________________
ત્રિપદી
ઉપયેાગ લક્ષણ સ્વીકારવું જ જોઈ એ.
માત્ર જીવને જ નહિં, પરતુ જીવ અને અજીવસ્વરૂપે રહેલ, વિશ્વનાં છ મૌલિક દ્રવ્યેાની ત્રિકાલિક અવસ્થાને સમજાવવા માટે તે છએ દ્રવ્યને લાગુ પડી શકે એવુ એક સસામાન્ય લક્ષણ, ઉત્પાદ-વ્યય અને પ્રીન્થ સ્વરૂપ હાઈ, શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા, એ ત્રિપટ્ટીને જ પ્રરૂપે છે, જ્યારે છએ દ્રવ્યો પૈકી એક જીવદ્રવ્યના જ સ્વરૂપને સમજવા માટે જીવના લક્ષણુરૂપે “ઉપયેગ”ને જ પ્રરૂપ્યુ છે. એવી રીતે શેષ પાંચ અજીવદ્રબ્યાના પણ તે તે જાતના અલગ અલગ મૌલિક દ્રવ્યને પેાતાની સ જાતીને લાગુ પડી શકે એ રીતે ગતિસહાયક, સ્થિતિસહ્રાયક, અવકાશદાતા, પુરણ અને ગલન તથા વત્તના લક્ષણ, શાસ્ત્રોમાં જણાવ્યાં છે.
૨૯૩
આ ત્રિીના નિયમાનુસાર દરેક પદાર્થ તે માત્ર નિત્ય કે અનિત્ય જ નહિ હતાં. નિત્યાનિત્ય છે.” તેમ છતાં આ હકીકતને માન્ય નહીં રાખનાર ક્ષણિકવાદીને પણ સ્વીકારવું તેા પડશે જ કે ખાલ્યાવસ્થા વટાવી યુવાવસ્થા પ્રાપ્ત વ્યક્તિ, તે તે જ મનુષ્ય છે, કે, જે પ્રથમ આલ્યવસ્થામાં હતા. બાલ્યાવસ્થામાંથી ચુત્રાવસ્થામાં આવનાર વ્યક્તિ તે કઈ બાલ્યાવસ્થાવાળી વ્યક્તિથી ભિન્ન નથી. વ્યક્તિ તેની તે જ છે, પરંતુ અધ્યવસ્થામાંથી યુવાવસ્થા પ્રાપ્ત કરવા સ્વરૂપ તે વ્યક્તિનુ અવસ્થાન્તર થયેલ છે. અને અવસ્થાન્તર થવા છતાં તે વ્યકિતના અન્ય વ્યક્તિ
