya che. have pachInA vaiyAvRtya sudhInA pratyeka sUtramAM paNa "vaMja hiM hiM samai majAvavA mahAvIrena" ItyAdi sUtrapATha AgaLa je pramANe kahyAM che te pramANe kahevuM joIe. eTale ke je prakAre pUrvokta sthAnamAM evuM kahe vAmAM AvyuM che ke zramaNane mATe A sthAne zramaNa bhagavAna mahAvIra dvArA vaNita, kIrtita, ukta, prazasita ane kartavya (karavA gya) manAyA che, e ja pramANe satya, saMyama, tapa, tyAga ane brahmacaryAvAsa rUpa A pAMca sthAne paNa vaNita, kIrtita Adi rUpa mAnavAmAM Avela che yathArtha bhASaNa athavA vacananuM nAma satya che. A satya cAra prakAranuM kahyuM che-"marivaMzavanoda" ItyAdi. aMgIkRtanuM pAlana karavuM tenuM nAma avisaMvAdana ega che. ane mana, vacana ane kAyAnI akuTilatA rUpa bIjA traNa bhede maLIne satyanA kula cAra bheda paDe che. pRthvIkAya AdinuM rakSaNa karavA rUpa saMyama hoya che. eTale ke chakAyanA jIvonI rakSA karavI tenuM nAma saMyama che. te saMyamanA 17 sattara prakAra kahyA che. jemake "putravirAmarf" ItyAdi. AsothI virakta thavA rUpa je AtmapariNati che, tene saMyama kahe che. A prakAranA saMyamanA paNa 17 sattara prakAra kahyA che. jemake "vAvirama" ItyAdi-saMyamanA 17 prakAre nIce pramANe che-pRthvIkAya Adi pAMca sthAvara jIvonA viSayamAM yatanA rAkhavI, cAra prakAranA trasa jIvonI yatanA karavI, A prakAre nava bheda samajavA. bAkInA ATha bheda nIce pramANe che-prekSA saMyama, uprekSA saMyama, pramArjana saMyama, parijhApana saMyama, mana saMyama, vacana saMyama, kAya saMyama ajIvanA viSayamAM saMyama. "puSiItyAdi gAthA dvArA saMyamanA sattara bheda ahIM prakaTa karavAmAM AvyA che. tathA pAMca AnsathI virakta thavuM, pAMca Indriyono nigraha kare-temane vaza rAkhavI, cAra kaSAne jItavA ane mana, vacana ane kAyAnI azubha kiyAethI virakta thavuM, e prakArane AstrathI virakta thavA rUpa je saMyama che tenA paNa 17 sattara bheda prakaTa karavAmAM AvyA che. jenA dvArA zarIramAM rahelA rasa, rudhira Adine athavA azubha kamane tapAvavAmAM Ave che, tene tapa kahe che. kahyuM paNa che ke " dhi zrI sthAnAMga sUtra : 03 219 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMmero" ItyAdi-tene artha spaSTa che. A tapanA mukhya be bheda chebAhya tapa ane Alyantara tapa bAhA tapanA nIce pramANe cha bheda kahyA che "aLasaLabhULa ricA" ItyAdi- (1) anazana, (2) UNedarI, (3) vRttikSepa, (4) rasatyAga (5) kAyakaleza ane (6) saMlInatA. Abhyantara tapanA nIce pramANe cha bheda kahyA che - (1) prAyazcitta, (2) vinaya, (3) vaiyAvRtya, (4) svAdhyAya, (5) dhyAna ane (6) utsarga. sAMgika sAdhuone mATe AhAra pANI lAvI devAM ane sAMgika na hoya evA sAdhuone zrAddha (zrAvaka) AdikanAM ghara batAvavA tenuM nAma tyAga che. kahyuM paNa che ke "torAyazcittavALo" ItyAdi. A kalekane bhAvArtha e che ke jeNe pratyAkhyAna karI lIdhAM che e sAdhu AcArya, plAna ane vRddha sAdhuone mATe bhikSA vahorI lAvIne temane ApI de. tathA pitAnA sAMgika sAdhuone, anya sAMgika sAdhuo mATe AhAra pANI prApta karavA yogya zrAvakanA ghare batAve ane je pote azakata hoya. te sAnikane pitAnI samAdhi anukSAra zrAvakanAM ghare batAve. tene tathA brahmacaryamAM-maithuna viramaNa rU5 vratamAM je vAsa (avasthAna) che tene brahmacaryavAsa kahe che. eTale ke brahmacaryanA pAlanapUrvaka rahevuM tenuM nAma brahmacarya vAsa che. A prakAranA kSAtithI laIne brahmacarya paryantanA dasa prakAranA zramaNa dharma kahyA che. have sUtrakAra sAdhunA dharmarUpa je vRttikSepa nAmanuM bAhAtapa che, tenA bhedanuM kathana kare che-"aNatara" ItyAdi--zramaNa bhagavAna mahAvIra dvArA nIcenA pAMca sthAna vaNita, kIrtita Adi rUpa gaNAvyA che-(1) utikSapta caraka, (2) nikSipta caraka, (3) anta caraka, (4) prAnta caraka ane (5) rUkSa caraka gRhastha pAka bhejanamAMthI (jemAM kaI bhejana banAvyuM hoya te patramAMthI) bIjA bhojanamAM je bhajana mUkI rAkhyuM hoya evAM bhejananI gaveSaNAne mATe vicaraNa karatA sAdhune ukSipta caraka kahe che. A prakAranuM bhajana grahaNa karavAne teNe abhigraha karyo hoya che. pAka bhAjanamAMthI laIne anya pAtramAM sthApita karI nAkhavAmAM AvelA bhejanane nizcita kahe che. evA bhejanane grahaNa karavAnA abhigrahapUrvaka je sAdhu vicaraNa kare che, AhAranI gaveSaNa kare che, tene nikSipta caraka kahe che. je sAdhu abhigraha vizeSane lIdhe kedarA Adi nisAra dhAnyarUpa a hA. ranI gaveSaNa karavAne mATe vicaraNa kare che, te sAdhune antacaraka kahe che. je bhikSu abhigrahapUrvaka parkaSita ThaMDA (vAsI) chAzamizrita, vAla, caNA Adi annarUpa bhajananI gaveSaNa karavAne mATe vicaraNa kare che, tene prAnta zrI sthAnAMga sUtra : 03 2 20 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caraka kahe che. je sAdhu abhigrahapUrvaka niraneha-dhI, tela Adi nigdhatAthI rahita-AhAranI gaSaNane mATe vicaraNa kare che tene rUkSacaraka kahe che. te mAtra rUkSa (lakhA) AhArane ja grahaNa kare che. tathA ajJAta caraka Adi je pAMca sthAna che tenuM sUtrakAra have spaSTIkaraNa kare che-je sAdhu pitAnA saujanya Adi bhAvene dekhADayA vinA ja abhigraha dhAraNa karIne zikSAne mATe bhramaNa kare che tene ajJAtacaraka kahe che, athavA ajJAta gharamAMthI je bhikSA prApta karavAne abhigraha dhAraNa karIne bhikSAne mATe bhramaNa kare che tene ajJAtacaraka kahe che. anna vinA je sAdhu plAnamukha thaI jAya che, jenuM mukha jANe ke karamAI jAya che, evA bhikSune annaglAyaka kahe che. e te annaglAyaka bhikSa abhigraha vizeSane adhIna rahIne te prakAranI sthiti thavA chatAM paNa bhramaNa karyA kare che, evA bhikSune annaglAyakacara kahe che. te annaglAyaka cAra rAtriparyASita (vAsI) annane bhegI hoya che. eTale ke khATI chAza Adi vaDe mizrita vAla, caNuM AdivAsI annanI gaveSaNa kare che. je sAdhu abhigraha vizeSa dhAraNa karIne maunapUrvaka bhikSAne mATe bhramaNa kare che, tene maunacara kahe che. jeNe saMskRSTa annAdi bharelA hastabhAjana Adi vaDa devAmAM Avela AhAra Adine grahaNa karavAno kapa (niyama) karelo che, evA prakAranA abhigrahadhArI sAdhune saMsaSTa kalpika kahe che. arpaNa karavA egya dravyathI ja saMsaSa evA heta bhAjanAdi vaDe ApavAmAM AvatA AhAradine ja grahaNa karavAne jeNe abhigraha dhAraNa kare che evA sAdhune "tajajAta saMsRSTa kalpika kahe che. tathA aupanidhika Adi pAMca sthAna A pramANe che - (1) aupanidhi, (2) zuddhaSanika, (3) saMkhyAdattika, (4) dachalA bhaka ane (5) puchalAmika. dAtAe bhajana karatI vakhate je annAdine pitAnI pAse rAkhela hoya te annAdine ja grahaNa karavAnA niyamavALe je sAdhu hoya che tene athavA teNe je prakArane abhigraha karyo hoya te prakAre AhAra zrI sthAnAMga sUtra :03 2 21 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adine grahaNa karavAnA niyamavALo hoya che, tene aupanidhika athavA aupa. nihita bhikSu kahe che. je sAdhune e abhigraha hoya che ke huM nirce jana AhArane ja grahaNa karIza, ane te prakAranI AhAranI te gaveSaNa karate hoya, te tene zuddhaSaNika kahe che. je sAdhue evo abhigraha karyo hoya ke huM avicchinna rUpe pAtramAM naMkhAyelI AhAranI eka, be, traNa ema amuka datti ja grahaNa karIza, evA abhigrahadhArI sAdhune saMkhyAttika kahe che. dattinuM svarUpa nIce pramANe kahyuM che- vRttI 3 jJatti vAre" ItyAdi. kaI paNa jAtanA vyavadhAna vinA (AMtarA vinA ) dAtA annapANI Adine sAdhunA pAtramAM nAkhe te eka dattI gaNAya. AMtara paDe tyAre bIjI dattI gaNAya. je bhikSune e niyama hoya ke huM mArI najare dekhAya evI jagyAethI lAvavAmAM AvelA AhArane ja jhaDaNa karIza athavA je dAtA prathama najare paDaze tene tyAMthI ja AhAra gRhaNa karIza evA abhigrahadhArI bhikSune dachalAbhika kahe che. jyAre koI bhikSa e niyama kare che ke kaI dAtA jyAre mane evuM pUchaze ke he bhikSe | huM Apane mATe zuM arpaNa karuM?" tyAre ja huM tene tyAMthI AhAra grahaNa karIza, A prakAranA abhigrahapUrvaka tenI gaveSaNa karatA sAdhune pRSThalAbhika kahe che. have AcAmANDika Adi viSayaka je pAMca sthAna kahyAM che, temanuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che - vikRti rahita eTale ke lukhAM anna AdinuM athavA zekelA caNAne acitta pANImAM palALI rAkhIne be praharamAM eka vAra bhojana karavuM tenuM nAma AcAmAnsa che. evuM AcAmAla je kare che tene