________________
૨૭૫
પ્રશમરસ સ્વરૂપ શુદ્ધાત્મા સ્વરૂપની અનુભૂતિ ૨ની ચારે ગતિના ભ્રમણમાંથી છૂટી શકતા નથી. અને વિપરીત પ્રયત્નના પરિણામે, દુખની પરંપરામાં વૃદ્ધિ કરતા રહેવાને કારણે પોતે જ પોતાના શત્રુ બને છે.
જેમ બિચારી ભેળે હરણયે પોતાની નાભિમાં જ ખુશબોદાર વસ્તુ હોવા છતાં તેને અજાણ હોઈ તે કસ્તુરીને મેળવવા ચારે બાજુ રઝળી રખડી વિટંબના પામે છે. તેમ મિથ્યાત્વ અંધકારમાં અટવાયેલ મનુષ્યને સાચું સુખ તે પિતાના આત્મામાં જ રહેલું હોવાને ખ્યાલ નહિં હોવાથી, બીજાની મારફત તેને લેવા દોડધામ કરે છે. પરંતુ તેથી તે સુખ પ્રાપ્તિને બદલે દુખ પ્રાપ્તિની ગર્તામાં જ અથડાય છે. આશા અને વિન્ડલતા, અસ્થિરતા અને મલિનતા, અવિદ્યા અને અપૂર્ણતાના સહચારી બને છે. કહ્યું છે કે – विदन्ति तत्वं न यथास्थित वै, संकल्प चिन्ताविषयाकुलाये : संसार दुःखैश्चकदर्थिताना, स्वप्नेऽपि तेषां न समाधिसौख्यम् ॥ અર્થાત–સંકલ્પ, ચિંતાઓ અને વિષયાસક્તિની ચૂંગાલમાં સપડાયેલા પ્રાણિયેથી, વાસ્તવિક તત્વ પ્રાપ્તિ અત્યંત દૂર જ રહેવાની. આવા જ સંસારના વિવિધ ભયંકર દુખેથી હેરાન-પરેશાન બની રહેતા હોવાથી તેઓ સમાધિ સુખને સંપાદન કરી શકતા જ નથી. કારણ કે તેવા ઈન્દ્રિયજન્ય સુખને જ સત્ય સુખ તરીકે સ્વીકારી રહ્યા હોય છે.
ઈન્દ્રિયજન્ય સુખ, અને આત્માનું સુખ, એ બને સુખ જુદી જાતનાં છે. ઇન્દ્રિયથી થયેલા સુખમાં સુખપણું આરેપિત જ છે. અવિચ્છિન્ન સુખની પરંપરા તે આત્મામાં
