________________
૨૧૬
જૈન દર્શનમાં ઉપયોગ
પણે અધ્યાત્મદશાને પ્રાપ્ત કરવા માટે, ઉપગશુદ્ધિમાં સ્થિર બની રહેવું, કેટલું આવશ્યક છે?તે આ ગ-ઉપગની ચતુર્ભગીથી સ્પષ્ટ સમજી શકાય છે. જ્યારે જીવ, યૌવનકાળ અર્થાત્ શરમાવર્તકાળમાં પ્રવેશે છે, ત્યારે જ તેને આ હકીક્ત સમજાય છે.
અનાદિકાળથી જડ-ચેતનના ભેદજ્ઞાનની અજ્ઞાનતાને લીધે, જીવનું લક્ષ્ય, કેવળ દેહપષક ઉપગમાં જ લીન બની રહેવાને કારણે, પરમ સત્ય, આત્મસુખની સમજથી તે, તે વંચિત જ રહ્યો છે. અને સત્ય સુખના બદલે પોતે માની લીધેલા સુખદ્વારા જ દુઃખની પરંપરાનું પોતાના માટે અને પિતાના જ હાથે સર્જન કરતે આવે છે.
આ ચતુર્ભગી પૈકી પહેલા અને ત્રીજા ભાંગાવાળા છે, ધર્મ-અર્થ-કામ અને મોક્ષ એ ચારેય પૈકી, ધર્મ અને મિક્ષ અંગે વધુ પુરૂષાથી, તથા સંવેગ અને નિર્વેદ ભાવનાવાળા હેય છે.
પહેલા ભાંગાવાળા જીવોને પુણ્યાનુબંધી પુણ્યની અનુકુળતા હોવાના કારણે, તેઓ યેગશુદ્ધિમાં પણ ટકી શકે છે, જ્યારે ત્રીજા ભાંગાવાળા જીને અશુદ્ધ યા અશુભ યોગ પ્રવૃત્તિમાં અરૂચિ હોવા છતાંય, પુણ્યાનુબંધી પુણ્યની અનુકુળતાના અભાવે, તથા પુણ્યાનુબંધી પાપના ઉદયના કારણે, સંયોગવશાત્ ઉદાસીનવૃત્તિથી અશુભ યા અશુદ્ધ ગમાં ક્યારેક ક્યારેક પ્રવૃત્ત બની રહેવું પડે છે.
Sા
છે.