AcAmAglika kahe che. je AhAramAM ghI Adi rUpa vikRtine abhAva che te AhArane nivikRtika kahe che. A prakAranA abhigrahapUrvaka je bhikSa AhAranI gaveSaNa karavAne mATe vicaraNa kare che, tene nivikRtika bhikSu kahe che. pUrvAhaNakALa zrI sthAnAMga sUtra :03 222 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAM ja bhikSA prApti mATe huM nIkaLIza, A prakAranA niyamapUrvaka je bhikSu pUrvAhaNakALe ja bhikSA prApti mATe upAzrayamAMthI nIkaLe che, tene parvAhika sAdhu kahe che. je sAdhuno e niyama che ke huM parimita piMDa ja (amuka pramANamAM ja ) AhAra grahaNa karIza, A prakAranA niyamapUrvaka gocarIne mATe vicaraNa karatA sAdhune parimitapiMDa pAtika kahe che. je sAdhune e niyama che ke huM lADu Adi AhAranA kakaDA karyA bAda ja tene grahaNa karIza, te te prakAranA niyamapUrvaka te prakAranA AhAranI gaveSaNa karatA sAdhune bhinnapiMDapAtika kahe che. arasa AhArAdi viSayaka je pAMca sthAna kahyAM che te nIce mujaba chehiMga AdithI rahita AhArane ja huM grahaNa karIza, A prakAranA niyamapUrvaka je sAdhu A prakAranA AhAranI gaveSaNa karavA nimitte dAtAone ghera jAya che, te sAdhune arasAhArI bhikSu kahe che. je sAdhu virasa (rasa rahita) -kaLathI Adi junA dhAnyamAMthI nirmita ( banAvela ) AhArane ja grahaNa karavAnA niyamapUrvaka te prakAranA AhAranI gaveSaNa karate vicare che, tene virasAhArI sAdhu kahe che je sAdhu kedarA Adi nissAra dhAnyamAMthI taiyAra karelA AhArane ja grahaNa kare che, tene anohArI kahe che. je sAdhu vAsI chAzamizrita vAla, caNA Adine ja AhAra kare che tene prAntAhArI kahe che. je sAdhu ghI Adi snigdha padArthothI rahita vastuone ja AhAra grahaNa kare che tene rakSAhArI kahe che. arasajIvI Adi pAMca sthAna nIce pramANe che-jeNe e niyama karyo che ke huM jIvanaparyanta rasavihIna AhAra ja laIza, evA sAdhune arasajIvI kahe che. e ja pramANe virasa jIvI Adi cAra sthAne viSe paNa samajI levuM joIe. sthAnAtiga Adi pAMca sthAna nIce pramANe che--je sAdhu kAryotsarga kare che, te sthAnAtiga sAdhu che. sthAnAtiganI saMskRta chAyA "sthAnAtida" zrI sthAnAMga sUtra :03 2 2 3 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levAmAM Ave te, "thAnaM ati tavAti rUti thAjAtiH' e vigraha thAya che. teno artha paNa sthAnAtiga jevo ja thAya che "ubhuTakAsanika" je Asane besavAthI jANe jamIna para beThaka ja na jamAvI hoya evuM lAge che, evA Asane je sAdhu beThe hoya che tene ukuTuMkAsanika kahe che A AsanamAM ubhaDaka besavuM paDe che. pratimAthAyI "--eka rAtrika Adi kAryotsarga vizeSarUpa pratimA dhAraNa karIne rahevAne jene niyama che evA kAryotsarga vizeSamAM sthita sAdhune pratimAsthAyI kahe che. "vIrAsanika"--vIranA Asana jevuM jenuM Asana hoya che, tene virAsanika kahe che. siMhAsana para beThelI vyaktinA nIcethI siMhAsanane khaseDI levAthI zarIrane je AkAra-siMhAsana para ja beThA hoya e AkAra je AsanamAM thaI jAya che, te Asanane vIrAsana kahe che. te Asana ghaNuM ja kaThaNa che, vIra puruSa ja te Asana karI zake che. evuM Asana jenuM hoya che tene vIrAsanika kahe che. A Asane beThela mANasane AkAra khurasI je thaI jAya che. khurasInA pAchalA be pAyA khaseDI levAthI ane AgalA be pAyA rahevA devAthI tene je AkAra thaI jAya che, te ja AkAra A Asane beThelI vyaktine thaI jAya che. tethI ja A Asane besavuM ghaNuM ja muzkela gaNAya che. naidhika-niSadyA Asana vizeSarUpa hoya che, te pAMca prakAranI che- (1) je AsanamAM bane caraNane ane hastane sparza samAnarUpe thAya che. tenuM nAma "samapAdapUtA niSadyA" che. (2) je AsanamAM gAyane detI vakhate bese tema besavAmAM Ave che, te Asanane "ganiSavikA" kahe che. (3) je AsanamAM ane caraNAne jamIna para rAkhIne besavuM paDe che ane tyArabAda eka pagane UMce karavAmAM Ave che-ghuMTaNane UMce karavAmAM Ave che, te Asanane hastisuMDikAniSadyA kahe che. (4) paryakAsana ane ardha paryakAsana, A be Asana te jANatAM che. A prakAranI niSadyA (Asana) jemanI hoya che, temane navadhika kahe che. daMDAyetika Adi pAMca Asana nIce pramANe che - (1) daMDAyatika, (2) lagaMDazAyI, (3) AtApaka, (4) apAvRtaka ane (5) akacyaka zrI sthAnAMga sUtra : 03 224 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je prakAranA AsanamAM paga pahoLA karavAthI daMDanA jevI dIrghatA thAya che, te AsanavALAne daMDAyetika kahe che. vakra kANane lagaMDa Asana kahe che. A vakra kASThanA jevuM je Asana heAya che tene lagaMDa Asana kahe che. A lagaMDAsane zayana karanArane lagaMDazAyI kahe che. A AsanamAM mastaka ane eDI Adi bhAge te jamInane sparza kare che, paraMtu pRSThabhAga jamInane aDakato nathI, te te jamInathI addhara ja rahe che. A prakAranA Asane zayana karanArane lagaDazAyI kahe che. eTale ke jema vakra kASTanA bane cheDA to jamInane TekavIne rahelA hoya che, paNa vacce bhAga jamInathI addhara rahele hoya che, A prakAre zayana karanAra vyaktine lagaMDazAyI kahe che. je sAdhu zIta, uSNatA Adi sahana karavA rUpa AtApanA kare che tene AtApaka kahe che. je sAdhune prAvaraNa hetuM nathI tene aprAvRtaka kahe che. khaMjavALa AvavA chatAM paNa je zarIrane khaMjavALatuM nathI, te sAdhune akaQyaka kahe che. sthAnAtigathI laIne akaeNDUyaka paryantanA samasta sAdhuo abhigreDadhArI hoya che, ema samajavuM. jo ke sthAnAtiga Adi sAdhujanene AtApakamAM samAveza karI zakAya che, chatAM paNa pradhAna apradhAnanA bhedanI vivakSAnI apekSAe ahIM temanuM alaga bheda rUpe kathana karyuM che. tethI AmAM punarukti deSanI saMbhAvanA rahetI nathI. sU 9 che nigranthoko mahAnirjarAdikI prAptike kAraNakA nirUpaNa have sUtrakAra e sthAne (kAraNe )ne prakaTa kare che ke je sthAne dvArA zamaNa nirca mahAnirjarAvALA ane mahAparyavasanavALA (te bhavamAM ja mokSagAmI thanArA ) thAya che. TIkA-"vahiM kahiM tamane vize mAnijhare mahagsjhavatA" ItyAdi nIcenA pAMca kAraNone lIdhe zramaNa nigraMtha mahAnirjarAvALA ane mahAparyavasanavALo thAya che. samasta karmone sarvathA kSaya thave tenuM nAma ja mokSa che, temano aMzataH kSaya tha tenuM nAma nijevA che. A rIte nirjarA mekSanuM pUrvagAmI aMga che. meTA pramANamAM karmone kSaya karanArane mahAnirjarAvALo kahe che. A prakArane mahAni ja. rAvALo jIva ja mahAparyava sanavALo-e ja bhavamAM mokSa prApta karanAre apunarjanma hoI zake che. have te pAMca kAraNe prakaTa karavAmAM Ave che- (1) aglAna bhAve (khinnatA athavA khedanA parityAgapUrvaka) AcAryanuM vaiyAvRtya karavAthI te mahAnirjarAvALe ane mahAparyavasAnavALe banI zake che. zrI sthAnAMga sUtra 03 225 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryanI vaiyAvRtya karanAra eTale ke dharmopagreDa karanArI vastuo dvArA AhAra paNa Adi dvArA upagraha karanAra zramaNa nigraMtha mahAnijaravALe ane mahAparyavasAnavALe bane che e ja pramANe sUtra pradAna karanAra upAdhyAyanI aglAna bhAve sevA karanAra, saMyama mArgethI calAyamAna thayelA sAdhuone upadeza dvArA pharI saMyama mArge sthira karanAra sthavirenuM aglAnabhAve vaiyAvRtya karanAra, athavA 60 varSanI umara jeNe vyatIta karI nAkhI che evA sthavirenuM vaiyAvRtya karanAra athavA sthAnAMga, samavAyAMga Adi zratadhArI sthavironuM vaiyAvRtya karanAra zramaNa nigraMtha mahAnirjarAvALo ane mahAparyavasAnavALe bane che. mA khamaNa Adi tapasyA karanAranuM athavA AjIvana ekAntara tapa karanAranuM tathA glAna-bImAra sAdhunuM vaiyAvRtya kara nAra zramaNa nigraMtha paNa mahAnirjarAvALe ane mahAparyAvasAnavALo hoya che. A kathanane sArAMza e che ke-(1) AcAryanuM, (2) upAdhyAyanuM, (3) sthaviranuM, (4) tapasvInuM, ane (5) vyAdhigrasta sAdhunuM aglAnabhAve vayAvRtya karanAra zramaNa nigraMtha mahAnirjarAvALe ane mahAparyavasAnavALA (apunarjanmA) bane che. nIcenAM pAMca sthAnarUpa kAraNene lIdhe paNa zramaNa nigraMtha mahAnizAvALe ane mahAparyavasAnavALo thAya che-(1) aglAna bhAve zaikSanuM (nava dIkSitanuM) vaiyAvRtya karavAthI, (2) aglAna bhAve kulanuM (eka ja gurunA ziSya samUhanuM ) vaiyAvRtya karavAthI, (3) azkAna bhAve gaNanuM (kulasamudAyanuM) viyAvRtya karavAthI, (4) azkAna bhAve saMghanuM ( gaNasamudAyanuM) vaiyAvRtya karavAthI, (5) azkAna bhAve mukhanibaddha sareraka mukhavastrikAdi liMgathI ane samAna zraddhA tathA prarUpaNA