________________
શુદ્ધાશુદ્ધ સ્વરૂપે યાગ અને ઉપયાગની સમજ
૧૮૯
સ્વરૂપ, અનુકૂળ પુરૂષાથ માં પ્રવતી, તેથી વિરૂદ્ધ એવી પ્રવૃત્તિસ્વરૂપ પ્રતિકૂળ-પુરૂષાથી વિરામ પામવાના ઉપયે ગસ્વરૂપ -લક્ષ્યવાળા મની રહેવુ જોઈ એ.
ખાદ્ય અને અભ્યંતર એમ પુરૂષા એ પ્રકારે છે. તેમાં ઉપયાગ, ભાવના, પરિણામ તે અભ્યતર પુરૂષા છે. પોતપોતાના આ અભ્યંતર પુરૂષાથ ને તે પુરૂષાથી સ્વય સમજી શકે, અગર જ્ઞાનીએ જાણી શકે. તે સિવાય છદ્મસ્થ જીવા, અન્ય જીવેાના અભ્યંતર પુરૂષા ને જાણી શકે નહિ. જ્યારે બાહ્યપુરુષાર્થ તેા પેાતાના અને પરના પણ જાણી શકાય છે. વાણી અને વર્તન તે ખાદ્યપુરૂષાથ છે. અહિં આપણે આ વિષયને સરલતાએ સમજવા માટે બાહ્યપુરૂષાને યાગ તરીકે અને અભ્યંતર પુરૂષાથ ને ઉપયેગ તરીકે
ગણવા.
અભ્યંતર પુરૂષાર્થ સ્વરૂપ ઉપયોગ, તે શુદ્ધ, શુભ, અશુભ અને અશુદ્ધ, એમ ચાર પ્રકારે પ્રવર્તે છે. જૈન પર’પરામાં આ શુદ્ધાદિ વિશેષણા જેમ ઉપયોગ સાથે આવે છે, તેમ અધ્યવસાય યા પરિણામ સાથે પણ આવે છે. તેથી સામાન્ય રીતે એમ સમજી લેવું કે ઉપયોગ અને અધ્યવસાય (પરિણામ) એ બંને, જીવની ક્રમબદ્ધ વિવિધ અવસ્થા છે. શુભ અને અશુભને અલગ નહિ ગણતાં, અશુદ્ધમાં ગણી લઈએ તે!, ઉપયોગ યા અધ્યવસાય તે એ પ્રકારના છે. એક અશુદ્ધ અને બીજો શુદ્ધ, જે રાગદ્વેષ-મેાહની છાયાથી
