________________
જ્ઞાન-દર્શનલબ્ધિની વિવિધતાએ ઉપયાગની વિવિધતા
૨૧
વાત છે. વૈદ્યકમાં કહેવાતું વીય તે પૌલિક છે. તે અહી' લેવાનુ નથી. જીવની ખાહ્ય પ્રવૃત્તિમાં આત્મિક શક્તિરૂપ લબ્ધિવીયના સૉંચાલનમાં શારીરિક શક્તિરૂપ કરણવી તે તે સાધનરૂપ છે. આ વીય અંગેની સ્પષ્ટ હકીકત, આગળ ક્રિયાશક્તિ યા આત્મવીય નામે પ્રકરણમાં દર્શાવાશે. અહિં તે એટલું જ સમજવુ' જરૂરી છે કે પ્રતિસમય જીવન ઉપયેગપ્રવાહ સદાના માટે ચાલુ છે, અને ચાલુ રહેવાના જ. તેમ છતાં તે ઉપયેગપ્રવાહમાં જીવને આત્માના લબ્ધિવીની સહાય તા હાય જ છે. પરંતુ અભ્યંતર વીય ને આપણને ખ્યાલ આવી શકતા નથી. એટલે ઉપયેગના સતત પ્રવાહ લબ્ધિવીય ની સહાયતા વિના વહી શકતા નહી' હાવાથી ઉપયાગના અસ્તિત્વમાં વીય નુ' અસ્તિત્વ આવી જ જાય છે. આ રીતે ‘“ ઉપયાનો હક્ષણમ્ કહેવાતુ જીવનું લક્ષણ ‘“ ઉપયોગ ” ખરાખર છે.
સૂત્રદ્વારા
ઉપયાગ એ જ્ઞાનલબ્ધિના પ્રવર્ત્તનરૂપ છે. આ જ્ઞાનલબ્ધિની વિવિધતાના હિસાબે ઉપયેગની પણ વિવિધતા હાવાથી, ઉપયાગને ખાર પ્રકારે શાસ્ત્રમાં જણાવેલ છે.
છદ્મસ્થની જ્ઞાનલબ્ધિ અને કેવલીની જ્ઞાનલબ્ધિ, એમ જ્ઞાનલબ્ધિ એ પ્રકારે છે. એ રીતે દશનલબ્ધિ પણ એ પ્રકારની સમજવી. મનઃવ પ્રાપ્ત જ્ઞાનલબ્ધિ સુધીની જ્ઞાન અને દશનલબ્ધિને છદ્મસ્થની જ્ઞાન-દન લબ્ધિ કહેવાય છે. આ લબ્ધિમાં જ્ઞાન અને દશન તે ક્ષાયેાપ