Adi rUpa pravacanathI samAna dharmovALA munijananuM vaiyA nRtya karanAra zramaNa nigraMtha mahAnirjarAvALo ane mahAparyAvasAnavALe (apunarjanmA) bane che. A be avAnara sUtro dvArA Abhyantara tapanA be bheda rUpa je vaiyAvRtya tapa che, tenA 10 bhedanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. kahyuM paNa che ke zrI sthAnAMga sUtra :03 2 26 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjJAke avirAdhana ke kAraNakA nirUpaNa "mAcaritra vavajJAca " ItyAdi-vaiyAvRtya tapanA 10 bheda nIce pramANe che-(1) AcAryanuM, (2) upAdhyAyanuM, (3) sthaviranuM, (4) tapasvInuM, (5) glAnanuM (vyAdhigrastanuM ), (6) zaikSanuM (navadIkSitanuM), (7) sAdharmikanuM, (8) kulanuM, (9) gaNunuM ane (10) saMdhanuM, A dasa prakAranuM vaiyAvRtya kahyuM che. ahIM sthAna ane sthAyI vacce abheda mAnI laIne sthAnIne ja sthAnarUpe kahevAmAM Avela che. je sUTa 10 - je kAraNone lIdhe maNu nigraMtha sAMgika sAdharmika sAdhuone visAMgika (saMgathI alaga kare te) jAhera karavAmAM Ave che, te kAraNenuM have sUtrakAra nirUpaNa kare che- Gra TALa ivaLe niyAthe tAmirca saMmorUcai " ItyAdi- TIkAI-nIcenA pAMca kAraNone lIdhe koI paNa sAdharmika sagika sAdhune visAMgika jAhera karavAmAM Ave, te evuM karanAra jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI eTale ke eka ja maMDaLamAMgaNamAM rahelA samAna samAcArI yukta je sAdhuo che temane sAdharmika sAMgika kahe che. nIcenA pAMca kAra ne lIdhe koI paNa sAMgika sAdhune visAMgika jAhera karI zakAya che, eTale ke maMDaLa athavA gaNamAMthI kADhI mUkI zakAya che. A prakAre tene visAbhegika jAhera karanAra jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. te pAMca kAraNe nIce pramANe che-(1) je te sAdhue "sariyA pratipitA mati" je kAraNe azubha karmane bandha thatuM hoya evA kAraNanuM eTale ke dukRtyanuM pratisevana karyuM hoya, te tene visAMgika jAhera karI zakAya che. (2) che ripera no bovati" sakriya sthAnanuM-duSkRtyanuM sevana karIne paNa je te tenI AcanA na kare, te tene visAbhegika jAhera karI zakAya che. kRta pApakarmane guru samakSa jAhera karavuM tenuM nAma AlocanA che. (3) koca te prathao ? gurunI pAse AlocanA te karI hAya paNa guru dvArA je prAyazcitta ApavAmAM AvyuM hoya te prAyazcitta levAne prAraMbha na karanAra sAdha. mika sAMbhogika sAdhune paNa visAMbhogika jAhera karI zakAya che. (4) "gharaghANa jo ni0i " guru dvArA je je prAyazcita karavAnuM sUcana karAyuM hoya, te prAyazcittane prAraMbha te karavAmAM Ave, paNa je tenuM pUrNa rUpe pAlana karavAmAM na Ave, te prAyazcittanuM pUrNa rUpe pAlana nahIM karanAra sAdhune visAMbhogika jAhera karI zakAya che. zrI sthAnAMga sUtra : 03 227 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have pAMcamuM kAraNa prakaTa karavAmAM Ave che-"rAri gujAri vi. nAM sthitisthAni" gacchaprasiddha sthavira kalpika sAdhuonI sthiti prakAnuM je te vAraMvAra ullaMghana kare che-eTale ke sAdhuone mATe je akala gaNAya evA AcAranuM vAraMvAra sevana kare che, te tene visAMgika jAhera karI zakAya che. A kathanane bhAvArtha e che ke je kAraNe tene prAyazcitta levuM paDe evA prAyazcittanA kAraNabhUta sthAnanuM (duSkRtyanuM) je kaI sAdhu pratisevana karanAre hoya che, sakriya sthAnanuM pratisevana karavA chatAM paNa je guru pAse tenI AlecanA karatuM nathI, AlecanA karavA chatAM paNa je guru dvArA pradatta prAyazcittanuM sevana karavAne prAraMbha karIne je tenuM pUrNarUpe pAlana karatuM nathI, ane gacchaprasiddha sthavirakapika sAdhuonI sthitimAM-samAcArImAM AsevanIya vizuddha piMDazayyA Asana vagerenuM athavA mAsakampAdi rUpa sthitinuM ane vizuddha piMDa, zayyA, Asana Adi konuM je vAraMvAra ulaMghana karIne sAdhuone mATe akalapya gaNAya evA AcAranuM sevana kare che, tene visAMgika jAhera karI zakAya che, eTale ke tene gaNamAMthI kADhI mUkavAmAM Ave che. te sAdhu jyAre samAcArIne mATe ayogya gaNI zakAya evA AcAronuM sevana kare che. tyAre tenA manamAM e vicAra thAya che ke "je hRra DaruM rihevAjiM" ItyAdi-huM sAdhuone mATe agya gaNAya evA AcAranuM sevana karuM chuM, paNa mArA guru mane zuM karI zakavAnA che ? nIcenA pAMca kAraNene lIdhe kaI sAdharmika sAdhune pArAMcita karI devAmAM Ave-tene sAdhu veSa cheDAvI devAmAM Ave, te ema karanAra jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. sAdhune pArAMcita karavA yogya kAraNe nIce pramANe kahyAM che-(1) vAvati svI mevADa nuthArA mavatti eka ja gurunA samudAya rUpa pitAnA kuLamAM rahevA chatAM paNa je sAdhu te kuLane chinnabhinna karAvavAnI pravRtti karate hoya-parasparamAM kalahanA bIja zrI sthAnAMga sUtra :03 2 28 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pate heya, tene pArAMcita karI zakAya che. (2) "ne vati garA merAya gacchAtA mavati" (kulanA samUhane gaNa kahe che.) je sAdhu gaNumAM rahIne, gaNune ja chinnabhinna karavAmAM prayatnazIla rahe che, tene paNa pArAMcita karI zakAya che. (3) "hiMsAzI" je sAdhu pitAnA AcArya Adine vadha karavAnA avasaranI pratIkSAmAM rahe che, tene paNa parAMcita (sAdhunA liMgathI rahita) karI zakAya che. (4) "chidra zI " je sAdhu AcArya Adine apamAnita karavAne mATe temanA chidro ja-pramattatA Adi de ja zodhyA kare che, tene paNa pArAMcita karI zakAya che. (5) "kamI 2 karanAvaranAni koI mAri ' je sAdhu vAraMvAra aMguSTakuDaya pranAdi rUpa athavA sAvadya anuSThAna pRcchArUpa asaMyama sthAnane anuSThAtA hoya che, tene paNa pAze. cita karI zakAya che. A pAMca kAraNone lIdhe sAdharmika sAdhune pArAMcita karanAre zramaNa nithi jinAjJAne virAdhaka banatuM nathI. A sU. 11 che pAMca prakArake vigrahasthAnakA nirUpaNa AcArya ane upAdhyAyanA gaNamAM budugrahanA (kalezanA) jema pAMca sthAna hoya che, e ja pramANe azrugrahanA (akelezanA) paNa pAMca sthAna hoya che, e ja vAtane have sUtrakAra prakaTa kare che. TakArtha-"mAcarivArajJAcaraNa zaifNa" ItyAdi- AcArya upAdhyAya ahIM samAhAra dvandrasamAsa rUpe vaparAyela che. AcArya ane upAdhyAyanA gaNumAM pAMca vyuhUMgrahasthAna eTale ke kalaha utpanna karanArA kAraNe kahyAM che. temAMnuM paheluM kAraNa nIce pramANe che - " AcaryopAdhyAyaM khalu gaNe AjJA vA dhAraNAM vA no samyak prayokta bhavati " zrI sthAnAMga sUtra :03 2 29 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthaka pRthak je AcArya ane upAdhyAya athavA samudrita je AcArya upAdhyAya gaNumAM gaNunA viSayamAM AjJAnuM athavA dhAraNAnu pAlana karAvanArA hAtA nathI, te AcAya ane upAdhyAyanA gaNumAM kalaha thavAnI sa'bhAvanA rahe che. A rIte AcAya ane upAdhyAyanI temanI AjJA athavA dhAraNAnuM pAlana karAvavAnI azakti temanA gaNumAM kalahu utpanna karavAmAM kAraNabhUta mane che. " he muni ! tamAre A pramANe karavu joie, tenu' nAma AjJA che. athavA dezAntaratha keAI gItA sAdhu samakSa nivedana kara vAne mATe agItAMnI samakSa gItA gUDhA pado dvArA je aticAranu nivedana kare che, '" tenu nAma AjJA che. 99 " A tamAre na karavu' joIe, '' tenu nAma dhAraNA che. athavA vAra'vAra AleAcanA devAthI je prAyazcitta vizeSanu avadhAraNa dhAya che tenu nAma dhAraNA che. A prakAranI AjJA ane dhAraNAnu` peAtAnA gaNunA sAdhue pAse pAlana na karAvI zakanAra AcArya ane upAdhyAyanA gaNumAM kalaha utpanna thAya che. khIjuM kAraNa nIce pramANe che gavAya vAkyAcaMlajI ne cayAttitathA kRttiSTham no samyak prayojI mavatti " je AcAya athavA upAdhyAya potAnA guNamAM dIkSAparyAyanI apekSAe jyeSThatA anusAra vaNA Adi kRtika nu sArI rIte pAlana karAvanArA hAtA nathI, temanA gaNamAM kalaha utpanna thavAne! sabhava rahe che. trIjuM kAraNu--" ApAdhyAya maLe yAni jItavaryavatAnidhAtti tAni Ahe vAle no samya gAyitA matta " je AcArya ane upA dhyAya je zruta paya vAtane-je sUtrA prakArAne-je sUtra bheDhAne jANe che, paNa peAtAnA ziSyAne cegya samaye tenA sArI rIte abhyAsa karAvatA nathI, te AcArya ane upAdhyAyanA gaNamAM paNa kalaha utpanna thavAnA saMbhava rahe che. have sUtrakAra e vAta prakaTa kare cheke AcAya athavA upAdhyAye kayA ziSyane kayAre kayA sUtranI anupravAcanA devI joie, eTale ke kayA zAsanA abhyAsa karAvave joie zrI sthAnAMga sUtra : 03 230 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je ziSyanI dIkSA paryAya traNa