________________
૭ માગ અને ઉપયોગ
આત્માને પરિણામ–અધ્યવસાય-લાગણ–અંતર તે ઉપગ છે. અને આત્મા, મન ૫ર્યાપ્તિના યોગે મને વર્ગ. ણાનાં પુદ્ગલે ગ્રહણ કરીને મનપણે પરિણુમાવે તે મને વેગ છે. જેને સાદી ભાષામાં મન કહેવાય છે. આ મન તે પુદ્ગલેનો એક પર્યાય હેઈ જડ છે. જ્યારે ઉપયોગઅધ્યવસાય-પરિણામ તે આત્માને પર્યાય છે. આ હિસાબે તે બનેમાં ભેદ છે.
મેહનીય કર્મને સર્વથા ઉપશમ કરીને આત્મા, અગીઆરમાં ગુણસ્થાનકે પહોંચી જવા છતાં તે ઉપશમીત મોહનીયકર્મને પુનઃ ઉદય થતાંની સાથે જ તે આત્મા, આધ્યાત્મિક ઉંચી ભૂમિકા ઉપરથી નીચેની ભૂમિકાઓ ઉપર આવી પડે છે.આમ ઉચે ચડેલા આત્માનું પતન થવામાં તે સમયે. મેહનીયકર્મનાદયે વર્તતા આત્માના પરિણામ–અધ્યવસાય -યા ઉપગ જ કારણભૂત છે. અને તેવા ઉપગના કારણે જ પતન પામતા આત્મામાં, પૂર્વે બંધ વિચ્છેદ કર્મપ્રકૃતિએને પુનઃ બંધ થવા માંડે છે. પરંતુ વિવિધ સમયે વર્તતે વિવિધ ઉપગ તે મન મારફત જ સમજી શકાય છે. મનાવ મનુષ્યનાં વા વા મોક્ષ: કહેવાનું કારણ એ છે જેન. ૮
