________________
* ૨૭૦
જૈન દર્શનમાં ઉપયોગ
અંદર, અજ્ઞાનતા હજુ ઘણું છે. તેથી મેક્ષના બાધ (સંસાર ભાવ)ને ખસેડવાની તાકાત, આ ક્રિયાઓમાં હાઈ શકતી નથી. આ ક્રિયાકારક આત્મામાં રહેલા મોક્ષાભિલાષને મોક્ષને હેતુ ભલે કહી શકાય, પણ તેવી ક્રિયાને મોક્ષનો હેતુ કહી શકાય નહિં. કારણ કે માત્ર વિષયશુદ્ધિ પૂરતી જ ઉપરોક્ત કિયાઓ કે તેવી જાતની અન્ય કિયાઓ, સાવદ્ય હોવાથી, નિરવઘ એવા મોક્ષના હેતુવાળી બની શકે જ નહિં. નિરવઘને હેતુ નિરવદ્ય જ હોય.
બીજી સ્વરૂપશુદ્ધ ક્રિયાઓમાં અજ્ઞાનીઓનાં યમ, નિયમ, કાર્યો તે સ્વરૂપતઃ શુદ્ધ હોવાથી, કવચિત, દેષની હાનિ કરી શકે છે. પરંતુ પરંપરાએ તેનાથી ઘણા દોષોનું સર્જન થાય છે. માટે મહાપુરૂષોએ અહિં થતી દોષહાનિને દેડકાના શરીરના ચૂર્ણ જેવી દર્શાવી છે.
વિષય અને સ્વરૂપશુદ્ધિ ઉપરાંત શાસ્ત્રોક્ત ગુરૂતાભાવ અને લઘુતાભાવની વર્તાતી વિચારણાના યોગે કર્મ દોષની અત્યંતનિવૃત્તિ કરનારી ક્રિયાને અનુબંધશુદ્ધકિયા કહેવાય
છે. આ ત્રીજા પ્રકારની શુદ્ધતાવાળી કિયાથી ઉત્પન્ન થતી - શુંભકર્માદિની પરંપરા પણ શુદ્ધ હોય છે. માટે જ તેને
અનુબંધશુદ્ધકિયા કહેવાય છે. શુદ્ધતાની દ્રષ્ટિએ આ ત્રણે ક્રિયાઓ ઉત્તરોત્તર એક એકથી ઉત્તમ છે. નિલ છે. એટલે વિષયશુદ્ધિથી સ્વરૂપશુદ્ધ નિર્મલ છે. અને સ્વરૂપશુદ્ધથી અનુ. અંધશુદ્ધ નિર્મલ છે.
ઉપરમુજબ શુદ્ધતામાં ઉત્તરોત્તર ઉત્તમતાની અપેક્ષાએ