varSanI hoya, evA ziSyane AcAra kalpa nAmanA adhyayanane abhyAsa karAvavuM joIe. cAra varSanI dIkSA paryAyavALA ziSyane sUtrakRtAMganI anupravAcanA devI joIe. pAMca varSanI dIkSA paryAyavALA sAdhune dazAkalpa vyavahAranI anuprAcanA devI joIe. ATha varSanI dIkSA paryAyavALA sAdhune sthAnAMga sUtranI ane samavAyAMga sUtranI anumAvanA devI joIe. dasa varSanI dIkSA paryAyavALA sAdhune kSulla vimAna Adi adhya. yanonI anuprAcanA devI joIe. bAra varSanI dIkSA paryAyavALA sAdhune aruNapapAta Adi pAMca adhyayananI atupAvacanA devI joIe. ane tera varSanI dIkSA paryAyavALA sAdhune utthAna zruta samutthAna satra, deviMdopApAta nAgaricAra A cAre adhyayanenI anupravAcanA devI joIe. je sAdhune pravajyA aMgIkAra karyAne 14 varSane samaya vyatIta thaI gayo hoya, te sAdhune svapna bhAvanAnI anukavAcanA devI joIe. 15 varSanI dIkSA paryAyavALA sAdhune bhagavatI sUtranI ane agiyAra varSanI dIkSA paryAyavALA sAdhune caraNa bhAvanAnI anupravAcanA devI joIe. 16 varSanI dIkSA paryAyavALA sAdhune temaNe nisarganI anukavAcanA devI joIe. 17 varSanI dIkSA paryAyavALA sAdhune temaNe AzI. viSa bhAvanAnI anupAvacana devI joIe. 18 varSanI dIkSA paryAyavALA sAdhune temaNe daSTiviSa bhAvanAnI anupravAcanA devI joIe. 19 varSanI dIkSA paryAyavALA sAdhune dvAdazAMga daSTivAdanI anukavAcanA devI joIe. je sAdhune dIkSA aMgIkAra karyAne 20 varSane samaya thaI gayo hoya temane samasta sUnI anumAvInA devI joIe. A viSayanuM vyavahAra sUtranA 10 mAM uddezAmAM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. have gaNamAM kaleza thavAnuM cothuM kAraNa prakaTa karavAmAM Ave che- "mArAcaM jaLa vAnaravaiyAghra sabhya yuthAtA mavati" zrI sthAnAMga sUtra :03 2 31 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je AcArya athavA upAdhyAya gaNane glAna (vyAdhigrasta) ane zaikSa (bAladIkSita) nA vaiyAvRtya mATe jAte ja sArI rIte prayatnazIla hatA nathI, te AcArya athavA upAdhyAyane gaNumAM kalaha utpanna thavAnI saMbhAvanA rahe che. kalahanuM pAMcamuM kAraNa-"gAvAvAdhyAya che anagchavAI jAra mAti no zApUrajIyAri" AcArya athavA upAdhyAya je gaNane pUchyA vinA kSetrAntaramAM gamanazIla rahe che. gaNanA anya sAdhuone pUchIne gamanazIla thatA nathI, te evI paristhitimAM paNa temanA gaNamAM kalaha utpanna thavAne saMbhava rahe che. A pAMca kAraNothI viparIta kAraNone lIdhe gaNamAM akalezanuM vAtA. varaNa rahe che. eTale ke gaNamAM zAnti TakI rahe che. "gArica yuvAna rasaf iri jaMra gagrTrAnar somttA" ItyAdi sUtrenI vyAkhyA sagama che. uparyukta pAMca kAraNethI ulaTAM pAMca kAraNone lIdhe gaNamAM zAnti jaLavAI rahe che, ema samajavuM. | sU. 12 che | viSadyAdi sthAnaka nirUpaNa have sUtrakAra niSaghA Adi sthAnenuM nirUpaNa kare che. sUtrArtha-"ra nirikanA ghaUttA ItyAdi- sUtrArtha_Asana vizeSa rUpa je niSadyA che, tenA nIce pramANe pAMca prakAra kahyAM che-(1) ukuTuka, (2) dehikA, (3) samapAdapUtA, (4) paryakA ane (5) ardha paryakA. nIce pramANe pAMca ArjavasthAna kahyAM che - (1) sAdhvAjeva, (2) sAdhu mArdava, (3) sAdhu lAghava, (4) sAdhu kSAnti ane (5) sAdhu mukti. TIkArtha-je AsanamAM jamIna para putane (kulAne) rAkhavAmAM AvatA nathI te Asanane "utkaTukAsana" kahe che. A AsanamAM ubhaDaka besavuM paDe che. zrI sthAnAMga sUtra : 03 2 32 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je Asane besIne gAyane dehavAnI kriyA thAya che, te prakAranA AsananuM nAma "gohika Asana che. je AsanamAM bane paga ane bane puta jamInane samAna rUpe sparza kare che, evA AsananuM nAma "samapAdaputA Asana " che. pavAsanane paryakAsana paNa kahe che. jaMghA para eka paga goTha. vIne je beThaka jamAvavAmAM Ave che, te Asanane "ardha paryakAsana" kahe che. rAgadveSa rUpa vakatAthI rahita sAmAyikavALAne je bhAva che, tenuM nAma Arjava che. te Arjava saMvara rUpa hoya che. A Arjava rUpa saMvaranA pAMca sthAna che. je Arjava samyagadarzanapUrvaka udbhave che, te zebhana Avane sAdhvArjava kahe che. te Arjava mAyA kaSAyanA nigraha rUpa hoya che-eTale ke mAyA kaSAyanA abhAvamAM ja saMbhavI zake che. athavA sAdhunuM je Aje che tenuM nAma sAkvArjava che. e prakAranuM kathana sAdhumArdava Adi viSe paNa samaja. mAnakaSAyanA nigrahathI mArdava Ave che, upakaraNa ane gauravannayanA lAghava udbhave che, krodhakaSAyanA nigrahathI kSAnti udbhave che ane lebhanA nigrahathI mukti uddabhave che. e sU. 13 che devone pAMca prakArakA nirUpaNa Arjava yukta jIva sAmAnya rIte devanI paryAye utpanna thAya che. tethI have sUtrakAra vihA vosirA" A sUvathI laIne "phALaH " A sUtra paryantanA pAMca sUtro dvArA devanI paMcavidhatA prakaTa kare che- TIkartha-"viNA noriyA pUomttA" ItyAdivimAna bhedanuM nAma joti che. te timAM je deva hoya che temane tiSka deve kahe che. te tiSka devonA nIce pramANe pAMca prakAra kahyA che. zrI sthAnAMga sUtra :03 2 33 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) candra, (2) sUrya, (3) graha, (4) nakSatra ane (5) tArA. devAnA nIce pramANe pAMca prakAre paNa kahyAM che- (1) bhavya dravyadeva, (2) naradeva, (3) dharmadeva, (4) devAdhideva ane (5) bhAvadeva. je vividha prakAranI krIDAo kare che, athavA jenI stuti karAya che, te deva che. je jIva bhaviSyamAM devanI paryAye utpanna thavAnA hoya che-vartamAna samaye te devaparyAyavALeA nathI, evA jIvane bhavya dravyadeva kahe che. cakravartI Adine naradeva kahe che, kAraNa ke temane manuSyeAmAM devatulya mAnavAmAM Ave che. dhamanI dRSTie zrutAdinI apekSAe je deva che athavA dhamapradhAna je deva che temane dhadeva kahe che. cAritradhArI zramaNa nigrathA ja evAM dhadeva rUpa che. je devA karatAM paNa zreSTha che ane devA paNa jemane pUjanIya ane vandanIya gaNe che, evA devAne devAdhideva kahe che, evA devAdhideva ahuta che. devagati nAmakrunA udayathI jemanI devaparyAyamAM sthiti che, temane bhAvadeva kahe che, deva saMkha"dhI AyunA anubhava karI rahelA vaimAnika Adi deve A prakAranA bhAvadeveza rUpa che. ! sU. 14 / devoke paricAraNAkA nirUpaNa devanA adhikAra cAlI rahyo che, tethI have sUtrakAra devaparacAraNAnuM kathana kare che. " vijJApariyALA paLattA 'ItyAdi TIkA-devAnI maithuna kriyAmAM jepravRtti che, tenuM nAma paricAraNA che. te paricAraNAnA nIce pramANe pAMca prakAro che (1) kAyaparacAraNA, (2) speza ricAraNa, (3) rUparacAraNA, (4 zakhtaparicAraNA, (5) mana:paricAraNA. mAnava srIpuruSanI jema zarIrathI devadevInI maithuna kriyAmAM je pravRtti rahe che, te pravRttine kAyaparicAraNA kahe che, bhavanapati, nyantara, naitiSTha, saudharma ane IzAna leAkasthita devAmAM kAyaparicAraNAnA saddabhAva hAya che, zrI sthAnAMga sUtra : 03 234 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa ke saMkilaSTa udayavALA puruSavedanA prabhAvathI teo manuSyanI jemaja kAyA vaDe maiithuna kriyAmAM pravRtta rahetA hoya che. je parivAraNa mAtra sparza zarIranA sparza dvArA ja thAya che, te paricAraNAne kAyaparicAraNA kahe che. sanakumAra ane mahendra nAmanA trIjA ane cothA devakamAM je deva-devIo rahe che, temanAmAM kAyaparicAraNAne sadbhAva hoya che. mAtra rUpa joIne je paricAraNa thAya che, tene rUpaparicAraNa kahe che. pAMcamAM brahmaleka ane chaThThA lAntaka devalokanA devAmAM A prakAranI paricAraNane sadbhAva hoya che. zabda dvArA ja eTale ke devAMganAonA zabdane zravaNa karavA mAtrathI ja je pari cAraNa thAya che tene zabda paricAraNa kahe che. sAtamAM ane AThamAM retadevalekamAM rahelA devAmAM zabda paricAraNAne sadUbhAva hoya che. je pari. cAraNA kevaLa saMkalpa dvArA ja thAya che te paricAraNAne manaH paricAraNA kahe che. navathI laIne 12 mAM devalokanA devAmAM mana paricAraNAne sabhA hoya che. preyaka Adi vimAnamAM te paricAraNAne sadUbhAva ja heto nathI. chesU. 15 che devoM ke agramahiSiyoMkA nirUpaNa have sUtrakAra devonI amISIonI prarUpaNa kare che- "vamarasa f bagNa gaNukumAranLo" ItyAdi- TIkArtha--asuronA Indra, asurakumAra rAya camarane pAMca amahiSIo che. temanAM nAma A pramANe che-(1) kAlI, (2) rAtrI, (3) rajanI, () vidyuta ane (5) meghA. A camara dakSiNanikeyane Indra che. uttaranikAyane je bali nAmane Indra che tenI pAMca mahiSIonAM nAma nIce pramANe che - (1) gussA, (2) nizumbhA, (3) raMbhA, (4) niraMbhA ane (5) madanA. . 16 zrI sthAnAMga sUtra :03 2 35 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ camarendrAdikoke anIka aura anIkAdhipatiyoMkA nirUpaNa have sUtrakAra camarendra AdikAnA sAMgrAmika anIkA ( senAe ) nI ane anIkAdhipationI prarUpaNA kare che. sUtrA - amala aaN kAmu'ivalanapuranArano " ItyAdi-- asurakumArAnA Indra asurakumArarAya camaranI pAMca sagrAmika senAe che ane temanA adhipati (senApati ) paNa pAMca kahyA che. pAMca anIkA ( senAe ) nIce pramANe che--(1) pAdAtAnIka, (ra) pIThAnIka, (3) kuMjarA nIka, (4) mahISAnIka ane (5) rathAnika. dd pAdAtAnIka (pAyadaLa senA) nA adhipati druma che. pIThAnIka (hayadaLa) nA adhipati hastirAja kundhu che. mahISAnIka ( pADAe para savAra thanArUM sainya ) nA adhipati leAhitAkSa che, ane rathAnikane adhipati kinnara che. vairAcanendra vairAcanarAya malinI paNa camaranI senAe jevI ja pAMca senAe che, ane te sAMgrAmika senAenA pAMca adhipati che. tenI pAyadaLa senAnA adhipati mahAkrama che. hayadaLanA adhiti azvarAja maDAsaudAma hastidaLanA adhipati hastirAja mAlakAra che, mahiSAnIkanA adhipati mahA lehitAkSa che, ane rathAnIkanA adhipati kiMpuruSa che. nAgakumArendra nAgakumArarAya dharaNanI pAMca sAMgrAmika senAe che, temanAM nAma paNa pAdAtAnIka ( pAyadaLa sainya ) ADhi che. te senAenA paNa pAMca adhipati che. temanAM nAma anukrame bhadrasena, yazedhara, sudarzana, nIlaka ane Anada che. eTale ke tenI pAyadaLa senAnA adhipati bhadrasena hayadaLanA adhipati avarAja yazeAdhara, ku'jarAnIkanA adhipati hastirAja sudarzana, mahiSAnIkanA adhipati nIlakaMTha ane rathAnIkanA adhipati AnaMda che. nAgakumArendra nAgakumArarAya bhUtAnandanI pAse paNa asurendra camaranA zrI sthAnAMga sUtra : 03 236 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevI ja pAMca sAMjhAmika senAe (anake) che. ane pAMca sAMjhAmika anIkA dhipati che. tenA nAma pAdAnatAnIka yAvat rathAnIka tene pAdAtAnIka ( pAyadaLa sainya) ne adhipati dakSa che, pIDAnIkane (hayadaLa) adhipati azvarAja sugrIva che, kuMjarAnIkane adhipati hastirAja suvikrama che, mahiSAnIkane adhipati nIlakaMTha che ane rathAnIkane adhipati nandottara che. supaNendra suparNa kumArarAya veNudevanI paNa evI ja pAMca sAMgAmika senAe che. tenI senAnA adhipationAM nAma dharaNanI senAnA adhipatienAM nAma pramANe ja samajavA. veNudAlikanI senAe ane senAdhipationA nAmanuM kathana bhUtAnaMdanI senAo ane senAdhipatinI anusAra ja samajavuM. jevuM dharaNanI sAMgAmika senAonuM ane te senAonA adhipationA nAmenuM kathana karavAmAM AvyuM che, evuM ja kathana zeSa paryantanA samasta dakSiNanA IdronI senAe ane senAdhipatio viSe paNa samajavuM. jevAM bhUtAnanadanI sAMjhAmika senAonA nAma kahevAmAM AvyAM che, evAM ja mahAgheSa paryantanA uttaranikAyanA IndronI senAo ane senAdhipationAM nAma samajI levAM devendra devarAja zukranI paNa pAMca ja sAMjhAmika senAe kahI che. te senAonA adhipati paNe pAMca ja kahyAM che. temanI pAMca senAonAM nAma nIce pramANe che-(1) pAdAtAnIka, (2) pIThAnIka, (3) kuMjarAnIka, (4) vRSabhAnIka ane (5) rathAnIka. temane pAdAtAnIkAdhipati hariNagamaSI che, pIThAnikAdhipati atharAja vAyu che, kuMjarAnIkAdhipati hastirAja rAvaNa che, vRSabhAnIkAdhipati dAmaddhi che ane rathAnIkAdhipati mAThara che. devendra devarAja IzAnanI paNa zakranA jevI ja pAMca sAMjhAmika senAe che. te senAonA adhipationAM nAma zrI sthAnAMga sUtra :03 2 37 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIce pramANe che--pAdAnIkanA adhipati laghuparAkrama che, pIDAnIkanA adhipati azvarAja mahAvAyu che, kujarAnIkanA adhipati hastirAja puSpadanta che. zakranI sAMgrAmika senAe ane senApationAM jevA nAma ApavAmAM AvyAM che, evAM ja AraNu paryantanA dakSiNunA indrotI senAe ane senAdhipatienAM nAma samajI levA. izAnendranI senAe ane senAdhipatiyAnA jevA nAma ApavAmAM AvyAM che. evA ja acyuta pantanA uttaranA IndronI senAe ane senAdhipationA nAma samajavA joie. TIkA -A sUtramAM anIkAnI AgaLa je sAMprAmika vizeSaNanA prayAga karavAmAM AnyA che, te gAndharvonIka ane nATayAnIkanA vyavaccheda karavA nimitte karavAmAM Avela che. pAAti athavA pAyadaLa senAne pAdAtAnIka kahe che. te pAdAtAnIkanA je adhipati hAya che tene pAdAtAnIkAdhipati kahe che. te pAdAtAnIkAdhipati paNa padAti ja hAya che. azvadaLane pIThAnIka kahe che. te azvadaLanA adhipatine pIDAnIkAdhipati kahe che. te pIDAnIkAdhipati azvarUpa ja hAya che. hastiLane kuMjarAnIka kahe che ane tenA adhipatine kuMjarAnIkAdhipati kuMjara rUpa ( hAthI rUpa ) ja hoya che. mahISa eTale pADe. evI pADAonI senAne mahISAnIka kahe che. tenA adhipati paNa mahISa rUpa ja hAya che. vRSabha eTale baLada vRSabhenI senAne vRSabhAnika kahe che ane tenA adhipati paNa vRSabha ja hAya che. rathAnIkanA adhipati paNa ratha ja hAya che. bhavanapati nikAyamAM uttaranikAyanA dasa indro heAya che. dakSiNanikAyanA indronAM nAma nIce pramANe che--(1) camarendra, (ra) dharaNu, (3) veNudeva, (4) harikAnta, (5) agnizikha, (6) pUrNu, (7) jalakAnta, (8) amitagati (9) velamba ane (10) ghASa. uttaranikAyanA indronAM nAma nIce pramANe che--(1) ali, (ra) bhUtAnanda (3) vedAli, (4) harisaMha, (5) agnimANutra, (6) vasiSTha, (7) jalaprabha, (8) amitavAhana, (9) prabhajana ane (10) mahAdheASa, zrI sthAnAMga sUtra : 03 238 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saudharmAdi kalpanA 10 indra hoya che. temAMthI saudharma, sanaskumAra, brahaleka, zaka, Anata ane prANata, A cha dAkSiNAtya kalpe che. te che kAnA 4 Indro hoya che, ane izAna, mahendra, lAntaka, sahasAra, prANutA ane amRta, A cha uttara dizAnA kape che. te cha kapanA cha Indra hoya che. jo ke Anata ane AraNa A be kapa Idra dvArA anadhiSThita che, chatAM paNa prANatendra ane ayyate temane adhIna hovAthI, e bane kalapane Indra sahitanA kahevAmAM AvyAM che. A rIte A kathanamAM kaI deSa nathI. che sU. 17 ! have sUtrakAra zakanI Avyantara pariSadanA devonI tathA IzAnanI Abhyanara pariSadanA devanI sthiti keTalI che te prakaTa kare che. pratidhAtakA nirUpaNa "sAra jo sejiMdarA tevALo" ItyAdisatrArtha-devendra devarAya zakanI Abhyantara pariSadanA devonI sthiti pAMca patye pama pramANu kahI che. e ja pramANe devendra devarAya IzAnanI Abhyantara paripadAnI devIonI sthiti paNa pAMca papama pramANa kahI che. che sa 18 che A prakAre devavaktavyatAnuM kathana karIne have sUtrakAra 64 adhyavasAya. vALA jIvanI devagatine tathA temanI sthiti Adine je pratighAta thAya che, tenuM nirUpaNa kare che. " jaMjali Tser gupattA" ItyAdi- TIkAtha-pratighAta (vinAza) pAMca prakAranA kahyA che-(1) gati pratighAtaka, (2) sthiti pratighAta, (3) bandhana pratighAta, (4) lega pratighAta ane (5) balavIrya puruSakAra parAkrama pratighAta. pratihanananuM nAma pratigha che. tene artha pratighAta thAya che. tene pAMca prakAra kahyA che. gatinI apekSAe je vicAra karavAmAM Ave, te devAdigati 35 zubha gatine je pratighAta (vinAza) che, tene gatiprati kahe che. zubha devAdi gatinI prApti thavAnI yegyatA hovA chatAM paNa viparIta karma karavAne kAraNe tenI prApti na thAya, to te pratighAtane gati pratighAta kahe che. jemake kaMDarIkane A prakArane gati pratighAta thaye hate. zubha devagatine regya kamabandhana rUpa sthitine je pratighAta che, tene sthiti pratighAta kahe che, kAraNa ke baddha devagatine evAM karmone adhyavasAya vizeSa dvArA pratidhAtA thAya che. kahyuM paNa che ke -"vaphATicALo " ItyAdi. zrI sthAnAMga sUtra :03 239 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ drI kALanI sthitivALI ka`prakRtine je alpakALanI sthitivALI banAvavAmAM Ave che, tenuM nAma ja sthiti pratighAta che. andhana pratidhAta-- nAmakarmInI uttara prakRtirUpa te bandhana hAya che. ( audArika mandhana AdinA bhedathI te banyana krama pAMca prakAranuM heya che) prazastanA prakramanI apekSAe ahIM prazasta bandhana ja gRhIta thayuM che. te prazasta andhananA je pratiSThAta che, tene andhana pratigha ( bandhana pratighAta ) kahe che. ahIM andhana grahaNa upalakSaNu che. tethI ahIM prazasta zarIra, prazasta ageApAMga, prazasta sahunana, ane prazasta sa MsthAna rUpa tenAM je cirata che, temaneA pratighAta paNa grahaNu thavA joIe. prazasta gati Adi jemanA kAraNeA che, evA bhAgeDane je pratighAta che, tenuM nAma bhAgapratidha che. prazasta gati AdarUpa hetu (kAraNa) nA abhAvamAM tenA kArya bhUta bhegAnA paNa abhAva thaI jAya che, kAraNa ke kAraNanA abhAva hoya tA kAryatA paNa abhAva ja rahe che. tathA utthAnanA, kramanA, khalavIyanA ane puruSakAra parAkramane je pratiSAta che, tene utthAna krama khalavIya puruSa parAkrama pratigha kahe che. UbhA thavuM tenuM nAma utthAna che, paribhramaNa Adi kriyAnuM nAma krama che, zArIrika zaktinuM nAma khaLa che, Atmika zaktinuM nAma vIya che, puruSArtha ( pauruSa ) nuM nAma puruSakAra che, tathA khala ane vIya ne koi kAmamAM lagADavu tenuM nAma parAkrama che. A badhAnA paNa zubha devagati AdinA abhAvamAM abhAva ja rahe che. / / sU. 19 // uttaraguNoke bhedoMkA nirUpaNa je jIvonA cAritramAM aticAra lAgI jAya che evA cAritrAticAravALA jIvAnI devagati AdinA pratighAta thAya che. A vAtane cittamAM zrI sthAnAMga sUtra : 03 240 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAraNa karIne have sUtrakAra uttaraguNanI apekSAe evA cAritrAticAravALA jIvonA bhedanuM nirUpaNa kare che -"vavid gAnI paLo" ItyAdi- jeo labdhi, pUjyatA, khyAti AdinI prApti nimitte tapasyA Adi kare che temane "AjIva" kahe che. te AjIva pAkhaMDi vizeSarUpa hoya che. temanA pAMca prakAra nIce pramANe che-(1) jAtyAjIva, (2) kulAjIva, (3) karmAjIva, (4) zilpAjIva ane (5) liMgAjIva. je AjIva pitAnI jAtine nirdeza karIne eTale ke "huM kSatriya jAtine chuM" evuM prakaTa karIne kSatriyAdikenA gharamAMthI bhejanAdinI prApti kare che. tene jAtyAjIva kahe che. te pitAnI kSatriya Adi jAti prakaTa karIne AjIvikAnuM upArjana karatA hoya che. e ja pramANe kulAiva Adi viSe paNa samajavuM. ahIM kula 5da dvArA ugrAdi kula athavA guru saMbaMdhI kAla grahaNa karavuM joIe. kama 58 vaDe khetI Adi dhaMdhAone, zilpa pada vaDe citra Adi kalAone athavA sArvakAlika karmane ane liga pada vaDe jJAnAdithI rahita mukhavastrikA, rajoharaNa Adi rUpa sAdhunA liMgane ( citrane) grahaNa karavuM joIe. e sU. 20 che parISaha sahakA nirUpaNa liMganA saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra rAjAnA pAMca ligo ( cihno ) nuM kathana kare che-"ra cAra rastA " ItyAdi. rAjAnA nIce pramANe pAMca cihuM kahyAM che-(1) khaga (talavAra) (2) chatra, (3) mukuTa, (4) upAnaha ( pagarakhAM-mojaDIe) ane (5) bAlavyajana (cAra). sa. 21 che uparyukta cihnovALA rAjAo hoya che. teo IslAmu Adi kuLamAM utpanna thayelA hoya che. temanAmAMthI je keIe dIkSA grahaNa karI hoya che te sarAga hovA chatAM paNa sarva zaktinI adhikatAne lIdhe je vastuonuM zrI sthAnAMga sUtra :03 241 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avalaMbana karIne parISaha Adine sahana kare che, te vastuonuM (te ava. laMbananA kAraNenuM have sUtrakAra kathana kare che - "vaMja hiM TALahiM maLe E kavi" ItyAdi- TIkArtha-AtmAnA jJAnAdika guNanuM je chAdana (AvaraNa) kare tenuM nAma cha% che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya ane attarAya, A cAra ghAtiyA kamarUpa ja te cha% hoya che. A chaghamAM ja rahe che-eTale ke je jIvo A chagha (AvaraNa) vALA hoya che, temane chadmastha kahe che. kaSAyayukta jIne chazvAstha kahevAya che. je parISaha ane upasargo AvI paDe che temane chaghastha jIva sArI rIte sahana kare che, samatAbhAvapUrvaka temane sahana kare che, dInabhAvane tyAga karIne temane sahana kare che, ane je je parISaha ane upasargo AvI paDe tene avicalAve (daDhatApUrvaka) sAmano kare che, evuM nIcenA pAMca kAraNone lIdhe bane che. temAM paheluM kAraNa A pramANe che - "rijane lahu na purine mattApUNa" ItyAdi ahIM "udI pada dvArA udayAvalikAmAM praviSTa thaI gayelA kamane grahaNa karavAmAM AvyuM che. "jenuM mithyAtva mehanIya Adi karma udayAvarathAmAM praviSTa thaI cukayuM che, ane te kAraNe madirAnuM sevana karanAra vyaktinA jevuM jenuM citta vikSipta thaI cukyuM che, e puruSa je mane gaLe de, mArI majAka uDAve, mArI pAsethI vastra, pAtra Adi vastune parANe paDAvI le, athavA mArI sAme durvacanane prayAga kare, mane deraDA Adi vaDe bAMdhe, mane kArAgAra AdimAM pUrI de, athavA hAtha Adi zarIranA avayavane charI nAkhe, athavA mane mUcchita karI nAkhe, athavA mane maraNane zaraNa pahoMcADI de. athavA na karavA yogya upadra karIne mane herAna karavAno prayatna kare, zrI sthAnAMga sUtra :03 242 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cala paTTaka Adine, pAtrone, pAdapUMchana (paga lUchavA mATenA sAdhunA upakaraNa rUpa vasakhaMDa) Adine baLajabarIthI paDAvI le che, tene phADI nAkhe che, naSTa-bhraSTa karI nAkhe che athavA pAtrone pheDI nAkhe che, mArA upakaraNane cirI jAya, te mAre evAM upasargo ane parISahene samabhAvapUrvaka sahana karavA joIe. tene kAraNe mAre mArA kartavya mArgamAMthI vicalita thavuM joIe nahIM," A prakAranA daDha mane khaLapUrvaka je sAdhu upasarga ane parISahAne sahana kare che, te sAdhu grahIta mokSamArgethI vicalita thatuM nathI. te te pote aMgIkAra karelA dharmamArgamAM sthira rahe che. karmabandhanenA vinAzane mATe je sthiti samabhAvapUrvaka sahana karavA yogya chetene parISaha kahe che ane devAdikRta upadravone upasarga kahe che. A kathanane bhAvArtha e che ke-chaghastha muni upasargo ane parISahane samabhAvapUrvaka e kAraNe sahana kare che ke te evuM samaje ke A upasargo ane parISaha samajadAra jIvo dvArA utpanna karAtAM nathI, paNa ajJAnI jIve dvArA ja utpanna thAya che. ajJAnI cha mithyAtva, mehanIya Adi karmonA udayanA kAraNe A upasargo ane parISaha utpanna karatA hoya che. tethI teo roSa karavAne pAtra nathI paNa dayA khAvAne pAtra che. bIjuM kAraNa A pramANe che-"cakSAvida acaM puSaH tene je gSa pura morAti" ItyAdi-te sAdhunA manamAM evI vicAradhArA cAle che ke A puruSa yakSa vaDe adhiSita thaI rahyo che, eTale ke kaI yakSa tenA zarIramAM praveza karIne tenA dvArA upasargo karAvI rahyA che. te kAraNe ja te mArA pratye kedha karI rahyo che, mane gALe daI rahyo che, mArI majAka karI rahyo che, vagere kathana ahIM paNa AgaLa mujaba ja samajavuM. tethI A prakAranA parISaha ane upasargo mAre zAntipUrvaka sahana karavA joIe. A prakAranI vicAradhArAthI prerAIne te temane samabhAvapUrvaka sahana kare che ane upasarga karanAra pratye te krodha karatA nathI, dainyabhAva prakaTa karato nathI, paraMtu kSamAbhAvapUrvaka eka vIranI jema te parISahe ane upasargono aDagatApUrvaka sAmano kare che. A bIjA kAraNamAM e prakaTa karavAmAM AvyuM che ke parISaha Adi utpanna karanAra vyaktinA zarIramAM yakSane praveza thavAne kAraNe te pitAnA mULa svabhAvane gumAvI beThI hoya che. zrI sthAnAMga sUtra :03 243 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - trIju kAraNa-"mana tamAre varSa 3 mati " ItyAdi-upasarga Adi sahana karanAra te sAdhaka evo vicAra kare che ke meM pUrvabhavamAM evA karmo karyA che ke jemanuM vetana mAre A prApta manuSya bhavamAM karavA gya che. mArA te karmo A bhavamAM A samaye udayamAM AvI rahyAM che. tethI ja A puruSa mane gALa Adi daI rahyo che ane mArI majAka uDAvI rahyo che." A pramANe vicAra karIne te parISaha ane upasane sahana karI le che. cethuM kAraNuM-"mama 2 3 satharuM gaNamAnA akSamamArA teirikSamArI anadhyArIrahya" ItyAdi--upasarga Adi sahana karavAno prasaMga Ave tyAre te sAdhaka sAdhu evo vicAra kare che ke " je huM A vyakti dvArA prakaTa karAto krodha Adi samatApUrvaka sahana nahIM karuM, kSamA dhAraNa nahI karUM, dInatA prakaTa karIza ane mArA kartavyamAge thI calAyamAna thaIza, te mAre ekAntataH pApanuM upArjana karavuM paDaze. ahI "ma " A pada A prakArane vitarka prakaTa kare che. A prakAranA tenA vitarkane lIdhe paNa te parISaha ane upasargone aDagatAthI sahana kare che. pAMcamuM kAraNa "mana ra sasthA mAnala cAvatta vadhyAsIna IyAdi-te sAdhaka sAdhu evo vicAra kare che ke- "jo A puruSo Adi dvArA utpanna karAyelA upasarga Adine huM samabhAvapUrvaka sahana karIza, mArAM kartavya mArgamAM (saMyama mArgamAM) daDhatApUrvaka AgaLa vadhIza, to e vAta te nizcita ja che ke mArA karmonI ekAntataH nijA thaze. A prakAranA vicArathI prerita thaIne paNa te parISaha tathA upasargone sahana kare che, dInabhAvane tyAga karIne samabhAvapUrvaka temane sahana kare che ane saMyama pathe dRDhatApUrvaka AgaLa vadhe che. je sthAne kAraNe) ne lIdhe tIrthakare ane gaNadhare udIrNa parI. kahe tathA upasargone sArI rIte sahana kare che, te sthAnenuM have sUtrakAra zrI sthAnAMga sUtra :03 244 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathana kare che. te sthAne paNa pAMca che. paheluM kAraNa nIce pramANe che- " kSiptacittaH khalu ayaM puruSaH tena me eSa puruSaH Akrozati tathaiva bajAra nA upasarga Adi karavAmAM Ave tyAre teo e vicAra kare che ke "putra, patnI AdinA zakane kAraNe A mANasanI buddhi bhamI gaI che-te magaja parano kAbU gumAvI beThe che. tethI te puruSa unmana ja che. te kAraNe te mArI sAthe A prakArane -Akreza karavA rUpa, gALe devA rUpa vagere vyavahAra karI rahyo che." bIjuM kAraNa-"kavitA" ItyAdi. teo vicAra kare che ke "A upasarga Adi karanAra manuSya ahaMkArayukta cittavALe che. athavA putra janmAdine kAraNe uddhata cittavALa banI gayuM che, tethI te unmatta ja che. te kAraNe ja te mane upasargadi dvArA herAna karI rahyo che." - trIju kAraNa-parISahAdi sahana karanAra tIrthakara athavA gaNadhara e vicAra kare che ke pUrvajanmamAM meM je karmo karyA che, te A bhavamAM atyAre udayamAM AvI rahyAM che. tethI ja A puruSa mane gALe daI rahyo che, mArI hAMsI uDADI rahyo che." tethI te upasargAdikene te sahana kare che. cAryuM kAraNa A pramANe che-te upasargAdi sahana karanAra sAdhu pitAnA manamAM e vicAra kare che ke "je huM A puruSakRta Akroza Adine sArI rIte sahana nahIM karuM, kSamAM dhAraNa nahIM karU. dInatA prakaTa karIza, ane mArA kartavya mArgamAMthI vicalita thaIza, to mAre ekAntataH pApanuM upArjana thaze." pAMcamuM kAraNa A pramANe che-te e vicAra kare che ke " A puruSa mane je parISaha ane upasargo pahoMcADI rahyA che te upasargo ane parISahane samabhAvapUrvaka sahana karavAthI, kSamAbhAvapUrvaka sahana karavAthI, nyabhAvane tyAgapUrvaka sahana karavAthI ane saMyamanA mArgethI calAyamAna thayA vinA sahana karavAthI, anya sAdhuo para paNa sAre dAkhale besaze, anya aneka chavAstha sAdhue paNa mAruM anukaraNa karIne vAraMvAra udayAvasthAmAM AvatA parISaha ane upasargone mArI jema ja sahana karaze, ItyAdi samasta pata kathana ahIM grahaNa thavuM joIe. "teo pitAnA saMyama mArgathI zrI sthAnAMga sUtra :03 245 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ calAyamAna nahI thAya " A kathana paryantanuM samasta kathana ahI graheNa karavu joIe. A kathananA bhAvAtha evA che ke sAmAnya manuye sAmAnya rIte uttamajanenu' anukaraNa karanArA hoya che. uttama puruSA e ke pratikAra karavAne samatha hoya che, chatAM paNa tee nIce puruSA dvArA karAtA parISahe ane upasargAnA pratikAra karavAnA prayatna karatA nathI. jo teo temanA pratikAra karavA mAMDe, te temanA anuyAyIo paNa e ja pramANe karavA lAgI jAya. jo te e pramANe vaMtA thaI jAya, te temanA sasAra pazu kevI rIte sAnta (antayukta) banI zake ! evuM karanArane teA ana'takALa pAnta sasAra rUpI vamaLamAM DUbakI khAdhA ja karavI paDe. tethI temanA uddhAra karavAmAM AvatA apakArIne sahana karyo kare che, ane temane te sahana karatA joine chadmasthajanA paNa temane sahana kare che. kahyuM paNa che ke-- " no me imo vo " ItyAdi--ma gAthAneA bhAva upara kahyA pramANe ja che. A prakAranA vicArathI prerita thaIne kevalI bhagavAna udIta parISaheA ane upasargAne sArI rIte sahana kare che, (yAt) teo parISahA AvI paDe tyAre peAtAnA mArgethI vicalita thatA nathI, parantu parISaheA tathA upasargAnA deDhatApUrvaka sAmanA karIne pAte grahaNa karelA ja mAge aDagatA pUrvaka AgaLa vadhe che. ! sU. 22 // hetu aura ahetuke svarUpakA nirUpaNa have sUtrakAra mithyArdaSTi ane samyagUSTi, e pratyekanA hetumAM pAMcavidhatAnuM ane chadmastha ane kevalInA ahetumAM paNa paMcavidhatAnuM kathana kare che. " va phaijha vaLattA " ItyAdi~ TIkA-hetu pAMca kahyA che. prameya rUpa ane je kahe che te hetu che. athavA prameya rUpa atha jenA dvArA jANI zakAya che, te hetu che. evA hetu peAtAnA sAdhyanI sAthe avinAbhAva saba'dhavALe DAya che, jemake dhUmarUpa hetu peAtAnA zrI sthAnAMga sUtra : 03 246 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhya agninI sAthe avinAbhAva sabadhavALA hoya che. A liMgamAM vartamAna je puruSA che te paNa hetunA upayAgathI abhinna hovAne kAraNe heturUpa hAya che. te pAMca prakAranA hoya che--(1) je hetune jANatA nathI eTale ke dhUmAdi rUpa hetune je asamyak rUpe jANe che-hetune samyak rUpe jANatA nathI. (2) je hetune dhUmAhirUpa liMgane asamyak rUpe dekhe che, e ja pramANe AgaLa paNu samajavuM joie (3) detuM na puchyate ahIM ' budhU' dhAtu zraddhA thaka che tethI ahIM A pramANe atha thAya che-" je hetupara samyak zraddhA rAkhatA nathI, (4) hetu nAmiLaoti ane je hetune bhatrathI pAra karAvanAra rUpe gaNatA nathI. A pramANe miAdaSTinI apekSAe cAra prakAranA hetuonuM thana karIne have tenI ja apekSAe pAMcamA hetu prakaTa karavAmAM Ave che-- hetumajJAnamAM trivate " adhyavasAna Adi hetuthI yukta DAvAne kAraNe eTale ke samyagdRSTithI rahita hovAne kAraNe je ajJAnAvasthAmAM ja mRtyu pAme che, A pAMcame hetu che. have sUtrakAra mithyArdaSTinI apekSAe pAMca hetuonuM anya prakAre kathana kare che--(1) je dhUmAdi rUpa hetu dvArA anumaiya rUpa (anumAna karavA rUpa) ane sArI rIte jANate nathI. e ja pramANe anya cAra hetue paNa samajavA joie tathA je hetu dvArA asamyak jJAnAdivALA hoya che te paNa hetu ja che, evA pAMcamA hetu che. '' samyagdaSTinI apekSAe hetunA pAMca prakAra nIce pramANe che--(1) je sabhyaSTi DevAthI dhUmAdi rUpa hetune vizeSa rUpe-sArI rIte jANe che. (2) sAmAnya rUpe je hetune sArI rIte dekhe che. (3) je hetunI samyak rUpe zraddhA kare che, (4) sAdhya siddhimAM je hetune sArI rIte prayukta kare che. (5) adhyavasAna AdithI yukta chadmasthamaraNa je prApta kare che, kAraNa ke chadmastha sabhyadRSTi heAvAthI ajJAnamaraNu prApta karatA nathI tathA anumAtA (anumAna karanArA) hAvAthI kelimaraNa paNa prApta karatA nathI. samyagdaSTinI apekSAe sUtrakAra pharI anya prakAre pAMca prakAranA hetunu. kathana kare che--(1) je anumAnanA janaka dhUmAdi liMga dvArA agni Adi rUpa anumeya ane vizeSarUpe jANe che. (ra) e ja pramANe sAmAnya rUpe jANe che. (3) sArI rIte tenA pratye zraddhA rAkhe che, (4) sAdhyasiddhimAM tene sArI rIte upayega kare che, tathA (5) te akevalI hAvAthI adhyavasAya Adi kAraNe chadmastha maraNa prApta kare che. A rIte asamyak dRSTi ane samyak dRSTine anulakSIne hetunA pAMca sthAnAnuM kathana ahI. pUrU thAya che. have samyagdaSTine Azrita karIne pAMca mahetuonu' sUtrakAra kathana kare che-- anumAnapAdaka dhUmAdi hetuone jyAM sadbhAva hAtA nathI, evA pratyakSa jJAnane ahI ahetu ' pada dvArA grahaNa karavAmAM Avela che. A " zrI sthAnAMga sUtra : 03 247 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahetumAM je upayukta che, temane ahI' ahetu rUpa kahyAM che. 6 paheluM sthAna nIce pramANe che. (1) je dhUmAdi rUpa hetune pratyakSa rUpe jANatA nathI eTale ke je dharmAdi rUpa hetune sarvathA pratyakSa rUpe jANutA nathI, paNa amuka aMze ja tene pratyakSa rUpe jANe che, kAraNa ke ahI" avadhijJAna AdivALA athavA kevalI hAvAthI jJAtA anumAnathI vyavahAra karatA nathI. ahI ahetumAM je nakAra vAcaka a' che, te dezaniSedhAka che ema samajavuM. e ja pramANe A traNa sthAna paNa samajI levA joie. " gahetu na pati, maiM mukhyate, nAmicchati " pAMcamu sthAna nIce pramANe che - "nAva aheluM che'marthamAM mare ' AyunA nirupakrama thavAthI je adhyavasAna Adi hetunI apekSA vinAnA chadmastha maraNuthI mare che, te ahetunu pAMcamuM sthAna che. te anumAna vaDe avyavahartA haiAvA chatAM paNa kevalI hAvAthI chadmastha maraNathI mare che. ,, samyagdaSTinI apekSAe ahetunA pAMca prakAre A pramANe pazu matAvyA che-" gahekanA na nAgara nAyagar3eLA ithama+ marepha " je hetunA abhAvamAM ahetu vaDe thADu ceDu' jANe che, te paNu ahetu ja che. e ja pramANe na pati, maiM nukhyate, jJAmicchati " A traNa sthAnAne pazu samajI levA, tathA upakramane abhAve je chadmastha maraNayI mare che te pAMcamu sthAna che. have kaivalInI apekSAe pAMca ahetu prakaTa karavAmAM Ave 66 - bahetu jJAnAmi " jeo kevalI hAvAthI anumAnathI vyavahAra karatA nathI. teo dhUmAdikane ahetu bhAve pratyakSa rUpe jANe che, te te paNa ahe. tuja che. e ja pramANe " ahetu patti, ahetu' mukhyate, hetu minaotti ' A traNa sthAna paNa samajI levAM joie. tathA " hekaLA chelthamAM mareluM je upakramanA abhAve heturahita thaine kevilemaraNathI mare che, eTale ke anumAna vaDe avyavahAra kartA hAvAthI kevalInuM je maraNu che, te maraNuthI je mare che, te hetunu' pAMcamuM sthAna samajavuM', ,, zrI sthAnAMga sUtra : 03 248 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have sUtrakAra kevalInI apekSAe pAMca ahetunuM anya prakAre kathana kare che--je ahetu vaDe ketunA abhAva rUpe dhUmAdine pratyakSa rUpe sarvathA jANe che, te prathama sthAna che. e ja pramANe "tunA parata" Adi cAra sthAna paNa samajI levAM. have sUtrakAra kevalInA pAMca anuttarane prakaTa kare che. jenA karatAM kaMI pradhAna hAya nahI eTale ke je sarvotkRSTa hoya che tene anuttara kahe che. te anuttaramAM sarvotkRSTatA e kAraNe kahevAmAM AvI che ke teo pitAnA pratipakSI karmonA sarvathA kSayathI utpanna thAya che. te pAMca anuttara nIce pramANe che-(1) anuttara jJAna (kevaLajJAna) te jJAnAvaraNIya karmanA sarvathA kSayathI utpanna thAya che. (2) anuttara darzana-te darzanAvaraNIya karmanA sarvathA kSayathI utpanna thAya che. (3) anuttara cAritra ane (4) anuttara tapa-te baMne mohanIya karmanA kSayathI utpanna thAya che. tapa cAritrarUpa hoya che ane te zailezI avasthAmAM zukaladhyAnanA eka bheda rUpa kahyuM che. dhyAna paNa tapane ja eka prakAra che, kAraNa ke te Abhyantara tapano bheda che. (5) anuttara vIryate varyAntarAya karmanA kSayathI utpanna thAya che. A rIte kevalIonAM pAMca anuttara A pramANe che. (1) anuttara jJAna, (2) anuttara darzana, (3) anu. ttara cAritra, (4) anuttara tapa ane (5) anuttara vIrya. | sU. 23 | tIrthakaroke cavanAdikA nirUpaNa kevalIone adhikAra cAlake hevAthI have sUtrakAra tIrthakare saMbaMdhI 14 sUtronuM kathana kare che-"pavarga karal jo phoracA " ItyAdi- zrI sthAnAMga sUtra :03 249 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThThA tIrthaMkara pAprama jinendra thaI gayA. teo cyavanAdi dinemAM pAMca citrA nakSatravALA thayA che. A vAtanuM spaSTIkaraNa nIce pramANe samajavuM.. (1) citrA nakSatramAM mahA vadI chaThThanI tithi e teo 31 sAgaropamanI sthitivALA navamAM viyakamAMthI eTale ke upariparima veyakamAMthI cavIne kauzAmbI nagarImAM rAjA gharanI dharmapatnI suSamAdevInI kukSimAM garbha rUpe utpanna thayA hatA. (2) citrA nakSatramAM ja kArtaka suda 13 ne divase temano janma thaye hate. (3) citrA nakSatramAM ja kArtika suda 13 ne divase temaNe saMDita thaIne agArAvasthAnA parityAgapUrvaka aNagArAvasthA dhAraNa karI hatI. kezanA laMcanane dravyanI apekSAe muMDana kahevAya che ane kaSAyathI rahita thavuM tenuM nAma bhAvanI apekSAe muMDana che. prAsAda Adi rUpa dravyagharane tyAga kare tenuM nAma dravyagRhamAMthI niSkramaNa che ane mUchadi rUpa bhAvagRhamAMthI chUTavuM tenuM nAma bhAvagrahamAMthI niSkramaNa che. () citrA nakSatramAM ja citrI pUnamane divase ja temaNe kevaLajJAna ane kevaLadarzananI prApti karI hatI. te kevaLajJAna ane kevaLadarzana ananta paryAyane viSaya karanArUM-temanuM pratipAdana karanAruM hevAthI ananta hoya che te sakaLa jJAnamAM zreSTha hovAthI anuttara hoya che. te apratighAtI hovAthI nircAghAta hoya che. pitAnA pratipakSI karmane sarvathA vinAza thaI javAthI te nirAkaraNa hoya che. eDale ke caTTAi, dIvAla Adi AvaraNathI tene pratighAta thata nathI, rUpa arUpI samasta padArthone ane temanI samasta paryAne te viSaya karanAruM hoya che, tethI te kRtna hiya che. pUnamane candra jema sebe kalAethI paripUrNa hoya che-samasta avayathI paripUrNa hoya che, tema A jJAna paNa pitAnA samasta avayathI paripUrNa hoya che. tene kevaLa vizeSaNa lagADavAnuM kAraNa e che ke te potAnA viSayane jANavA mATe anya jJAnanI sahAyatAnI apekSA rAkhatuM nathI. athavA atyaMta zuddha hevAne kAraNe tene zrI sthAnAMga sUtra :03 250 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya nAnA karatAM zreSTha kahyuM che, ane vizeSanu te pratipAdana kare che, tethI tene jJAnarU kahyuM che. e ja prakAranu` kevaladdana paN ya che. kevala'na padArthanuM sAmAnya rUpe pratiprAdana kare che. jJAnadarzanamAM dvandva samAsa karIne kevala vara zabdanI sAthe temane karmadhAraya samAsa karavA joIe, (5) citrA nakSatramAM ja mAgazara vaddI 11 ne dine temaNe mukti prApta karI hatI. have sUtrakAra e prakaTa kare che ke puSpadanta jinezvaranA jIvanavA pAMca mukhya prasaMge, mUla nakSatramAM ja banyA hatA. (1) teo mUla nakSatramAM phAgaNa vadI ne dine 19 sAgarApamanI sthitivALA ANata kalpamAMthI cyavIne, kAkandI nagarInA rAjA sugrIvanI rAmAdevI nAmanI rANInA garbhamAM gabha rUpe utpanna thayA hatA. (1) mUla nakSatramAM ja mAgazara vadI pAMcame temaneA janma thayA hatA. (3) mUla nakSatramAM ja mAgazara chaThThI 6 maiM dine agArAvasthAnA parityAga karIne temaNe muDita thaIne aNugArAvasthA dhAraNa karI hatI. (4) mUla nakSatramAM ja kArtika zudI trIjane dine temaNe mana'ta Adi vizeSaNAvALAM keLavarajJAna ane keLavaradarzana prApta karyA hatAM. (5) mUla nakSatramAM ja bhAdaravA zudI huM maiM dine temaNe nirvANa prApta karyuM hatuM. A prakAranA bhAvAvALI traNa gAthAe kahevAmAM AvI che. te gAthAonA bhAvArtha evA che ke padmaprabha svAmInA gA~vataraNa, janma, pratrajyA, kevaLajJAna ane nirvANu A pAMce kalyANukA mUla nakSatramAM ja thayA hatAM. puSpadanta jinezvaranA e pAMce kalyANakA mUla nakSatramAM ja thayAM hatAM, dezamAM zItalanAtha jinezvaranA garbhAvataraNa, janma Adi pAMce kalyANakA pUrvASADhA nakSatramAM thayAM hatAM. teo 20 sAgarApamanI sthitivALA prANata kalpamAMthI cavIne dghipuranA rAjA dRDharathanI rANI nandAdevInA zrI sthAnAMga sUtra : 03 251 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhamAM pUrvASADhA nakSatramAM ja utpanna thayA hatA. e ja nakSatramAM mahA vadI bAraze temane janma thayA hatA. e ja nakSatramAM mahA vadI bAraze temaNe pratrajyA aMgIkAra karI hatI. e ja nakSatramAM piSa vadI caudaze temaNe kevalavara jJAnadarzana prApta karyA hatAM. ane e ja nakSatramAM vaizAkha vada bIje teo nirvANa pAmyAM hatAM. 13 mAM tIrthakara vimalanAtha bhagavAnanA pAMce kalyANake uttarAbhAdra padAnakSatramAM ja thayAM hatAM. 14 mAM tIrthakara anaMta jinezvaranA pAMca kalyANake revatI nakSatramAM thayAM hatAM. dharmanAtha jinezvaranA pAMce kalyANake puSya nakSatramAM thayAM hatAM. zAntinAtha bhagavAnanA pAMce kalyANaka bharaNuM nakSatramAM thayA hatAM. aranAtha bhagavAnanA pAMce kalyANaka revatI nakSatramAM thayA hatAM. suvratanAtha bhagavAnanA pAMce kalyANaka zravaNa nakSatramAM thayA hatAM. hatAM. naminAtha bhagavAnanA pAMce kalyANake azvinI nakSatramAM thayA hatAM. neminAthanA pAMce kalyANaka citrA nakSatramAM thayA hatAM. pArzvanAtha bhagavAnanA pAMce kalyANaka vizAkhA nakSatramAM thayA hatAM tathA antima tIrthakara mahAvIra prabhunA pAMce kalyANaka uttarA phAlyunI nakSatramAM thayA hatAM. e ja vAta nIcenI gAthAo dvArA spaSTa karavAmAM AvI che-"samane maa mahAvIre" ItyAdi. A gAthAone artha sugama che. "gharamANa nittA" ItyAdi vIranAtha bhagavAna hastattarA nakSatramAM ja-uttarA phAgunI nakSamAM ja cavIne mAtAnA garbhamAM AvyA hatA. e ja nakSatramAM temane brAhmaNInA garbhamAMthI trizalA kSatriyANInA garbhamAM mUkavAmAM AvyA hatA. te kArya IndranI AjJAthI harigameSa deve kahyuM hatuM. bhagavAnanA janma samaye, lagavAnanI pravajyA samaye ane bhagavAnane jyAre kevaLajJAna prApta thayuM tyAre paNa hastattarA nakSatra ja cAlatuM hatuM. paNa temanA nirvANakALe svAti nakSatra cAlatuM hatuM kArtaka vadI amAvAsyAne divase temaNe nirvANa prApta karyuM hatuM. e sU. 24 | zrI jainAcArya zrI vAsIlAlajI mahArAja racita "sthAnAgasUtra" nI sudhA nAmanI vyAkhyAnA pAMcamA sthAnane prathama uddezaka samApta che 5-1 zrI sthAnAMga sUtra :03 25 2